24 Nathan
FOTO LINKERPAGINA: GROTE VLAKKEN IN EEN PAAR MINUTEN GELEGD Nathan tipt Lean bouwen met Thermo Actief prefab vloerverwarming BEGIN 2013 WERD KOBUS INSTALLATIETECHNIEK UIT GARIJP BENADERD DOOR VAN WIJNEN GORREDIJK B.V. VOOR DE INSTALLATIE VAN 24 ZORGAPPARTEMENTEN IN HET GRONINGSE TOLBERT. DE GEPLANDE DOORLOOPTIJD VAN HET LEAN BOUWPROJECT WAS 16 WEKEN, VAN DE EERSTE SCHEP IN DE GROND TOT AAN DE OPLEVERING. KORT NA HET LEGGEN VAN DE VLOERVERWARMING SPREKEN WE MET JELMER VAN DER SCHAAF, PROJECTLEIDER BIJ KOBUS INSTALLATIETECHNIEK. ENTHOUSIAST VAT HIJ SAMEN: MET TRADITIONELE MONTAGEMETHODEN HADDEN WE DIT NOOIT GERED! LEAN BOUWEN IS SLIM BOUWEN Lean bouwen is slim bouwen. Een goede lean planning zorgt voor een efficiënt bouwproces met optimale doorlooptijd, minimale faalkosten en een maximale, constante kwaliteit. Van Wijnen in Gorredijk werkt als vanzelfsprekend volgens het leanprincipe, zo ook voor de bouw van het woon-zorgcomplex voor De Zijlen gehandicaptenzorg. De lean planning van het project begint met de inrichting van het lege bouwterrein en eindigt zo n zestien weken later met de oplevering van het complex. Een ambitieus plan. Staand voor de muurvullende lean planning vertelt Jelmer: Er was door Van Wijnen heel strak achter elkaar gepland. Per appartement kregen we twee dagen voor de vloerverwarming en het persen van de leidingen, de volgende dag stond het team voor het afstorten van de vloer al op de stoep. In zo n proces kun je gewoon geen oponthoud hebben. Als één radertje niet werkt, dan stort alles in. Dat storende radertje willen wij niet zijn. ZONDER BIM KOM JE ER STRAKS NIET MEER BIJ BIM (Building Information Model) is een zeer zinvolle tool binnen een lean bouwproces. Door een 3D BIM-model van het gehele gebouw te maken, worden mogelijke uitvoeringsknelpunten tijdens de ontwerpfase al inzichtelijk. Eventuele problemen komen hierdoor niet op de bouwplaats aan het licht, maar lang voordat de eerste schep de grond in gaat. Met een goede lean BIM-planning worden faalkosten voorkomen en wordt een efficiënte doorloop van de werkzaamheden bevorderd. Steeds meer grote bouworganisaties kiezen daarom voor BIM en gaan uitsluitend nog samenwerkingsverbanden aan met onderaannemers die hierin kunnen voorzien. Jelmer: Van Wijnen stelt momenteel een vaste groep co-makers samen, waarbij het werken met BIM een absolute eis is. Toen ze ons vroegen of we daarin mee wilden, hebben we geen moment getwijfeld, anders mis je gewoon de boot. Zonder BIM kom je er straks niet meer bij. Dit eerste HET TAB OMEGAPROFIEL HET TAB OMEGAPROFIEL IS EEN COMBINATIE VAN LICHTGEWICHT STALEN PROFIELEN MET OMEGAVORMIGE UITSPARINGEN WAARIN UPONOR PE-XA LEIDINGEN GEKLEMD WORDEN. IN DE PREFABSTRAAT VAN THERMO ACTIEF BENELUX IN T HARDE WORDEN DE LEIDINGEN VOLGENS DE PROJECTSPECIFICATIES GEPREFABRICEERD. DE VLOERVERWARMINGSELEMENTEN WORDEN GELABELD EN RUIM OP TIJD OP DE BOUWPLAATS AFGELEVERD. DE OPDRACHTGEVER KAN DE ELEMENTEN VERVOLGENS EENVOUDIG ZELF LEGGEN EN DOORKOPPELEN NAAR DE VERDELER. Enervision 25
BIM-project hebben we wegens de tijdsdruk nog uitbesteed aan Veccins 3D in Wezep, maar we hebben inmiddels besloten een eigen BIM-station op te zetten en een tekenaar uit ons huidige team om te scholen tot BIM-specialist. AANLEVERING ELEMENTEN VLOERVERWARMING OP PREFAB BASIS Tijdens de BIM-planningsfase kwam al snel aan het licht dat het niet haalbaar zou zijn om elk appartement binnen de twee voorgeschreven werkdagen op de traditionele manier van vloerverwarming te voorzien. Jelmer: Leidingen knippen, buisjes aan netten knopen, dat red je gewoon niet. Net als de riolering en ventilatie wilde ik daarom ook de vloerverwarming op prefab basis. Via