werk Buiten september 2009 nr. 1 voor scholieren over de mbo Vakopleiding groen, grond en infra Doe de cumela test!!
Cumela!?? Kun je dat eten? Nee! De cumelasector biedt mooi werk! Uitdagend, afwisselend en technisch Vroeg in de morgen oogsten met een bietenrooier. Het werk in de cumelasector is uitdagend, afwisselend en technisch. Je werkt met vaak grote, dure en technisch hoogwaardige machines. Cumelabedrijven hebben zich ondermeer gespecialiseerd in aanneming in de grond-, weg- en waterbouw, aanleg en onderhoud van sportvelden en golfbanen, agrarisch loonwerk en mestdistributie. Heel afwisselend dus. En omdat je zelf verantwoordelijk bent voor het werk en de machine, is werken in de cumelasector echt uitdagend. Mbo Vakopleiding groen, grond en infra Om in de cumelasector te kunnen werken, volg je de Vakopleiding groen, grond en infra aan een van de vestigingen van AOC s in Nederland. Nieuwsgierig geworden? Kijk eens verder in dit mini-magazine. Jongeren vertellen over hun stageervaringen en hoe het is om in de cumelasector te werken. Je vindt er info over de opleiding en het soort werk, en je leest over je toekomstperspectief. De cumelasector is onbekend bij veel jongeren en ook bij veel docenten. Toch is het mooi werk en, niet onbelangrijk, er is veel werk in de sector. Kilometers wegbermen maaien en het maaisel direct afvoeren met de maaizuigcombinatie. Wil je meer weten? Kijk dan op 2 Grond laden met de hydraulische rupsgraafmachine en verplaatsen met een gronddumper. Je eigen stoel in de cabine van een hydraulische graafmachine.
in groen, grond en infra Danny Roerdink (19) is derdejaars mbo Vakopleiding groen, grond en infra, specialisatie cultuurtechniek. Hij loopt twee dagen per week stage bij VOF Bleumink in Beltrum, een cumelabedrijf dat naast agrarisch loonwerk ook grondverzet doet. Je stage We beginnen s morgens met koffie drinken en werkoverleg. Dan ga ik bijvoorbeeld met de shovel op weg om multiboxen op te halen, dat zijn lege kisten voor 1000 liter water. Het is leuk om op een shovel te rijden! Andere werkzaamheden zijn: zand rijden en land bewerken. Tijdens de stage krijg je de kans om alles te doen, alle machines uit te proberen. Welke eigenschappen heb je nodig? Je moet hard willen werken en technisch inzicht hebben, gevoel voor de machines. Zo n grote machine, dat is niet niks als je daarmee de weg op gaat. Je moet ook vooruit kunnen kijken, flexibel zijn en lange dagen willen maken als het zo uitkomt. Jouw boodschap aan jongeren Jongeren die van werken houden passen prima in het cumelabedrijf. Je moet niet willen binnenzitten. Dit is een opleiding voor jongeren die echt van de praktijk zijn. Veel mensen hebben geen idee dat deze opleiding bestaat, bij AOC s denken ze meteen aan boeren. Ikzelf wist het ook niet. Na deze stage heb ik ook al zicht op een baan. André van de Bor (19) is derdejaars mbo Vakopleiding groen, grond en infra aan het Groenhorst College in Barneveld. Hij werkt bij een bedrijf dat gespecialiseerd is in grondwerk; de verhuur van graafmachines met en zonder machinist. Waarom deze opleiding? Ik ben altijd al gek geweest op machines. Voordat ik deze opleiding ging doen, heb ik al eens stage gelopen bij dit bedrijf. Toen heb ik vooral veel grondwerk gedaan, dus echt met een schep in je hand. Dat is minder leuk, maar je leert er wel veel van. Ik hou er wel van de handen uit de mouwen te steken, het is leuker dan de hele dag binnen achter een computer zitten. Wil je meer weten? Kijk dan op Wat leer je allemaal? In het derde jaar wordt het wel pittiger. We krijgen nu veel theorie. Je moet uitvinden wat de klant precies wil, welke machines je nodig hebt voor de klus, hoeveel tijd het gaat kosten Dat moet je berekenen en voorleggen aan de klant. Welke eigenschappen heb je nodig? Je moet wel van een beetje uitdaging houden, want je komt in heel verschillende situaties terecht. Vaak in kleine ruimtes, dan denk je: hoe ga ik dit voor elkaar krijgen? Maar je moet ook serieus zijn en verantwoordelijkheidsgevoel hebben. Je zit toch op een zware machine, je draait heen en weer en je moet overal tegelijk op letten. Het is geen speelgoed! Een beetje scheppen kan iedereen, maar je hebt zo een kabel kapot getrokken. 4 5
