1 Interplast Holland missie Burundi 25 november 9 december 2017 Teamleden: Rein Zeeman Gijs Witte Andrew Posma Els Gerritsen Ellen Campagne Leo Sitta Jean Claude Bizimana André Nkeshimana plastisch chirurg NP, teamleider (verslag) anesthesioloog plastisch chirurg OK-assistent verpleegkundige anesthesie medewerker lokale arts In Burundi voorzitter Izere (Burundi Diaspora) Nederland Bezochte ziekenhuizen: Hopital de Karuzi en Hopital de Rumonge Van links naar rechts: Gijs, Els, Rein, Andrew, Ellen en Leo
2 Ondergetekende vloog twee dagen voor aanvang van de missie al vanuit Kampala naar Bujumbura. De meeste dingen waren gelukkig al wel geregeld, zoals de visa en het inklaren van de dozen met alle medische materialen. Alleen moeten die een volgende keer anders geadresseerd (naar Izere Burundi). Echter, het transport was nog niet geregeld. Tijdens een verkennend bezoek een paar maanden eerder was dit ook al besproken met de ambassadeur. Ook waren we (André en ondergetekende) bij Brarudi (Heineken Burundi) geweest en hebben toen onze vroegere samenwerking uitgelegd (Brarudi sponsorde de missies altijd met een busje en een chauffeur). Sinds april 2015 was Interplast niet meer in Burundi geweest in verband met de verslechterde veiligheidssituatie en onze contacten van toen werkten hier niet meer. Na dit verkennend bezoek is er geen actie ondernomen verder. Uiteindelijk nu de juiste man gesproken maar helaas te kort dag inmiddels om het nog te regelen. Misschien dat we later nog de rekening van het busje mogen sturen. Vervolgens hebben we toch maar zelf een busje met chauffeur geregeld. Zaterdagochtend was de aankomst van de rest van het team in Bujumbura. De visa gaven ditmaal geen problemen maar door de korte overstap in Nairobi kwam de bagage pas op de volgende vlucht mee. We logeerden in ons vaste guesthouse bij Esperance in Bujumbura. Na uitgerust te zijn zochten we s middag de in 2015 achter gebleven dozen uit en later alle koffers alsnog van het vliegveld opgehaald. Alles was er gelukkig! Op zondag vertrokken we met een busje en een auto naar het eerste ziekenhuis in Karuzi. De weg er naar toe was redelijk goed en het landschap onderweg prachtig. We checkten in bij het El Manar Guesthouse. De kamers zoals tijdens het eerdere bezoek waren toegezegd waren niet beschikbaar. Sommigen van ons moesten met zeer basic kamers genoegen nemen. Toch ook nog maar even gaan kijken bij het ziekenhuis en de operatiekamers en screeningruimte bekeken. Maandagochtend om 9 uur begonnen we met de screening. Vele patiënten passeerden de revue, echter ook veel met orthopedische en neurologische problematiek. De beloofde vele lipjes (schisis) waren er echter niet. Gelukkig wel genoeg patiënten ook voor de plastische chirurgie met andere problematiek zoals uitgebreide post burn contractures en adamantinomen (tumoren) onderkaak. In dit moderne drie jaar oude ziekenhuis mochten we twee van de drie operatiekamers gebruiken. De kamers waren te klein om op de Interplast manier van twee tafels op een kamer te werken. Regelmatig viel de stroom uit en dan ook gelijk de airco. Erger was dat af en toe de centrale O2 (zuurstof) uit viel maar gelukkig nooit voor lang. We maakten lange dagen! Els en Ellen hadden maar weinig ruimte voor hun instrumenten en de sterilisatie was erg ver weg.
3 Op donderdag kwam de Minister van Gezondheid langs. Iedereen zenuwachtig en uiteraard kwam er ook een TV ploeg mee. Van de gelegenheid gebruik gemaakt een ernstig verbrand kind met contracturen nek, ogen en mond te presenteren. De minister en zijn gevolg waren onder de indruk. Operatiekamer 1 was continue in gebruik door de lokale artsen. Dr. Ferdinand, een in Duitsland opgeleide chirurg deed met zijn staf zo n 10 tot 15 ingrepen per dag. Uniek voor een Afrikaans ziekenhuis. Onze lokale anesthesist Dino was van onschatbare waarde!! Hij regelde van alles; bloed, zuurstof en indien nodig een Intensive Care plek. Zaterdagochtend liepen we de laatste visite op de afdeling en droegen we over aan het subhoofd dr. Desiree (geen chirurg). Alle patiënten lagen er goed bij. Daarna terug naar Bujumbura voor 1 nachtje bij Esperance. Op zondagmiddag in de auto en busje naar het ziekenhuis in Rumonge want zoals naar goed Afrikaans gebruik wordt zondagochtend eerst de kerk bezocht. Rumonge ligt niet zo heel ver van Bujumbura maar de weg er naar toe is verschrikkelijk slecht! Meer gaten en kuilen dan asfalt. De bevolking in dit kustgebied van Lake Tanganyika is zeer arm, leven van visvangst en palmolieplantages. We checkten in het Tanganyika resort. De kamers waren in ieder geval wat beter dan in Karuzi. Het ziekenhuis daarin tegen is heel basaal! Maar we worden warm ontvangen door een welkomstcomité bestaande uit de directeur en enkele hoofden van de diverse afdelingen. De twee operatiekamers zijn beiden ook zeer basaal ingericht. Een operatietafel en anesthesiemachines maar helemaal geen stoelen.
