Conseil supérieur de la Justice Hoge Raad voor de Justitie HOGE RAAD VOOR DE JUSTITIE JAARVERSLAG 2005

Conseil supérieur de la Justice Hoge Raad voor de Justitie HOGE RAAD VOOR DE JUSTITIE JAARVERSLAG 2005 Goedgekeurd door de algemene vergadering op 28 juni 2006

INHOUDSTAFEL DEEL 1 : INSTITUTIONELE ASPECTEN... 1 1. De fundamentele doelstellingen...1 2. Organisatiestructuur...2 2.1. Samenstelling van de Hoge Raad...2 2.2. De werking van de Hoge Raad voor de Justitie...3 2.2.1. De algemene vergadering...3 2.2.2. De taalcolleges...4 2.2.3. Het Bureau...4 2.2.4. De administratieve cel...4 2.2.5. De deontologische cel...4 2.2.6. Het Meerjarenplan van de Hoge Raad voor de Justitie...4 3. Mensen en middelen...5 3.1. Mensen...5 3.2. Middelen...6 4. Externe communicatie...7 5. Externe samenwerking en overleg...7 6. Internationale relaties...8 DEEL 2 : OVERZICHT VAN DE ACTIVITEITEN 2005... 10 1. De uitbouw van een humanresourcesbeleid voor de magistratuur - Verslag van de Verenigde Benoemings- en Aanwijzingscommissie... 10 1.1. Inleiding... 10 1.2. De uitbouw van een humanresourcesbeleid voor de magistratuur... 10 1.2.1. Examens... 10 1.2.1.1. Inleiding... 10 1.2.1.2. Organisatorische modaliteiten... 11 1.2.1.3. Programma s... 11 1.2.1.3.1. Examen inzake beroepsbekwaamheid... 11 1.2.1.3.2. Vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage... 12 1.2.1.3.3. Commentaar... 13 1.2.2. Voordrachten voor benoeming en aanwijzing... 14 1.2.2.1. Algemene statistieken... 14 1.2.2.2. Franstalige benoemings- en aanwijzingscommissie... 24 1.2.2.2.1. Cijfergegevens... 24 a) Beslissing van de Commissie geen kandidaat voor te dragen... 26 b) Beslissing van de Koning de voordracht te weigeren.. 26 1.2.2.2.2. Commentaar... 27 1.2.2.3. Nederlandstalige benoemings-en aanwijzingscommissie... 28 i

1.2.2.3.1. Cijfergegevens... 28 a) De beslissing van de commissie geen kandidaat voor te dragen... 30 b) Beslissing van de Koning de voordracht te weigeren.. 30 1.2.2.3.2. Commentaar... 31 1.2.2.4. Verenigde benoemings- en aanwijzingscommissie... 32 1.2.2.4.1. Cijfergegevens... 32 a) De beslissing van de Commissie geen kandidaat voor te dragen... 33 b) Beslissing van de Koning de voordracht te weigeren.. 33 1.2.2.5. Beroepen bij de Raad van State... 33 1.2.2.5.1. Franstalige benoemings- en aanwijzingscommissie... 33 1.2.2.6. Verwerpingsarresten van de Raad van State... 33 1.2.2.6.1. Nederlandstalige benoemings- en aanwijzingscommissie... 34 1.2.2.7. Beslissingen Raad van State m.b.t. voordrachten gedaan vóór 2005... 34 1.2.2.8. Algemene commentaar op de benoemingen en aanwijzingen... 35 1.3. De opleiding... 38 1.3.1. De uitoefening van de bevoegdheid Instelling van de subcommissie opleiding... 38 1.3.2. Ontwikkeling van een langetermijnvisie... 39 1.3.3. Activiteiten van de subcommissie opleiding... 40 1.3.3.1. Permanente vorming van de magistraten en gerechtelijke stage... 40 1.3.3.2. Stages in het buitenland voor magistraten... 44 1.3.4. Problematiek van het ontwerpen en het implementeren van een samenhangend opleidingsbeleid voor magistraten : naar een Instituut voor de magistratenopleiding... 45 1.3.5. Europees netwerk voor justitiële opleiding... 47 1.3.5.1. Algemene voorstelling... 47 1.3.5.2. Activiteitenbalans voor het jaar 2005... 48 2. Het verstrekken van adviezen en voorstellen tot verbetering van de algemene werking van de rechterlijke orde... 54 2.1. Stand van zaken... 54 2.2. Samenvatting van de verstrekte adviezen en gevolg... 55 2.2.1. Advies over het voorontwerp van wet, houdende oprichting van strafuitvoeringsrechtbanken en het voorontwerp van wet betreffende de externe rechtspositie van gedetineerden... 55 2.2.2. Advies van de Hoge Raad voor de Justitie over het ontwerp van wet tot wijziging van diverse bepalingen met betrekking tot het sociaal strafrecht... 56 ii

2.2.3. Advies van de Hoge Raad voor de Justitie over zeven wetsvoorstellen tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek met betrekking tot het deskundigenonderzoek... 57 2.2.4. Advies van de Hoge Raad voor de Justitie over het Themisplan van mevrouw de minister van Justitie... 59 2.2.5. Advies van de Verenigde advies-en onderzoekscommissie over het voorontwerp van wet tot wijziging van artikel 259nonies van het Gerechtelijk Wetboek... 62 3. Het extern toezicht op de werking van de rechterlijke orde... 64 3.1. Klachtbehandeling... 64 3.1.1. Inleiding... 64 3.1.2. Klachtbevoegdheid... 64 3.1.3. Concreet verloop van de klachtenbehandeling... 65 3.1.3.1. Ontvangst van een klacht... 65 3.1.3.2. Ontvankelijkheidsonderzoek... 65 3.1.3.3. Bevoegdheidsonderzoek... 66 3.1.3.4. Onderzoek van de klacht... 68 3.1.3.5. Beoordeling en aanbeveling... 68 3.1.4. Analyse van de klachtendossiers in 2005... 70 3.1.4.1. Terminologische verduidelijkingen... 70 3.1.4.2. Algemeen overzicht... 71 3.1.4.3. Nieuwe dossiers in 2005... 71 3.1.4.4. Nieuwe dossiers per kalenderjaar : evolutie 2000-2005... 72 3.1.4.5. Afgesloten dossiers in 2005... 72 3.1.4.6. Dossiers afgesloten per kalenderjaar : evolutie 2000-2005... 73 3.1.4.7. Dossiers afgesloten in 2005, per jaar van indiening... 74 3.1.4.8. Behandelingsduur van de in 2005 afgesloten dossiers... 75 3.1.4.9. Waarover handelden de klachten die in 2005 werden afgesloten... 76 3.1.4.10. Op welke materies hadden de in 2005 afgesloten dossiers betrekking... 77 3.1.4.11. De eindbeslissingen... 79 3.1.4.12. Onontvankelijkheid als eindbeslissing... 79 3.1.4.13. Onbevoegdheid als eindbeslissing... 80 3.1.4.14. Beslissing tot afsluiting van het dossier wegens bevoegdheid... 82 3.1.4.15. Andere redenen van afsluiting... 97 3.1.5. Aanbevelingen... 97 3.1.5.1. Een deugdelijke communicatie... 98 3.1.5.1.1. Communicatie in briefwisseling... 98 3.1.5.1.2. Communicatie op de zitting... 98 3.1.5.1.3. Leesbaarheid van akten en documenten... 98 iii

