Stappenplan Hoe start je een community? Je bent een netwerk van bedrijven, een aantal individuen, of een groep die mee wil samenwerken met anderen om aan circulair/@nder geld te bouwen. Het handigst is om even contact op te nemen met STRO en zo goed mogelijk te omschrijven wie je bent, wat voor netwerk je hebt en wat je wilt bereiken. Dan kunnen we je mogelijk verder op weg helpen. Hieronder een soort model-opzet. Uiteraard is in de praktijk de volgorde van de te nemen stappen soms anders en lopen er ook verschillende stappen naast elkaar. Voor je van start gaat 1. Weet waar je over praat. Dus voordat je begint, bereid je goed voor. Lees bijvoorbeeld het boek over een @nder soort geld of eigen geld maken: @nder geld. Beide boeken zijn te bestellen via www.socialtrade.nl. Verder organiseert STRO voor consultants en voor ondernemers die beroepsmatig een community willen runnen een cursus. 2. Wees je bewust van de kernopzet van de communities die meedoen met het Circuit De belangrijkste voorwaarden (gebaseerd op de lessen die wij in het verleden hebben geleerd uit eigen ervaring en uit ons wereldwijde onderzoeksprogramma) worden hier onder opgesomd en toegelicht. We stellen deze voorwaarden voor de opzet omdat we in het verleden vaak veel tijd kwijt zijn geweest aan lokale initiatieven die alles (in principe best begrijpelijk) op hun eigen manier wilden doen. Onze kennis en advies werd daarbij in de wind geslagen, waardoor wij veel tijd,
geld en moeite verspild hebben. Deze initiatieven zijn allemaal in een vroeg stadium gestrand namelijk. a. Een belangrijk onderdeel van de kernopzet is dat er in de beginfase alleen actief bedrijven geworven moeten worden die onderling, business2business (b2b), handelen; en dat particulieren in die fase alleen nog steunlid zijn ze kunnen een rekening openen en geld besteden, maar ze kunnen niet verwachten dat er in die fase voor hen interessante bestedingsmogelijkheden in het netwerk gebracht worden. Deze fase duurt tot er ongeveer 100-150 bedrijven deelnemen. Deze fase is nodig zodat de winkels, bij wie particulieren graag willen besteden, zodra die winkels geworven worden, zelf ook zeker kunnen zijn dat ze hun lokale geld ook weer bij lokale leveranciers uit kunnen geven. Nog iets meer toelichting: veel lokale initiatieven beginnen met het werven van winkels en particulieren (veel initiatiefnemers zijn zelf particulier, en zien zo begrijpelijkerwijs voor zichzelf een duidelijke manier om de lokale munt te besteden, en deze mensen zijn voor hen het meest gemakkelijk benaderbaar). Om voor particulieren interessant te zijn, moeten er echter minstens 50 winkels meedoen, en om voor 50 winkeliers interessant te zijn, moeten er duizenden particulieren meedoen. Dat is, zonder grote smak geld (denk aan een miljoen euro) om een grote campagne op te zetten, niet haalbaar in de praktijk. 99% van de initiatieven die op deze manier starten (zo niet meer) stranden in de opstartfase. Het is veel laagdrempeliger (en veel minder kostbaar) om te beginnen met b2b handel. Een groepje van 30-50 lokale ondernemers kan al redelijk wat onderlinge handel in het netwerk brengen. Vandaaruit kan het organisch groeien. b. Het houdt ook in dat de euro de rekeneenheid is: m.a.w. wat de naam van de lokale munt ook wordt (bij het kiezen van de naam kunnen we wel helpen, maar het is uiteindelijk aan de lokale groep ondernemers om een goede naam te kiezen), 1 lokale munt is 1 euro waard. Dit is belangrijk voor ondernemers, om in hun financiële administratie geen extra rompslomp te krijgen (voor veel ondernemers is extra administratiewerk namelijk een echte dealbreaker). c. Ook is de eerste paar jaar de munt volledig digitaal. Het gebruik van papiergeld of muntjes als promotiemateriaal is namelijk vooral effectief om particulieren te betrekken, terwijl de kosten van de logistiek van het proces deze veilig in omloop te brengen en te houden flink oplopen. Om dit meer op te laten leveren dan het kost aan ledenwerf-energie is er eerst een flinke basis van bedrijven nodig die meedoen (zie eerste punt). d. Kredieten zijn rentevrij, maar worden centraal verstrekt, geadministreerd en verzekerd. Er wordt wel lokaal gekeken welke bedrijven