Goutum zondag 21 mei Zondag Rogate Rogate betekent: Bidt, in de gebiedende wijs. Deze zondag bepaalt ons bij het feit dat het na Pasen geen hemel op aarde situatie is. De verzuchtingen van de wereld zijn niet gestopt na de verrijzenis. Het spant er nog steeds om, we weten er in onze tijd alles van. Het wordt ons opgedragen om te bidden. Of dat te doen is, daar gaat deze dienst over. Gemeente van Jezus, Bidden helpt niet. Tenminste dat is de ervaring van velen. De ene keer wordt een gebed verhoord, een andere keer niet. Het lijkt willekeurig. Nood leert bidden. Maar grote nood kan je het bidden ook afleren, Je bidt voor een ernstig zieke, om genezing en herstel, om toekomst; maar de zieke sterft, het gebed is niet verhoord. En als je geliefde is overleden, als je gebed schijnbaar niet verhoord werd, blijf je dan bidden, en zo ja, wat bid je dan? Heeft bidden wel zin? Dertig jaar geleden zouden deze vragen in kerkelijke kring als onfatsoenlijk zijn afgedaan. Dit soort vragen stelde je niet als je bij de kerk hoorde. Je nam het als waarheid aan, dat je moest bidden, dat er in de kerk gebeden werd. Maar verder werd daarover niet kritisch gesproken. Ik herinner me nog mijn catechisatietijd, en dat dominee eigenlijk geen tegenspraak duldde, het boekje werd gevolgd, en uit het hoofd geleerd, en verder werd er niet over gesproken. 1 En bidden, dat deed mem bij je bed, toen je klein was, en heit bij de tafel als we gingen eten. Dat was gewoon, en het was ook goed. Maar het gesprek over dit soort zaken, dat is totaal veranderd. Ik ben sinds 1 september weer actief als gemeentepredikant en er valt mij in dat werk één ding heel bijzonder op: er is een heel groot verschil met 40, 50 jaar geleden: Toen werd er nauwelijks gepraat over geloof. En in deze tijd kan ik met iedereen een goed gesprek hebben over geloof en over de zin en betekenis van dit leven. Toen ik kind was, dan sprak de dominee over geloof, thuis werd er uit de Bijbel gelezen, maar we hadden er geen gesprekken over. Er was geen gedachtewisseling, geen reflectie. In de huidige tijd wel: Ik hoor mensen op hoge leeftijd, met een goed christelijke opvoeding, zeggen: Dominee, ik weet niet hoor, of het allemaal wel waar is. En een catechisant van 14 zegt: Dominee, ik geloof niet in God, want ik denk dat God niet bestaat, maar ik snap wel hoe Hij het leven bedoeld heeft.
Ik vind het winst dat jong en oud het geestelijke gesprek weten te voeren. En ik denk dat het vruchtbaar is, ook voor de kerk. Veel geloofsgesprek dus, maar ik heb het vermoeden dat het met het bidden de andere kant op is gegaan. Ik vermoed, maar ik kan het niet bewijzen, dat christenen in Nederland minder bidden dan 40 jaar geleden. In ieder geval kan onze vraag serieus besproken worden. Het is mogelijk om een vruchtbaar en kritisch gesprek te voeren over deze vraag: heeft bidden wel zin, en helpt het? De Bijbel is doortrokken van gebedsleven: In Jesaja horen we dat er droogte is in Israël en dat hun gebed verhoord wordt, God maakt de woestijn tot waterplas, en daarmee zal Israël erkennen dat God de Heilige is. Gebedsverhoring werkt dus ook een beetje als een godsbewijs. Jezus zegt eenvoudigweg: Bidt en gij zult ontvangen, opdat uw blijdschap vervuld zij, een blijdschap die niemand je af kan nemen. Inderdaad, zo voelt het: Als gebed wordt verhoord, dan denk je, er is een God en Hij helpt mij. Maar wat denken en zeggen we als gebeden niet verhoord worden? Deugt ons gebed niet, of bestaat God niet, of bestaat God wel, maar luistert Hij niet meer? Dit was de ervaring van Job immers. Het is lastig. En wat is onze kerkervaring? Als we hier een mooie dienst hebben gehad dan hebben we een groot deel van die tijd gebeden. Maar voelen we dat ook als we huiswaarts keren? Zijn we het ons bewust, of doet het ons niets of weinig? 