3.1.5.2. Het onthaal van de rechtzoekende... 99 3.1.5.2.1. Een goed onthaal door de griffie en het secretariaat van het parket of auditoraat... 99 3.1.5.2.2. Onthaal in de eigen taal van de rechtzoekende... 99 3.1.5.3. Actieve dienstverlening... 99 3.1.5.4. Automatisch en kosteloos afschrift van vonnissen in strafzaken... 99 3.1.5.5. Gerechtelijke achterstand... 100 3.1.5.5.1. Termijn van beraad... 100 3.1.5.5.2. Deskundigenonderzoek... 100 3.1.5.5.3. Le criminel tient le civil en état... 100 3.1.5.6. Behandeling van geschillen in familiezaken... 101 3.1.5.7. Archivering... 101 3.1.6. Beschouwingen... 103 3.1.6.1. Klachten over de Raad van State... 103 3.1.6.2. Naar een gefaseerde klachtenbehandeling met een centrale registratie... 103 3.2. Andere toezichtsmiddellen... 107 3.2.1. Verslag over de algemene werking van de rechterlijke orde... 107 3.2.2. Algemeen toezicht op en bevordering van het gebruik van de middelen van interne controle binnen de rechterlijke orde... 107 3.2.3. Het onderzoek naar de werking van de rechterlijke orde... 107 3.2.4. De doorlichting van de werking van de rechterlijke orde... 108 4. Het Meerjarenplan 2005-2008 van de Hoge Raad voor de Justitie... 109 4.1. De organisatie van het plan... 109 4.1.1. Programma-aanpak... 109 4.1.2. Goedkeuring en bijstelling meerjarenplan... 109 4.1.3. Drie programma s... 109 4.1.4. Nieuwe maar ook bestaande projecten... 109 4.1.5. De programma s en de projecten hebben raakpunten en samenhangen... 110 4.1.6. Organisatie programma-aanpak... 110 4.2. De programma s en de projecten van het Meerjarenplan zoals in januari 2006 aangepast... 111 4.2.1. Programma Relatie tussen de burger/de maatchappij en justitie verbeteren... 111 4.2.1.1. Bevorderen van de dialoog tussen de burger/de maatschappij en justitie... 111 4.2.1.1.1. Project Structureren van de (regionale) dialoog van justitie met de burgermaatschappij... 111 4.2.1.1.2. Project Studie van de resultaten die werden bekomen ingevolge de aanwending van iv

instrumenten voor het meten van de opinie van burgers over de werking van justitie... 112 4.2.1.2. De jeugd vertrouwd maken met justitie... 112 4.2.1.2.1. Project Kennismaken met justitie op school... 112 4.2.1.3. Justitie toegankelijker maken... 113 4.2.2. Programma Verbetering werking rechterlijke organisatie... 113 4.2.2.1. Een visie voor de rechterlijke organisatie ontwikkelen... 114 4.2.2.1.1. Project Visie rechterlijke organisatie... 114 4.2.2.1.2. Project Allesomvattende reflectie over het principe en de modaliteiten van de participatie van burgers in de rechtspraktijk... 114 4.2.2.2. Verbetering werkprocessen rechterlijke organisatie... 114 4.2.2.2.1. Auditing van de rechterlijke organisatie... 114 a) Project Interne auditing rechterlijke organisatie... 114 b) Project Interne controlesysteem rechterlijke organisatie... 115 c) Project Interne en externe rapportage rechterlijke organisatie... 115 d) Project Toezicht op de middelen voor de werking van de rechterlijke organisatie... 115 e) Project Oprichting van een auditdienst... 115 4.2.2.2.2. Klachtenbehandeling... 115 a) Project Interne klachtenbehandeling rechterlijke organisatie... 115 4.2.2.2.3. Wegwerken van de gerechtelijke achterstand... 116 a) Project Evaluatie en opvolging van de toepassing van de aanbevelingen van het Forum Gerechtelijke achterstand... 116 4.2.2.3. Verbetering personeelsbeleid rechterlijke organisatie... 116 4.2.2.3.1. Hertekenen functies magistratuur en verbetering procedures voor het invullen ervan... 116 a) Project Reflectie op lange termijn inzake de werving, de benoeming, de vorming en de loopbaan van de magistraten... 116 b) Project Selectie van magistraten (vóór de benoeming)... 117 c) Project Selectie van kandidaten voor vacante betrekkingen (benoeming en aanwijzing)... 117 4.2.2.4. De professionele ontwikkeling van magistraten realiseren... 117 4.2.3. Programma Verbetering Dienstverlening Hoge Raad voor de Justitie... 117 4.2.3.1. Verbetering communicatie... 117 4.2.3.1.1. Project Transparantie en communicatie... 117 4.2.3.2. Verbeteren van de organisatie van de Hoge Raad... 118 v

4.2.3.2.1. Project Structuur en interne werking HRJ... 118 CONCLUSIES... 119 vi

DEEL 1 : INSTITUTIONELE ASPECTEN 1. DE FUNDAMENTELE DOELSTELLINGEN Artikel 151 van de Grondwet vermeldt de belangrijkste opdrachten van de Hoge Raad voor de Justitie (HRJ) : - de voordracht van de kandidaten voor een benoeming tot rechter of ambtenaar van het openbaar ministerie; - de voordracht van de kandidaten voor een aanwijzing tot korpschef; - de toegang tot het ambt van rechter of van ambtenaar van het openbaar ministerie; - de vorming van de rechters en de ambtenaren van het openbaar ministerie; - het opstellen van standaardprofielen voor de aanwijzing van de korpschefs; - het geven van adviezen en voorstellen inzake de algemene werking en de organisatie van de rechterlijke orde; - het algemeen toezicht op en de bevordering van het gebruik van de interne controlemiddelen; - de behandeling van klachten met betrekking tot de werking van de rechterlijke orde en het instellen van een onderzoek naar de werking van de rechterlijke orde. De artikelen 259bis-1 en volgende van het Gerechtelijk Wetboek bepalen de draagwijdte van de opdrachten van de Hoge Raad. Deze opdrachten kunnen in drie grote categorieën worden ondergebracht: - de opdrachten met betrekking tot de loopbaan van de magistraten : o de toegang tot de magistratuur via examens of vergelijkende examens ; o de benoeming tot een ambt van magistraat van de zetel of van het parket via de voordracht van een kandidaat aan de minister van Justitie ; o de aanwijzing tot een mandaat als korpschef via de voordracht van een kandidaat aan de minister van Justitie ; o de opleiding van de magistraten door het samenstellen van opleidingsprogramma s. - de opdrachten met betrekking tot de externe controle op de werking van de rechterlijke orde: o de behandeling van de klachten met betrekking tot de werking van de rechterlijke orde ; o toezicht op en bevordering van de aanwending van de middelen van interne controle via een jaarverslag ; o de werking van de jurisdicties en de korpsen via onderzoek van de werkingsverslagen, en het opmaken van een syntheseverslag ; o doorlichting en bijzonder onderzoek - op verzoek of ambtshalve - met betrekking tot de werking van de rechterlijke orde. - de adviserende opdracht ten aanzien van de wetgevende en de uitvoerende macht : o o adviezen over voorontwerpen van wet, wetsontwerpen of -voorstellen betreffende de werking van de rechterlijke orde, op verzoek of ambtshalve; aanbevelingen en voorstellen door de Hoge Raad betreffende alles wat de werking van de rechterlijke orde aanbelangt. Voorliggend verslag maakt de synthese van de werkzaamheden van de Hoge Raad en zijn verschillende organen gedurende het jaar 2005 en binnen het bestek van de hiervoor vermelde opdrachten. In de eerste plaats is het de bedoeling de lezer een totaaloverzicht te bieden van de activiteiten van de Hoge Raad. Het is evenwel niet onbelangrijk op te merken dat een deel 1

