Tsjernobyl. De grootste kernramp aller tijden. Jonathan Preger

Tsjernobyl De grootste kernramp aller tijden Jonathan Preger Groep 8a Juf Lidewij en Juf Marinke 9 april 2017

Voorwoord Ik heb voor dit onderwerp gekozen omdat mijn vader zei dat we naar Oekraïne gaan in de meivakantie. Ik vroeg om meer details dus zei mijn vader dat we naar Tsjernobyl gingen. Ik dacht: Tsjernobyl? Nog nooit van gehoord. Dus vroeg ik aan mijn vader wat Tsjernobyl was. Hij zei dat ik dat zelf op moest zoeken. Ik ging op zoek naar informatie over Tsjernobyl en toen leek het mij heel interessant en wilde ik er meer over te weten te komen. En dus bedacht ik dat ik mijn werkstuk over Tsjernobyl zou moeten maken. Omdat ik naar Tsjernobyl ga, is het extra interessant om mijn werkstuk hierover te doen. Want het is bijzonder als je over de plek die je gaat bezoeken al heel veel weet. Ik ben mijn vader dankbaar dat ik Tsjernobyl zelf op moest zoeken. Hierdoor gaf hij mij het onderwerp voor mijn werkstuk. Mijn moeder ben ik dankbaar dat ze een planning voor me heeft gemaakt, zodat ik het werkstuk op tijd af had en geen grote druk voelde. Ook heeft ze me geholpen bij het mooi maken van dit werkstuk. Tsjernobyl ii

Inhoudsopgave Voorwoord... ii Inleiding... v Tsjernobyl... 1 De grootste kernramp aller tijden... 1 1. De ramp van Tsjernobyl... 1 1.1. Waar ligt Tsjernobyl?... 1 1.2. Hoe is de kernramp ontstaan?... 1 1.3. Was er iemand verantwoordelijk?... 2 1.4. Hoe is voorkomen dat er een nog grotere explosie kwam?... 2 1.5. Hoe was de situatie na de ontploffing?... 2 2. De directe gevolgen van de ramp... 3 2.1. Hoeveel doden vielen er?... 3 2.2. Hoeveel mensen moesten hun huis verlaten?... 3 2.3. Waarom werden de mensen niet meteen na de ramp geëvacueerd?... 4 2.4. Hoe werd voorkomen dat de radioactiviteit zich verspreidde?... 4 3. Hoe het zit met kernenergie en straling?... 5 3.1. Hoe wordt kernenergie opgewekt?... 5 3.2. Wat is er gevaarlijk aan kernenergie?... 6 3.3. Wat is radioactiviteit?... 6 3.4. Waarom is radioactieve straling gevaarlijk?... 6 3.5. Hoe meet je radioactiviteit?... 6 3.6. Wanneer is straling veilig en wanneer niet?... 7 3.7. Hoe komt radioactiviteit bij je binnen?... 7 3.8. Wat is jodium en wat doet het tegen straling?... 8 4. De gevolgen in Nederland... 8 4.1.Hoe hoorden de mensen van de ramp?... 8 4.2.Wat merkten ze ervan?... 8 4.3. Hoe werd voorkomen dat de ramp niet veel groter was voor Europa?... 9 Tsjernobyl ii

4.4.Welke gevolgen had de ramp voor de kerncentrales in de rest van de wereld?... 9 5. De veranderde natuur in Tsjernobyl... 10 5.1. Wat is er bijzonder aan de natuur in Tsjernobyl?... 10 5.2. Wat is het Rode Bos?... 10 5.3. Hoe komt het dat er een bepaalde schimmel veel voorkomt?... 11 6. De situatie in Tsjernobyl nu... 11 6.1. Wat is er allemaal gebeurd met de kerncentrale sinds de ramp?... 11 6.2. Wat is er gebeurd met alle spullen die straling opliepen?... 12 6.3. In hoeverre kunnen mensen alweer leven in Tsjernobyl?... 12 6.4. Hoe komt het dat veel mensen nu nog kanker krijgen?... 12 6.5. In hoeverre gaan er nog steeds mensen dood?... 12 6.6. Waarom bezoeken mensen Tsjernobyl?... 13 6.7. Wanneer is het weer veilig in Tsjernobyl?... 13 6.8. Zijn er nog andere kernrampen geweest na Tsjernobyl?... 13 Nawoord... 15 Een verlaten ziekenhuis in Propjat Tsjernobyl ii

