I lillillil/i 1111111111 lillillil/lil/i /llllll/1/lll 12021 793 FAUNABEHEEREENHEID ZEELAND Aan het College van Gedeputeerde Staten van Zeeland Postbus 165 4330 AD MIDDELBURG Goes, 14 september 2012 Onderwerp: Goedkeuring uitvoeringsplannen damhert. Geacht College, Zoals beschreven in de voorwaarden van de aan de Faunabeheereenheid verleende ontheffing d.d. 17 december 2009, kenmerk 09039268 en de NB vergunning d.d. 5 januari 2010, kenmerk 09040822/NB09.063/11 zend ik u bij deze ter goedkeuring de door de hoefdiercommissie Kop van Schouwen en de hoefdiercommissie Walcheren opgestelde Uitvoeringsplannen beheer damhertenpopulatie op respectievelijk de Kop van Schouwen en Walcheren voor de periode van 1 oktober 2012 tot 1 oktober 2013. Beide plannen zijn in de daarvoor extra ingeplande vergadering van het Bestuur van heden goedgekeurd en vastgesteld. Omdat de afgegeven machtiging tot gebruik van de ontheffing afloopt op 30 september a.s. verzoek ik u behandeling zo mogelijk met voorrang te behandelen. Dit is van belang om schadebestrijding vanaf 1 oktober a.s. mogelijk te maken in de daarvoor aangewezen voorkeurszone. Ik hoop u hiermee naar behoren te hebben geïnformeerd en zie uw goedkeuring met vertrouwen tegemoet. Hoogachtend,.I - j;?~ 'J_p~f a.. ok? ~~r~,w - ~ L.R.J. Paree-van Westende secretaris FBE Zeeland ----..._,. Adres Postbus 46, 4460 BA Goes Telefoon 0113-247721 Fax 0113-231189 Internet www.faunabeheereenheid.nl
INHOUD 1. Inleiding... 3 2. Vigerend beleid zoals vastgelegd in het Faunabeheerplan....3 3. Plangebied... 4 4. Evaluatie afgelopen planperiode... 4 5. Hoefdiertelling 201 2... 5 6. Uitvoeringsplan voor de periode 1-10-2012 tot 1-10-2013... 5 Bijlagen... 8 2
1. Inleiding Het damhert heeft in Zeeland twee concreet aangewezen leefgebieden, waarvan De Mantelingvan Walcheren er een is. In het vastgestelde Faunabeheerplan 2010-2014 is aangegeven dat om diverse redenen populatiebeheer noodzakelijk is.de uitvoering van dat populatiebeheer is door de Faunabeheer eenheid gedelegeerd naar de Hoefdiercommissie Walcheren. In dit plan heeft de HC Walcheren vastgelegd op welke wijze uitvoering wordt gegeven aan het beheer van damherten in de Manteling van Walcheren, voor de periode 1 oktober 2012 tot 1 oktober 2013. Tevens omvat deze rapportage een evaluatie over het gevoerde beheer in de periode 1-10-2011 tot 1-10-2012. Dit plan vormt een nadere uitwerking van het Faunabeheerplan Zeeland voor wat betreft het onderdeel damherten. Het uitvoeringsplan concretiseert de te nemen maatregelen voor het komende jaar (periode 1 oktober 2012 tot 1 oktober daaropvolgend) en vormt daarmee een jaartranche van het Faunabeheerplan. 2. Vigerend beleid zoals vastgelegd in het Faunabeheerplan Het vastgestelde Faunabeheerplan vormt de basis voor dit Uitvoeringsplan. In het FBP is aangegeven dat een duurzame instandhouding van twee populaties in de twee aangewezen leefgebieden het uitgangspunt is voor het beheer. Tegelijkertijd zal zonder ingrijpen in de populaties een exponentiele toename van het aantal damherten plaatsvinden. De wetenschappelijke literatuur en ervaringen elders laten zien dat daarbij zeer hoge dichtheden kunnen ontstaan. Dit zou in de Zeeuwse situatie leiden tot ongewenste effecten op de omgeving ( sterke toename van het aantal verkeersslachtoffers, schade aan