van de output, zoals de adviezen en aanbevelingen, de verslagen inzake bijzonder onderzoek, de werking van de rechtscolleges en korpsen, of nog de externe controle op het gebruik van de middelen van interne controle niet langer in dit jaarlijks verslag zijn opgenomen, omdat de volledige tekst ervan kan worden geraadpleegd via de internetsite van de Hoge Raad op het volgende adres : www.hrj.be. Het is natuurlijk steeds mogelijk bij de Hoge Raad een uitprint aan te vragen. 2. ORGANISATIESTRUCTUUR 2.1. SAMENSTELLING VAN DE HOGE RAAD De Hoge Raad voor de Justitie telt 44 leden die een mandaat van 4 jaar uitoefenen: 22 magistraten worden verkozen door hun collega s en 22 niet-magistraten worden verkozen door de Senaat met een meerderheid van twee derde van de stemmen. De leden worden onderverdeeld in twee taalcolleges, waarin telkens 22 leden zitten : 11 magistraten en 11 niet-magistraten. De dubbele taalpariteit en beroepspariteit geldt voor alle organen van de Hoge Raad. Binnen elke college worden twee commissies opgericht : - een benoemings- en aanwijzingscommissie (BAC), samengesteld uit 14 leden ; - een advies- en onderzoekscommissie (AOC), samengesteld uit 8 leden. Deze commissies komen ook samen in verenigde commissie : - de Verenigde benoemings- en aanwijzingscommissie (VBAC), samengesteld uit 28 leden ; - de Verenigde advies- en onderzoekscommissie (VAOC), samengesteld uit 16 leden. Het voorzitterschap van de Hoge Raad wordt beurtelings waargenomen door één van de vier leden van het Bureau, die elk commissievoorzitter zijn voor de hele duur van hun mandaat. Xavier De Riemaecker nam het voorzitterschap van de Raad waar tot 31 augustus 2005, waarna Edith Van den Broeck, die reeds het voorzitterschap waarnam tijdens het eerste mandaat van de Raad in februari 2003 tot eind augustus 2004, hem opvolgde voor een nieuw jaar. 2

Algemene vergadering 44 leden dubbele taal- en beroepspariteit verkozen magistraten en door Senaat benoemde externen Bureau Xavier De Riemaecker Edith Van den Broeck Jacques Hamaide Geert Vervaeke Paritair samengesteld uit 4 permanente leden 2 Nederlandstaligen en 2 Franstaligen 2 magistraten en 2 nietmagistraten Voorzitterschap September 2004 : Xavier De Riemaecker September 2005 : Edith Van den Broeck September 2006 : Jacques Hamaide September 2007 : Geert Vervaeke Ieder bureaulid neemt gedurende 1 jaar het voorzitterschap waar Verenigde advies- en onderzoekscommissie 2004-2005 : Xavier De Riemaecker 2006-2007 : Geert Vervaeke 16 leden dubbele taal- en beroepspariteit Verenigde benoemings- en aanwijzingscommissie 2004-2005 : Jacques Hamaide 2006-2007 : Edith Van den Broeck 28 leden dubbele taal- en beroepspariteit Franstalige AOC Xavier De Riemaecker 8 leden Beroepspariteit Nederlandstalige AOC Geert Vervaeke 8 leden Beroepspariteit Franstalige BAC Jacques Hamaide 14 leden Beroepspariteit Nederlandstalige BAC Edith Van den Broeck 14 leden Beroepspariteit 2.2. DE WERKING VAN DE HOGE RAAD VOOR DE JUSTITIE 2.2.1. De algemene vergadering Tijdens het jaar 2005 is de algemene vergadering acht keer samengekomen. De volgende documenten werden besproken en goedgekeurd: - de adviezen voorbereid en aangenomen door de Verenigde advies- en onderzoekscommissie ; - de richtlijnen en programma s voor de gerechtelijke stage en voor de permanente opleiding van de magistraten ; - de programma s van het examen inzake beroepsbekwaamheid, van het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage, en van het mondelinge evaluatie-examen ; - het meerjarenplan van de Hoge Raad voor de Justitie. Regelmatig worden haar door het Bureau verschillende punten voorgelegd die betrekking hebben op het humanresourcesbeleid van de Hoge Raad. Voorts heeft de algemene vergadering de rekeningen over het boekjaar 2004 en de begroting voor het jaar 2006 goedgekeurd. Daarnaast dient te worden vermeld dat de voorzitters van de verenigde commissies regelmatig verslag hebben uitgebracht over hun commissie, zodat alle leden geïnformeerd werden over de activiteiten van de commissies waarvan ze geen deel uitmaken. 3

2.2.2. De taalcolleges Het Franse en het Nederlandse taalcollege van de Hoge Raad zijn meermaals samengekomen, meer bepaald om de leden in staat te stellen hun standpunten uit te wisselen over de Hoge Raad, alsook om de bezoeken van de justitie-actoren van de verschillende gerechtelijke arrondissementen voor te bereiden. 2.2.3. Het Bureau Het Bureau is het uitvoerend orgaan van de Hoge Raad. Het is paritair samengesteld uit twee Franstalige en twee Nederlandstalige leden, telkens één magistraat en één nietmagistraat. Tijdens het jaar 2005 is het Bureau van de Hoge Raad tweeëndertig keer bijeengekomen. Het Bureau coördineert de verschillende activiteiten voor de komende week en maakt een stand van zaken op over de werkzaamheden van het personeel. Tijdens zijn vergaderingen coördineert het Bureau de public relations en de externe vertegenwoordiging van de Hoge Raad. Ook de uitvoering van de beslissingen van de interne organen kan dan worden opgevolgd. 2.2.4. De administratieve cel De administratieve cel (artikel 22 van het huishoudelijk reglement) is bevoegd om het Bureau bij te staan in alle administratieve en/of logistieke aangelegenheden. Ter herinnering, de algemene vergadering heeft beslist, vanuit de bezorgdheid voor een doelmatig beheer van de personele en materiële middelen van de Hoge Raad, om de administratieve cel een mandaat te verlenen voor alle beslissingen daarover, onder voorbehoud van bekrachtiging zonder debat door de algemene vergadering. In 2005 is de administratieve cel zeven keer bijeengekomen voor de behandeling van agendapunten over het humanresourcesbeleid en de voorbereiding van de begroting en de rekeningen. De jury s samengesteld binnen deze cel zijn eveneens overgegaan tot de selectiegesprekken met de kandidaten in het kader van de aanwervingen van administratieve personeelsleden. De commissarissen der rekeningen oefenden hun toezicht ex post op de regelmatigheid van de uitgaven uit. Daartoe voerden zij een grondig nazicht uit van de boekhoudkundige stukken die betrekking hebben op de rekeningen van het jaar 2004. Zij hebben hun conformiteitsverslag gerapporteerd aan de algemene vergadering van 29 juni 2005. 2.2.5. De deontologische cel De deontologische cel is belast met het onderzoek van de aangegeven veronderstelde tekortkomingen aan de deontologische verplichtingen in hoofde van de leden van de Hoge Raad voor de Justitie. De cel maakt vervolgens een verslag op voor de algemene vergadering. Tijdens het jaar 2005 werd de deontologische cel met geen enkele zaak gelast. 2.2.6. Het Meerjarenplan van de Hoge Raad voor de Justitie Ter herinnering, op 21 mei 2003 keurde de algemene vergadering van de Hoge Raad een Managementplan voor de Hoge Raad goed. 4