De opleiding Op de Vakopleiding groen, grond en infra leer je werken met machines. In het begin werk je met trekkers, minigravers en de wat eenvoudiger machines. Op niveau 3 kies je voor een specialisatie in agrarisch/groen werk of cultuurtechniek. Cultuurtechniek varieert van grondverzet tot aanleg en onderhoud van sportvelden of natuurterreinen. Je leert dus graaf- en grondverzetmachines, maar ook machines voor sportveldonderhoud, door en door kennen en bedienen. Kies je voor agrarisch/ groen werk, dan leer je werken met machines zoals maaidorsers, maïshakselaars en aardappel- en bietenrooiers. Je kunt je ook specialiseren in het repareren en het verrichten van technisch onderhoud. Vakken Je krijgt vakken als Basisveiligheid VCA. Daarnaast krijg je algemene theoretische vakken: Nederlands, maatschappijleer en meestal Engels en wiskunde. Verder krijg je techniek, onderhoud van machines en meten en uitzetten. Je leert dus heel veel verschillende dingen! Praktijkdeel Tijdens het praktijkgedeelte leer je hoe het er op de werkvloer aan toe gaat. Je zult merken dat je ook wel eens met een schop in de hand moet werken! Soms beslaat het praktijkdeel een aantal weken achter elkaar, soms het hele jaar door een dag in de week. Niveau 3 en 4 Op niveau 3 en 4 leer je dagelijkse werkzaamheden te organiseren. Op niveau 4 houd je je bezig met management, werkplanning en kostenberekeningen. Je kunt dan straks een compleet cumelabedrijf runnen! Toelatingseisen Je hoeft geen agrarische achtergrond te hebben voor deze opleiding. En je hoeft ook geen jongen te zijn! Meisjes zijn nauwkeurig en kunnen juist goed werken met de knopjes en displays in de machines. Met een diploma vmbo basisberoepsgericht kun je de opleiding beginnen op niveau 2. Na twee jaar kun je door naar niveau 3. Met een diploma vmbo kaderberoepsgericht of hoger kun je ook meteen naar niveau 3. Dan duurt de opleiding drie jaar. BOL of BBL Je kunt kiezen voor meer theoretische scholing in je opleiding (BOL) of juist voor meer praktijkervaring (BBL). Voor je eindniveau maakt dat niets uit. Meer weten? Wil je meer weten over de opleiding? Kijk op www.kiezenvoordecumelasector.nl of bekijk de website van een AOC bij jou in de buurt. Je vindt de informatie over de Vakopleiding groen, grond en infra onder de button Mighty Machines. Woelpoot een machine om grond te transporteren. dumper de as waarmee de machine wordt aangedreven die achter een trekker hangt. aftakas Ken jij cumela? Doe de test!!! piketje oneffenheden en hoogteverschillen egaliseren in bijvoorbeeld een akker of ondergrond voor een weg. Pak een pen en verbind het vreemde woord met de juiste betekenis. Je vindt de goede antwoorden op transportwagen voor los gestort materiaal zoals maïs en gras. grondkar, kar om grond mee te vervoeren. verreiker een paaltje waarmee in het terrein belangrijke punten worden aangegeven, bijvoorbeeld tot hoe ver of hoe diep je moet graven. een multifunctionele machine met een heel lange arm. Hieraan kan een bakje worden gehangen om op hoogte te werken, of een grijper, zodat je er hooibalen mee kunt laden, of kunt hijsen of scheppen. Kipper een werktuig om harde lagen in de grond los te breken, los te woelen. silagewagen hondengang met dit apparaat wordt mest in de grond geïnjecteerd en de mest wordt aangevoerd via een heel lange slang. kilveren sleepslangbemester door zowel de achterwielen als de voorwielen in dezelfde richting te sturen, gaat een voertuig als het ware diagonaal de gewenste richting op. Het voordeel is dat de wielen allemaal een ander spoor lopen. Het gewicht van het voertuig wordt zo optimaal verdeeld over de ondergrond. 6 7
