1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, februari 2015 1 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,8 % Figuur 1 zon-elektriciteit 12,1 % bio-elektriciteit 21,1 % windenergie op land 4,9 % zonnewarmte 0,8 % bodem- en buitenluchtwarmte 1,2 % bio-transport 15,5 % bio-energie 81,1 % bio-warmte 44,5 % De bijdrage van de verschillende hernieuwbare energiebronnen aan de hernieuwbare energieproductie in Vlaanderen in 2013. Totale productie hernieuwbare energie : 16.367 miljoen kwh (GWh). Tabel 1 : de productie van hernieuwbare energie in 2012 en 2013 Elektriciteit Warmte Biobrandstoffen Totaal Evolutie 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 / 2013 in miljoen kwh (GWh) in % Waterkracht 3 4 3 4 + 6,6 Windenergie 713 799 713 799 + 12,1 Bio-energie 3603 3446 6541 7285 2400 2530 12.544 13.261 + 5,7 Zon (PV) 1727 1975 1727 1975 + 14,3 Zonneboiler 81 124 81 124 + 53,1 Warmtepompen 174 204 174 204 + 17,5 Totaal 6046 6223 6796 7614 2400 2530 15.242 16.367 + 7,4 De totale productie van hernieuwbare energie (groene stroom, groene warmte en biobrandstoffen voor transport) is in 2013 met 7,4 % toegenomen ten opzichte van het voorgaande jaar. Het aandeel hernieuw- 1 de versie van september 2014 werd aangepast naar aanleiding van een bijkomende validatie van gegevens. De gewijzigde gegevens voor groene warmte uit vaste biomassa brengen het totale aandeel hernieuwbare energie in 2013 op 5,8 % (i.p.v. 5,9 % in de vorige versie). De tijdsreeksen voor zonneboilers en warmtepompen voor 2009 en 2013 zijn geactualiseerd (op basis van EPB- en de premiedatabank) evenals het opgestelde vermogen van windturbines en PV-installaties.
2 bare energie in de totale energieproductie in Vlaanderen is hierdoor toegenomen van 5,6 % naar 5,8 %. Biomassa is de belangrijkste hernieuwbare energiebron. 2 Het aandeel groene stroom is in 2013 licht toegenomen tot 10,5 % Figuur 2 productie groene stroom in miljoen kwh (GWh) 7000 6000 6046 6223 5000 4000 3000 2000 1000 1089 1573 1739 2190 3102 3584 4366 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 waterkracht bio-energie zon (PV) windenergie op land Evolutie van de productie van groene stroom in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 De productie van groene stroom is het afgelopen jaar met 0,3 % gestegen : van 10,2 % in 2012 naar 10,5 % in 2013. Dat brengt het totaal op 6223 GWh groene stroom in 2013, dat is 177 GWh (+ 3 %) meer dan in 2012. In 2012 werd een stijging van 1680 GWh (+ 38 %) waargenomen. De productie van windenergie op land is in 2013 met 86 GWh (+ 12 %) gestegen. Er werd voor de toekenning van groenestroomcertificaten een bijkomend vermogen van 36 MWe aan windturbines geïnstalleerd tot een totaal vermogen van 459 MWe. Dit is minder dan de voorgaande jaren. In 2011 werd er 81 MWe bijgeplaatst en in 2012 77 MWe. Ook de productie van zonne-energie is in 2013 verder toegenomen met 248 GWh (+ 14 %). Er werd voor 48 MWe aan zonnepanelen bijgeplaatst. Dit is aanzienlijk minder dan de jaren ervoor. In 2011 was er nog een bijkomend vermogen van 825 MWe en in 2012 van 356 MWe. De hervorming van het groenestroomcertificatensysteem heeft een duidelijk effect gehad. De productie van groene stroom uit bio-energie is in 2013 met 157 GWh (- 4 %) gedaald. Deze daling is te wijten aan de sluiting van de centrale van Ruien waarin biomassa werd bijgestookt.
3 Biomassa levert nog steeds het grootste aandeel in de groenestroomproductie in 2013, maar het aandeel windenergie en vooral zonne-energie is de laatste jaren in opmars. De productie van waterkracht blijft verwaarloosbaar. Figuur 3 vloeibare biomassa 2,2 % biogas 9,7 % windenergie op land 12,8 % vaste biomassa 35,2 % bio-energie 55,4 % zon (PV) 31,7 % groen deel afval 8,4 % De verdeling van de productie van groene stroom per hernieuwbare energiebron in 2013 Totale productie groene stroom : 6223 miljoen kwh (GWh) Alhoewel de productie van elektriciteit uit bio-energie is afgenomen, zijn er binnen deze categorie verschillen. De productie uit biogas is met 94 GWh (+ 19 %) toegenomen en heeft een aandeel van bijna 10 %. Ook de productie uit afval kent een stijging van 61 GWh (+ 13 %) en behaalt een aandeel van ruim 8 %. De productie van elektriciteit uit vaste en vloeibare biomassa daalt met respectievelijk - 289 GWh (- 12 %) en - 23 GWh (- 15 %).
