Landesbetrieb Landwirtschaft Hessen Varroaresistentie actuele ontwikkelingen bij selectie op een ingewikkelde eigenschap Varroa resistance recent selection progress on a complex trait Dr. Ralph Büchler Austerlitz, 09.03.2019
Voorbeelden van varroaresistente bijenpopulaties Locke (2015): Natural Varroa mite-surviving Apis mellifera honeybee populations, Apidologie, open access
Verloop van de natuurlijke mijtval
Sterfte (%) van volken en aantal overlevende volken (VSB: varroaoverlevende bijen)
Onderdrukte voortplanting van de mijt in het werksterbroed is een belangrijk resistentiekenmerk Locke et al. (2012): Host adaptations reduce the reproductive success, Ecol & Evol. 2(6), 1144-1150
Sterk hersluit-(= recapping)gedrag bij varroaresistente populaties al dan niet mijten toegevoegd
Proef met het kunstmatig verwijderen van wasdekseltjes (ontzegelen)
SMR Effect van het ontzegelen op het voortplantingssucces (SMR) T-test: p = 0,000, n = 39
Doel en teeltprogramma van de AGT (Arbeitsgemeinschaft Toleranzzucht) Teeltdoel Vitale, zachtaardige, productieve honingbijen, met behoud van grote genetische diversiteit Teeltprogramma 1. Selectie uit een brede basispopulatie 2. Testen onder besmettingsdruk Vitaliteitstest voor teeltvolken Tolerantie-bevruchtingsstations voor darrenvolken
Testkenmerken voor teeltwaardeschatting: Honingopbrengst Zachtaardigheid Raatzit Zuchtwertschätzung Zwermtraagheid www.beebreed.eu Varroaresistentie Groei mijtenpopulatie Pintest SMR VSH Recapping (hersluiten broedcellen) Overleven Ontwikkeling van het volk, ziekteverschijnselen, bouwgedrag, voerverbruik, afwezigheid van broed in de winter
Protocol voor onderzoek naar prestaties van volken in Kirchhain (sinds 2015/2016) opzetten van ca. 60 testvolken in de vorm van kunstzwermen, vrijwel mijtvrij geen winterbehandeling herhaalde controle van de mate van besmetting en pintesten gedurende het seizoen in juli broedmonsters voor onderzoek naar SMR en REC(apping) eind juni broedpauze: koninginnen ca. 25 dagen opsluiten, aansluitend eenmaal Oxuvar druppelen (tot 120 ml/volk) voorgeselecteerde volken zonder verdere behandeling inwinteren
Varroabesmetting na 1 jaar testen, juli 2018
Broedonderzoek naar REC(apping) en SMR
Recapping (hersluiten van geopende cellen) Martin Buchegger Martin Buchegger Celdeksel van binnen: geen recapping Martin Buchegger Martin Buchegger Celdeksel van binnen: recapping
reproduktief niet reproduktief (SMR) SMR Suppressed Mite Reproduction onderdrukte voortplanting van de mijt Martin Martin Buchegger Buchegger Bijenpop in broedstadium 1, 7-9 d p.c. Martin Buchegger Martin Martin Buchegger Moedermijt, mannetje, deutonymf, mannetje, deutonymf, protonymf Moedermijt, eitje
Weibl deuto Männ deuto Weibl deuto Männ deuto Häut. weibl deuto Männ adult Weibl adult Männ adult Weibl adult Männ adult Weibl adult Männ adult 2. Ei Ältester weiblicher Nachkomme 1. Ei Männlicher Nachkomme Muttermilbe Augen violett weiß Augen dunkel violett gelbert horax Braune Fühler gelber Thorax Schw. Kopf Grauer Thorax Haare Schw. Fühler grauer Flügelansatz Häutung Brutstadium 1 Brutstadium 2
De beoordeling van een broedcel op recapping en SMR
Gemiddelde REC-waarden van besmette broedcellen bij AGT-testvolken N gemiddelde 2016 90 20,489% 2017 71 35,605% 2018 88 50,759% totaal 249 35,497%