krediet in lokaal geld zouden kunnen gebruiken. Dit omdat het inschatten van kredietrisico door een professional gedaan moet worden, en we de kredietrisico s ook zo breed mogelijk willen spreiden over alle deelnemende communities. Anders wordt het risico dat deelnemers het vertrouwen in de waarde van de munt verliezen te groot iets wat in korte tijd heel veel moeite voor niets kan laten zijn. e. In de opstartfase (in ieder geval tot er 200 bedrijven meedoen) kunnen alle leden van de lokale munt zonder belemmeringen bij de andere communities van het Circuit besteden. Dit is een belangrijk voordeel van het meedoen met het Circuit dat vaak onderschat wordt door lokale initiatiefnemers. Het geld blijft op die manier namelijk enerzijds niet gegarandeerd in de lokale groep. Echter, anderzijds hebben de deelnemers in de startfase veel te weinig
opties om hun lokale geld te besteden, en is het risico dat zij gedesillusioneerd raken in de mogelijkheden van de munt levensgroot. Dit gebeurt heel vaak al voordat het lokale netwerk een levensvatbare grootte bereikt, en zorgt er in 99% van de initiatieven voor dat dit levensvatbare niveau nooit behaald wordt. f. Particulieren mogen hun lokale munten niet terugwisselen voor euro s. Lokale munten functioneren voor hen als boekenbonnen: je moet ze eenvoudigweg uitgeven. Dit is een regel die ons wordt opgelegd door de AFM. Anders lijkt de lokale munt namelijk teveel op een spaarinstrument, en om dat aan te bieden moet je dure vergunningen hebben. g. Bedrijven mogen hun lokale munten, als ze ze niet uit kunnen geven, na afloop van een minimale omlooptijd (max 180 dagen), gebruiken om euro s te kopen van onze dekkingsrekening. Wij hebben een beleid om altijd 103% euro-dekking te hebben. Dit zorgt voor de zekerheid die veel ondernemers nodig hebben, dat zij nooit met voor hen waardeloze lokale munten zullen blijven zitten. Zij kunnen dus zonder angst hiervoor lokaal geld als betaling accepteren. Voor alle kenmerken van lokale initiatieven in het Circuit is hier een mooi overzicht: www.circuitnederland.nl en www.circuitnederland.nl/faq 3. Wees helder over de doelen van de community. 4. Maak een sociale kaart van je doelgroep. Welke individuen zijn belangrijk om mee te krijgen? Wie zijn naar verwachting makkelijk mee te krijgen, wie moeilijker en wat is er nodig om hen mee te krijgen? Wat is een strategische volgorde? Welke argumenten (of tegenstand) kun je verwachten en wat zit er echt achter die weerstand? 5. Inventariseer welke geldstromen binnen het Circuit gebracht kunnen worden en of die zo groot zijn dat het voor veel lokale bedrijven interessant genoeg is om mee te doen. Dat veel lokale bedrijven meedoen is cruciaal: anders heeft een ontvanger van de circulaire euro niet genoeg plekken waar hij ze kan besteden. Zolang dat perspectief van voldoende bestedingsmogelijkheden er niet is, wees daar dan volkomen transparant over. Het is niet erg mensen te vragen om mee te bouwen, maar over-optimisme breekt op. Veel mensen denken in termen van verticale besteding; ze lopen de keten van het meest in het oog springende product (of ingrediënt) af. A bouwt een huis en koopt stenen via het netwerk bij de bouwmaterialen handel B. Waar het om gaat is dat B die koopkracht net zo goed aan de accountant kan betalen als aan de steenfabriek. In het begin zijn de inkomsten van B binnen het netwerk maar 1 of 2 procent van zijn totale inkomsten en kan de koopkracht dus overal uitkomen. Die bestedingen kunnen dus ook gewoon weer aan het begin van een andere productieketen terecht komen. 6. Ga in gesprek met potentiele stakeholders (lokale bedrijven en vertegenwoordigers daarvan; ambtenaren/ wethouders Economische Zaken en Financiën; burgers met interesse). Leg uit wat de mogelijkheden zijn van het Circuit en de community die je beoogt op te richten en luister naar HUN mening. Leer daarvan. Bedenk van te voren hoe je hen een heel klein eerste stapje kan vragen te zetten. Bijvoorbeeld het lezen van een folder, of bij een gesprek aanwezig zijn met iemand (van wie je al weet dat die enthousiast is). De clou is dat veel mensen er