Inleiding Dit werkstuk gaat over de ergste kernramp in de geschiedenis van de aarde. Die gebeurde in Tsjernobyl, een plaats in Oekraïne. Dit werkstuk vertelt over de ramp. Hoe kon het gebeuren dat een kernreactor ontplofte? En hoe werd voorkomen dat de ramp niet groter werd dan hij al was? In hoofdstuk 2 gaat het over welke gevolgen de ramp had voor de mensen in de omgeving van Tsjernobyl, direct na de ramp. Hoeveel doden er vielen en hoeveel mensen werden geëvacueerd. Het derde hoofdstuk gaat over radioactiviteit en kernenergie. Met een kerncentrale kunnen nare dingen gebeuren daarom zijn er afspraken gemaakt over wat wel en niet mag met een kerncentrale. Want radioactiviteit is heel gevaarlijk. De kernramp in Tsjernobyl had ook gevolgen voor Nederland en de rest van Europa. In hoofdstuk 4 staat wat die gevolgen precies waren. Sinds de kernramp is de natuur rond Tsjernobyl erg veranderd. Dat kwam doordat er geen mensen meer woonden, maar ook omdat de radioactieve straling voor veranderingen zorgde. Daarover staat informatie in hoofdstuk 5. In het laatste hoofdstuk is te lezen hoe het nu is in Tsjernobyl. Tsjernobyl ii

Jonathan Preger Groep 8a Juf Lidewij en Juf Marinke 9 april 2017 Tsjernobyl De grootste kernramp aller tijden 1. De ramp van Tsjernobyl In de nacht van 25 op 26 april in 1986 ontplofte reactor 4 van de kerncentrale in Tsjernobyl. Het begin van de grootste kernramp ooit 1.1. Waar ligt Tsjernobyl? Tsjernobyl ligt in Oekraïne, honderd kilometer boven de hoofdstad Kiev. In 1986 hoorde Tsjernobyl bij de Sovjet-Unie. De afstand van Nederland naar Tsjernobyl is 1700 kilometer. Nederland ligt op de plek van de rode ster 1.2. Hoe is de kernramp ontstaan? De directeur van de kerncentrale besloot om kernreactor 4 stil te zetten om onderhoud te plegen. Daarbij bedachten ze ook gelijk om een veiligheidstest uit te voeren om te kijken of de kerncentrale veilig was als de stroom uitviel. Maar dat mislukte. Toen ze de veiligheidstest aan het uitvoeren waren, was er te weinig energie om de kernreactor ver genoeg af te koelen. Daardoor werd het water heel erg heet en de kernreactor raakte oververhit. Van de baas moesten ze toch doorgaan met de test. De Tsjernobyl 1

kernreactor werd steeds heter en het begon te trillen onder de voeten van de mensen die de test aan het uitvoeren waren. Iemand zag zelfs de deksels van 510 ton op en neer gaan. Ze hadden geen controle meer over de kernreactor. En toen ontplofte de kernreactor en de deksel werd heel erg ver in de lucht geschoten. De ramp kwam dus doordat de kernreactor zelf niet goed werkte, maar ook omdat de mensen die er werkten hun werk niet goed deden. 1.3. Was er iemand verantwoordelijk? Ja, Anatoly Dyatlov. Hij was de leider van het experiment. Toen de kernreactor steeds heter werd, en iemand zei dat ze moesten stoppen met het experiment, werd Dyatlov boos en zei dat ze door moesten gaan met het experiment en dat ze anders ontslagen werden. Later werd het veel gevaarlijker. En toen zei iemand weer dat ze moesten stoppen maar Dyatlov dreigde dat ze nog door moesten gaan. En toen BOEM Een enorme explosie. 1.4. Hoe is voorkomen dat er een nog grotere explosie kwam? Nadat de ontploffing was geweest stonden alle machines nog steeds aan. Hierdoor dreigde er nog veel meer en grotere explosies te komen. Dus dook Aleksandr Akimov met gevaar voor eigen leven het bestraalde water in om alle dingen uit te zetten en daarmee zijn collega s te redden. Een week na de ramp stierf Aleksandr Akimov aan de stralingen die hij had opgelopen. Alkesandr Akimov Toen ik op een dag vlak voor het overlijden van mijn man zijn arm optilde, viel het vlees gewoon van het bot. hij hoestte stukjes long en lever op. Hij stikte in zijn eigen ingewanden. Het was te vreselijk voor woorden Ludmilla Ignatenko, weduwe van brandweerman Vasily Ignatenko (uit: Stemmen uit Tsjernobyl) 1.5. Hoe was de situatie na de ontploffing? Meteen na de ramp kwamen er brandweermannen in actie die de brand wilden blussen. Ze klommen op het dak en zagen door het gat de reactor open en bloot liggen. Er was heel veel vuur. De brandweermannen konden de straling letterlijk voelen. En ze kregen het ontzettend warm. Maar dat kwam niet alleen door de straling maar er was ook teer die op het dak was gaan smelten. Daardoor kwamen ook giftige gassen vrij. Toch gingen de brandweermannen verder met blussen. Ze hadden geen beschermende kleren aan. Na een Tsjernobyl 2