Carriere in de cumelasector Geen dag is hetzelfde Met de Vakopleiding groen, grond en infra kun je alle kanten op. Soms help je de oogst binnen te halen of werk je mee aan de grondbewerking. De andere keer help je een natuurgebied af te graven en zorg je ervoor dat de grond elders wordt gestort. Je bent allround opgeleid en flexibel inzetbaar: als je met een verreiker stenen kunt stapelen in de bouw, kun je er ook bomen mee stapelen. Ook de seizoenen zorgen voor variatie in het werk: in het voorjaar doe je heel andere dingen dan in de zomer of in de winter. In de buitenlucht Als vakman of vakvrouw groen, grond en infra hoef je nooit bang te zijn dat je zonder werk zit. Het aantal arbeidsplaatsen in de cumelasector groeit al jaren. Vroeger werd het meeste werk uitgevoerd voor boeren. Nog steeds zullen agrarische bedrijven je hulp inroepen bij bijvoorbeeld bemesten, grond bewerken, zaaien, oogsten, onkruid bestrijden of mest rijden. Maar ook Rijkswaterstaat, waterschappen, gemeenten, provincies, aannemers en beheerders van natuurgebieden kunnen tot je klantenkring behoren. Daardoor is er veel ander werk bij gekomen. Je zet je machine dan in om bijvoorbeeld sloten te schonen, gebieden te ontgraven, zand of stenen te verplaatsen, sportvelden en golfbanen te onderhouden, beschoeiingen te bouwen, een geluidswal aan te leggen, bomen te rooien, een fietspad aan te leggen of kabels te leggen. Bijkomend voordeel: je werkt de hele dag lekker in de buitenlucht. Zelfstandig en verantwoordelijk Je werkt voor de klant, bespreekt de klus en hebt oog voor de gewassen waarmee je werkt. Je zorgt ervoor dat de machines draaien en, als je doorleert naar niveau 4, stuur je medewerkers aan. Maar vaak werk je ook zelfstandig en je onderhoudt en repareert je machines zelf. Je hebt dus technisch inzicht en verantwoordelijkheidsgevoel. Je zorgt ervoor dat je veilig werkt. Soms neem je de klant (aannemer, boer, provincie) werk uit handen door monsters te nemen, vergunningen te regelen of oplossingen te bedenken. Je bent een harde werker en kijkt niet op een uur extra. Het gemaaide gras moet ingekuild zijn voor het onweer losbarst! Je werkdag is pas afgelopen als de klus klaar is. Vakbekwaam Met een diploma op niveau 3 ben je vakbekwaam. Dat betekent dat je naast het normale werk, de inzet van machines organiseert. Je zorgt voor een goede samenwerking met de opdrachtgever. Je bent klantvriendelijk, nauwkeurig en flexibel. Ook tijdens pieken in het werk, bijvoorbeeld in de oogsttijd, zorg jij ervoor dat het werk goed en tijdig wordt opgeleverd. Je werkt volgens veiligheids-, arbo- en milieueisen. Hogerop komen Je kunt groeien in je werk en steeds meer verantwoordelijkheid krijgen. De machines waar je mee werkt worden steeds groter, duurder en ingewikkelder. Je kunt ook verder leren naar niveau 4. Je kunt dan bedrijfsleider worden of een eigen bedrijf beginnen. Wil je meer weten? Kijk dan op 8 9