Op 11 december 2004 zijn de leden van de Hoge Raad voor de Justitie in algemene vergadering bijeengekomen voor een brainstorming, om te debatteren over de prioritaire werkpunten voor het nieuwe mandaat. Het Bureau had op basis van een programmagewijze aanpak een voorbereidende nota uitgewerkt. De voorgestelde en besproken programma s beogen vernieuwing. Parallel aan de uitvoering van dat plan zet de Hoge Raad zijn werkzaamheden voort op het vlak van werving, selectie, benoeming, opleiding, klachtenbehandeling, adviesverstrekking en doorlichting. De algemene vergadering heeft op 26 januari 2005 het Meerjarenplan 2005-2008 goedgekeurd 1. De inhoud wordt toegelicht in een bijzonder onderdeel van dit verslag 2. 3. MENSEN EN MIDDELEN 3.1. MENSEN In de loop van 2005 heeft de Hoge Raad zijn personeelsbestand aangevuld om met name tegemoet te komen aan de noden inzake administratieve ondersteuning van de verschillende commissies. Een momentopname van de administratieve structuur op 1 januari 2006 levert volgend resultaat op : Leidinggevende ambtenaren - de heer Marc Bertrand, administrateur (F) - de heer Jean-Marie Siscot, administrateur (N) Secretariaat van de benoemings- en aanwijzingscommissies - 2 auditeurs (1 N en 1 F) - 3 administratief assistenten (1 F en 2 N) - 1 administratief medewerker (N) Secretariaat van de advies- en onderzoekscommissies - 3 adjunct-auditeurs (2 N en 1 F) - 1 administratief deskundige (F) - 3 administratief assistenten (1 F en 2 N) - 1 administratief medewerker (F) Cel magistratenopleiding - 2 auditeurs (2 N) - 3 adjunct-auditeurs (2 F en 1 N) - 1 bestuurschef (N) - 2 administratief assistenten (1 N en 1F) Secretariaat van het Bureau - 1 administratief deskundige (N) - 2 administratief assistenten (1 F en 1 N) - 1 administratief medewerker (F) Algemene diensten 1. Secretariaat van de administrateurs 1 Het Meerjarenplan kan worden geraadpleegd op de website van de Hoge Raad www.hrj.be. 2 Zie punt 4, pagina 109. 5

- 1 administratief assistent (N) - 1 administratief medewerker (F) 2. Vertaling - 2 adjunct-auditeurs (vertaler) (1 F en 1 N) - 1 adjunct-auditeur (tolk) (F) 3. Bibliotheek / Webmaster - 1 bestuurschef-bibliothecaris preventieadviseur (F) 4. IT-department - 1 ICT-deskundige (F) - 1 administratief assistent (N) 5. Boekhouding - 1 financieel deskundige (F) 6. Onthaal - 1 administratief assistent (N) 7. Logistiek - 2 administratief medewerkers (1 F en 1 N) - 2 arbeiders voor de schoonmaak (2 F) Verschillende personeelsleden hebben bij het Opleidingsinstituut van de Federale Overheid (OFO) opleidingen gevolgd, onder meer taal- en informaticacursussen. De actie ondernomen op initiatief van de preventieadviseur van de interne dienst op het vlak van bestrijding van het tabaksgebruik dient benadrukt. Immers, in het perspectief van het rookverbod in de bedrijfslokalen vanaf 1 januari 2006 werd een groot ontwenningsplan ten voordele van de betrokken personeelsleden door het Bureau goedgekeurd en uitgevoerd over het hele jaar 2005. Dit plan werd uitgewerkt en toegepast in samenwerking met de Stichting tegen Kanker en de Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding. Het bestond in eerste instantie in een infosessie voor alle personeelsleden om de gevolgen van actief en passief tabaksgebruik voor te stellen, gevolgd door regelmatige gesprekken met tabacologen en psychologen, voor de vrijwillige deelnemers. Na afloop van dit jaar zijn 40 % van de rokers defintief gestopt met roken. 3.2. MIDDELEN De Kamer van volksvertegenwoordigers kende de Hoge Raad voor het begrotingsjaar 2005 een dotatie toe van 6 237 250,00 (waarvan 5 082 000,00 ingeschreven in de Staatsbegroting). Daarnaast keurde de algemene vergadering van de Hoge Raad de rekeningen van het boekjaar 2004 goed. De uitgaven bedroegen 4 830 191,13. Het Rekenhof heeft de rekeningen 2004 nagezien en kwam in zijn verslag van 28 september 2005 tot volgende bevinding : Na kennis te hebben genomen van het verslag van de rekeningcommissarissen van de Hoge Raad voor de Justitie ; de financiële toestand op 31 december te hebben geverifieerd ; steekproefgewijs via gekruiste verificaties de op het begrotingsjaar en/of in de loop van dat jaar vereffende uitgaven te hebben gecontroleerd ; is het Rekenhof van oordeel dat de voorgelegde rekeningen steunen op betrouwbare verantwoordingsstukken 6