tijdje voelden ze zich niet zo lekker en moesten overgeven. Velen van hen stierven. Nadat de brand was geblust kon je heel goed zien hoeveel schade er was aangericht. Het hele blussen duurde ongeveer 1 dag. 2. De directe gevolgen van de ramp Door de explosie kwam er radioactieve stof vrij waardoor veel doden vielen en heel veel mensen hun huis moesten verlaten 2.1. Hoeveel doden vielen er? Niemand weet precies hoeveel doden er zijn gevallen. Het enige wat zeker is, is dat er 31 doden vielen direct na de ramp. Dat waren vooral brandweermannen en andere mensen die hielpen om de boel onder controle te krijgen. Daarnaast zijn er ook heel veel mensen omgekomen die door de straling van de ramp ziektes kregen, zoals kanker, hart- en hersenproblemen. De schatting over het aantal doden tussen de ramp en nu varieert van vierduizend tot honderdduizenden doden. Dat heeft er vooral mee te maken dat de wetenschap niet goed weet hoe gevaarlijk een lage dosis straling is voor je lichaam. Overal om ons heen hoorden we mensen zeggen We gaan dood, we gaan dood. Toen ik mijn dochtertje van zes naar bed bracht fluisterde ze: Papa, ik wil blijven leven, ik ben nog zo jong. Inwoner van Pripjat (uit: De ramp in Tsjernobyl) 2.2. Hoeveel mensen moesten hun huis verlaten? Door de ramp moesten een paar dagen nadat de kerncentrale was ontploft in de eerste instantie 170.000 mensen hun huis verlaten en daarna nog eens 210.000 worden geëvacueerd. Na de ramp werden alle mensen in een straal van dertig kilometer geëvacueerd. Pripjat van een paar kilometer verderop werd pas twee dagen na de ramp ingelicht. Ze kregen te horen dat ze een paar dagen na de ramp weer terug mochten maar ze zijn nooit meer terug geweest Nou ja één keer dan. Ze mochten op 26 november 1986 met vier plastic zakken terug om nog wat spulletjes uit hun huizen te halen. Daarna zijn ze er nooit meer geweest en werden ze allemaal ondergebracht in een nieuwe stad. Tsjernobyl 3

Het verlaten pretpark van Pripjat. 2.3. Waarom werden de mensen niet meteen na de ramp geëvacueerd? In de tijd dat de ramp was gebeurd hoorde Oekraïne nog bij Rusland. In die tijd was het officieel beleid om geen informatie over ongelukken met kerncentrales naar buiten te brengen. Het kwam ook omdat Rusland heel trots was op zichzelf en op de kerncentrale in Tsjernobyl. Toen de kerncentrale ontplofte, konden de mensen niet geloven wat was gebeurd. Toen iemand wel wilde waarschuwen en zei dat de mensen moesten binnenblijven zei een vrouw die op straat worstjes stond te verkopen : Donder op, dronkenlap. Als er een ongeluk gebeurd was zouden dat allang via de televisie of de radio hebben gemeld. In de eerste uren na de ontploffing was het stralingsniveau in de omgeving heel erg hoog. Omdat de regering niets over het ongeluk naar buiten bracht, wisten mensen er niet van. Ze werden zonder het te weten aan straling blootgesteld. Pas na twee dagen begon de evacuatie. Het is vreemd, maar in die onwerkelijke uren na de explosieve geloofde bijna iedereen wat hij wilde geloven, ik ook. Niemand wilde toegeven dat er echt een ramp gebeurd was. Viktor Smagin, werker in reactor nummer 4 (uit: De ramp in Tsjernobyl) 2.4. Hoe werd voorkomen dat de radioactiviteit zich verspreidde? Een paar uur na de ramp was er nog heel veel radioactiviteit overal. En er viel ook nog regen en die regen zou de radioactiviteit kunnen meenemen naar een rivier in Pripjat. Als het in die rivier terecht zou komen zouden dertig miljoen mensen radioactiviteit binnen krijgen omdat zijn hun drinkwater uit de rivier haalden. Dus de arbeiders in Tsjernobyl moesten voorkomen dat het water in de rivier kwam. Dat voorkwamen ze door met behulp van bulldozers een muur van aarde te maken die 7,5 kilometer lang was. En die muur bouwden ze tussen het complex van de kerncentrale en de rivier. Tsjernobyl 4