groothandel Thermo- Noord kwam hij vervolgens bij Nathan dochter Thermo Actief Benelux terecht. Na jarenlange ervaring met prefab vloerverwarming en prefab betonkernactivering in utiliteitsprojecten, legden zij op dat moment net de laatste hand aan een nieuw prefab vloerverwarmingsconcept voor seriematig grondgebonden woningen. De 24 appartementen van Jelmer werden het eerste project volgens dit principe. FLEXIBELE LEIDINGREGISTERS VOORBEREIDING EN TEKENWERK Voor een rendabele toepassing van prefab vloerverwarming dient een project een zekere seriematigheid te hebben. Voorafgaand bekeek het team van Thermo Actief Benelux daarom eerst of prefab vloerverwarming voor het project van Kobus Installatietechniek wel de meest efficiënte oplossing zou zijn. Toen dit het geval bleek, werd een overzichtstekening van het hele project gemaakt. In een opstartvergadering met de projectleider van Kobus en de uitvoerder van Thermo Actief Benelux werden vervolgens de puntjes op de i gezet. Aansluitend werden de vrijgegeven overzichtstekeningen omgezet in elementtekeningen, welke op hun beurt de onderlegger voor de ontwikkeling van de prefab vloerverwarming in de prefabstraat van Thermo Actief Benelux vormden. De kant en klare maatelementen werden gelabeld, opgestapeld en naar de bouwlocatie getransporteerd. ÉÉN TOTAALPAKKET PER APPARTEMENT De monteurs van Kobus ontvingen een planning, een bouwtekening, gereedschap en een stapel gelabelde elementen per appartement. Met dit totaalpakket kon het team één appartement in twee dagen van vloerverwarming voorzien. Om het Kobus team goed op weg te helpen, was een ervaren montagemedewerker van Thermo Actief Benelux op de eerste dag aanwezig om de Kobus medewerkers de meest efficiënte werkwijze te laten zien. WERKOVERLEG KOBUS MONTEURS HET LEGGEN VAN DE PREFAB ELEMENTEN Dankzij hun lage gewicht en grote flexibiliteit, zijn de TAB Omega vloerverwarmingselementen zeer eenvoudig naar de gewenste ruimte te brengen. Na het op de juiste plek leggen van de gelabelde prefab elementen, is het grootste deel van het project al van een hoog- 26 Nathan
Nathan tipt GROTE VLAKKEN IN EEN PAAR MINUTEN GELEGD DETAIL VAN DE OMEGAPROFIELEN waardige PE-Xa vloerverwarming voorzien. Dirk Muller, directeur van Thermo Actief Benelux: Over het algemeen hebben installateurs een grote hekel aan het leggen van vloerverwarming. De hele dag met je neus aan de grond, al die slagen die ze moeten maken, dat gevecht met die grote rollen, noem maar op. De grootste knelpunten van het leggen van vloerverwarming hebben wij er in onze fabriek al uit gehaald. Doordat de TAB Omegaprofielen aanzienlijk lichter en flexibeler zijn dan de bekende stugge, zware bouwstaalnetten, is de verwerking op locatie veel prettiger. Uitsparingen kunnen probleemloos achteraf worden gemaakt. Een ander groot voordeel dat de praktische omegavorm met zich meebrengt, is het wegvallen van binddraad waardoor het doorsteken van de dekvloer uitgesloten is. OPLENGING VAN DE ELEMENTEN NAAR DE KOMFORT VERDELER Enervision 27
DE QUICK & EASY VERBINDINGSTECHNIEK 1. VEILIGHEIDSRING OMSCHUIVEN 2. LEIDING MET RING EXPANDEREN 3. FITTING INSTEKEN 4. LEIDING PERST ZICH OM FITTING HET KOPPELEN EN OPLENGEN VAN DE ELEMENTEN Nu het grootste deel van het project van vloerverwarming is voorzien, is het slechts zaak om de elementen aan elkaar te verbinden en aan te sluiten op de Komfort vloerverwarmingsverdeler. Dirk vertelt: We kunnen de elementen desgewenst natuurlijk een overlengte meegeven, zodat het oplengen van de leidingen niet nodig is. Maar doordat we werken met de eenvoudige Uponor Quick & Easy verbindingstechniek is het koppelen en oplengen van de leidingen heel eenvoudig. De