en een volledig, juist en getrouw beeld geven van de ontvangsten- en uitgavenverrichtingen alsmede van de thesaurietoestand. Het Rekenhof is van oordeel dat de voorgelegde rekeningen steunen op een passende boekhoudkundige organisatie. 4. EXTERNE COMMUNICATIE In 2005 werd de website van de Hoge Raad verder ontwikkeld. Tijdens dit jaar, werden de Engelse en Duitse versie van de website online geplaatst (op dezelfde adressen www.csj.be of www.hrj.be). De pagina s over de opleiding van de magistraten genieten veel belangstelling van de betrokken personen. Zij bevatten alle opleidingsprogramma s die door de subcommissie opleiding van de Hoge Raad werden voorbereid. De pagina s met betrekking tot de actualiteit van de HRJ of de gerechtelijke actualiteit werden eveneens met nieuwe inlichtingen aangevuld. Dit geldt voor de wekelijkse publicatie van de voordrachten van de kandidaten tot functies van magistraat : voortaan worden de namen van de voorgedragen kandidaten daags na de vergadering van de betrokken benoemingscommissie gepubliceerd op de website van de Hoge Raad. Bovendien heeft de Hoge Raad op 15 september 2005 een persconferentie georganiseerd om het nieuwe Bureau voor te stellen. Die ontmoeting met de pers werd tevens aangegrepen om het jaarverslag 2004 voor te stellen. Een tiental journalisten heeft die gelegenheid benut voor een veel concretere benadering van de werkzaamheden van de Hoge Raad. Tot slot heeft de Hoge Raad, zoals elk jaar, de overheden van de wetgevende en uitvoerende macht, net zoals alle korpschefs van de rechtscolleges, parketten en auditoraten zijn jaarverslag bezorgd. Als gevolg van die toezending werden de bureauleden op 1 februari 2005 ontvangen in de Commissie voor de Justitie van de Kamer en op 8 maart 2005 in de Commissie voor de Justitie van de Senaat. Tijdens die gedachtenwisselingen kon de aandacht van de parlementsleden worden gevestigd op de onderscheiden problemen in de werking van justitie. Er dient nog genoteerd dat de Hoge Raad voor de Justitie tijdens dit jaar 2005 aanwezig was ter gelegenheid van de jobbeurzen georganiseerd aan de Université libre de Bruxelles op 17 en 18 februari 2005, aan de Vrije Universiteit Brussel op 8 maart 2005, aan de Katholieke Universiteit Leuven op 23 november 2005, aan de Universiteit Gent op 23 maart 2005. 5. EXTERNE SAMENWERKING EN OVERLEG 1. De relaties met de minister van Justitie en met de leden van haar beleidscel hebben zich in positieve zin ontwikkeld. De dossiers die met hen werden besproken, hadden vooral betrekking op de opleiding van de magistraten, de gerechtelijke stage, het verbeteren van de procedure voor het aanvragen van adviezen over wetsontwerpen van de federale regering of over de verschillende moderniseringsprojecten die de minister voor Justitie heeft voorbereid. 2. De Hoge Raad ontmoet op regelmatige basis de overheden van de verschillende rechtscolleges en korpsen, en ook andere justitiële actoren. 7

In 2005 heeft het Bureau van de Hoge Raad ontmoetingen georganiseerd met de Federale Procureur, de Voorzitter van het Vast Comité voor toezicht op de politiediensten, de Adjunct-Procureur bij het Internationaal Strafhof, de Conferentie van Nederlandstalige voorzitters van de arbeidsrechtbanken, de Conferentie van de Franstalige voorzitters van de arbeidsrechtbanken, de Conferentie van de Nederlandstalige voorzitters van de rechtbanken van eerste aanleg, de Conferentie van de Franstalige voorzitters van de rechtbanken van eerste aanleg, de Conferentie van de voorzitters van de rechtbanken van koophandel, de Raad van de procureurs des Konings, van de vertegenwoordigers van de Orde van de Franstalige en Duitstalige balies, de Eerste Voorzitter en de Voorzitter van het Rekenhof. De ontmoetingen met de conferenties van de rechtbankvoorzitters georganiseerd in 2005 liggen in het verlengde van de ontmoetingen die reeds plaatsvonden in 2004. Voor de leden van het nieuwe Bureau van de Raad ging het erom rechtstreeks contact te nemen met de korpschefs van het land en dit in het perspectief van de ontwikkeling van concrete werkrelaties voor de follow-up van de dossiers behandeld door de Hoge Raad. Dit jaar nam de Voorzitter van de Hoge Raad als spreker deel aan het colloquium georganiseerd door de Université catholique de Louvain over de verhaalbaarheid van erelonen van advocaten (januari), evenals aan het colloquium georganiseerd door het Nationaal College van gerechtelijke deskundigen over De deskundige en het gerecht, ingevolge het advies terzake uitgebracht door de HRJ (november). 6. INTERNATIONALE RELATIES De internationale relaties van de Hoge Raad voor de Justitie vertegenwoordigen momenteel een belangrijk aspect van de positionering van de Hoge Raad voor de Justitie. In dit opzicht bouwt 2005 voort op 2004. 1. Vooreerst kon dankzij de actieve deelname van de Hoge Raad aan de werkzaamheden van het Europees Netwerk voor Justitiële Opleiding 3 een nieuwe dimensie worden toegevoegd aan de magistratenopleiding. Zo hebben verschillende Belgische magistraten opleidingsprogramma s kunnen volgen die door de leden van dat netwerk werden georganiseerd. Hiermee wordt reëel tegemoetgekomen aan de gerechtelijke sector op het vlak van de ontwikkeling van de gerechtelijke samenwerking op het niveau van de Europese Unie. 2. Ter herinnering, in mei 2004 vond in Rome de algemene vergadering plaats ter stichting van het Europees Netwerk van de Raden voor de Justitie : aanneming van het Charter, toetreding van vijftien leden (met name, de nationale instellingen van de Lidstaten van de Europese Unie, onafhankelijk van de uitvoerende en wetgevende machten of autonoom, verantwoordelijk voor de steun aan de rechterlijke macht in de opdracht van onafhankelijk bestuur van de justitie) en toekenning van het statuut van observator aan negen instellingen. De algemene vergadering van 2005 vond plaats in Barcelona, in de maand juni. Tijdens deze vergadering, werd de Hoge Raad belast met het coördineren van een werkgroep over het thema Missie en visie, in een perspectief van concrete benadering van de opmaak van een strategisch plan voor een Raad voor de Justitie. De eerste vergadering van de werkgroep, met vertegenwoordigers van de Raden van Hongarije, Spanje, Italië en Nederland en vertegenwoordigers van de ministeries van Justitie van Duitsland en Finland, vond op 5 december 2005 plaats in Brussel. 3 Zie hierna in het Verslag van de benoemings- en aanwijzingscommissies, p. 10. 8

