De Freiburger-Zandloper methode Deze methode adviseert een maximaal 30 minuten durend naarbed-gaan-ritueel, dat bestaat uit praten, zingen, voorlezen en knuffelen, als het kind als in zijn bedje ligt. Na het nachtzoentje verlaat mama of papa de kamer en komt pas na een van te voren bepaalde wachttijd terug, ook als het kind huilt. Deze handeling moet worden herhaald tot het kind in slaap is gevallen. Het adviesschema voor de wachttijden ziet er als volgt uit: Wachttijd 1 wachttijd 2 wachttijd 3 wachttijd 4 Nacht 1 3 minuten 3 minuten 6 minuten 6 minuten Nacht 2 3 minuten 6 minuten 6 minuten 9 minuten Nacht 3-5 3 minuten 6 minuten 6 minuten 9 minuten Nacht 6-8 6 minuten 6 minuten 9 minuten 9 minuten Daarna 9 minuten 9 minuten 9 minuten 9 minuten Voor het verblijf bij het kinderbedje tussen de wachttijden wordt een tijdsduur van hooguit 3 minuten aanbevolen. En daarbij luidt het devies: saai zijn. Kalmerend zoemen, hoofdje aaien enz. en NIET praten of het kind uit zijn bedje tillen. Op deze manier wordt voorkomen, dat het kind nieuwe verlatingsangsten opbouwt en denkt, dat zijn ouders zich nu - net als eerder- weer urenlang met hem zullen bezighouden. Het kind zal de nieuwe procedure voor het in slaap vallen waarschijnlijk eerst niet aanvaarden en protesteren. Een zandloper helpt de wachtende ouder om te ontspannen. Het doorlopen van de zandloper duurt drie minuten en het zachtjes doorlopende zand brengt rust. Wie de wachttijd desondanks nog onverdraaglijk lang lijkt, zou de hulp van haar partner of een vriendin in moeten roepen. Als je eenmaal met dit ritueel begonnen bent, moet je je consequent hieraan houden. In veel gevallen zijn 3 tot 4 nachten voldoende voor het gewenste effect. Vanzelfsprekend kan het ook langer duren, maar hooguit drie weken. Het onderbreken of afbreken van de training maakt de problemen op de lange termijn in geen geval minder!
Maar er zijn uitzonderingssituaties, waarin de ouders hun kind beter nog wat meer tijd zouden moeten geven: op vakantie, bij een verhuizing, als er een broertje of zusje wordt geboren of als er tussen de ouders problemen zijn. Als de moeder het kind de hele dag niet ziet, omdat ze werkt, is deze methode niet aan te bevelen. Of als de ouders het moeilijk vinden om het kind korte tijd alleen te laten, of beter gezegd, als de ouders door de training te zwaar belast zouden worden. Daarom is het aan te raden om voor de start van de training het ontwikkelingsniveau van het kind kritisch te (laten) bekijken en de actuele levensomstandigheden van het gezin er bij te betrekken. De zandloper-methode Speeldoosje voor het kind, zandloper voor de ouders Volgens Dr. Ulrich Rabenschlag kunnen ouders met behulp van een zandloper zich beter aan de voorgeschreven wachttijden bij de valin-slaap-training houden en volgens Dr. Rabenschlag hun kind er op deze manier aan laten wennen, zelfstandig in slaap te leren komen. Val-in-slaap-training met de zandloper Het zijn moeilijke minuten, die je als ouder avond na avond voor de deur van de kinderkamer doorbrengt, als je kind daar schreeuwt en huilt, omdat het niet alleen in slaap wil vallen. Dertig seconden voelen aan als twee minuten en dan sta je sneller dan je eigenlijk wilt weer aan het kinderbed. De slaaponderzoeker Dr. Ulrich Rabenschlag adviseert ouders daarom om voor de val-in-slaap-training een hulpmiddel te gebruiken: de zandloper. Die is simpel in het gebruik, in elk warenhuis verkrijgbaar en je kunt je daarmee makkelijk aan het voorgeschreven tijdschema houden. Of je de kamer na drie, zes of negen minuten weer binnengaat en het kind getroost wordt, het doorsijpelende zand brengt afleiding en kalmeert de wachtenden.
Het doel: als het kind alleen in slaap kan vallen, is het normaal gesproken ook s nachts in staat om zelf weer kalm en rustig te worden. Voor gezonde kinderen vanaf zes maanden De methode van Dr. Ulrich Rabenschlag is geschikt voor kinderen vanaf zes maanden. Bovendien moet de baby gezond zijn, want een ziek kind heeft de nabijheid van vertrouwde personen nodig. Een andere voorwaarde voor het programma is, dat het kind ook overdag zonder de aanwezigheid van zijn ouders kan of korte tijd alleen in de kamer kan blijven zonder te krijsen. Ook een ervaren kinder- en jeugdpsychiater kan geen 100 % succesgarantie leveren, maar in 9 van 10 gevallen werd het doel wel bereikt. Gebrek aan slaap maakt moeders ziek Verder heeft Dr. Rabenschlag vastgesteld, dat achter de nachtelijke slaapstoringen bijna altijd het probleem schuilt, dat moeder en kind elkaar niet kunnen loslaten. Moeders doen aan het nachtelijke circus vaak mee, omdat ze bang zouden zijn, dat een radicaal optreden schadelijk voor het kind zou kunnen zijn. Inderdaad zouden moeders volgens de verklaring van Dr. Rabenschlag daarbij vooral zelf 'het kind van de rekening' kunnen worden. Slaapgebrek kan op den duur tot ernstige uitputting en depressies leiden, zo beweert de expert en hij pleit ervoor, dat moeders meer op zichzelf moeten letten, want alleen als het met moeder goed gaat, kan ze zich liefdevol om haar kind bekommeren.