2 Misschien moeten we eerst eens vagen: Wat is bidden eigenlijk? Dan kijk ik naar mensen die mij het bidden hebben geleerd. Mijn eigen heit. Hij bad altijd bij het eten, met gesloten ogen, en dan keek ik stiekem wel, en nu begrijp ik wat ik toen zag: Mijn vader bad met overgave, wat hij zei dat meende hij met heel zijn wezen, ik zag dat aan zijn gezicht, hij meende het helemaal als hij bad voor de wereld en voor ons zijn kinderen. Maar wat heb ik toen gezien? Ik heb de diepste energie van ons gebed gezien, hetzelfde zie je bij Jezus. De diepste energie van ons gebed dat is: Verlangen. Daaruit wordt, als het goed is ons gebed geboren. En dan is gebed universeel, niemand kan zich het bidden toe-eigenen, het bidden laat zich niet in hokjes plaatsen, protestant, katholiek, islamitisch, boeddhistisch, het bidden is wereldwijd dezelfde oefening. Het gebedsleven van deze wereld put als het goed is uit de bron van verlangen. En de richting van ons bidden is de toekomst, en het bidden opent als het goed is de toekomst voor ons. Als ons bidden tot effect heeft dat we ons hart sluiten, of we bidden niet richting toekomst, dan heeft het niet zoveel zin.
Nog een tweede aanwijzing wil ik u geven: Stel dat er in de hele wereld helemaal niet meer gebeden zou worden, hoe zou de mensheid er dan aan toe zijn? Als ik de Bijbel mag geloven, en dat doe ik, dan is het leven in een wereld waarin geen gebed is volledig overgeleverd aan honger, aan driften, aan kortzichtigheid en dan verwilderd het leven tot primitiviteit en uitroeiing. Voor die chaos wil God ons behoeden, en daarom gaf Hij ons Jezus. De Geest die na Jezus Hemelvaart in de wereld komt, die Geest stuurt ton naar een levensspoor van waarachtig mens zijn, van getuigen en vertolken, van geloven en hopen. Dat is toch de wereld waarnaar wij verlangen? Niet naar de chaos? Jesaja zegt: God is met de schepping van de mens een zee risicovol avontuur gestart. Want Hij gaf die mens eigen verantwoordelijkheid en wijsheid. Maar al vele malen heeft de mensheid laten zien, dat ze die verantwoordelijkheid verkwanselen, en kiezen voor verwildering en de dood. U en ik staan in dat risicovolle avontuur van God de Schepper. Welke richting willen we dan kiezen? Waar wil je naar toe met je leven, en op welke wijze? Hoe wil je hier vertoeven onder zon? Alleen aangejaagd door drift en macht? Of toch liever verbonden met de bron van ons verlangen. En op dit punt, bij deze vragen, voel ik er wel voor, om niet zelf de weg uit te stippelen, maar vanaf deze vragen zou ik willen voorstellen dat we ons geheel openstellen voor de weg die Jezus ons wijst. 3 Jezus zegt: Er is bemiddeling tussen hemel en aarde, tussen Vader en de mensen, die bemiddeling dat is de onvoorstelbaar grote liefde van God, zichtbaar geworden in het wezen, het leven, de dood en de verrijzenis van Jezus. Van deze bemiddeling was mijn heit heilig overtuigd. Dat wil ik ook zijn. Zo wil ik ook leven en in de wereld staan. Ik wil niet stoppen met leven en geloven als een keer een gebed niet beantwoord lijkt te worden. Daar is dit leven als geschenk van God veel te kostbaar voor. Jezus zegt ook: Kijk naar de natuur, die redden zich, de natuur staat vanzelfsprekend altijd te bidden, de schepping herstelt zich steeds weer, een zaadje sterft en kiemt en komt tot leven. Zou God niet voor jullie zorgen, zegt Hij dan. Dat wil ik geloven. Daaraan wil ik me overgeven. Jezus leert ont toch bidden? Lees de Bergrede maar. En als we niet weten wat we moeten bidden, dan zegt Hij, bidt het Onze Vader. Dat wil ik doen. Ik wil niet leven zonder gebedsleven, want dat is een koud en kil leven. Ik wil met heel mijn wezen verbonden zijn met de Schepper, die Liefde is, ik wil verbonden zijn met geliefden op aard en in de hemel.