landbouwgewassen, schade aan de natuur en dierenleed). Bij sterk groeiende populaties, mag ook een toename van het aantal wegtrekkende (individuele) dieren uit de twee leefgebieden worden verwacht. Dit leidt niet alleen tot meer verkeersslachtoffers, maar kan ook leiden tot vestiging van nieuwe populaties elders in de provincie. Dit wordt ongewenst geacht. In het FBP zijn voor de uitvoering van het beheer de algemene regels geformuleerd. Voor De Manteling van Walcheren meest relevante onderdelen hieruit zijn : Voor het leefgebied wordt er onderscheid gemaakt tussen een voorkeurszone buiten het natuurmonument, afschotgebieden binnen het natuurmonument en rustgebieden. In de voorkeurzone ligt het accent vooral op schade bestrijding en waar mogelijk op populatie beheer. De afschotgebieden bevinden zich in de kern van de leefgebied van de damherten. In De Manteling van Walcheren bevinden zich deze afschotzones vooral in de vlakke binnen duinranden,incl. de daar aanwezige bossen en op de Buitenplaatsen Overduin, Zeeduin en Hoogduin ter bescherming van de stinzenflora en de hakhoutcultuur. Om recht te doen aan de instandhoudingsdoelen van het Natuurbescherminggebied, worden binnen het natuurmonument rustgebieden onderscheiden. Deze rustgebieden hebben lagere populatie dichtheden en omvatten in ieder geval grote delen van de reliëfrijke buitenduinen. Op basis van tellingen, inventarisaties en waarnemingen wordt de exacte begrenzing van rust-en afschotgebieden jaarlijks door de HC bepaald en in een jaarplan aan het FBE bestuur voorgelegd. De uitvoering van het afschot wordt jaarlijks door de HC gepland, waarbij rekening gehouden wordt met de doelstellingen van het damherten beheer in De Manteling. Hierbij geldt dat gestreefd wordt naar een voorjaarsstand van 80 dieren met een geslachtverhouding van 1 : 1 en een leeftijdsopbouw van 1 tot 12 jaar. Uitgangspunt is dat deze situatie uiterlijk in 2014 is gerealiseerd. 3
Om de rust in het natuurmonument te waarborgen wordt het aantal jagers en het aantal jachtdagen gelimiteerd. Voor de Manteling geldt : 10 jagers en 50 jachtdagen. Hoewel het FBE plan jacht toestaat tussen 1 november en 1 maart daaropvolgend, wordt de jacht in de Manteling beperkt tot de periode 1 januari tot 1 maart daaropvolgend. De jachtdagen dienen 12 uur van tevoren met aan het bevoegd gezag te worden gemeld i.c. de Provincie. In de voorkeurszone wordt voor vrouwelijke dieren een afschotperiode gehanteerd van 1 september tot 1 maart. Mannelijke dieren kunnen daar het gehele jaar geschoten worden. In de voorkeurszone dient schadebeperking primair plaats te vinden door afschot. Omdat toch de populatie moet worden gecontroleerd, zijn preventieve maatregelen in de voorkeurszone niet vereist. Voor de HC is de streefstand aan het einde van de planperiode taakstellend. Er wordt vanuit gegaan dat het benodigde afschot om deze stand te bereiken wordt gehaald. Als de streefstand eerder wordt gehaald dan hierboven voorzien, dan zal het jaarlijkse afschot worden aangepast. Bewaking van de aantallen afgeschoten dieren zal door de HC plaatsvinden met behulp van toonplicht van de geschoten dieren. De HC van Walcheren registreert hierbij het geslacht, leeftijd en conditie en voorziet het karkas van een wildmerk. 