Building Information Modeling Informatie in een digitaal prototype van het ontwerp kostenmanagement bbn adviseurs juni 2013 bron: Ector Hoogstad Architecten
BIM BIM is een term die in het vakgebied bouw veelvuldig langskomt. Deze term wordt gebruikt door adviesbureaus, in diverse overheidspublicaties, door vele softwareproducenten, door bouwers, ontwikkelaars en overheden. De afkorting BIM staat voor Building Information Modeling. Het concept is dat er een digitaal prototype van het te bouwen object wordt gemaakt. Alle partijen die informatie leveren die invloed heeft op het ontwerp voegen dit toe aan het digitale model. Alle partijen die informatie nodig hebben met betrekking tot het ontwerp halen deze uit het digitale model. In theorie zou deze manier van werken minder tijd kosten, minder foutgevoelig zijn, tot een beter afgestemd ontwerp leiden en de kwaliteit van het ontwerp in het algemeen verhogen. Omdat de diverse partijen veelal met diverse verschillende softwarepakketten werken, is er een universele standaard ontwikkeld die er voor zorgt dat de informatie uitwisselbaar is. Deze standaard heet IFC (Industry Foundation Classes). In een IFC-bestand wordt het model teruggebracht tot een databasebestand in tekstformaat; dit bestand kan vervolgens door de meeste softwarepakketten worden ingelezen. De basis voor het model is meestal het bouwkundig model dat door de architect wordt gemodelleerd. De constructeur en de installatieadviseur voegen vervolgens informatie aan dit model toe of maken een eigen model. Informatie in BIM De modellerende partijen zullen veelal enkel de informatie aan het model toevoegen die zij nodig hebben om het model op te zetten en om de gevraagde output te krijgen. Kortom de gevraagde output bepaalt de benodigde input. Het is mogelijk om zeer veel verschillende soorten informatie aan een model toe te voegen, maar dit vraagt inspanning van de modelerende partij(en). De toekomst van BIM Het concept van BIM bestaat al ruim 35 jaar, de term BIM wordt al circa 20 jaar gebruikt. Tot een paar jaar geleden kwam je het echter in de praktijk maar zeer beperkt tegen; dit is de afgelopen jaren veranderd. Het principe BIM lijkt echt voet aan de grond te krijgen over de hele breedte van onze bedrijfstak. Steeds meer ontwerpende partijen omarmen het principe, de grotere uitvoerende partijen kunnen er mee omgaan, overheidsinstellingen (waaronder de RGD) eisen het in sommige gevallen, toeleveranciers stemmen hun productieproces er op af en opdrachtgevers willen steeds vaker dat er in het proces gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheden van BIM. "De verwachting is dat BIM een steeds grotere rol zal gaan spelen bij het ontwerpen, bouwen en beheren van gebouwen en op termijn zal BIM wellicht de wijze waarop het ontwerpproces nu veelal verloopt veranderen."
De verwachting is dat BIM een steeds grotere rol zal gaan spelen bij het ontwerpen, bouwen en beheren van gebouwen en op termijn zal BIM wellicht de wijze waarop het ontwerpproces nu veelal verloopt veranderen. De mogelijkheden van BIM BIM lijkt een wereld van mogelijkheden te openen, maar roept ook een wereld aan vragen op. Op het gebied van mogelijkheden wordt er vaak gedacht aan het vatten van alle as build informatie in het model voor de beheerfase, het reduceren van faalkosten in de uitvoering, een optimaal communicatiemiddel voor het vaststellen van gebruikerswensen en het versnellen van het "Hierbij is het vaststellen van het gewenste doel een essentieel onderdeel dit proces gebleken. Op het moment dat het doel helder is kan worden gekeken op welke manier BIM een bijdrage kan leveren aan het verwezenlijken van dit doel." ontwerpproces. Aan de andere kant worden veelal vragen gesteld over bijvoorbeeld de invloed van BIM op de honoraria van de ontwerpers en adviseurs, de status van een BIM-model bij aanbestedingen, de wijze van gegevensoverdracht en de invloed van BIM op contractvorming. bbn adviseurs heeft reeds bij diverse opdrachtgevers geholpen bij het in kaart brengen van de mogelijkheden en het beantwoorden van vragen. Hierbij is het vaststellen van het gewenste doel een essentieel onderdeel van dit proces gebleken. Op het moment dat het doel helder is kan worden gekeken op welke manier BIM een bijdrage kan leveren aan het verwezenlijken van dit doel. Een BIM-protocol kan hierbij een belangrijk hulpmiddel zijn. In zo n protocol kunnen de doelen worden vastgelegd zodat deze voor alle betrokkenen helder zijn. Daarnaast kunnen hierin diverse andere zaken worden vastgelegd zoals werkmethodieken, gewenst detailniveau per fase (LOD s; Level of Detail) en wijze van gegevensoverdacht. Software bbn adviseurs heeft onderzoek gedaan naar de (on)mogelijkheden van het werken met informatie uit een BIM-model. Uit dit onderzoek is gebleken dat specifieke software onontbeerlijk is om goed met gegevens uit een BIM-model om te gaan. Binnen dit soort software kun je bijvoorbeeld hoeveelheden eenvoudig filteren en hersorteren. Daarnaast is het mogelijk om de gegevens die je uit het model hebt gehaald te visualiseren, je kunt de software dus alle elementen laten zien die je tot op dat moment hebt verwerkt en zo dus het gebouw als het ware opnieuw opbouwen. Op deze manier houd je overzicht over welke onderdelen je al wel en niet hebt verwerkt. bbn adviseurs werkt met het softwarepakket Solibri. Dit pakket is gericht op hoeveelhedenbepaling en kwaliteitscontrole van BIM-modellen. Die kwaliteitscontrole is in eerste instantie van belang om vast te stellen dat het model van voldoende kwaliteit is om betrouwbare informatie uit te halen. Daarnaast biedt de software mogelijkheden voor onder meer clash-control en toetsing aan het Programma van Eisen. De input voor Solibri is het eerder genoemde IFC-bestand. Op deze manier zijn wij niet gebonden aan specifieke software van bijvoorbeeld de architect of de constructeur.