elementen blijven hierdoor zeer handelbaar. KOPPELEN MIDDELS QUICK & EASY VERBINDINGSTECHNIEK Uponor bracht de Quick & Easy verbindingstechniek jaren geleden al op de Nederlandse markt. Door de eenvoud van het systeem, de snelle verwerkingswijze en de lage prijzen, is het product op dit moment sterk in opkomst. De Quick & Easy koppeltechniek van Uponor maakt gebruik van het thermisch geheugen van de PE-Xa leiding. De leiding wordt voorzien van een beveiligingsring en middels het Uponor expandeergereedschap geëxpandeerd. De composiet fitting wordt vervolgens in de leiding gestoken, waarna de leiding zichzelf weer naar haar oude vorm terugbrengt en zich automatisch om de fitting perst. Simpel, betaalbaar en betrouwbaar en daarmee ideaal voor een project als dit. Jelmer: De jongens op de bouw hadden eerst hun twijfels over al dat plastic. Ze zijn nog een beetje traditioneel, koppelingen en gereedschap moeten gewoon degelijk aanvoelen. Maar het is ze heel goed bevallen, ik heb eigenlijk alleen positieve reacties gehoord. In de toekomst zullen we dit absoluut blijven gebruiken. DE MENING VAN DE VAKMAN Het team van Kobus was het eerste team dat aan de slag ging met de prefab TAB Omegaprofielen. Traditionele vakmensen met een kritische mening. Jelmer vertelt: Ze zijn er allemaal lyrisch over. Na afloop van dit project deelden ze me resoluut mede dat we dit altijd zo gaan doen. Nou, daar moeten ze wel op rekenen! Dirk: Dit systeem is het 28 Nathan
Nathan tipt schoolvoorbeeld van integraal bouwen. Het TAB Omegaprofiel haalt gewoon heel veel druk van de bouw. Er is altijd een zeker conflict tussen de vloerenlegger en de installateur. Het storten van de dekvloer is vaak een spannende fase in de bouw, waardoor je altijd een soort spanningsveld tussen de montageploeg en de bouwploeg hebt. Door het nu gewoon mooi vooraf lean te plannen en keurig op tijd volgens de tekening aan te leveren, is die druk gewoon weg. Door die rust in de planning is ook de aannemer zeer enthousiast over het systeem. DE PRAKTIJK Voor het plaatsen van de vloerverwarming waren oorspronkelijk twee werkdagen per vier woningen gepland. Jelmer legt uit dat deze planning niet helemaal realistisch bleek: In de praktijk ging het nog sneller. We hadden nog nooit met het systeem gewerkt, dus hadden we wat risico ingebouwd. Je wilt tenslotte niet de veroorzaker zijn van het instorten van een complete lean planning. Inmiddels weten we dat het in de praktijk nog veel sneller kan! Deze eerste fase van 24 zorgwoningen zal binnenkort worden opgevolgd door meerdere DE TOEKOMSTIGE 24 ZORGAPPARTEMENTEN IN AANBOUW fases; 196 woningen in totaal. Ook deze vervolgfases worden met het TAB Omegaprofiel uitgevoerd. Jelmer: De eerste 24 woningen hebben we keurig binnen 12 dagen van vloerverwarming voorzien. Die tweede fase kan nog veel strakker gepland worden. Dit bevalt gewoon super, we hebben geen tijdsverlies. Als ik in de toekomst weer een seriematig project heb, dan doe ik het weer op deze manier! FLYING DUTCHMAN Dirk Muller besluit: Het gepatenteerde Omegaprofiel blijkt een grote meerwaarde te hebben voor zowel de installateur als de bouwkundig aannemer. Het principe wordt door ons inmiddels grootschalig ingezet in de utiliteit en nu ook de woningbouw. Omdat we de machines in eigen beheer bouwen en ook de profielen zelf produceren zien we constant kansen en mogelijkheden om vloer verwarmingsleidingen op een revolutionaire manier te verleggen. In de wandelgangen wordt ons systeem al de flying dutchman genoemd! INSTALLATIEBEDRIJF KOBUS BV WWW.KOBUSBV.COM VAN WIJNEN WWW.VANWIJNEN.NL DE ZIJLEN GEHANDICAPTENZORG WWW.DEZIJLEN.NL TOTALE LEAN PLANNING VAN 24 ZORGAPPARTEMENTEN Enervision 29