Passief Bouwen Passief Bouwen in de praktijk Kennisdag Bouwfysica 2013 Passief bouwen' is een specifieke bouwstandaard met een comfortabel binnenklimaat, gedurende zowel het zomer- als het winterseizoen, met een beperkte warmtevraag zonder de toepassing van actieve koeling. 'Passief' want actief toevoeren van energie vermijden ir. H.J.J. (Harm) Valk Senior-adviseur Energie & Duurzaamheid Nieman Raadgevende Ingenieurs 17-6-2013 2 Stelling Bouwen en renoveren volgens passief bouwen is een snelweg naar echte energieneutraliteit Velve-Lindehof, Enschede Herstructureringswijk Kenmerken nieuwbouw: Constructie: houtskeletbouw Thermische schil: niveau Passief Bouwen Energetisch ambitieniveau: 83 Passief woningen: 15 kwh/m 2 129 woningen: EPC 0,4 Nieman Raadgevende Ingenieurs 3 Binnengasthuizen, Zwolle Ontwerpvisie Monumentale ouderenwoningen op een zichtlocatie Kenmerken: Herstel oorspronkelijke architectonische kwaliteit Voorzetwand en voorzetkozijnen Nieuwe hsb aanbouw 25 kwh/m 2 q v;10 < 1,0 l/s.m 2 triple Infiltratie glas beperken Warmtetransmissie beperken Stap 1: energieverbruik beperken - compact ontwerp - zuidoriëntatie - optimaliseren thermische schil - verlagen infiltratie - passieve koeling (zonwering, zomernachtventilatie) Zonneboiler Stap 2: duurzame energie - zonneboiler t.b.v. tapwater 1 3 2 HR-ketel Zonneboiler WTW Stap 3: efficiënt energiegebruik - HR-ketel - Gebalanceerde ventilatie met WTW Nieman Raadgevende Ingenieurs 6 1
Eisen thermische schil Gevelopbouw Velve-Lindenhof Bouwbesluit 2012 vloer, gevel, dak R c 3,5 (per 1 januari 2015 R c 5,0 m 2 K/W) ramen, deuren, kozijnen U 1,65 W/m 2 K Passief Bouwen vloer, gevel, dak R c 6,5 á 11,0 m 2 K/W ramen, deuren, kozijnen U 0,8 W/m 2 K Geïsoleerde leidingspouw Houtvezelplaat HSB-gevel Nieman Raadgevende Ingenieurs 7 Optimaliseren lineaire verliezen Verminderen warmteverlies t.p.v. aansluitingen: Doorgaande isolatielaag t.p.v. fundering Plaatsen kozijnen in hart van isolatie Toepassing houten I-stijlen in gevel + vezelplaat voorlangs Infiltratie Luchtdichtheid n 50 = 0,6 h -1 Maatregelen o.a.: Dampremmer = luchtdichting overlappen en tapen / geen doorbrekingen Aansluitnaden aftapen (bij dampopen ook plaatnaden) Kabel- en leidingdoorvoeren afplakken Gebruik prefab manchetten Overlappen van dampremmende folie; Optie: voorzetwand voor leidingwerk Nieman Raadgevende Ingenieurs 9 Nieman Raadgevende Ingenieurs 10 Ventilatie Velve-Lindenhof: HSB: ventilatiekanalen in verdiepingsvloer te integreren flexibiliteit voor positie toevoerventielen opstelplaats in aparte ruimte door ontbreken zware wand CO 2 -sturing en constant volume-klep Binnengasthuizen: zorgvuldig projecteren in bestaand casco flexibele leidingen passende oplossing Installatiegeluid Beperken stromingsgeruis Ontwerp goed afgerond kanalen Beperk luchtsnelheid in kanalen Beperk ontstaan ventilatorgeluid Zo kort mogelijke kanalen Weinig bochten en flexibele slangen Gebruik van geluiddemper Verdeel afvoer over meerdere strengen Beperk geluidoverdracht via trillingen Plaatsen WTW-unit op verzwaard onderstel Plaats WTW-unit in aparte technische ruimte Nieman Raadgevende Ingenieurs 11 Nieman Raadgevende Ingenieurs 12 2