BIM en Bouwkosten Op hoofdlijnen zijn er twee manieren om met bouwkosten om te gaan binnen een BIM-omgeving. De eerste mogelijkheid is kosten aan het model toevoegen en de tweede is informatie (met name hoeveelheden) uit een model halen om deze te gebruiken als basis voor het bepalen van bouwkosten. Kosteninformatie toevoegen aan een model In eerste instantie lijkt het toevoegen van de kostengegevens aan het model de meest ideale situatie, alle objecten in een model bevatten ook kostengegevens. Dus bij iedere wijziging zouden de kostengevolgen direct inzichtelijk zijn. Er zijn echter nog wel wat vragen die moeten worden beantwoord voordat dit een reële mogelijkheid is; Wie voegt deze kosteninformatie aan het model toe, de modelleur (architect) of een externe adviseur? Hoe is de kosteninformatie relatief te maken; met andere woorden hoe vertel je het model dat de prijs veranderd als een wand hoger is dan 3 m? Wat voor invloed heeft dit op de rolverdeling binnen het traditionele Ontwerpteam? Informatie halen uit een model Als er met BIM een digitaal prototype van het te bouwen gebouw kan worden gemaakt en deze gegevens in een database-vorm beschikbaar kunnen worden gemaakt, zijn alle hoeveelheden bekend. Dit is de gedachte die bij veel mensen leeft. Dit is echter iets te eenvoudig gesteld. In het kort komt het er op neer dat veel (dus niet alle) hoeveelheden uit een BIM-model te halen zijn. Maar voordat er op basis van deze hoeveelheden een goede kostenraming kan worden gemaakt zullen deze moeten worden gefilterd, geclassificeerd en/of gegroepeerd. Zonder deze bewerkingen is de data een enorme hoeveelheid onbruikbare getallen. Deze handelingen kunnen snel en efficiënt worden uitgevoerd met Solibri.
bbn adviseurs bbn adviseurs ondersteunt alle partijen betrokken bij het gebruiken, ontwikkelen, realiseren en beheren van gebouwen en gebieden. bbn adviseurs biedt onafhankelijk advies en management. Wij ondersteunen onze opdrachtgevers met vastgoedadvies, huisvestingsadvies, gebiedsontwikkeling, bouwkostenmanagement, bouwmanagement, directievoering en toezicht en vastgoedmanagement. De combinatie van onze inhoudelijke en kostendeskundigheid in alle fasen van de levensduur van een gebouw zorgt ervoor dat wij deze aspecten integraal en onafhankelijk kunnen benaderen. Ambitie verbindt alles Wij houden van ons vak en zoeken de uitdaging. In elk project en bij elk advies vragen wij ons af welke unieke meerwaarde wij u kunnen bieden. Voor bbn adviseurs is uw ambitie het belangrijkste uitgangspunt bij al onze advisering. Om deze ambitie waar te maken, bundelt bbn adviseurs de kennis op alle adviesterreinen. Dit doen wij met deskundigheid, gedrevenheid, passie voor techniek, marktkennis, invoelingsvermogen en betrokkenheid. Alleen dat resulteert in ambitieuze bouwprojecten. Referentieprojecten BIM Brandweerkazerne Harderwijk Sportcampus Den Haag Schiphol Hilton Huis voor Cultuur en Bestuur Hoogezand-Sappemeer Copyright Niets uit deze brochure mag zonder toestemming van de rechthebbende worden overgenomen. bbn adviseurs Postbus 94 3990 DB Houten T. 088-226 74 00 F. 088-226 74 06 E. info@bbn.nl I. www.bbn.nl