Jongeren in de cumelasector Jamie Bijl (24) is hoofdgreenkeeper op golfbaan Delfland in Schipluiden. Ze werkt sinds haar 16de bij de Oosthoek-Groep bv in Schipluiden. Aannemingsbedrijf P.B. Oosthoek doet groenvoorziening en grondwerken in de cultuurtechnische sector. Hoe ben jij in de cumelasector terecht gekomen? Ik heb eerst de opleiding bloemschikken gevolgd, maar van bloemschikken is het nooit gekomen. De vader van mijn vriend is de baas hier bij Oosthoek. Eerst werkte ik op de grote trekker. Later werd ik gevraagd voor de golfbaan. Dat is heel precies werk. Je moet maaien in verschillende hoogten, sommige delen maaien we om de dag, andere een keer per week. Toen onze hoofdgreenkeeper naar Feyenoord vertrok, vroegen ze mij. aan het eind van de dag zeiden ze: jij kunt beter rijden dan die jongens. Ik reed veel voor een bouwbedrijf dat ook rioleringen aanlegt. Elke week was anders. Bovendien ontmoet je in dit werk veel mensen. Wat vind je leuk aan het werk? Het is heerlijk om de hele dag buiten te zijn. Vooral s morgens vroeg, dan hoor je de vogels, je hebt overal natuur om je heen. Dat vind ik het allerleukst aan mijn werk, veel natuur. En de mensen: je bent bezig voor mensen, die plezier hebben in hun hobby, het is mooi als je een compliment krijgt dat de green er mooi uitziet! Jan van der Salm (25) kwam bij AH Vrij Groenverzorging bv in Rijswijk toen hij 16 was. Nu is hij uitvoerder en begeleidt hij grote projecten zoals het aanleggen van sportvelden. Jij bent elke paar jaar iets anders gaan doen? Ik wilde boer worden en ben toevallig de cumelasector ingerold omdat hier een stageplaats was. Ik had meteen na school een baan. De eerste tijd zat ik op de trekker, dat vond ik toen geweldig. Na drie jaar ben ik handwerk gaan doen. Dat is assisteren bij een kraan, een speeltuin aanleggen, riolering aanleggen: echt werk met een schop in je hand. Anderhalf jaar geleden kreeg ik het aanbod om voorman te worden. Nu doe ik de uitvoering. Ik zet collega s aan het werk, begeleid projecten en leid bouwvergaderingen met klanten. Hoe zie je je toekomst? Ik was nooit zo n schooljongen, maar ik wil straks wel volledig uitvoerder zijn. Ik probeer hogerop te komen. Heb je veel aan je opleiding gehad? Met deze opleiding kun je nog alle kanten op. Je wordt zo opgeleid dat je flexibel bent en in staat bent het werk van verschillende kanten te bekijken. Is het wat voor meisjes? Zeker! Als je op een grote trekker zit en je hebt een probleem, dan helpen jongens altijd. Collega s en klanten moesten wel wennen, als ik s morgens op de trekker aankwam zeiden ze: wat kom je doen? Maar Wil je meer weten? Kijk dan op 10 11
5 Werken in de cumelasector betekent: Vrijheid Verantwoordelijkheid Variatie Vriendschap Veranderen van het landschap de vijf V s Nieuwsgierig? Wil je meer weten over de mogelijkheden van leren en werken in de cumelasector, kijk dan op www.cumela.nl en bij de AOC s (agrarische opleidingscentra) in jouw regio. Je kunt ook kijken op de nieuwe website www.kiezenvoordecumelasector. nl, die dit schooljaar van start gaat. Wil je antwoord op een vraag, stuur dan een mail naar kiezenvoordecumelasector@ cumela.nl. Colofon Dit mini-magazine voor scholieren is gemaakt door EDG (Gerry van der Lit), in opdracht van het Cumela-convenant en wordt door EDG verspreid onder decanen en scholen. In januari 2010 verschijnt het tweede nummer. Meer jongeren zouden de weg moeten vinden naar de Vakopleiding groen, grond en infra. Daarom is een convenant gesloten waarin alle organisaties samenwerken die te maken hebben met de opleidingen voor beroepen in de cumelasector. Door deze samenwerking hebben ze zich verplicht te zorgen voor goede en aansprekende opleidingen die aansluiten bij de vraag uit de praktijk. Deelnemers convenant: Alle AOC s, Ontwikkelcentrum, Aequor, Fundeon, Kenteq, IPC Groene Ruimte en PTC+, CUMELA Nederland, Vakvereniging Het Zwarte Corps, FNV Bondgenoten, CNV Bedrijvenbond. De foto s bij de interviews zijn gemaakt door André Rozendal, Suzanne van der Kerk, Jeroen van der Meyde en Rodney Kersten. De overige foto s zijn geleverd door CUMELA Nederland.