Toen de brand al helemaal was geblust bleven er natuurlijk nog radioactieve deeltjes in de lucht hangen. Om ervoor te zorgen dat ze verminderden gingen ze alle bomen kappen en alle huizen en straten omspoelen/schoonmaken en de grond afgraven tot 1 meter en 1,5 meter. Beste vriend, je hoeft niet naar kostbare dingen te zoeken want die hadden we niet. Neem mee wat je nodig hebt maar plunder ons huis niet leeg. Want we hopen weer terug te komen. Huis vergeef ons. Maak onze Zhulka niet dood. Het is een heel lieve hond. Briefjes achtergelaten op de deuren van verlaten huizen. (uit Stemmen uit Tsjernobyl) 3. Hoe het zit met kernenergie en straling? Het gevaarlijke van kernenergie is dat er bij het maken daarvan radioactieve straling vrijkomt. Deze straling is schadelijk voor de gezondheid en het milieu. Maar hoe werkt dat nou precies? 3.1. Hoe wordt kernenergie opgewekt? Alles op de wereld bestaat uit hele kleine deeltjes, die worden atomen genoemd. Atomen zijn zo klein dat er in een mens wel triljoenen atomen zitten. Kernenergie wordt opgewekt door atomen van het metaal uranium te splijten. Als zo n atoom splijt dan komt er heel veel warmte vrij. Als de kern van een uraniumatoom splijt komt er een reactie op gang die ervoor zorgt dat ook andere atoomkernen gaan splijten, waardoor er nog meer energie ontstaat. Zoiets heet een kernreactie. Je kunt op twee manieren voor een kernreactie zorgen: Door een kernbom tot ontploffing te brengen. Dan is de kernreactie niet te beheersen. Door de kernreactie in een goed beveiligde fabriek te houden. Dan is de kernreactie beheersbaar zoals ze dat noemen. Tsjernobyl 5

3.2. Wat is er gevaarlijk aan kernenergie? Het gevaarlijke aan kernenergie is dat er straling vrijkomt. En als die straling op je komt kan je hele nare dingen krijgen zoals brandwonden of kanker. Dat is ook de reden dat je je heel goed moet houden aan de afspraken als je een kerncentrale wilt gaan bouwen. Want als er bij een steenkoolcentrale iets misgaat dan is dat wel vervelend maar niet zo erg als er iets bij een kerncentrale misgaat. Daarom zijn de kerncentralen ook erg duur. 3.3. Wat is radioactiviteit? Radioactiviteit is iets wat je niet kan zien niet kan proeven en ook niet kan ruiken. Het komt overal in op de wereld en in het heelal voor. Zelfs mensen, dieren en planten zijn een beetje radioactief. Bij kernsplijting komt ook radioactiviteit vrij, veel radioactiviteit zelfs. Het afval dat uit een kerncentrale komt is radioactief. Het afval wordt opgeslagen in dik glas en staal. En dat gaat dan weer in een zware bunker. Want het afval blijft wel 100.000 jaar radioactief. 3.4. Waarom is radioactieve straling gevaarlijk? Als je wordt blootgesteld aan radioactieve straling dan krijg je straling binnen. Dat is gevaarlijk. Omdat de deeltjes\golven die erin zitten voor DNA-verstoringen zorgt. De gevolgen daarvan zijn dat je kanker kunt krijgen en/of misvormde kinderen. Of je gaat binnen een paar weken dood. Als er iets radioactiefs ontploft dan vliegt al die straling overal heen en sommige straling kan wel door twintig centimeter beton heen. Maar radioactief straling is niet alleen slecht want in het ziekenhuis word soms ook een beetje radioactieve stof gebruikt. A. Om foto s te maken. Je wordt dan met een beetje radioactiviteit bestraalt (röntgenfoto) of je krijgt een injectie met radioactieve stofjes waardoor je beter kunt zien waar er iets mis is in je lichaam. B. Als medicijn: een radioactief pilletje tegen kanker of een radioactieve bestraling van kankercellen. 3.5. Hoe meet je radioactiviteit? Je kunt met verschillende apparaten radioactiviteit meten zoals met een geigerteller (op de foto hiernaast). Alle meeteenheden hebben een naam zoals centimeter, decimeter, liter, kilogram enzovoort. Er is ook een naam, een meeteenheid, om radioactiviteit te meten, dat heet Sievert. Daarmee wordt de hoeveelheid straling uitgedrukt. Deskundigen gebruiken millisievert (msv) per tijdseenheid (uur of jaar) als maat voor de Tsjernobyl 6