Uiteenlopend voorkomen (frequentie) van REC bij AGTtestvolken
SMR-waardes van AGT-testvolken (jaargemiddelden) N gemiddelde 2013 32 16,355% 2014 44 22,773% 2015 38 28,981% 2016 90 24,333% 2017 71 35,795% 2018 88 30,959% totaal 363 27,775%
Uiteenlopende mate van SMR bij AGT-volken
Langdurige overlevingstest van geselecteerde volken
Verloop van de besmetting bij langdurig onbehandelde volken
Overlevingstest Burgwald Broedmonsters 31.08.2018 Volk Besmetting broed REC besm.cellen REC-alle cellen SMR REC-besm.cellen + SMR REC-alle cellen + SMR 356 0,01 1,00 0,32 0,17 1,17 0,49 387 0,04 0,27 0,04 0,56 0,83 0,60 414 0,11 0,31 0,11 0,20 0,51 0,31 37 0,12 0,04 0,07 0,28 0,32 0,35 369 0,12 0,68 0,15 0,08 0,76 0,23 134 0,13 0,78 0,23 0,32 1,10 0,55 35 0,21 0,10 0,11 0,24 0,34 0,35 386 0,22 0,61 0,23 0,40 1,01 0,63 375 0,26 0,13 0,07 0,24 0,37 0,31 198 0,29 0,07 0,02 0,16 0,23 0,18 455 0,52 0,32 0,14 0,24 0,56 0,38 415 0,54 0,07 0,06 0,16 0,23 0,22 corr BB: -0,47-0,33-0,27-0,54-0,43 Volken in leven in januari 2019
BLE*-project: Selectie en verspreiding van varroaresistente honingbijen door het mede betrekken van het kenmerk Suppressed Mite Reproduction (SMR) in lopende teeltprogramma s Beknopte titel: SMR- Selectie Looptijd: maart 2019 tot februari 2022 * vgl. Ned. Min. van LNV
Organisatiestructuur van het SMR-selectieproject DIB LIB Hohen Neuendorf LLH Bieneninstitut Kirchhain Zuchtverbände AGT GdeB Imkers & regionale teeltgroepen
Het project bestaat uit: I. Training en ondersteuning van telers Standaardiseerde protocollen (voorschriften voor een werkwijze), seminars, beheer van centrale trainingsruimte (LLH) Terbeschikkingstelling van goede microscopen (DIB) II. III. IV. Teeltvolken die geschikt zijn voor screening op REC/SMR ca. 500 broedmonsters per jaar (telers), centrale screening (LLH u.a.) Selectie (telers) & data-analyse voor de teeltwaardeschatting (LIB) Opbouw van regionale SMR-teeltlijnen (telers) Kunstmatige inseminaties met 1 dar, werken met miniplus, besmetting met mijten, onderzoek van het broed ca. 400 volkjes per jaar, ca. 50 volkjes per selectielijn Oorzaken van SMR en optimalisering van het testen (LLH) V. Teeltwaardeschatting voor SMR en REC (LIB) VI. Inrichten van SMR-bevruchtingsstations in 2021 (imkerbonden, - verenigingen)
Selectielijnen op basis van miniplusvolkjes Relatief weinig bijen en verzorgingswerk nodig Voldoende verwachte levensduur van 1 dar-koninginnen Zware infectiedruk mogelijk (150-200 mijten/volk) Broedmonsters van voldoende grootte voor het onderzoek naar REC/SMR Mogelijkheid tot overwinteren
Beoordelen van broed op REC en SMR Tenminste 25 enkelvoudig besmette cellen of minstens 500 geopende cellen, anders opnieuw Verse of ingevroren broedmonsters Regionale telsessies organiseren met hulp van experts
Hoe bereiken we resistente bijenvolken? Resistentiekenmerken zijn er, en ze kunnen in enkele generaties [in een hele bijenpopulatie] worden verbreid Selectie op resistentie vereist infectiedruk Nodig hebben we: Telers die op de juiste eigenschappen selecteren We moeten zorgen dat er minder volken komen die gevoelig zijn voor varroa: Behandeling in de zomer ipv in de winter Sterk besmette volken een andere koningin geven Bevruchtingsstations met onbehandelde darrenvolken.