4 3 Het aandeel groene warmte bedraagt 4,9 % in 2013 en komt voornamelijk uit bio-energie Figuur 4 productie groene warmte in miljoen kwh (GWh) 8000 7000 7137 6797 7614 6000 5000 4000 4441 4672 4972 5359 5762 5737 3000 2000 1000 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 bio-energie bodem- en buitenluchtwarmte zonnewarmte Evolutie van de productie van groene warmte in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 De productie van groene warmte steeg in 2013 met 818 GWh (+ 12 %) tot een totaal van 7614 GWh. De eerder fluctuerende productie wordt verklaard door de weersomstandigheden. 2011 was een warm jaar met een lagere warmteproductie, terwijl 2010 en 2013 koudere jaren waren met een grotere warmtevraag en dus een hogere productie. Het aandeel van bio-energie blijft dominant, maar de productie van warmte uit de bodem en buitenlucht door warmtepompen en via de zon via zonneboilers groeide sterk aan in 2013. De productie van warmte door zonneboilers steeg met 43 GWh (+ 53 %) tot 124 GWh. De geplaatste oppervlakte van zonnecollectoren breidde met ongeveer de helft uit (+ 115.955 m²). Ook de warmteproductie door warmtepompen steeg in 2013 met 30 GWh (+ 18 %) tot 204 GWh. In 2013 werden 2319 warmtepompen geïnstalleerd. Het totaal groeide met een kwart aan.
5 Figuur 5 bodem- en buitenluchtwarmte 2,7 % zonnewarmte 1,6 % groen deel afval 5,0 % biogas 11,2 % vloeibare biomassa 1,0 % bio-energie 95,8 % vaste biomassa 78,6 % De verdeling van de productie van groene warmte per hernieuwbare energiebron in Vlaanderen in 2013 Totale productie groene warmte : 7614 miljoen kwh (GWh) Het belangrijkste deel van groene warmte wordt uit vaste biomassa opgewekt, meer bepaald uit hout. Tweederden van het hout wordt door gezinnen gebruikt in houtketels, -kachels en open haarden, een kwart in de industrie. Met biogas wordt vaak zowel elektriciteit als warmte geproduceerd in WKK-installaties. Vergistingsinstallaties leveren dus ook een bijdrage aan de productie van groene warmte, ruim 11 %.
6 4 Het gebruik van hernieuwbare energie voor transport neemt licht toe tot 5,0 % in 2013 Figuur 6 gebruik hernieuwbare energie in miljoen kwh (GWh) 3000 2500 2000 1500 1685 2296 2136 2537 2680 1000 675 727 500 0 111 2005 111 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 biodiesel bio-ethanol elektriciteit (groen) Evolutie van het gebruik van hernieuwbare energie voor transport in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 Biobrandstoffen zijn de belangrijkste hernieuwbare energievormen in het vervoer in 2013 : biodiesel (77 %) en bio-ethanol (17 %). Het verbruik van hernieuwbare energie voor transport steeg in 2013 met 5,6 % tegenover 2012, tot 2680 GWh. De toename van het verbruik van bio-ethanol zorgde voor een lichte groei. Het gebruik van groene stroom in het vervoer blijft beperkt : 5,6 % in 2013. Vooral het spoorverkeer maakt hiervan gebruik. Het aandeel van elektrische voertuigen is in Vlaanderen nog marginaal.