De volgende algemene vergadering zal plaatsvinden in mei 2006 in Wroclaw. Tijdens deze vergadering zullen ondermeer de nieuwe autoriteiten van het Netwerk moeten worden verkozen. In het kader van het Netwerk nam de voorzitster van de Hoge Raad deel aan de sessie van november 2005 van de Adviesraad van de Europese rechters. Tijdens deze sessie werden de samenwerkingsmodaliteiten tussen het Netwerk en de Adviesraad besproken, meer bepaald inzake de voorbereiding van de volgende Conferentie van de Adviesraad in 2007 over de rol van de Hoge Raden van de Justitie / Magistratuur in Europa. 3. In september 2005 verwelkomde de Hoge Raad tien leden van de Conseil Supérieur de la Magistratuur van Frankrijk, in het kader van een bilateraal seminarie. Tijdens dit seminarie, konden de Franse en Belgische deelnemers met betrekking tot de organisatie, de werking en de opdrachten van de twee Raden, hun ervaringen inzake benoeming van de magistraten, alsook voor wat betreft de klachten van de rechtzoekenden uitwisselen. Het ging om de eerste formele vergadering van dit type die in de toekomst moet worden vermenigvuldigd. Zo toonde de Consejo General del Poder judicial van Spanje belangstelling om in 2006 verwelkomd te worden in België. Er valt nog op te merken dat twee leden van de Hoge Raad in november 2005 deelnamen aan een seminarie georganiseerd door de Consiglio Superiore della Magistratura van Italië, over het thema van de buurtmagistratuur en de lekenrechters. 4. Bovendien werd de voorzitter van de Hoge Raad uitgenodigd voor de Algemene Vergadering van de Vereniging van Europese advocaten, georganiseerd door de balies van Turkije, voor een uiteenzetting over De disfuncties van de rechtscolleges en de controlemechanismen: de Belgische ervaring. Tijdens deze ontmoeting konden de banden tussen de Turkse gerechtelijke autoriteiten en de Hoge Raad sterker aangehaald worden, met het oog op hun deelname aan de werkzaamheden van het Europees Netwerk van de Raden voor de Justitie. De HRJ was in mei 2005 ook aanwezig in Den Haag bij de voorstelling van het eerste verslag over de evaluatie van de kwaliteit van de Justitie in Europe. De voorzitter van de Hoge Raad nam deel aan de werkzaamheden van de jury belast met het uitreiken van de European Crystal Scales Prize. Het gaat om een prijs uitgereikt door de Europese Raad en de Europese Commissie in het kader van de derde Europese dag voor de burgerlijke justitie, als beloning voor praktijken die meer doeltreffendheid in de gerechtelijke systemen beogen. Het winnende project is een initiatief van de rechtbanken van het ressort van het hof van beroep van Rovaniemi (Finland). 5. In 2005 werd de Hoge Raad voor de Justitie ten slotte ook zeer regelmatig door de Federale Overheidsdienst Justitie betrokken bij uitwisselingsprogramma s met magistraten of justitiële actoren uit andere landen. Zo werden ondermeer buitenlandse delegaties ontvangen : Nepalese ambtenaren (maart), tweemaal magistraten uit Slowakije (april en juni), Zuid-Koreaanse magistraten (juli), een Roemeense magistraat, lid van de Hoge Raad van de magistratuur (september) en andere Roemeense magistraten (december). 9

DEEL 2 : OVERZICHT VAN DE ACTIVITEITEN 2005 1. DE UITBOUW VAN EEN HUMANRESOURCESBELEID VOOR DE MAGISTRATUUR - VERSLAG VAN DE VERENIGDE BENOEMINGS- EN AANWIJZINGSCOMMISSIE 1.1. INLEIDING De verslagen met betrekking tot de activiteiten van de Nederlandstalige, de Franstalige en de verenigde benoemingscommissie zijn gebundeld in een gemeenschappelijk verslag (met voor elke commissie een onderscheiden afdeling) dat door de verenigde benoemingscommissie werd goedgekeurd vooraleer het aan de algemene vergadering werd voorgelegd. De VBAC, die 28 leden telt (14 van de CND en 14 van de BAC) en volgens de pariteit magistraten/niet-magistraten is samengesteld, is bevoegd om de programma s vast te leggen van het examen inzake beroepsbekwaamheid en het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage, alsook om de richtlijnen en de programma s voor de permanente opleiding van de magistraten en de gerechtelijke stage voor te bereiden. De VBAC is eveneens bevoegd om kandidaten voor te dragen voor een benoeming in het gerechtelijk arrondissement van Brussel als de wet vereist dat de kandidaat wettelijk tweetalig is. Tot 6 september 2006 wordt het voorzitterschap van de VBAC voor een termijn van twee jaar waargenomen door de voorzitter van de Franstalige CND. 1.2. DE UITBOUW VAN EEN HUMANRESOURCESBELEID VOOR DE MAGISTRATUUR 1.2.1. Examens 1.2.1.1. Inleiding Tijdens het gerechtelijk jaar 2005-2006 stonden de benoemingscommissies in voor de organisatie van twee examens 4 : - het examen inzake beroepsbekwaamheid, - het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage. Beide examens zijn bedoeld als toegangspoort tot de magistratuur, maar hebben een ander doelpubliek : - het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage is gericht op jonge juristen die in principe slechts enkele jaren juridische beroepservaring hebben; - het examen inzake beroepsbekwaamheid is, gelet op de moeilijkheidsgraad, bedoeld voor de meer ervaren juristen. Opnieuw moet worden opgemerkt dat tal van kandidaten met weinig of geen ervaring zich voor beide examens hebben ingeschreven en is gebleken dat vele kandidaten zich onvoldoende hebben voorbereid. Een derde toegangsweg tot de magistratuur (een mondeling evaluatie-examen voor de advocaten met 20 jaar ervaring) wordt geregeld bij wet van 7 april 2005 (B.S. van 13 mei 2005). Deze wet die de organisatie van het mondelinge evaluatie-examen toewijst 4 De organisatie van deze jaarlijkse examens werd aan de benoemingscommissies toegekend door de Grondwet (art. 151, G.W.). 10

aan de benoemings- en aanwijzingscommissies, zal slechts op 13 mei 2006 in werking treden 5. 1.2.1.2. Organisatorische modaliteiten De modaliteiten en de voorwaarden voor de organisatie van het examen inzake beroepsbekwaamheid en van het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage werden bepaald door het koninklijk besluit van 21 september 2000 (B.S., 30 september 2000). 1.2.1.3. Programma s De programma s van het examen inzake beroepsbekwaamheid en van het vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage voor het gerechtelijk jaar 2005-2006 werden voorbereid door de verenigde benoemings- en aanwijzingscommissie op 27 april 2005. Zij werden op 25 mei 2005 goedgekeurd door de algemene vergadering van de Hoge Raad voor de Justitie en bekrachtigd bij ministerieel besluit van 14 juli 2005 om te worden bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 5 september 2005. De programma s van de examens kunnen geconsulteerd worden op de site van de HRJ. 1.2.1.3.1. Examen inzake beroepsbekwaamheid Dit examen is bedoeld voor ervaren juristen. Hoewel de enige inschrijvingsvoorwaarde bestaat in het bezitten van een licentie in de rechten, moeten laureaten van dit examen een beroepservaring van ten minste 5 jaar doen gelden om nuttig te kunnen solliciteren voor een plaats bij het parket, en 10 jaar voor een plaats bij de zetel. Het getuigschrift van beroepsbekwaamheid is 7 jaar geldig nadat het werd behaald (te rekenen vanaf de datum van het proces-verbaal van het examen, cf. artikel 259bis-9, 1, van het Gerechtelijk Wetboek). Zoals vorig jaar werd het schriftelijk deel van het examen opgesplitst in twee proeven die op twee verschillende data plaats vonden. Iedere proef is eliminerend. De examensessie 2005-2006 gaf de volgende resultaten : Sessie Taalrol 2005-2006 Aantal inschrijv. EXAMEN INZAKE BEROEPSBEKWAAMHEID Opkomst (A) 1e proef schrift. deel Laureaten schriftelijk deel Laureaten na 1e proef Opkomst 2e proef Laureaten na 1e en 2e proef Laureaten mond. deel (B) Slaagpercentage (B/A) N 273 209 63 62 34 16 7,7% F 262 202 38 38 12 9 4,4% Uit een vergelijking tussen de ingeschreven kandidaten en de laureaten van het examen blijken de volgende statistische gegevens : 5 Er is opnieuw een beroep tot vernietiging hangende bij het Arbitragehof. 11