3. Plangebied Het plangebied van De Manteling is weergegeven in bijlage 1a. Het betreft het Natura 2000 gebied, hetgeen beschouwd kan worden als het leefgebied van damherten, een daarin onderscheiden rustgebied en een aan het Natura 2000 gebied grenzende zone waar regelmatig uit het natuurmonument tredende damherten voorkomen, de zogenaamde voorkeurszone. 4. Evaluatie afgelopen planperiode De afgelopen beheerperiode ( 1 oktober 2011-30 september 2012 ) heeft regulatie van de damhert populatie plaats gevonden. In bijlage 2a zijn daarvan de resultaten weergegeven. Mis mannelijk en V is vrouwelijk Naast actieve regulatie zijn er ook door andere oorzaken damherten gestorven. In bijlage 2b zijn vermeld verkeers-, draad en valwild slachtoffers Schade bestrijding De ontheffingen voor het Natura 2000 gebied en de voorkeurszone daaraan grenzend geven geen mogelijkheden om in uren tussen een uur na zonsondergang en een uur voor zonsopgang actief schadebestrijding te voeren ter voorkoming van schade aan landbouw gewassen in de voorkeur zone. Ten gevolge van de natuurlijke levenswijze zullen groepen kaalwild (Geiten, 1 -en 2 jarige kalveren) in de periode tussen en uur na zonsondergang en een uur voor zonsopgang gaan foerageren op de landbouwgebieden buiten het Natura 2000 gebied.voornamelijk in de winterperiode is dit het geval vanwege het mindere voedselaanbod in het Natura 2000 gebied. De dieren gaan buiten het gebied op zoek naar oogst resten en indien voorhanden ook naar de nog op land staande gewassen. Voornamelijk knolgewassen en eventueel groenblijvende gewassen (klaver en grassen) zijn aantrekkelijk. Ter voorkoming van schade is een mobielwildraster geplaatst rond een perceel knolselderij. 4
5. Telling 2012 en recente waarnemingsgegevens In de maand maart en april 2011 zijn er vier tellingen uitgevoerd volgens een monitoring methode waarbij in en buiten het natuurgebied De Manteling 's avonds een telling wordt uitgevoerd. In onderstaande tabel zijn de resultaten van deze tellingen opgenomen. Tabel inventarisatie Datum Bokken Kaalwild Totaal 13-3-2012 15 109 124 16-3-2012 6 104 110 21-3-2012 16 119 135 29-3-2012 14 76 90 De tellingen geven een beeld van de minimaal in het gebied levende dieren. Het maximaal aantal waargenomen bokken (geweidragers) bedraagt 16. Het maximaal waargenomen stuks kaalwild (niet geweidragers, geiten, geitkalveren, bokkalveren, smaldieren en spitsers) bedraagt 119. In totaal derhalve 135 dieren, zijnde de voorjaarsstand Op deze stand wordt het beheer afgestemd met als doelstelling 80 dieren over te houden in een geslachtsverhouding 1 : 1 en in een leeftijd opbouw van 1 tot 12 jaar volgens de volgende berekening. K is kaalwild, B is bokken 6. Uitvoeringsplan voor de periode 1-10-2012 tot 1-10-2013 a. Aantallen Afschotplan leefgebied De Manteling K 119 B 16 47 + aanwas 35 % = 182 Gewenste eindstand ~ Vrij voor afschot 102 5
Reeds verwijderd 1-4-2012 tot 01-09-2012 Afschot Verkeer, genadeschot Totaal Nog vrij voor afschot tot 1-3-2013 7 5 12 90 Verkeersslachtoffers, genadeschot slachtoffers en dood gevonden dieren worden in mindering gebracht op het afschot. b. Gebieden en periode Conform het FBP Damherten stelt de HC Walcheren voor om de begrenzing van het rustgebied t.b.v. een beter beheer enigszins te wijzigen. Hierbij wordt de 70% rustgebied oppervlakte gerespecteerd. Om in het Natura 2000 gebied voldoende rust te waarborgen