12 oktober 2009
Duurzame Greenport Westland Oostland
EFRO programma Doel: Duurzame Greenport (p p p) Greenport Westland Oostland gemeentes Westland, Pijnacker Nootdorp, Lansingerland Kennisinstellingen TNO, TU Delft, Wageningen UR Bedrijven Projecten Water, energie
Energieprojecten Nieuwe Water / Poelzone Tuindershof Hoogeland Meta EMS Gemeenschappelijk: Energiebesparing door samenwerking
Poelzone / het Nieuwe Water 500 ha Tussen woonkernen van Naaldwijk, s Gravenzande en Monster
Project Energieverduurzaming Tuinder levert (aard ) warmte aan: 1200 woningen Collega tuinder Herstructurering glas Wateropgave glastuinbouw en woningen Aantrekkelijk wonen en leven Ecologische verbindingen
Betrokken partners Kweker Ondernemer; energieleverancier Woonwijk en tuinbouwbedrijf Afnemer van energie Energie infrabedrijf Verzorgen van het warmtenet Gemeente Faciliterend ONW Projectontwikkelaar
Programma Inleidingen Rob Smit, Essent Eric Poot, Wageningen UR Glastuinbouw Discussie
Glastuinbouw: Clustering en uitwisseling Eric Poot Eric.Poot@wur.nl
Wageningen UR Glastuinbouw Innovaties voor een duurzame glastuinbouw Ca 120 medewerkers Locaties Bleiswijk en Wageningen 93 kasafdelingen Bleiswijk + 2 demokassen Wageningen Onderzoek o.m. teelt, kasklimaat & energie, gewasbescherming, bedrijfsvoering
Energie in de glastuinbouw Warmte tbv temperatuur Warmte tbv ontvochtigen Elektra tbv belichting Elektra tbv koude CO 2 Stomen Relatieve energie inzet (%) warmte CO2 elektra stomen Trostomaat (47m 3 m 2 j 1 ) 73 7 19 0 Roos (182 m 3 m 2 j 1 ) 5 10 85 0 Chrysant (48 m 3 m 2 j 1 ) 36 19 37 7 Potorchidee (104 m 3 m 2 j 1 ) 44 1 55 0 Bron: KWIN
Transitie duurzame energie in de glastuinbouw Verminderen afhankelijkheid fossiele energie Verminderen uitstoot CO 2
Energie : Drie stappen aanpak Trias Energetica Beperk energievraag Gebruik duurzame energie Pas zo efficiënt mogelijk toe
Beperking energievraag Isoleren Ontvochtigen met buitenlucht LED verlichting Efficiency verbetering belichting Kasomhulling Het Nieuwe Telen: icm efficiëntere besturing: 50% lagere E behoefte
Duurzame energie Zonlicht Warmte ( semi gesloten kassen met WKO) Electriciteit (PV, Elkas, Fresnelkas) Biobrandstoffen Bio wkk: 400 ha energiemais voor 5 ha glas Reststromen (hout ed) Algen? 2 e generatie biobrandstoffen? Aardwarmte Restwarmte Clustering warm warm cold cold
Aardwarmte Warm water van ca 2 3 km diepte benutten en terugbrengen Toepassing in glastuinbouw: A+G van den Bosch Netto E besparing: 94% voor 7,2 ha en 75% voor 14,9 ha Totale E besparing: 3 mln m 3 aeq j 1 voor 7,2 ha en 4,5 mln m 3 aeq j 1 voor 14,9 ha
Clustering Kas Kas Kas Bedrijf / instelling Kas Woonwijk Elektra Warm / Koud water CO 2
Greenportkas Venlo (WKK + WKO)
Energie uit WKK & synergie van afname WKK: 1,2 MW e Synergie = 83% 6.0E+09 Warmtevraag en -overschot (Joule) 4.0E+09 2.0E+09 0.0E+00 1-1 31-1 2-3 1-4 2-5 1-6 2-7 1-8 1-9 1-10 1-11 1-12 dag warmtevraag C ampus overschot 2 ha tomaat 100 % belicht
Agriport A7 (WKK) Levering hoogwaardige warmte (80 C): niet rendabel. Aantal huizen (ca. 1000) en afstand (6 km) is knelpunt. Levering middelwaardige (40 C) en laagwaardige warmte (18 o C): niet rendabel
Aardwarmte & synergie van afname 5,000 Heat balans 4,500 4,000 3,500 GJ heat / week 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 500-1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 geothermic source glasshouse + swimming pool + sport facility + school week glasshouse glasshouse + facilities + neighbouring growers
Nootdorpseweg Pijnacker
Cluster voor aardwarmte Betere benutting bron Transport kosten en verliezen nemen toe Andere vormen van verwarming nodig
Effect samenstelling tuinbouwcluster Belichting verlaagt potentie aardwarmte Clusters met veel groente/ potplanten zijn gunstig Inkoop van externe CO 2 (bv OCAP) gunstig Maximale benutting bron bij cluster> 50 ha
Besparing cluster
Planmatige aanpak Aardwarmte Bedrijven: start met verlagen energiebehoefte (trias energetica) Clustering: afstemming van energiesystemen: Afhankelijk van energieprofielen in cluster: CO 2, Warmte, Elektra Warmte: afhankelijk van temperatuur niveau en transportafstanden Optimale benutting aardwarmtebron door clustering Optimale uitkoeling door koppeling met warmtepomp Laagwaardige verwarmingssystemen Meerdere putten in 1 gebied: optimaliseer put configuratie
Samenwerking Glastuinbouw stedelijke omgeving Technisch moeilijk, maar haalbaar Vooral een procesmatige uitdaging: Culturele verschillen Geen historie van samenwerking tussen glastuinbouw en woningbouw Complex proces (veel expertisevelden) Nieuwe technologie erg complex voor beslissingsbevoegden Grote consequenties voor de bedrijfsvoering Kansen Verduurzamen van energiesystemen in alle sectoren Nieuwe partijen melden zich op de energiemarkt
Vragen en discussie Welke obstakels staan samenwerking tbv energiebesparing in de weg? Hoe kunnen obstakels genomen worden? Wie? Levert het voldoende op? Is het de moeite waarde?
Wageningen UR Glastuinbouw Innovaties vóór en mét de glastuinbouw Wageningen UR