FRANSTALIG EXAMEN INZAKE BEROEPSBEKWAAMHEID INGESCHREVEN KANDIDATEN : 262 EFFECTIEVE DEELNEMERS : 202 Mannen : 36,26 % Vrouwen : 63,74 % Gemiddelde leeftijd : 36 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten : Voldoening : 45,42% Onderscheiding : 45,42 % Grote onderscheiding : 8,40 % Grootste onderscheiding : 0,76% 77,48% van de 262 ingeschreven kandidaten had balie-ervaring ; 22,52 % niet. LAUREATEN : 9 Mannen : 44,44% Vrouwen : 55,56% Gemiddelde leeftijd : 36 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten : Voldoening : 33,34% Onderscheiding : 44,44% Grote onderscheiding : 22,22% 66,67% van de 9 laureaten had balieervaring ; 33,33% niet. NEDERLANDSTALIG EXAMEN INZAKE BEROEPSBEKWAAMHEID INGESCHREVEN KANDIDATEN : 273 EFFECTIEVE DEELNEMERS : 209 Mannen : 41,76 % Vrouwen : 58,24 % Gemiddelde leeftijd : 35 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten : Voldoening : 58,09% Onderscheiding : 35,66 % Grote onderscheiding : 6,25 % 76,92% van de 273 ingeschreven kandidaten had balie-ervaring; 23,08 % niet. LAUREATEN : 16 Mannen : 56,25 % Vrouwen : 43,75 % Gemiddelde leeftijd : 34 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten : Voldoening : 37,50 % Onderscheiding : 50,00 % Grote onderscheiding : 12,50 % 93,75 % van de 16 laureaten had balieervaring; 6,25 % niet. 1.2.1.3.2. Vergelijkend toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage Dit vergelijkend examen is bedoeld voor jonge juristen met weinig beroepservaring (minimum 1 jaar juridische ervaring) die snel een loopbaan als magistraat willen beginnen. Het vormt een onrechtstreekse toegangspoort tot de magistratuur omdat de laureaten van dit examen eerst nog een stage moeten doorlopen voor ze kunnen solliciteren. De laureaten van dit examen kunnen tot gerechtelijk stagiair worden benoemd uiterlijk 3 jaar na het afsluiten van het examen. Voor het gerechtelijk jaar 2006-2007 zijn er 14 Nederlandstalige en 10 Franstalige plaatsen van gerechtelijk stagiair vacant. De examensessie 2005-2006 gaf de volgende resultaten : 12

Sessie 2005-2006 VERGELIJKEND TOELATINGSEXAMEN TOT DE GERECHTELIJKE STAGE Laureaten Aantal Opkomst Taalrol Laureaten schriftelijk deel mond. inschrijv. (A) deel (B) 1 e proef schrift. deel Laureaten na 1 e proef Opkomst 2e proef Laureaten na 1e en 2e proef Slaagpercentage (B/A) N 270 229 66 65 24 15 6,6% F 255 222 63 62 22 10 4,5% Uit een vergelijking tussen de ingeschreven kandidaten en de laureaten van het examen blijken de volgende statistische gegevens : FRANSTALIG VERGELIJKEND TOELATINGSEXAMEN TOT DE GERECHTELIJKE STAGE INGESCHREVEN KANDIDATEN : 255 EFFECTIEVE DEELNEMERS : 222 Mannen : 32,55% Vrouwen : 67,45% Gemiddelde leeftijd : 30 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten: Voldoening : 38,74% Onderscheiding : 45,84% Grote onderscheiding : 15,42% 71,76% van de 255 ingeschreven kandidaten had balie-ervaring; 28,24% niet. LAUREATEN : 10 Mannen : 30,00% Vrouwen : 70,00% Gemiddelde leeftijd : 28 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten: Voldoening : 30,00% Onderscheiding : 50,00% Grote onderscheiding : 20,00% 40,00% van de 10 laureaten had balieervaring; 60,00% niet. NEDERLANDSTALIG VERGELIJKEND TOELATINGSEXAMEN TOT DE GERECHTELIJKE STAGE INGESCHREVEN KANDIDATEN : 270 EFFECTIEVE DEELNEMERS : 229 Mannen: 37,41 % Vrouwen: 62,59 % Gemiddelde leeftijd: 29 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten: Voldoening: 51,69% Onderscheiding: 40,45% Grote onderscheiding: 7,86% 74,07 % van de 270 ingeschreven kandidaten had balie-ervaring; 25,93 % niet. LAUREATEN : 15 Mannen : 53,33 % Vrouwen : 46,67 % Gemiddelde leeftijd : 28 jaar Eindresultaat voor de licentie rechten: Voldoening 53,33 % Onderscheiding : 33,34 % Grote onderscheiding : 13,33 % 53,33 % van de 15 laureaten had balieervaring; 46,67 % niet. 1.2.1.3.3. Commentaar Sinds de organisatie van de magistratuurexamens door de Hoge Raad gebeurt, vertoonde het aantal ingeschreven kandidaten en het aantal effectieve deelnemers een overwegend stijgende tendens. In 2005 lijkt aan deze stijging voorlopig een einde te zijn gekomen. Na 13

het opvallend groot aantal inschrijvingen en deelnemers in 2004 is er een stabilisatie op het niveau van 2002 en 2003. De Hoge Raad voor de Justitie was ook aanwezig op jobbeurzen die aan de universiteiten worden ingericht voor de rechtenstudenten. Tijdens deze jobbeurs werd aan de aanwezigen informatie verstrekt over de door de Hoge Raad voor de Justitie georganiseerde examens. Op deze manier kan men doelgericht en toekomstgericht bij waardevolle elementen, die anders misschien niet of moeilijk te bereiken zijn, de interesse opwekken voor een job binnen de magistratuur of als parketjurist en referendaris. Er wordt ook vaak opgemerkt dat het slaagpercentage van de door de Hoge Raad voor de Justitie georganiseerde magistratuurexamens vrij laag ligt. Iedere vorm van selectie d.m.v. een examen is onvermijdelijk afhankelijk van de kandidaten die zich uiteindelijk voor het examen aanbieden. Het kandidatenaanbod is zonder meer bepalend voor het uiteindelijke slaagpercentage van een examen dat gericht is op de selectie van de meest bekwame kandidaten. Gelet op de maatschappelijke relevantie van de taken van een magistraat, dient de lat zo hoog mogelijk te worden gelegd. Het niet slagen in het examen is waarschijnlijk voor een deel te wijten aan het feit dat men onvoorbereid of onvoldoende voorbereid aan het examen deelneemt. Zoals bij ieder examen verhoogt ook bij de toekomstige magistraten de slaagkans wanneer men zich terdege heeft voorbereid. De benoemingscommissies organiseren daarom jaarlijks informatievergaderingen, voorafgaand aan de examens (slechts een beperkt honderdtal kandidaten per taalrol gingen in op onze uitnodiging meer dan 500 inschrijvingen per taalrol). De huidige selectiewijze moet kritisch worden onderzocht en herbekeken. De leden van de benoemings- en aanwijzingscommissies zijn zich ervan bewust dat het huidige examensysteem kan worden verbeterd. Zo dient te worden nagegaan of het niet is aangewezen, naast de vereiste juridische basiskwaliteiten, meer aandacht te besteden aan de intellectuele capaciteiten (b.v. analytisch vermogen, juridisch inzicht) en aan de persoonlijkheidskenmerken van de kandidaten (b.v. besluitvaardigheid, stressbestendigheid, communicatieve vaardigheden, beoordelingsvermogen). Binnen de Hoge Raad voor de Justitie is een projectgroep opgericht die zich in 2006 over deze problematiek zal buigen. Om de werkzaamheden te situeren in een Europese context en meteen op zoek te gaan naar de best practices kreeg de administratie van de Hoge Raad voor de Justitie de opdracht een vergelijkende studie te maken waarin de actuele situatie in België wordt getoetst aan de situatie buiten onze landsgrenzen 6. 1.2.2. Voordrachten voor benoeming en aanwijzing 1.2.2.1. Algemene statistieken In 2003 werd beslist om statistieken bij te houden over bepaalde kenmerken van de kandidaten voor een benoeming in de magistratuur. Deze statistieken worden hieronder weergegeven in de vorm van tabellen, die een aantal gegevens over de kandidaten opnemen, met name : - professionele herkomst van de kandidaat: magistraat, advocaat, gerechtelijk stagiair of andere (notaris, jurist, ) ; - onderverdeling per geslacht. 6 De werving, selectie, initiële opleiding en loopbaan van magistraten in België en in enkele andere lidstaten van de Europese unie diversiteit troef, publicaties HRJ, 2005, 99 p. (zie ook www.hrj.be onder de rubriek Publicaties ). 14