is, conform hetgeen daarover in het FBP is opgenomen,een rustgebied aangegeven waar komend seizoen geen regulatie maatregelen worden genomen. Dit gebied staat aangegeven op kaart (Bijlage 1 b) en omvat globaal 70 %van het reliëfrijke buiten duin. De nadruk van de beheermaatregelen komt te liggen in de binnenduingebieden waar zich ook de grootste concentraties damherten bevinden. Getracht zal worden daar de beoogde regulatie volledig te laten plaatsvinden. Regulatie binnen De Manteling zal plaatsvinden in januari en februari 2013 Indien in de voorkeurszone mogelijkheden voordoen tot regulatie zullen deze maximaal worden benut. Ervaringen uit de laatste jaren bieden echter weinig soelaas. Om bij optredende verkeershinder en schade aan landbouwgewassen handelend te kunnen optreden in de voorkeurszone zal gedurende de gehele planperiode afschot mogelijk moeten zijn.in verband met de dracht en lactatie periode zal afschot van geiten niet plaatsvinden tussen 1 maart en 1 september. c.uitvoering In het Natura 2000 gebied. In De Manteling is het aantal toegelaten jagers en het aantal beschikbare jachtdagen beperkt tot 10 jagers en 50 jachtdagen. De definitie voor jagers en jachtdagen luidt daarbij: Jager: individu dat, na voorafgaande melding aan de FBE, met behulp van een geweer actief bezig is damherten te bemachtigen,doden of met het oog daarop op te sporen alsmede pogingen daartoe doen. 6
Jachtdag: een dag of dagdeel waarop een jager individueel of meerdere jagers tegelijkertijd in het Natura 2000 gebied damherten bemachtigen, doden of met het oog daarop opsporen alsmede pogingen daartoe doen. Het in het natuurgebied te realiseren afschot, zoals onder a) bedoelt, zal door de HC worden verdeeld onder de jagers. Daarbij wordt het aantal jagers niet overschreden. Ook zal de HC een verdeling maken van het aantal jachtdagen over het aantal jagers en over de gehele afschotperiode. De FBE wordt in kennis gesteld van deze planning. Minimaal 12 uur van te voren wordt per mail bij de FBE en de afdeling handhaving van de Provincie gemeld, dat een jager actief is in het gebied. De FBE kan dit checken aan de hand van de toegezonden planning en de Provincie kan op basis van de melding handhaven op het aantal jagers en het aantal jachtdagen. In de voorkeurszone In de voorkeurszone worden alleen jagers toegelaten, die aantoonbare ervaring hebben met hoefdierafschot of minimaal de basiscursus Reewildbeheer hebben gevolgd. Voor het aantal jachtdagen geldt in de voorkeurszone geen beperking. Machtiging Alle jagers die worden ingeschakeld bij het damherten beheer worden afzonderlijk gemachtigd door de HC. Alleen jagers met een machtiging van de HC zijn geoorloofd damherten te bejagen. Oplossen verkeersproblematiek damherten. In het vorige uitvoeringsplan is aangegeven dat de Hoefdiercommissie plannen zou uitwerken ten aanzien van het oplossen van specifieke verkeersknelpunten. De Hoefdiercommissie heeft echter in overleg met de Faunabeheereenheid besloten deze uitwerkingen niet te maken. De commissie is op basis van kennis over valwild slachtoffers en knelpunten echter graag bereid om de wegbeheerders van advies te voorzien en oplossingen aan te dragen,maar het opstellen en realiseren van gerichte uitvoeringsplannen is primair de verantwoordelijkheid van de wegbeheerders. Er is inmiddels een