Zomercomfort Lichte constructie: snel opgewarmd / snel afgekoeld (zon door dichte delen / goede thermische schil) Maatregelen: Zomernachtventilatie d.m.v. dwarsventilatie en dakraam Zonwering (zon georiënteerde gevels) Drie ventilatiesystemen Winter: balansventilatie met WTW Focus op goede bouwkwaliteit bij maximale energiezuinigheid Tussenseizoen: natuurlijk / dwarsventilatie Zomer: warmte overdag buiten houden (WTW helpt daarbij) nachtventilatie Nieman Raadgevende Ingenieurs 14 Vocht Principe relatieve dampdichtheid toepassen dampdicht binnen, meer damp-open buiten damp-open en dampremmer beide mogelijk Constructie droog houden geen bouwvocht insluiten prefab in het voordeel Luchtdicht = stromingsdicht Akoestiek bij HSB Door zeer goed geïsoleerde en luchtdichte schil wordt het geluid tussen woningen belangrijker. Hoge geluidisolatie is in houtskeletbouw mogelijk door: Buigslappe constructie Ankerloze spouwen Verend opgelegde dekvloeren Plafondplaten aanbrengen op veerregels Brandveiligheid Aandachtspunten brand komen deels overeen met geluid: aanbrengen minerale wol geen kieren en naden brandwerende beplating Brandveiligheid passief bouwen ter discussie gesmoorde brand geldt voor alle moderne woningen Bouwfysica en passief bouwen Thermische schil vraagt bouwfysische aandacht: luchtdichtheid, vocht, akoestiek, lineaire verliezen, etc. Aandacht voor bouwkwaliteit in uitvoering Samenwerking bevordert kwaliteit Controle dwingt de aandacht af Nieman Raadgevende Ingenieurs 17 Nieman Raadgevende Ingenieurs 18 3
Stelling Passief bouwen: de snelweg naar energieneutraliteit Nieman Raadgevende Ingenieurs 19 4
Passief Bouwen Passief Bouwen in de praktijk Kennisdag Bouwfysica 2013 Passief bouwen' is een specifieke bouwstandaard met een comfortabel binnenklimaat, gedurende zowel het zomer- als het winterseizoen, met een beperkte warmtevraag zonder de toepassing van actieve koeling. 'Passief' want actief toevoeren van energie vermijden ir. H.J.J. (Harm) Valk Senior-adviseur Energie & Duurzaamheid Nieman Raadgevende Ingenieurs 17-6-2013 2 Stelling Bouwen en renoveren volgens passief bouwen is een snelweg naar echte energieneutraliteit Velve-Lindehof, Enschede Herstructureringswijk Kenmerken nieuwbouw: Constructie: houtskeletbouw Thermische schil: niveau Passief Bouwen Energetisch ambitieniveau: 83 Passief woningen: 15 kwh/m 2 129 woningen: EPC 0,4 Nieman Raadgevende Ingenieurs 3 Binnengasthuizen, Zwolle Ontwerpvisie Monumentale ouderenwoningen op een zichtlocatie Kenmerken: Herstel oorspronkelijke architectonische kwaliteit Voorzetwand en voorzetkozijnen Nieuwe hsb aanbouw 25 kwh/m 2 q v;10 < 1,0 l/s.m 2 triple Infiltratie glas beperken Warmtetransmissie beperken Stap 1: energieverbruik beperken - compact ontwerp - zuidoriëntatie - optimaliseren thermische schil - verlagen infiltratie - passieve koeling (zonwering, zomernachtventilatie) Zonneboiler Stap 2: duurzame energie - zonneboiler t.b.v. tapwater 1 3 2 HR-ketel Zonneboiler WTW Stap 3: efficiënt energiegebruik - HR-ketel - Gebalanceerde ventilatie met WTW Nieman Raadgevende Ingenieurs 6 1