Deze informatie betreft de kandidaturen voor alle vacante plaatsen behandeld in 2004. De betrokken ambten werden onderverdeeld in volgende categorieën : - werkende magistraten, - toegevoegde magistraten, - plaatsvervangende magistraten. Het is de bedoeling van de benoemingscommissies om deze gegevens aan te wenden voor verdere analyse, ondermeer in het kader van een algemene reflectie over de loopbaan van de magistraten. 15

Kandidaturen die de CND heeft ontvangen voor de plaatsen van werkende magistraten van de zetel 100,00% 90,00% Magistraten Gerechtelijk Stagiair Advocaten 100% 80,00% Andere 79% 72% 70,00% 60,00% 53% 50,00% 45% 40,00% 30,00% 31% 27% 20,00% 20% 15% 14% 14% 21% 10,00% 9% 0,00% Rechter in de rechtbank van eerste aanleg Rechter in de rechtbank van eerste aanleg gespecialiseerd in fiscale zaken Rechter in de arbeidsrechtbank Raadsheer in het hof van beroep Raadsheer in het arbeidshof 93% 79% 71% 57% 55% 43% 45% 21% 29% 7% Vrouwen Mannen 16

Kandidaturen die de BAC heeft ontvangen voor de plaatsen van werkende magistraten van de zetel 100,00% Magistraten 100% 90,00% Gerechtelijke stagiairs Advocaten 90% 90% 80,00% Andere 70,00% 71% 60,00% 50,00% 44% 40,00% 30,00% 29% 25% 23% 31% 31% 28% 20,00% 10,00% 8% 10% 10% 10% 0,00% Vrederechter Rechter in de rechtbank van eerste aanleg Rechter in de rechtbank van koophandel Raadsheer in het hof van beroep Raadsheer in het arbeidshof Rechter in de politierechtbank 100% 29% 71% 49% 51% 44% 56% 35% 65% 50% 50% 0% Vrouwen Mannen 17

Kandidaturen die de CND heeft ontvangen voor de plaatsen van werkende magistraten bij het parket 100,00% 100% 100% 100% 90,00% 80,00% Magistraten Gerechtelijke stagiairs Advocaten Andere 70,00% 60,00% 55% 50,00% 40,00% 41% 38% 30,00% 20,00% 19% 16% 15% 10,00% 10% 6% 0,00% Substituut-procureur des Konings Substituutarbeidsauditeur Substituut-procureurgeneraal Substituut-generaal bij het arbeidshof Advocaat-generaal in het Hof van cassatie 100% 67% 82% 75% 50% 50% 33% 18% 25% Vrouwen Mannen 18

Kandidaturen die de BAC heeft ontvangen voor de plaatsen van werkende magistraten bij het parket 100,00% 90,00% 80,00% Magistraten Gerechtelijke stagiairs Advocaten Andere 100% 70,00% 67% 60,00% 50,00% 51% 50% 50% 40,00% 41% 33% 30,00% 20,00% 10,00% 6% 2% 0,00% Substituut-procureur des Konings Substituut-arbeidsauditeur Substituut-procureur-generaal bij het Hof van beroep Substituut-procureur des Konings (fiscale aangelegenheden) 69% 67% 78% 50% 50% 31% 33% 22% Vrouwen Mannen 19

Kandidaturen die de CND heeft ontvangen voor de plaatsen van toegevoegde magistraten (zetel en parket) 100,00% Magistraten Gerechtelijke stagiairs 90,00% 80,00% Advocaten Andere 70,00% 60,00% 60% 50,00% 49% 50% 40,00% 43% 40% 40% 40% 30,00% 25% 25% 20,00% 20% 10,00% 3% 5% 0,00% Toegevoegd rechter voor het rechtsgebied van het hof van beroep Toegevoegd rechter voor vredegerecht Toegevoegd substituutarbeidsauditeur Toegevoegd substituutprocureur des Konings 75% 80% 60% 62% 40% 38% 25% 20% Vrouwen Mannen 20

Kandidaturen die de BAC heeft ontvangen voor de plaatsen van toegevoegde magistraten (zetel en parket) 100,00% 90,00% 80,00% Magistraten Gerechtelijke stagiairs Advocaten Andere 83% 70,00% 60,00% 59% 50,00% 40,00% 30,00% 25% 20,00% 13% 11% 10,00% 3% 6% 0,00% Toegevoegd rechter (Hof van beroep) Toegevoegd substituut-procureur des Konings 72% 51% 49% 28% Vrouwen Mannen 21

Kandidaturen die de CND heeft ontvangen voor de plaatsen van plaatsvervangende magistraten van de zetel 100,00% 100% 100% 100% 100% 90,00% 80,00% 70,00% 88% Magistraten Gerechtelijk Stagiair Advocaten Andere 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 12% 10,00% 0,00% Plaatsvervangend rechter in de rechtbank van eerste aanleg Plaatsvervangend rechter in de rechtbank van koophandel Plaatsvervangend rechter in de arbeidsrechtbank Plaatsvervangend vrederechter Plaatsvervangend raadsheer in het hof van beroep 100% 69% 67% 75% 67% 31% 33% 25% 33% 0% Vrouwen Mannen 22

Kandidaturen die de BAC heeft ontvangen voor de plaatsen van plaatsvervangende magistraten van de zetel 100,00% 100% 100% 100% 98% 100% 90,00% Magistraten Gerechtelijke stagiairs 80,00% Advocaten 70,00% Andere 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 2% 0,00% Plaatsvervangend rechter in de rechtbank van eerste aanleg Plaatsvervangend rechter in de arbeidsrechtbank Plaatsvervangend rechter in de politierechtbank Plaatsvervangend vrederechter Plaatsvervangend raadsheer in het Hof van beroep 100% 81% 63% 67% 37% 51% 33% 49% 19% Vrouwen Mannen 23