overleg gestart met als deelnemers De HC Walcheren, RWS, Provincie en Waterschap. Van een overleg structuur is echter nog geen sprake Op de nieuwe N57 is inmiddels na overleg met RWS een wildrooster en raster aangebracht op de overgang van Walcheren naar de Veerse Dam.. Er hebben zich in deze verslag periode op die locatie geen aanrijdingen voorgedaan met hoefdieren Draad bokken Via de Gemeente Veere en de ZL TO afdeling Walcheren zijn burgers en agrariers verzocht kunststof schrikdraad na gebruik op te ruimen teneinde te verkomen, dat geweidragers daarin verstrikt raken. Monitoring en verslaglegging In maart zal wederom een inventarisatie c.q. telling van het aantal damherten in De Manteling plaatsvinden. Verslaglegging van afschot en valwild zal op gelijke wijze plaatsvinden als in 2012 Voor een gedetailleerde eindrapportage over het beheer in het Natuurgebied De Manteling middels Ontheffings no 09040822/NB.09.063/11 verwijzen we naar de bijlage 2a 7
Bijlage 1 a. Kaart plangebied met begrenzing NBwet-gebied en voorkeurszone (=landbouwgebied ten westen van de stippellijn).& ~I..,. lf' f 'l$ i 11 l! t i Cl 111') ' i ~ li z I!> i.~ 9
Bijlage 1 b. Kaart plangebied met begrenzing rustgebied binnen het NBwet-gebied De begrenzing van het rustgebied is enigszins aangepast ten opzichte van die van het uitvoeringsplan 2011-2012. /::..(< f ~;~; ):1;8 ~;, ~sf,.:;_.; '. I ~~ I l '1 10
Bijlage 2a. Afschotregistratie planperiode 1 oktober 2011 tot 1 oktober 2012 Onderstaande tabel is een overzicht van de regulatie middels afschot van de periode 1 oktober 2011 tot 1 oktober 2012. De datum waarop de stand het laatst voor dit uitvoeringsplan is opgemaakt is echter 27 augustus 2012. DATUM GESLACHT LEEFTIJD GEWICHT LOCATIE OPMERKINGEN 3-1-2012 V 3/4 jaar 32 kk Oranjezon nb-wet, dr V smaldier 32 kk Oranjezon nb-wet, dr V 5/6 jaar 34 kk Oranjezon nb-wet, dr 4-1-2012 V 8jaar 39 kk Oranjezon nb-wet, dr M kalf 23 kk Oranjezon nb-wet M kalf 26 kk Oranjezon nb-wet V kalf 24 kk Oranjezon nb-wet 10-1-2012 V smaldier 30 kk Oranjezon nb-wet, dr V smaldier 34 kk Oranjezon nb-wet, dr 12-1-2012 V 213 jaar 50 vol Overduin nb-wet, dr V 7/8 jaar 54 vol Overduin nb-wet, dr M 1 jaar 37 kk HooQduin nb-wet M 1 jaar 42 kk HooQduin nb-wet M 1 jaar 39 kk Hoogduin nb-wet 13-1-2012 V 3/4 jaar 32 kk Oranjezon nb-wet, dr V smaldier 30 kk Oranjezon nb-wet, dr V 6/7 jaar 32 kk Oranjezon nb-wet, dr V smaldier 31 kk Oranjezon nb-wet, dr 17-1-2012 V kalf 14 kk Oranjezon nb-wet V kalf 20 kk Oranjezon nb-wet V 4jaar 30 kk Oranjezon nb-wet, dr 17-1-2012 V smaldier 45 vol Overduin nb-wet, dr 18-1-2012 V 3/4 jaar 30 kk Oranjezon nb-wet, dr V kalf 22 kk Oranjezon nb-wet M kalf 24 kk Oranjezon nb-wet 23-1-2012 V 2/3 jaar 46 vol Overduin nb-wet, dr 24-1-2012 V 7/8 jaar 38 kk Oranjezon nb-wet, dr V kalf 17 kk Oranjezon nb-wet V kalf 21 kk Oranjezon nb-wet M kalf 23 kk Oranjezon nb-wet 24-1-2012 M kalf 25 kk Overduin nb-wet V 4/5 jaar 30 kk Overduin nb-wet, dr 25-1-2012 V kalf 21 kk Oranjezon nb-wet V kalf 21 kk Oranjezon nb-wet M kalf 21 kk Oranjezon nb-wet V 4/5 jaar 33 kk Oranjezon nb-wet, dr 30-1-2012 V 2/3 jaar 29 kk Zeeduin nb-wet, dr 1-2-2012 M kalf 23 kk Oranjezon nb-wet M kalf 21 kk Oranjezon nb-wet V 617 jaar 34 kk Oranjezon nb-wet, dr 3-2-2012 V 4/5 jaar 37 kk Oranjezon nb-wet, dr V 6/7 jaar 36 kk Oranjezon nb-wet, dr V 3/4 jaar 30 kk Oranjezon nb-wet, dr 11