tegenop zien om in iets ingewikkelds en tijdrovends betrokken te raken, maar best wel een specifieke stap willen zetten. 7. Maak samen met de verschillende stakeholders een stappenplan en verdeel taken, bijvoorbeeld: a. Website maken: wie heeft verstand van websites en kan met WordPress werken om een website voor de community voor te bereiden? b. Hoe leden te werven? Praat hiervoor met ondernemers en consumenten om een beeld te krijgen van wat belangrijk voor hen is, en pas hier je wervingsstrategie op aan. c. Wat wil je in de overeenkomst met de leden hebben staan? d. Etc. 8. Als zich een groep vormt, denk dan samen na over de volgende keuzes die je hebt als community: a. Met welke juridische structuur wil je deelnemen? Doe je het op naam van een privé persoon of wordt het een stichting, vereniging, bedrijf of coöperatie? Bedenk ook dat het in sommige gevallen slimmer kan zijn het initiatief juridisch onder te brengen bij een bestaande organisatie om hen er zo bij te betrekken. b. Als community kun je eigen deelnemersvoorwaarden stellen naast de algemene deelnemersvoorwaarden van Circuit Nederland. Daarbij gaat het natuurlijk om de doelstelling van je community. Deelnemers van een community moeten met beide deelnemersvoorwaarden akkoord gaan. c. Als je community zelf de lidmaatschapsbijdragen int, kun je ook zelf de hoogte daarvan bepalen uiteraard zullen we wel afspraken maken over hoeveel je community dan moet bijdragen aan de kosten van het Circuit. d. In het begin is samenwerking met andere community s heel belangrijk zodat vraag en aanbod in je community niet te beperkt is om nuttig te zijn voor deelnemers. Als er lokaal eenmaal voldoende aanbod is, kan een community elk moment beslissen dat het slimmer is om uitgaven naar andere community s met een kleine heffing te belasten om leden zo een prikkel te geven eerst eens lokaal te kijken wat ze kunnen kopen. Zo blijft de koopkracht langer behouden voor de community. Als je, na enige tijd en nadat je een bruisende community met bijvoorbeeld enkele duizenden deelnemers hebt, met je team besluit om zo n heffing in te stellen, zorg ervoor dat dat lang genoeg van te voren wordt aangekondigd, voor de periode na afloop van de omlooptijd die je ledensaldi op dat moment hebben. Dit is belangrijk, omdat je, als je een heffing invoert, feitelijk het contract van je community met de deelnemers van je community verandert, en de deelnemers het recht moeten hebben om dan van het contract af te zien. Dit kan met circulaire euro s pas als de omlooptijd van de circulaire euro is verlopen. Community starten
1. De community creëert een eigen website (of past een bestaande website aan) van waaruit leden kunnen inloggen. Deze website wordt door de community zelf beheerd en betaald. Je kunt een plug-in plaatsen op je huidige website of op een nieuw te creëren website. Voor een voorbeeld van hoe een website van een community eruit kan zien zie: www.leadtogrowth.nl 2. Je kunt het domein van jouw community binnen Circuit Nederland personaliseren met bijvoorbeeld een eigen logo en een eigen kleur en lettertype. 3. Als je initiatief serieus wordt, dan geef je de URL door aan STRO, en ook wie de administratierechten moet krijgen in Cyclos. STRO zorgt dan voor een domein voor jouw community binnen het Circuit. Mensen kunnen via die site dan rechtstreeks lid worden van jouw community. Hiervoor hebben we van de community de volgende gegevens nodig: a. Naam community en URL website b. Naam en e-mailadres van degene die de administratie rechten binnen Cyclos moet krijgen c. Eventuele deelnemersvoorwaarden specifiek voor de community: - Hoogte inschrijfkosten voor community, als jullie ze zelf innen. 4. Leden maken. Begin bij voorkeur met het organiseren van de onderlinge handel tussen bedrijven. Er zijn nauwelijks voorbeelden van geslaagde consumenten ander geld initiatieven (behalve loyalty programma s van winkelstraten) en wel geslaagde B2B netwerken. Vanuit B2B naar C2B is veel haalbaarder dan andersom. Als je toch met consumenten begint probeer dan grote slagen te maken: een salariskrediet voor alle ambtenaren bijv. Maar nogmaals, dit is erg moeilijk. Leden kunnen (en moeten) zich zelf registreren. De community kan bepalen of iedereen lid mag worden of of de inschrijvingen nog goedgekeurd moeten worden door (iemand van) de community. 