Bijlage 7 Bijlage Grafieken en tabellen van de evolutie van hernieuwbare energie in Vlaanderen Tabel 2 : de productie van hernieuwbare energie uit de verschillende energiebronnen in 2013 HE 2013 Aandeel in GWh in % Groene stroom waterkracht* 4 0,006 wind* 799 1,3 zon (PV) 1975 3,3 groen deel afval 522 0,9 vaste biomassa 2188 3,7 vloeibare biomassa 135 0,2 biogas 602 1,0 totaal 6223 10,5 Groene warmte vaste biomassa 5985 3,8 groen deel afval 377 0,24 vloeibare biomassa 74 0,05 biogas 850 0,54 bodem- en buitenlucht 204 0,13 zonnewarmte 124 0,08 totaal 7614 4,9 Hernieuwbare energie in transport groene stroom** 150 0,3 biodiesel 2067 3,9 bio-ethanol 463 0,9 totaal 2680 5,0 totaal HE 16.367 5,8 * : genormaliseerd ** : wordt niet meegeteld in de totale productie Tabel 3 : evolutie van het aandeel hernieuwbare energie in Vlaanderen ten opzichte van het finaal energieverbruik tussen 2005 en 2013 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 in % Groene stroom 1,9 2,6 2,9 3,6 5,5 5,8 7,4 10,2 10,5 Groene warmte 2,7 2,9 3,3 3,5 3,9 4,4 4,0 4,7 4,9 Biobrandstoffen transport 0,2 0,2 1,2 1,4 3,3 4,4 4,1 4,8 5,0 Totaal hernieuwbare energie 1,9 2,2 2,6 2,9 3,9 4,5 4,5 5,6 5,8
Bijlage 8 Figuur 7 productie hernieuwbare energie in miljoen kwh (GWh) 18.000 16.000 15.243 16.367 14.000 12.000 10.000 8000 6000 5530 6245 7273 8155 10.432 12.889 12.103 4000 2000 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 groene stroom groene warmte biobrandstoffen transport Evolutie van de productie van hernieuwbare energie in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 Tabel 4 : evolutie van de bruto productie van groene stroom in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 Waterkracht* Windenergie op land* Zon (PV) Groen deel afval Vaste biomassa Vloeibare biomassa Biogas Totaal Aandeel in miljoen kwh (GWh) in % 2005 2 175 1 176 528 80 126 1089 1,9 2006 3 221 3 208 756 226 155 1573 2,6 2007 3 263 6 260 858 193 156 1739 2,9 2008 3 313 34 275 1241 132 192 2190 3,6 2009 3 399 143 351 1513 372 319 3102 5,5 2010 3 474 494 438 1499 268 407 3584 5,8 2011 4 577 923 461 1762 235 404 4366 7,4 2012 3 713 1727 461 2477 157 508 6046 10,2 2013 4 799 1975 522 2188 135 602 6223 10,5 * : genormaliseerd
Bijlage 9 Tabel 5 : evolutie van het opgestelde vermogen van groene stroominstallaties in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 Waterkracht Windenergie Zon (PV) Biomassa Biogas Groen deel Totaal op land afval in MWe 2004 0,6 84 1 113 34 25 257 2005 0,6 108 1 166 30 24 330 2006 0,9 129 4 258 35 38 465 2007 0,9 148 22 274 45 37 527 2008 0,9 174 89 346 58 38 706 2009 0,9 232 549 484 70 51 1387 2010 0,9 265 901 550 83 57 1858 2011 1,0 346 1726 574 87 60 2794 2012 1,0 423 2082 531 100 66 3203 2013 1,1 459 2130 478 109 75 3252 Tabel 6 : evolutie van de productie van groene warmte in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 Bio-energie Bodem- en Zonnewarmte Totaal Aandeel buitenlucht in miljoen kwh (GWh) in % 2005 4371 54 16 4441 2,7 2006 4592 57 23 4672 2,9 2007 4877 64 31 4972 3,3 2008 5238 75 47 5359 3,5 2009 5618 90 54 5762 3,9 2010 6963 112 62 7137 4,4 2011 5524 144 70 5737 4,0 2012 6541 174 81 6797 4,7 2013 7285 204 124 7614 4,9 Tabel 7 : evolutie van de geïnstalleerde warmtepompen en zonneboilers in Vlaanderen tussen 1997 en 2013 Warmtepompen Zonneboiler aantal thermisch vermogen oppervlakte cumulatief jaarlijkse groei cumulatief cumulatief jaarlijkse groei in kw in m² in m² 1997 31 405 4000 1998 49 18 640 5396 1396 1999 175 126 2286 7397 2001 2000 373 198 4873 10.500 3103 2001 783 410 10.229 14.088 3588 2002 1291 508 16.865 17.502 3414 2003 1662 371 21.711 22.670 5168 2004 2013 351 27.984 29.670 7000 2005 2612 599 37.037 42.967 13.297 2006 2773 161 39.095 62.357 19.390 2007 3095 322 43.522 84.295 21.938 2008 3622 527 50.791 125.346 41.051 2009 4361 739 60.976 144.801 19.455 2010 5499 1138 76.611 166.319 21.508 2011 7212 1713 100.961 187.951 21.642 2012 9521 2309 126.513 218.481 30.531 2013 11.840 2319 152.535 334.437 115.955
Bijlage 10 Tabel 8 : evolutie van het verbruik van hernieuwbare energie in transportsector in Vlaanderen tussen 2005 en 2013 Elektriciteit (groen) Biodiesel Bio-ethanol Totaal Aandeel in miljoen kwh (GWh) in % 2005 111 0 0 111 0,2 2006 111 0 0 111 0,2 2007 114 561 0 675 1,2 2008 122 531 75 728 1,4 2009 117 1281 287 1685 3,3 2010 128 1826 342 2296 4,4 2011 137 1705 294 2136 4,1 2012 137 2059 341 2537 4,8 2013 150 2067 463 2680 5,0