DATUM GESLACHT LEEFTIJD GEWICHT LOCATIE OPMERKINGEN 8-2-2012 V 415 jaar 31 kk Oranjezon nb-wet, dr V kalf 21 kk Oranjezon nb-wet V 516 jaar 35 kk Oranjezon nb-wet, dr 8-2-2012 V 4 jaar 46 vol Overduin nb-wet, dr 10-2-2012 V 314 jaar 45 vol Overduin nb-wet, dr 10-2-2012 V 314 jaar 34 kk Oranjezon nb-wet, dr M kalf 20 kk Oranjezon nb-wet V kalf 21 kk Oranjezon nb-wet 13-2-2012 V kalf 20 kk Overduin nb-wet 14-2-2012 V smaldier 29 kk Oranjezon nb-wet, dr 15-2-2012 V 617 jaar 36 kk Oranjezon nb-wet, dr V 213 jaar 28 kk Oranjezon nb-wet, dr 18-2-2012 M kalf 26 kk Oranjezon nb-wet 20-2-2012 V 314 jaar 43 vol Overduin nb-wet, dr 20-2-2012 V 213 jaar 31 kk Oranjezon nb-wet, dr 21-2-2012 M kalf 25 kk Oranjezon nb-wet 22-2-2012 V 516 jaar 33 kk Oranjezon nb-wet, dr 22-2-2012 V 415 jaar 34 kk Oranjezon nb-wet, dr V 12+ jaar 27 kk Oranjezon nb-wet, dr 23-2-2012 V 314 jaar 42 vol Overduin nb-wet, dr V kalf 20 kk Overduin nb-wet 25-2-2012 V 213 jaar 27 kk Zeeduin nb-wet, dr 28-2-2012 V 314 jaar 32 kk Oranjezon nb-wet, dr 29-2-2012 V 516 jaar 35 kk Oranjezon nb-wet, dr M kalf 25 kk Oranjezon nb-wet M 1 jaar 40 kk Hoogduin nb-wet M 1 jaar 44 kk Hoogduin nb-wet 24-4-2012 M kalf 27 kk Terlinde schade afschot I vkz 8-5-2012 M kalf 27 kk Terlinde schade afschot I vkz 22-5-2012 M kalf 28 kk Terlinde schade afschot I vkz Lydijk 24-5-2012 M kalf 30 kk Vrouwenpolder schade afschot I vkz 7-6-2012 M 1 jaar 34 kk Terlinde schade afschot I vkz 2-7-2012 M 1 jaar 25 kk Terlinde schade afschot I vkz 11-8-2012 M 1 jaar 40 kk Zeeduin polder schade afschot I vkz 12
., Bijlage 2b. Valwildregistratie planperiode 1 oktober 2011 tot 1 oktober 2012 Onderstaande tabel is een overzicht vanaf 1 oktober 2011 tot 1 oktober 2012; de datum waarop de stand het laatst voor dit uitvoeringsplan is opgemaakt is echter 27 augustus 2012. DATUM GESLACHT LEEFTIJD LOCATIE OORZAAK OPMERKINGEN 8-1-2012 V 2 jaar Oranjezon e.o. onbekend, verdacht dood gevonden 10-1-2012 M 2/3 jaar Oranjezon e.o. draadbok genadeschot Kon. Emmaweg, 27-1-2012 V 718 jaar Vrp verkeersslachtoffer genadeschot Kon. Emmaweg, 29-1-2012 V? Vrp, Princewei onbekend, verdacht dood gevonden 30-1-2012 M 2/3 jaar Zeeduin, bos, draadbok dood gevonden Schoonoord, 31-1-2012 M 2/3 jaar Ostkapelle draadbok dood gevonden 1-2-2012 M 2/3 jaar Oranjezon e.o. draadbok genadeschot 4-2-2012 M 2/3 jaar Oranjezon e.o. draadbok genadeschot 9-2-2012 M 5jaar Oranjezon e.o. draadbok genadeschot 13-2-2012 M 1 jaar Oranjezon e.o. illegaal geschoten (.22-... ) dood gevonden 3-3-2012 M 3 jaar Zeeduin,wei/poel draadbok dood gevonden 3-3-2012 M 5/6 jaar Zeeduin,wei/poel draadbok genadeschot 10-3-2012 M 1 jaar Oranjezon e.o. draad rond achterpoot genadeschot Domburgseweg 11-3-2012 M 1 jaar Domburg verkeersslachtoffer genadeschot Oranjezon/de 30-3-2012 M 2/3 jaar Zandput verdacht, gewei afgekapt dood gevonden Oranjezon/de 31-3-2012? kalf Zandput onbekend, verdacht dood gevonden Domburgseweg 2-4-2012 M 1 jaar Domburg verkeersslachtoffer genadeschot Domburgseweg 13-4-2012 M 3jaar Domburg verkeersslachtoffer dood gereden Sportpark 14-6-2012 M 2/3 jaar Domburg verstrikt in voetbalnet.genadeschot Berkenbos, vermoedelijk 23-8-2012 M 1 jaar Oostkapelle verkeersslachtoffer dood gevonden Domburgseweg 28-8-2012 M 1 jaar Domburg verkeersslachtoffer dood gereden 13