5. Geldstromen er door laten gaan. Zoals gezegd moeten er substantiële bedragen door de community heen gaan zodat het voor ondernemers interessant wordt om mee te doen. Hierbij kan bijvoorbeeld de gemeente een cruciale rol spelen. Zeker in het begin werken alle community s samen en kan je dus bij elkaar besteden. Pas in een veel latere fase gaat een community kijken of er zo toch niet weer teveel koopkracht wegvloeit. Dankzij de software kunnen dan de verhoudingen hersteld worden. Als een bedrijf meer circulaire euro s binnenkrijgt dan het kan besteden, kan dat bedrijf haar medewerkers salariskredietruimte in circulaire euro s bieden. Dit is niet alleen een effectieve manier om circulaire euro s om te zetten naar euro s maar helpt ook de verdere uitbouw van de lokale economie doordat deze circulaire euro s weer onder in de keten in circulatie gaan en dus weer langer rond gaan. 6. Via faciliteiten Circuit gratis krediet mogelijk maken voor leveranciers gemeente. Om het voor bedrijven echt interessant te maken mee te doen, moeten er zo snel mogelijk behoorlijke geldstromen door het lokale circuit vloeien. In veel gevallen zullen het in het begin met name de gemeente en consumenten zijn die bestaande uitgaven via het lokale netwerk laten lopen. Daarnaast brengen twee vormen van krediet veel geld lokaal in omloop. Als de medewerking van de overheid er is, is het niet moeilijk om de toekomstige betalingen door de overheid naar voren te halen als gratis krediet binnen de lokale economie. Betrouwbare leveranciers kunnen dan gratis krediet krijgen in circulaire euro s op basis van net ingediende rekeningen. Deze vorm van krediet rust op de zekerheid dat de overheid als betaler niet failliet kan gaan. Het
bedrijf dat krediet ontvangt tekent ervoor dat het Circuit de betaling van de overheid mag ontvangen. Ook tekent het dat mocht de rekening door de overheid niet geldig worden verklaard dat het krediet dan direct terug betaald wordt, hetzij in circulaire euro s met een toepasselijke omlooptijd, maar desnoods in euro s. In zekere zin verkort de gemeente de betaaltermijn van 30 dagen naar een of twee dagen en nog wel op een manier dat als Social Return de lokale economie gestimuleerd wordt. 7. Samenwerkingskrediet voor starters, ZZP ers en innovatieve bedrijven. Het Circuit kent nog een andere vorm van krediet. Daarbij helpen leveranciers bedrijven die moeilijk aan krediet komen met een bijdrage aan het garantiefonds. Ook al betalen ze zo mee aan het krediet, toch kan dit erg voordelig zijn, doordat deze klandizie alleen verkregen wordt als het krediet kan doorgaan. 8. Stimuleren lokale circulatie en economische samenwerking binnen de regio. Als meer lokale bedrijven lid zijn geworden van de community wordt het steeds beter mogelijk ook lokaal te besteden. Dan kan de community beslissen een kleine heffing in te stellen zodat het aantrekkelijker is lokaal te kopen dan buiten de regio. Zo krijgen eigenaren van de circulaire euro s een extra prikkel om voor hun wensen een lokale leverancier te zoeken. Belangrijk is dat duidelijk wordt dat ook al is de lokale aankoop iets duurder of heeft minder prioriteit, dat er toch veel voor te zeggen valt, doordat de lokaal bestede koopkracht weer bij je terug kan komen als extra verdiensten. Opgeteld heeft de keuze voor lokaal dan wel veel voordeel.
Wat zijn de kosten voor het opstarten van een community? Kosten zijn die om een website te hosten, promotiemateriaal te maken, en bovenal (90%) het werven van nieuwe leden. Op de website https://www.circuitnederland.nl/faq/#registratie vindt je actuele informatie over wat lidmaatschap voor een bedrijf of een particulier kost, als je community ervoor kiest om de incasso van de lidmaatschapsbijdrage door STRO te laten doen. Van deze bijdrage gaat er voor bedrijven altijd 40 circulaire euro naar de community, en voor particulieren altijd 10 circulaire euro. De rest gaat naar het dragen van de kosten van het Circuit. Als je community zelf de inning van lidmaatschapsbijdragen regelt, kun je ook zelf de hoogte hiervan bepalen, en maken we aparte afspraken over hoe de community bijdraagt aan de kosten van het Circuit.