GELDIG DOCUMENT WI 04.216 Handelingen bij bloedafname zelfprikkende Versie : 001 Print datum : 15-7-2015 Documenteigenaar M. Bischoff (Mdw Bloedafname) Geverifieerd door M. Dahmen (team manager BD)/ A. Westdijk Laag code 0007>0007.02 (afdelingshoofd regio F/G)/ A. Labrie (Mdw Laag naam WV Bloedafname Afname) Herzieningsdatum 19/01/2017 Reden laatste wijziging: nieuw document 18-11 lay out 26-11 spiegelen eruit. 29-12 geen veranderingen fout MM 13-1 2.0 tikfoutje eruit. HANDELINGEN BIJ BLOEDAFNAME ZELFPRIKKENDE ZORGVERLENERS Inhoud 1. Materialen...1 2. Algemene voorbereiding...2 2.1. Na afname 3 3. Afwijkingen...4 3.1. Te Markeren buizen 4 4. In donker bewaren...5 4.1. Werkwijze: 5 5. Bloedafname zwangeren: 1e trim. scr. (combinatietest)...5 5.1. Principe serumscreening 5 5.2. Benodigdheden 5 5.3. Werkwijze 5 5.4. Opmerkingen 6 5.5. Uitzonderingen 6 1. MATERIALEN Binnen Star-MDC worden de volgende materialen gebruikt om bloed af te nemen: Let altijd op de houdbaarheidsdatum. Venoject II van Terumo waarbij de naalden voorzien zijn van een kleurcodering: Kleur naald Groen Zwart Afmeting 0,8 x 40mm (21G) 0,7 x 40mm (22G) De naalden worden vastgezet in een naaldhouder ; venoject quick fit holder van Terumo. Bij niet standaard situaties gebruiken we de BD Type Vacutainer Eclipse Blood Collection Needle. (veiligheidsnaald) Geldig vanaf: 19/01/2015 Copyright Star-MDC Pagina 1 van 6
GELDIG DOCUMENT Niet standaard situaties Standaard situaties (bij twijfel over de situatie altijd dit system kiezen) Losse veiligheidsnaald met naaldhouder (BD) Losse naald met naaldhouder (Terumo) Voor eventuele desinfectie wordt Quick Pad gebruikt. Om de prikplaats af te dekken wordt Pur zellin van Hartman gebruikt. Om de Purzellin vast te zetten wordt Micropore of Transpore white gebruikt of Elastomull gaasverband. Star gebruikt BD-vacutainer waarbij de buizen voorzien zijn van een kleurcodering: Kleur dop Volume Materiaal Anticoagulans Zwenken (ml) Lichtblauw 2,7 kunststof citraat 4 x heen en weer Bruin 3,5 kunststof geen, gelscheiding 8 x heen en weer Groen 4 kunststof lithiumheparine 8 x heen en weer Paars 4 kunststof EDTA 8 x heen en weer Grijs 2 kunststof fluoride 8 x heen en weer Donkerblauw 6 kunststof sodium/natriumhep 8 x heen en weer Er is ook de mogelijkheid om gebruik te maken van het zwenk apparaat indien aanwezig. Let wel op bij citraat buis knopje 4x indrukken. Let altijd op de houdbaarheidsdatum van de buizen. 2. ALGEMENE VOORBEREIDING Bepaal aan de hand van de situatie standaard/niet standaard welke type naald je gaat gebruiken. Zie hiervoor PRO 04.204 Bloedafname door venapunctie Controleer of je monsteretiketten hebt. Laat de patiënt plaatsnemen en informeer de patiënt over wat je gaat doen. Neem maatregelen indien de patiënt aangeeft snel onwel te worden. Respecteer zoveel mogelijk de privacy. Geldig vanaf:19/01/2015 Copyright Star-MDC Pagina 2 van 6
GELDIG DOCUMENT Controleer naam, voorletter(s), adres, woonplaats, geslacht, geboortedatum en vul altijd het BSN-nummer en WID controlevakje in. Als BSN al ingevuld is een kruisje in WID vakje. Anders invullen waar je het van overgenomen hebt ( Z= zorgverzekering, R=rijbewijs, I=identiteitskaart enzv) Controleer na afname nogmaals de buizen en vul links van het STAR logo het aantal buizen die je afgenomen hebt. Vul alle aanvraagformulieren. Vergeet de afnametijd, je medewerkernummer niet. Als bij microbiologie zowel serum als ander materiaal is aangevraagd, dan 1 formulier inleveren. Alles mag bij elkaar in een gele zak. Nuchter/niet nuchter: Een patiënt is nuchter indien hij/zij vanaf 8 uur voor de bloedafname geen eten of drinken heeft genuttigd. Alleen water en beperkt koffie of thee (geen kruiden- of smaakjesthee) zonder melk, suiker of zoetjes zijn toegestaan. Voor bloedafname is nuchter zijn niet afhankelijk van roken en medicijninname (m.u.v. diabetespatiënten). LET OP: Baby s onder een half jaar niet met een vacuümsysteem prikken. 2.1. Na afname De buizen zwenken. (NIET SCHUDDEN) zie aantal zwenken hfdstk 1 materialen. Plak het juiste monsteretiket op de gevulde buizen, d.w.z. een monsteretiket dat, wat kleur en bepalinggroep betreft, overeenkomt met de buis. Gebruik per patiënt één etikettenset/vel. Zie voorbeeld hieronder. Plaats het etiket vlak onder de dop. De tekst op het etiket vertikaal. Plaats het etiket half op het etiket van de buis zo dat de houdbaarheidsdatum zichtbaar blijft. ( zie foto ) Geldig vanaf:19/01/2015 Copyright Star-MDC Pagina 3 van 6
