Klachtrecht: terug naar de bedoeling MR H.C.B. (HILDE) VAN DER MEER NAJAARSVERGADERING VERENIGING VOOR GEZONDHEIDSRECHT 6 NOVEMBER 2015
Opbouw Inleidende beschouwing klachtrecht Doelstellingen klachtrecht De Wkkgz Openheid over incidenten als norm niet nieuw Obstakels en belemmeringen voor openheid: Cultuur Onzekerheid over juridische gevolgen Media, politiek en tuchtrechter Gebrek aan ondersteuning beroepsbeoefenaar Conclusies en oplossingsrichtingen
Inleiding Verreweg de meeste patiënten zijn tevreden. Teleurgestelde verwachtingen, complicaties, vergissingen, systeemfouten of persoonlijk tekortschieten van zorgverleners zijn voor alle betrokkenen life events. Die life events vormen de werkelijkheid onder het klachtrecht.
Doelstellingen klachtrecht Primair: genoegdoening voor de klager Secundair: kwaliteitsbevordering en bewaking herstel hulpverleningsrelatie democratisering rechtshandhaving Met andere woorden: klachtrecht is oorspronkelijk bedoeld als een win-win situatie voor alle betrokkenen
De Wkkgz Patiëntenrecht op effectieve en laagdrempelige geschilbehandeling Verplichte klachtenfunctionaris Oordeel zorgaanbieder binnen zes (+ vier) weken klachtencommissie niet verplicht, mag wel maar : zekere infrastructuur voor oordeelsvorming binnen instellingen noodzakelijk
De Wkkgz (2) Verplichte aansluiting onafhankelijke geschilleninstantie bindend oordeel over geschil bevoegdheid toekennen schadevergoeding tot minstens 25.000 risico toename claimcultuur suggestie dat genoegdoening bij uitstek financieel is MAAR: ook een uitgelezen kans om een regeling te maken die in behoeften klagers/claimanten voorziet vereist goede waarborgen zowel in voorfase als geschillenprocedure!
De Wkkgz (3) openheid over incidenten als norm (art. 10 lid 3 Wkkgz) onverwijld informeren patiënt over incident met (mogelijk) merkbare gevolgen in dossier : aard en toedracht tijdstip bij het incident betrokkenen
Openheid als norm niet nieuw KNMG Richtlijn Omgaan met incidenten, fouten en klachten: wat mag van artsen worden verwacht? (2007) GOMA: Gedragscode Openheid, verbeterde afwikkeling Medische Aansprakelijkheid (2010)
Openheid en de tuchtrechter Ook de tuchtrechter erkent inmiddels volledig dat: de arts na een incident gesprek moet aangaan met patiënt of nabestaanden de arts moet zorgen voor goede randvoorwaarden zodat gesprek goed kan plaatsvinden de arts de patiënt, nabestaanden of een door hen ingeschakelde advocaat open en eerlijk moet informeren over feitelijke toedracht
Openheid en de tuchtrechter RTG Amsterdam 23 maart 2010, ECLI:NL:TGZRAMS:2010:YG0181 open en toetsbaar opgesteld is juist RTG Eindhoven 4 mei 2011, ECLI:NL:TGZREIN:2011:YG1080 fout verdoezelen is onjuist. RTG Zwolle 7 maart 2013, ECLI:NL:TGZRZWO:2013:YG2687 arts had open moeten communiceren CTG, 10 september 2013, ECLI: NL: TGZCTG:2013:102 &103 geen goed gesprek na verkeerd aangesloten warmte-matras CTG 3 juni 2014, nr. C2013/172, ECLI:NL:TGZCTG:2014:225 na ontdekken foutieve informatie moet arts direct contact opnemen met patiënt RTG Zwolle, 8 augustus 2014, ECLI:NL:TGZRZWO:2014:104 interne incidentbespreking na slecht verlopen bevalling RTG Zwolle, 4 juli 2014, ECLI:NL:TGZRZWO:2014:86 duimamputatie na schouderprothese: toedracht niet verhullen RTG Eindhoven, 19 oktober 2015, ECLI:NL:TGZREIN:2015:83 volledig informeren over verkeerde ingreep én verkeerde vloeistof