kans op lichamelijke schade. Nederlanders mogen per jaar maar 2,4 msv (milisievert) binnenkrijgen. Behalve mensen die in kerncentrales werken. Die mogen 20 msv binnenkrijgen. 3.6. Wanneer is straling veilig en wanneer niet? Bij een röntgenfoto van bijvoorbeeld het hart en de longen komt 0,1 millisievert vrij. Dat is ongeveer dezelfde hoeveelheid millisievert waarmee je te maken krijgt als je met het vliegtuig naar Japan vliegt. In Nederland ontvangen wij ongeveer 2 millisievert per jaar, door straling uit de aardbodem, uit het heelal en bijvoorbeeld ook uit bouwmaterialen als gips en beton. In het lijstje hieronder zie je wanneer straling schadelijk is: 0-250 millisievert: levert geen directe merkbare gevolgen op. 250-1000 millisievert: sommige mensen worden misselijk en er ontstaat eerste schade aan beenmerg, lymfeklieren en milt. 1000-3000 millisievert: milde tot heftige misselijkheid, eetlust neemt af en meer schade aan de voornoemde organen. Dit kan je te boven komen, maar dat is niet zeker. 3000-6000 millisievert: heftige misselijkheid, geen eetlust meer, bloedingen, brandwonden en de eerste gevallen van dood op korte termijn treden op. 6000-10000 millisievert: alle symptomen zijn extreem heftig aanwezig en de meeste mensen zullen binnen 60 dagen overlijden. 10000+: Praktisch iedereen overlijdt. * * Van: http://dekennisvannu.nl/site/artikel/radioactiviteit-voor-niet-wetenschappers/5685 3.7. Hoe komt radioactiviteit bij je binnen? Radioactiviteit kan op verschillende manieren bij je binnenkomen. doordat het in je eten zit. doordat je het inademt. als je omgeving bedekt is met radioactiviteit. doordat het op je huid of kleren zit. De straling verlaat je weer door het plassen en poepen. Daarnaast breekt straling heel langzaam vanzelf af. Maar dan kan het al wel schade hebben aangericht als er veel straling was. Tsjernobyl 7

3.8. Wat is jodium en wat doet het tegen straling? Jodium is een stof/element dat ervoor zorgt dat je groeit en het helpt bij de ontwikkeling voor je zenuwstelsel en bij de stofwisseling. Jodium komt voor in eieren, zeewier en zeevis. Maar omdat het zo n belangrijke stof is stoppen ze het ook in brood en zout. Als mensen met radioactiviteit in aanraking komen dan kan jodium ook helpen tegen het blootstellen van straling. Bij een splitsing met uranium komt er radioactief jodium vrij. Als mens neem je jodium op in je schildklier net zoals radioactief jodium. Maar als je al veel jodium hebt opgeslagen in je schildklier dan kan er niks meer bij dus dan ben je veilig voor radioactief jodium. 4. De gevolgen in Nederland Er was nog geen internet, niemand had een mobiele telefoon en het was ook nog eens Koude Oorlog met Rusland. Daardoor duurde het veel langer dan dat het nu zou duren voordat de ramp bekend werd 4.1.Hoe hoorden de mensen van de ramp? De mensen in de buurt van de ramp, maar ook in de rest van de wereld hoorden pas een paar dagen na de ramp wat voor een ongeluk er was gebeurd. In Zweden wilden ze radioactieve straling gaan meten in hun eigen kerncentrales maar de straling was veel hoger dan normaal. Al snel kwamen ze erachter dat die straling niet van hun eigen centrales kwam, maar helemaal uit de Sovjet-Unie. Toen pas kwamen ze erachter dat er een ontploffing was geweest. Dit wilde de Sovjet-Unie eigenlijk geheim houden omdat ze zich schaamden. Tussen het oosten en het westen was er toen een Koude Oorlog. Er ging dus geen nieuws heen en weer over de kernramp. En omdat er ook nog geen smartphones waren en geen internet was, hadden mensen over de hele wereld niet zoveel contact met elkaar. Er was veel verwarring en paniek tussen de mensen. Doordat bijna niemand wist wat er echt was gebeurd begonnen mensen het een beetje zelf te verzinnen. 4.2.Wat merkten ze ervan? In Nederland merkten ze dat het te gevaarlijk was om nog koeien te laten grazen of om groente te oogsten. De koeien moesten op stal blijven omdat ze dachten dat het gras Tsjernobyl 8

radioactief was. De mensen waren bang dat het zou gaan regenen en dat er dan radioactieve regen zou neervallen. Dat gebeurde vier dagen na de ramp. Alle spinazie werd vernietigd van het land omdat spinazie heel radioactief-vatbaar is. Heel veel ouders lieten hun kinderen niet meer buiten spelen omdat ze bang waren dat ze ziek zouden worden. In sommige landen werden dieren geslacht omdat ze dachten dat die ook ziek zouden worden. Omdat heel veel mensen bang waren en vragen hadden, konden ze bellen met een speciaal informatiecentrum. Daar zaten dag en nacht vijftig mensen de telefoon aan te nemen. 4.3. Hoe werd voorkomen dat de ramp niet veel groter was voor Europa? Toen de explosie was gebeurd doken drie mensen in de reactor om een pijpleiding open te maken. Daardoor voorkwamen ze dat de explosie 10X zo groot zou zijn als Hiroshima. Maar in die reactor zit heel veel radioactief afval dus offerden zich hun leven op. De militairen maakten met behulp van artillerie granaten gevuld met zilveriodine regen zodat het radioactief afval zich niet over Moskou heen verspreidde. Ook om al het radioactief afval te verminderen. Door de regen spoelden de radioactieve deeltjes weg. 4.4.Welke gevolgen had de ramp voor de kerncentrales in de rest van de wereld? In de jaren tachtig waren er al veel discussies over of kerncentrales wel goed waren. Want de politiek had in gedachten om twee nieuwe kerncentrales te bouwen. Maar toen ze te horen kregen dat er in Tsjernobyl een reactor was ontploft gingen ze die kerncentrales niet meer bouwen. Maar de andere twee kerncentrales die er waren bleven wel gewoon verder werken. Eentje daarvan (in Dodewaard) werd gesloten in 1997. De andere (in Borssele) werkt nog steeds. Ook op andere plekken in de wereld werden minder kerncentrales gebouwd. Er waren veel demonstraties tegen kernenergie in Nederland Tsjernobyl 9