En daarom wil ik blijven bidden. Ook al besef ik heel goed dat ook mijn leven een risicovol avontuur is. Ik hoop dat u met mij meevoelt, dat geloven en biddend leven voortkomt uit een besluit. Een weloverwogen besluit om Jezus op zijn woord te geloven als Hij zegt: Bidt en je zult ontvangen. En als Hij zegt: vertrouw op de Geest. Vertrouw erop dat God voor je zorgt, ik zal blijven bidden voor jullie. Het vraagt een moedig persoonlijk besluit om zo te willen leven, niet los van God. Ik wil dat wel, ik wil het nu misschien wel veel meer dan 20 jaar geleden. Ik wil het, ik wil het proberen, ik wil het als pastor blijven oefenen, ook al vind ik het ontzaglijk moeilijk om te bidden als ik alleen ben. Maar ik wil ervoor gaan. Dat is toch het minste dat we kunnen doen, als we kind van God zijn. Ik denk dat ik begin te begrijpen waarom er in onze tijd in onze westerse cultuur steeds minder gebeden wordt terwijl er wel veel meer gesprek is over geloof en spiritualiteit. Ik heb het vermoeden dat discussiëren en reflecteren over hemel en aarde wel comfortabel is. We worden er niet meer op afgerekend, ieder mag het in vrijheid doen, en denken en geloven wat hij of zij wil. Maar bidden is van een andere orde. Bidden, dat zie je ook aan Jezus, bidden heeft te maken met leven en dood, met je hele existentie, bidden heeft te maken met je diepste verlangengs en met het grote verlangen van God dat op deze aarde zijn Koninkrijk zal blijven groeien. Bidden heeft te maken met verbinding en met hoop. 4 Bidden is van een totaal andere orde en inhoud dan nadenken en filosoferen. En als wij Jezus op zijn woord geloven dan zien en horen we hoe Hij ons voorgaat in een leven van gebed. Mijn Vader, zegt Hij, is altijd nabij. Bereikbaar en Hij geeft kracht en liefde. De persoonlijke vraag aan u en mij is: Durf ik deze kern van het evangelie, zonder verdere discussie in mijn hart te sluiten? Ik hoop het. Ik hoop dat we dat besluit nemen. En dat we biddend durven leven. En bij de een is dat een gebed in woorden, de ander bid in stilte in de natuur, ik zal veel bidden in muziek maken. En in dat bidden weten we dat we verbonden zijn met velen over de hele wereld, die bidden. En er is ook dat andere perspectief. Bij bidden denken wij allereerst aan woorden die in een gebed tot God gesproken worden. Maar ik denk: Als een mens in zijn hele leven nooit één woord gebeden heeft, maar de wijze waarop hij leeft is wel een gebed, dan is het toch ook goed.
En misschien is dat voor u ook wel een mogelijke weg. Als ik geen woorden vind om te bidden, laat dan mijn leven een gebed zijn. En ook dan hoeven we alleen maar Jezus ten voorbeeld te nemen, en dan weten we hoe het moet en waar we langs moeten. Ik vind dat we wel weer een persoonlijk besluit mogen nemen, om met toewijding te leven en te bidden. Als een bewuste geloofskeuze. Ik besluit met een laatste aanwijzing, misschien wel de belangrijkste. Vaak associëren wij bidden met woorden en met denken. Maar Jezus laat zien dat het gebed woont in onze adem, meer dan in onze gedachten. Ik nodig u uit om hierover naar Pinksteren toe in gesprek te gaan met elkaar en met jezelf. En gewoon ook oefenen: Probeer te bidden, en breng dan het bidden binnen in je adem. En ontvang dan wat de hemel je geeft. En heb geduld. Stop niet met bidden als de hemel niets terug lijkt te geven. Blijf bidden, blijf die verbinding voelen met alle mensen die bidden. Ik ben er van overtuigd dat het helpt en dat het werkt. Geduldig blijven bidden. Ik wens u daarbij zegen en blijdschap. AMEN 5