De slaaptherapie van Dr. Rabenschlag bestaat uit drie stappen: Stap 1. Verlichting voor de moeder Beide ouders hebben wel eens een pauze nodig om te ontspannen. Daarom is het alleen maar eerlijk en gezond, als ook de partner zich minstens twee, of liever nog drie nachten per week om het kind bekommert. Dat betekent, dat hij opstaat en het kind kalmeert, als het s nachts krijst. Moeder blijft liggen en slaapt in het beste geval verder. Als ze ook dan nog niet tot rust kan komen, kan ze eventueel een natuurlijke rustgever met een extract van Sint-Janskruid of valeriaan kopen. Overdag regelmatig een time-out Een paar uurtjes rust of een vaste middag rust per week zou de moeder zich moeten gunnen. In deze uren kan ze doen, wat haar goed doet. Samen met vriendinnen iets ondernemen of alleen gaan shoppen, naar yoga etc. gaan, want dat doorbreekt het gevoel van isolement, dat veel moeders hebben. Vaak blijven ze thuis bij het kindje, terwijl haar partner werkt, en zo hebben ze de hele dag weinig aanspraak. Dat kan een grote belasting zijn en het maakt haar kwetsbaar bij slaapproblemen en machtsconflicten met haar kind. Daaruit ontstaan niet zelden haat- en schuldgevoelens. Het is dus echt de moeite waard om een oppas te zoeken, en af en toe een babysitter of oma te vragen om de moeder te ontlasten Stap 2. De oorzaken van de slaapproblemen ontdekken Als kinderen s avonds helemaal niet naar bed willen, is dat geen boze opzet. Een kind van die leeftijd wil en kan zijn ouders niet opzettelijk ergeren. Wat zijn dan de oorzaken van het lastige gedrag bij het in slaap vallen of van de nachtelijke onrust? Vaak zijn het de angsten van het kind. Dit komt vooral veel voor bij kinderen die net beginnen met kruipen of lopen: er gaat voor hen een hele nieuwe wereld open die niet alleen fascinerend is, maar
hen ook bang maakt. Als ze dus niet echt wakker en heel actief zijn, houden ze zich graag even lekker vast en dat gebeurt meestal s avonds en s nachts. Ouders, die hierop liefdevol ingaan, helpen het kind bij het overwinnen van deze angsten. Ook een intensief lichaamscontact geeft het kind vertrouwen en zelfbewustzijn, want daardoor voelt het zich geborgen en veilig. Stap 3. Angsten overwinnen Elk kind heeft die aangeboren gave om zich zelf te kalmeren en zonder hulp van anderen (weer) in slaap te vallen daarop kunnen ouders gerust vertrouwen. Het gaat er dus om, om het kind te leren, dat het ook s nachts zijn verlatingsangst kan overwinnen. Maar daarvoor moet het kind wel een kans krijgen: Dat wil zeggen, dat een te snelle bijstand verlenen bij het huilen of het kind in het bed van de ouders nemen weliswaar direct rust brengt maar het kind went daaraan en het echte probleem blijft dan bestaan. Dus niet onmiddellijk toegeven, maar het kind beetje bij beetje leren om alleen in zijn eigen bedje in slaap te vallen. Maar eerst zouden de ouders van één ding overtuigd moeten zijn: het is voor een kind een grote prestatie om alleen in zijn eigen bedje in slaap te vallen. Pas als deze horde is genomen kan het kind ook s nachts snel tot rust komen, aldus Dr. Ulrich Rabenschlag. Om het voor het kind makkelijker te maken om zich los te maken van zijn ouders, moet het kleine mensje voor het inslapen dus nog eens extra veel nabijheid en geborgenheid tanken. Hiervoor zijn rustige inslaaprituelen bij uitstek geschikt. Bovendien zorgen oriëntatiehulpmiddelen als een speeldoos, een nachtlampje of een knuffelbeest ervoor, dat het kind weet, dat het op een vertrouwde plek is, die ondanks de duisternis voor hem niet griezelig is. Komt het kind desondanks s nachts aanlopen of gaat het in zijn bed voor het rek staan, dan moet het weer op een rustige maar
gedecideerde manier naar zijn bed worden teruggebracht indien nodig zelfs meerdere malen achter elkaar. Consequent optreden van de ouders is ook hier de sleutel tot succes!