5. De veranderde natuur in Tsjernobyl Omdat er geen mensen in het gebied rond Tsjernobyl meer mogen wonen, kan de natuur groeien en bloeien. 5.1. Wat is er bijzonder aan de natuur in Tsjernobyl? Nadat de ramp was gebeurd werd het gebied voor iedereen verboden. Er mochten geen mensen meer naartoe. Maar dieren kun je niks verbieden dus gingen de dieren daar leven. Voor de ramp waren de dieren die nu in Tsjernobyl leven heel bijzonder om te zien. Bijzondere dieren zoals lynxen, wolven, herten, reeën, vossen en beren en nog veel meer leiden hun eigen leventje omdat er geen mensen meer zijn. Niet alleen dieren konden daar leven maar ook planten en bomen. Voor die planten lijkt de tijd wel te hebben stilgestaan. Ze kunnen groeien en bloeien zonder dat iemand er iets aan doet. Er is onderzoek gedaan naar zwaluwen en daaruit blijkt dat er heel veel zwaluwen afwijkingen hadden door de kernramp. 5.2. Wat is het Rode Bos? Door de kernramp zijn sommige bomen massaal afgestorven. Doordat die bomen dood gingen en doordat ze door de straling geraakt werden kregen ze een roodbruine kleur. Een van de bossen word het rode bos genoemd het was een naaldbos van twaalf vierkante kilometer. Dit bos werd het meest getroffen door radioactiviteit. De straling was zo hoog dat alle stof die zorgt voor de groene kleur in blaadjes kapotging waardoor de bomen rood werden. Tsjernobyl 10

5.3. Hoe komt het dat er een bepaalde schimmel veel voorkomt? Doordat de kerncentrale was ontploft gingen veel planten dood. Maar er is een soort plant die radioactiviteit niet ziet als gevaar maar als lunch. Doordat er straling is gekomen, groeiden er schimmels. Die schimmels eten de straling op als het ware. Door die straling groeien ze meer en meer. Ze zetten de straling om in energie. Wetenschappers kwamen in 2007 om het te bestuderen. Omdat het te gevaarlijk was in Tsjernobyl stuurden ze robots. Toen ze eenmaal de schimmel te pakken hadden bleek het zo te zijn dat ze vijfhonderd keer meer straling op zich hadden dan andere planten en dingen. Een van de wetenschappers in Tsjernobyl vermoedt dat mensen en dieren aan een bepaalde hoeveelheid straling kunnen wennen. Sterker nog, dat ze juist ziek worden als die ineens wegvalt. Dennis Zubaryn, medewerker van het Oekraïense Ministerie voor Noodgevallen en Zaken (uit: Interview in KIJK). 6. De situatie in Tsjernobyl nu Dertig jaar na de ramp zijn er nog altijd gevolgen te zien van de ramp in Tsjernobyl. 6.1. Wat is er allemaal gebeurd met de kerncentrale sinds de ramp? Toen de ramp was gebeurd bleven er nog heel veel deeltjes van radioactief afval over in de kerncentrale. Daarom besloot de Sovjet-Unie een sarcofaag om de kerncentrale te bouwen. Een sarcofaag is een doodkist die vaak gemaakt is van kalksteen of zandsteen en alleen belangrijke mensen of rijke mensen werden in sarcofagen gelegd. In november 1986 begonnen ze de sarcofaag te bouwen en hij was in 1987 af. Deze sarcofaag is gebouwd van wel drieduizend ton beton en zesduizend ton staal. Maar in 2007 werd aangekondigd dat ze een nieuwe sarcofaag gingen maken, omdat de oude niet goed genoeg was. Deze sarcofaag is in november 2016 over de oude geplaatst en zal de komende honderd jaar de reactor veilig bedekken. Tsjernobyl 11