4 Maandag 4 december: de screening! Door alle publiciteit die er gegeven is op de radio, in kerken en via andere media aan ons bezoek en de Free Surgery staan er maandagochtend minstens 200 mensen te wachten. En die willen allemaal door de Mzungu (witte) dokter gezien worden! Dat wordt chaos! We hebben eerst vanaf banken een toespraak gehouden en hierin verteld dat we niet in staat zijn iedereen te helpen en dat we eerst de kinderen met een lipspleet (schisis) en brandwondcontracturen willen zien. Daarna de volwassenen met deze diagnose. Nadat we na 2 uur een redelijke selectie hadden gemaakt en het programma voor de komende dagen vol zat, werden de overige patiënten in rijen opgesteld. Andrew en ik liepen langs de rijen om een ieder te zien of advies te geven. Ook hier weer heel veel patiënten met neurologische en orthopedische problematiek. Na deze drukke screening die de hele ochtend in beslag had genomen werd de operatiekamer ingericht. Hier ligt de sterilisatie gelukkig wel centraal, naast de 2 operatiekamers. Echter er moest ruimte zijn voor sectio s (keizersnedes). We hebben 2 tafels en 2 anesthesiemachines naar 1 kamer gesjouwd en alles klaar gezet voor de volgende ochtend. Dinsdag donderdag Drie operatiedagen volgden met volle programma s van 10 14 patiënten per dag. Toen we de eerste ochtend aankwamen was onze keurig ingericht ok echter al weer half leeg! Ze hadden een sectio (electief) en dus hadden ze de tweede tafel en anesthesiemachine weer naar de
5 andere kamer gehaald. Zo viel er voor ons niet te werken dus de directeur er bij gehaald. De geplande sectio s zouden naar een ander ziekenhuis gaan en hij zou proberen een tafel en anesthesie machine te lenen ergens. Dat laatste is uiteindelijk gelukt en bij niemand minder dan dr. Elise in Kibimba (die we goed kenden van eerdere missies). We kregen de hartelijke groeten. Op verzoek begonnen we om 8 uur en werkten vaak door tot 6 of 7 uur in de avond. Dr. Jean Claude, die we ook al jaren kennen, heeft goed meegewerkt. De lokale staf was behulpzaam nadat ze ons waren toegewezen om te assisteren. Mijn complimenten vooral voor Els en Ellen, die er voor zorgden dat er iedere keer weer gesteriliseerd instrumentarium was!! Farida, hoofd poli en administratie, stond als rots in de branding altijd dingen voor ons te regelen, ze hield nieuwe patiënten weg, regelde statussen etc etc. Gelukkig lagen onze patiënten allemaal bij elkaar op 1 afdeling, een soort tent was het. Op 5 december pakjesavond kregen we nog een spoedpakketje via DHL van Annemarie met de nodige hechtingen, Jelonet en diverse medicatie. Zonder dit hadden we het programma niet af kunnen maken. Donderdagavond namen we afscheid. De directeur had alle hoogwaardigheidsbekleders van het district uitgenodigd als ook de lokale staf van het ziekenhuis. Bij ons in het guesthouse werd bier geschonken en Mukeke (vis) gegeten. De nodige toespraken werden gehouden en we moesten zeker terug komen. We werden uitvoerig bedankt, ook namens alle patiënten die allemaal tevreden waren.
6 Op de vrijdag maakten we kort tochtje op Lake Tanganyika in een klein vissersbootje voortgepeddeld o.a. door Jean Claude die overal krokodillen zag, wij echter niet. Daarna liepen we visite en droegen over aan Jean Claude die de week er na de verbandwisselingen zou gaan doen bij onze patiënten. Retour naar Bujumbura voor de lunch en inpakken voor de terugreis naar Nederland. Alles verliep redelijk zonder problemen behalve de aangeschafte stoel van Andrew voor wat oponthoud. Ik zelf vloog de een dag later terug naar Uganda. Conclusie: geslaagde missie met een zeer ervaren team Voor een aantal teamleden was dit de laatste trip met Interplast, Operatietableau: Post burn contractures: 35 Cleft lip or palate (schisis): 14 Tumoren: 20 Adamantinomen met kaakresectie: 3 Hypospadie: 2 Overig: 5 In Karuzi: 40 operaties In Rumonge: 39 operaties
7 Rein J Zeeman Kampala: 18 december 2017
8
9
10 Geopereerde PBC van een vorige keer
11