GELDIG DOCUMENT De inhoud van de buis moet zichtbaar blijven zodat de analist kan waarnemen: Hemolyse Hoeveelheid materiaal Afgedraaid ja of nee Zorg dat de etiketten goed vastzitten. Plak op buizen waar geen monsteretiket voor beschikbaar is, overig 1, overig 2 en overig 3 etiket. Geef alle ongebruikte etiketten van de patient mee naar het lab. De buizen worden na afname gecontroleerd en in een rek geplaatst. 3. AFWIJKINGEN Bloedgroep rhesus aanvraag: Irregulaire antistoffen: Naam en geboortedatum op de buis. En plakken met O2. Naam en geboortedatum op buis. Plakken O2 Bij te weinig afgenomen buizen: Links boven op het fomulier..vergeten/niet te prikken alles bij elkaar in transparante plastic zak. Geen monsteretiket beschikbaar: Overige 1,2 of 3 plakken. 3.1. Te Markeren buizen D-dimeer Citraatbuis (blauwe dop). Zwarte cirkel op de dop. Citraat etiket plakken. Bepaling en tijd op etiket. Behandelen als doorbeller (zie onder) Troponine Te veel afgenomen buis Doorbellen/spoed Bruine serum buis (S1) Zwarte cirkel op dop. Behandelen als doorbeller (zie onder) Zwart kruis op de dop. extra op etiket. Zwarte cirkel op de dop. Apart in blauwe zak inleveren. In grijze koelbox met rode sticker erop. (faxen valt niet meer onder deze Geldig vanaf:19/01/2015 Copyright Star-MDC Pagina 4 van 6
GELDIG DOCUMENT regel) 4. IN DONKER BEWAREN Voor enkele bepalingen moet het bloed direct na afname in het donker bewaard worden. 4.1. Werkwijze: Identificeer hiervoor de buis direct na afname met het daarvoor bestemde etiket en wikkel hem zo snel mogelijk volledig in aluminiumfolie. Plak een etiket met de zelfde barcode aan de buitenkant van de aluminiumfolie. 5. BLOEDAFNAME ZWANGEREN: 1E TRIM. SCR. (COMBINATIETEST) Deze instructie beschrijft de bloedafname voor de serumtest (PAPP-A en vrije hcg) van de 1 e trimester screening: combinatietest (aanvraagformulier met lichtblauwe band). De 1 e trimesterscreening: combinatietest omvat: 1. serumtest 2. echoscopisch onderzoek voor nekplooimeting Deze moeten plaatsvinden binnen een afgebakende periode in de zwangerschap: zie achterzijde van het formulier. 5.1. Principe serumscreening In het bloed worden de concentraties van vrije hcg en PAPP-A gemeten. Het gewicht van de zwangere vrouw en de zwangerschapsduur hebben invloed op de vrije hcg en PAPP-A waarden. 5.2. Benodigdheden aanvraagformulier 1e trimester screening: combinatietest oproepbrief van Star voor bloedafname voor serumtest 1 e trimesterscreening 2 chemiebuizen ( met bruine dop ) monsteretiketten 5.3. Werkwijze Kijk of de cliënte, buiten het aanvraagformulier 1e trimester screening: combinatietest en de oproepbrief, ook een aanvraagformulier voor Onderzoek in de zwangerschap (aanvraagformulier met donkerblauwe band) heeft. Dit kan dan meteen worden mee geprikt. Dit formulier en de daarvoor benodigde buizen krijgen een eigen monsternummer! Controleer de NAW gegevens op het formulier 1e trimester screening: combinatietest. Vul de datum van bloedafname in. Neem 2 chemiebuizen af. Neem zo nodig meteen bloed af t.b.v. het formulier voor Onderzoek in de zwangerschap (aanvraagformulier met donkerblauwe band). Dit formulier en de daarvoor benodigde buizen krijgen een eigen monsternummer! Voer de venapunctie uit. Vul de chemiebuizen en eventuele andere buizen. Identificeer de chemiebuizen voor de 1e trimester screening met serum 1 en 3 monsteretiketten Identificeer het aanvraagformulier met een monsteretiket formulier. Verzend de buizen in een apart rekje met formulieren en de resterende monsteretiketten. Geldig vanaf:19/01/2015 Copyright Star-MDC Pagina 5 van 6
GELDIG DOCUMENT 5.4. Opmerkingen De oproepbrief dient als bewijs dat cliënte zich officieel via het Servicecentrum heeft aangemeld voor de combinatietest (prenatale screening op Downsyndroom). 5.5. Uitzonderingen Indien de cliënte geen oproepbrief bij zich heeft maar alleen het ingevulde aanvraagformulier 1e trimester screening: combinatietest, dan altijd prikken. Vraag of de cliënte een afspraak heeft gemaakt voor een echo t.b.v. nek plooimeting. Zo niet,vraag dan de cliënte dit zo spoedig mogelijk te doen via het Servicecentrum (010-2890250). Geldig vanaf:19/01/2015 Copyright Star-MDC Pagina 6 van 6