6.2. Wat is er gebeurd met alle spullen die straling opliepen? Alle spullen die getroffen werden door de straling moesten begraven worden. Dat betekent dat alle machines die werden gebruikt voor het opruimen van de grond en het opruimen van de radioactiviteit werden begraven. Zoals graafmachines, trekkers of vrachtwagens. Maar ook helikopters die werden gebruikt om vijfduizend ton zand, klei en lood in de geëxplodeerde kernreactor te dumpen. Ook alle auto s die werden gebruikt om spullen te vervoeren. Ook de trein die in de nacht van 25 op 26 april toen vanaf Kiev naar Moskou reed. Ze werden allemaal in loopgraven gedaan of op een kerkhof weggezet, waar ze worden bewaakt. Van de begraafplaatsen zijn er ongeveer achthonderd, wordt gezegd, en niemand weet precies waar ze zijn. 6.3. In hoeverre kunnen mensen alweer leven in Tsjernobyl? Eigenlijk mag je nog helemaal niet komen in de Verboden Zone, zoals de zone van dertig kilometer in omtrek rond Tsjernobyl wordt genoemd.. Maar toch doen sommige mensen dat omdat ze anders geen huis hebben om in te leven. Of gewoon, omdat ze terug wilden naar de plek waar ze altijd hebben gewoond. Er zijn enkele honderden mensen teruggegaan. Er zijn ook nieuwe mensen bijgekomen. Vooral boeven, die verstoppen zich in de verlaten huizen voor de politie. 6.4. Hoe komt het dat veel mensen nu nog kanker krijgen? Omdat mensen werden blootgesteld met straling na de ramp kwamen veel mensen om het leven. Maar ook heel veel mensen kregen misvormde kinderen of zieke kinderen. Ook kregen daardoor veel mensen kanker. Die kanker kwam niet meteen nadat de mensen werden blootgesteld aan straling. Soms duurde dat een paar maanden of een paar jaar. Zelfs nu krijgen mensen nog kanker omdat ze werden blootgesteld aan straling tijdens de ramp. Er komt vooral veel meer schildklierkanker voor bij mensen die in het gebied woonden en werden blootgesteld aan straling. Tussen 1981 en 1985 (voor de ramp) werden er maar drie gevallen van schildklierkanker gemeld. Tien jaar later, tussen 1991 en 1994 waren dat 286 gevallen. 6.5. In hoeverre gaan er nog steeds mensen dood? Er zijn nog steeds mensen die door de ramp kanker krijgen of andere ziektes krijgen of misvormd zijn, en daardoor doodgaan. En dat zal nog heel veel jaren doorgaan. Ook zijn er minder kinderen geboren omdat mensen bang waren dat ze een misvormd kind zouden krijgen. Ik ben geboren in 1986. Ik was de laatste, na mij zijn er in ons dorp geen kinderen meer geboren. De artsen vonden dat mijn moeder geen kinderen moest nemen. Maar ze liep weg uit het ziekenhuis en verborg zich in het huis van haar moeder. Ik heb geen broers of zussen. Zou ik wel graag willen hebben. Tsjernobyl 12 Anton Nashivankin (uit: Stemmen uit Tsjernobyl)

6.6. Waarom bezoeken mensen Tsjernobyl? Veel mensen bezoeken Tsjernobyl omdat ze het interessant vinden. Daarom is het ook heel duur. Een gemiddeld ritje voor een dag kost tussen de 100 en de 250 euro. Als volwassene mag je mee naar het bestraalde gebied maar je mag helemaal niks aanraken. Ook krijg je een speciaal pak aan tegen de straling en een geigerteller om te meten of het veilig is. Als kind mag je niet naar binnen, omdat straling voor kinderen die nog in de groei zijn gevaarlijker is dan voor volwassenen. Kinderen moeten naar een soort van opvang (mijn ouders hebben ervoor gezorgd dat ik ook wat kan zien van Tsjernobyl). 6.7. Wanneer is het weer veilig in Tsjernobyl? Toen de ramp was gebeurd zeiden de mensen van de Sovjet-Unie dat de mensen binnen een paar dagen weer terug zouden kunnen gaan. Maar het blijkt dat de straling daar zo hoog is dat het nog wel 10.000 jaar zou kunnen duren voordat de straling weg is. Al zeggen sommige wetenschappers dat het maar 1.000 jaar kan duren. Maar als de straling dan in Tsjernobyl weg is zit er heel veel straling in de grond en dat is ook niet goed. Kortom het zal nog een hele tijd duren voordat het weer bewoonbaar is. 6.8. Zijn er nog andere kernrampen geweest na Tsjernobyl? Er zijn voor en na Tsjernobyl nog kernrampen geweest dit zijn ze: Ø Sellafield, Groot-Brittannië 1957 in Sellafield hadden ze net een kerncentrale gebouwd. Maar deze kerncentrale werd te snel gebouwd. Zo kwamen er steeds kleine ongelukken. Maar op 10 oktober in 1957 brak er brand uit in de kerncentrale. En er kwam heel veel radioactiviteit vrij. Ø Idaho Falls, Idaho, Verenigde Staten 1961 In Idaho was de kerncentrale slecht gebouwd waardoor de water te snel verdampte en kwam er een explosie. Gelukkig was deze kerncentrale in een afgelegen gebied. Ø Jaslovské Bohunice, Tsjecho-Slowakije 1977 Met reactor 1 van de kerncentrale hadden ze een probleem want het ijzer begon te roesten. Daardoor kwam er veel straling vrij. Ø Three Mile Island, Verenigde Staten 1979 Tijdens een koel test voor de kerncentrale kwam er te veel druk op de reactor en de werknemers hoopte de druk te verminderen door een ventiel te openen alleen dat hielp niet en de reactor ontplofte. Ø Ibaraki Prefecture, Japan 1999 Tsjernobyl 13