Openheid lukt nog onvoldoende. Waarom? cultuur onzekerheid over juridische gevolgen - meer afstemming tussen verschillende procedures - meer duidelijkheid over wanneer welke procedure ook van IGZ - maximale en slimme inzet klachtenfunctionaris (ook in tuchtrecht) focus op incidenten in media en politiek - publicatie berispingen als voorbeeld van wetgeving in strijd met de bedoeling tuchtrecht
Openheid lukt nog onvoldoende. Waarom? strenger wordende tuchtrechter als bedreiging voor openheid periode 2009-2014 bron: Jaarverslagen Tuchtcolleges voor de Gezondheidszorg percentage gegrond verklaringen blijft schommelen rond 15 %
De tuchtrechter wordt strenger 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ingediend 1496 1524 1676 1572 1640 1575 afgehandeld 1309 1496 1590 1625 1714 1710 waarvan gegrond 13,67% 16,64 % 15,72 % 14,21 % 14,87 % 14,73 % % VAN TOTAAL waarschuwing 9,7 % 11,96 % 10 % 8,98 % 9,8 % 8,19 % berisping 2,06 % 3,0 % 3,21 % 2,77 % 2,45 % 3,92 % gegrond (absoluut) 179 249 250 231 255 252 % VAN GEGROND waarschuwing 70,95% (127) 71,89 % (179) 63,6 % (159) 63,2 % (146) 65,88 % (168) 55,55 % (140) berisping 15,08% (27) 18,07 % (45) 20 % (51) 19,48 % (45) 16,46 % (42) 26,59 % (67)
Maatregelen bij gegronde tuchtklachten Berispingen 2009: 15 % Schorsingen 2009: 3 % Doorhalingen 2009: 2 % 2014: 27 % 2014: 7 % 2014: 4 % Waarschuwingen 2009: 71 % 2014: 56 %
Openheid lukt nog onvoldoende. Waarom? strenger wordend tuchtrecht als bedreiging voor openheid ook tuchtrecht moet blijven bij de bedoeling: bewaken kwaliteit beroepsuitoefening Waar angst regeert wordt niet geleerd! (Bron: R. van Diemen)
Openheid lukt nog onvoldoende. Waarom? gebrek aan aandacht voor psychische/ emotionele ondersteuning beroepsbeoefenaar als belemmering voor openheid vereist meer aandacht van beroepsorganisaties en zorginstellingen GOMA 2.0 als platform voor afspraken Australian Open Disclosure Framework (2013) als goed voorbeeld
Wat je wilt bereiken:
Conclusies & oplossingsrichtingen De Wkkgz biedt kansen om het klachtrecht te laten aansluiten bij de oorspronkelijke bedoeling: genoegdoening klager en leren door zorgaanbieder/zorgverlener. Maximale inzet op informele fase is dan noodzakelijk. MAAR: binnen en buiten Wkkgz bedreigingen voor openheid. Oplossingsrichtingen voor die bedreigingen.
Oplossingsrichtingen Zorgverleners moeten worden betrokken bij het maken van afspraken over de klachten- en geschillenregeling. Zorg voor maximale duidelijkheid in de formele fase van klachten en geschillen. Zorg voor meer afstemming tussen verschillende juridische procedures. Meer duidelijkheid ook van IGZ. Een zekere mate van centralisatie/uniformiteit bij het inrichten van de geschilleninstantie is wenselijk.
Oplossingsrichtingen Regionale klachtenfunctionaris LMZ met daarachter geschilleninstantie, regionaal tuchtcollege en gespecialiseerde rechtbank als wildste gedachte. Zorg voor goede ondersteuning beroepsbeoefenaar ook in emotioneel/psychologisch opzicht. Primair door zorginstellingen en beroepsorganisaties in de GOMA. Maar erkenning en ondersteuning door VWS is ook wenselijk!