Eisen thermische schil Gevelopbouw Velve-Lindenhof Bouwbesluit 2012 vloer, gevel, dak R c 3,5 (per 1 januari 2015 R c 5,0 m 2 K/W) ramen, deuren, kozijnen U 1,65 W/m 2 K Passief Bouwen vloer, gevel, dak R c 6,5 á 11,0 m 2 K/W ramen, deuren, kozijnen U 0,8 W/m 2 K Geïsoleerde leidingspouw Houtvezelplaat HSB-gevel Nieman Raadgevende Ingenieurs 7 Optimaliseren lineaire verliezen Verminderen warmteverlies t.p.v. aansluitingen: Doorgaande isolatielaag t.p.v. fundering Plaatsen kozijnen in hart van isolatie Toepassing houten I-stijlen in gevel + vezelplaat voorlangs Infiltratie Luchtdichtheid n 50 = 0,6 h -1 Maatregelen o.a.: Dampremmer = luchtdichting overlappen en tapen / geen doorbrekingen Aansluitnaden aftapen (bij dampopen ook plaatnaden) Kabel- en leidingdoorvoeren afplakken Gebruik prefab manchetten Overlappen van dampremmende folie; Optie: voorzetwand voor leidingwerk Nieman Raadgevende Ingenieurs 9 Nieman Raadgevende Ingenieurs 10 Ventilatie Velve-Lindenhof: HSB: ventilatiekanalen in verdiepingsvloer te integreren flexibiliteit voor positie toevoerventielen opstelplaats in aparte ruimte door ontbreken zware wand CO 2 -sturing en constant volume-klep Binnengasthuizen: zorgvuldig projecteren in bestaand casco flexibele leidingen passende oplossing Installatiegeluid Beperken stromingsgeruis Ontwerp goed afgerond kanalen Beperk luchtsnelheid in kanalen Beperk ontstaan ventilatorgeluid Zo kort mogelijke kanalen Weinig bochten en flexibele slangen Gebruik van geluiddemper Verdeel afvoer over meerdere strengen Beperk geluidoverdracht via trillingen Plaatsen WTW-unit op verzwaard onderstel Plaats WTW-unit in aparte technische ruimte Nieman Raadgevende Ingenieurs 11 Nieman Raadgevende Ingenieurs 12 2
Zomercomfort Lichte constructie: snel opgewarmd / snel afgekoeld (zon door dichte delen / goede thermische schil) Maatregelen: Zomernachtventilatie d.m.v. dwarsventilatie en dakraam Zonwering (zon georiënteerde gevels) Drie ventilatiesystemen Winter: balansventilatie met WTW Focus op goede bouwkwaliteit bij maximale energiezuinigheid Tussenseizoen: natuurlijk / dwarsventilatie Zomer: warmte overdag buiten houden (WTW helpt daarbij) nachtventilatie Nieman Raadgevende Ingenieurs 14 Vocht Principe relatieve dampdichtheid toepassen dampdicht binnen, meer damp-open buiten damp-open en dampremmer beide mogelijk Constructie droog houden geen bouwvocht insluiten prefab in het voordeel Luchtdicht = stromingsdicht Akoestiek bij HSB Door zeer goed geïsoleerde en luchtdichte schil wordt het geluid tussen woningen belangrijker. Hoge geluidisolatie is in houtskeletbouw mogelijk door: Buigslappe constructie Ankerloze spouwen Verend opgelegde dekvloeren Plafondplaten aanbrengen op veerregels Brandveiligheid Aandachtspunten brand komen deels overeen met geluid: aanbrengen minerale wol geen kieren en naden brandwerende beplating Brandveiligheid passief bouwen ter discussie gesmoorde brand geldt voor alle moderne woningen Bouwfysica en passief bouwen Thermische schil vraagt bouwfysische aandacht: luchtdichtheid, vocht, akoestiek, lineaire verliezen, etc. Aandacht voor bouwkwaliteit in uitvoering Samenwerking bevordert kwaliteit Controle dwingt de aandacht af Nieman Raadgevende Ingenieurs 17 Nieman Raadgevende Ingenieurs 18 3
Stelling Passief bouwen: de snelweg naar energieneutraliteit Nieman Raadgevende Ingenieurs 19 4