Mensen die in deze kerncentrale werkten waren niet goed opgeleid dus gooiden ze er een goedje in die er niet in hoorde en toen was er een explosie. Ø Fukushima, Japan 2011 In Fukushima was er een tsunami die er voor zorgde dat er een stroomstoring was. En die stroomstoring leidde dat er een beetje straling vrijkwam en dat zorgde voor een explosie. Wij komen nooit meer terug. Vaarwel Pripjat. Vervloekt zij uw naam', heeft iemand met vette, woedende letters op een schoolbord in de kleuterschool van Pripjat gekrijt. (uit: De Volkskrant) Tsjernobyl 14

Nawoord Het maken van dit werkstuk was heel erg leuk. Ik weet nu veel meer van Tsjernobyl. Toen ik bedacht dat ik mijn werkstuk over Tsjernobyl zou doen wist ik er niks van. Daarom was het ook een uitdaging om mijn werkstuk hierover te doen. Ik vind het ook interessant dus ik wou er graag meer over te weten komen. Soms was het wel moeilijk om het echte antwoord te vinden, want bijvoorbeeld over het dodental wist eigenlijk niemand het precies. De ene zij 100 en de andere 10.000. Zo waren er nog veel meer vragen waarop er meerdere antwoorden waren. Wat ik daar zo leuk aan vind is dat je het dan echt moet opzoeken en dat je het niet in een keer al kunt vinden zodat het net op een speurtocht lijkt. Ook de planning die mijn moeder had gemaakt om mij te helpen hielp. Want daardoor raakte ik niet zo onder druk en wist ik wanneer ik wat moest doen. Daardoor ben ik ook heel vroeg en op tijd begonnen met mijn werkstuk. Door dit werkstuk vind ik het een stuk leuker om naar Tsjernobyl te gaan omdat ik er nu meer van afweet. Tsjernobyl 15

Bibliografie Boeken: H. Schoone, Kernenergie, 2013, Groningen: Noofdhoff Uitgevers C. Samuels, Het atoomtijdperk, 2014, Etten- Leur: Corona P. Dowsell, De ramp in Tsjernobyl, 2006, Etten- Leur: Corona B. Stam, Tsjernobyl 10 jaar later, 1996, Petten: ECN Websites: Wiki Kids, Kernenergie, 31-03-2016 http://wikikids.nl/kernenergie Youtube, Hoe werkt een kerncentrale, 10-01-2011, Museon Den Haag, https://www.youtube.com/watch?v=qzccoxwscgg Youtube, 10 interessante feiten over Tjernobyl, 06-03-2015, Jesper Kleynen, https://www.youtube.com/watch?v=7f72wfdtbhm Wikipedia, Kernramp van Tsjernobyl, 25-02-2017, https://nl.wikipedia.org/wiki/kernramp_van_tsjernobyl Sargasso, 1 miljoen doden door kernramp Tsjernobyl, 26-04-2011, Carlos, http://sargasso.nl/1-miljoen-doden-door-kernramp-tsjernobyl/ Wikipedia, Het rode bos, 07-03-2015, https://nl.wikipedia.org/wiki/rode_bos Meesterbrein, Bizarre schimmel een straling, 30-05-2007, Fox News, http://www.meesterbrein.com/view.php/bizarre-schimmel-eet-straling.html De kennis van nu, Radioactiviteit voor niet-wetenschappers, 06-04-2011, Diederik Jekel (wie-is-de-mol!), http://dekennisvannu.nl/site/artikel/radioactiviteit-voor-nietwetenschappers/5685 Nemo Kennislink, Radioactiviteit onder de loep, 23-03-2011, Mariska van Sprundel, www.nemokennislink.nl/publicaties/radioactiviteit-onder-de-loep Telegraph, How we made the Chernobyl rain, 22-04-2007, Richard Gray, http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1549366/how-we-made-the- Chernobyl-rain.html Kijk Magazine, Tsjernobyl, 30 jaar later, 26-04-2016, André Kesseler, https://www.kijkmagazine.nl/mens/tsjernobyl-30-jaar-later/ Volkskrant, Wie is er nog bang voor Tsjernobyl, 26-04-2016, Bert Lanting, http://www.volkskrant.nl/buitenland/teruglezen-wie-is-er-nog-bang-intsjernobyl~a419602/ Tsjernobyl 16