25 Nieuwsbrief Eijkelkamp Agrisearch Equipment, september 2006 Geijkt Nieuws Thema: Bodemsanering In dit nummer o.a.: Bodemsaneringsproducten Voordelen slangenpomp Bioclear BioSoil Veldbodemkunde in praktijk Divernieuws All it takes for environmental research
Bodemsaneringsproducten GEIJKT NIEUWS 25, +31 313 88 02 00, Hoewel bodemsanering nog steeds één van de meest kostbare onderdelen van het milieubeleid is, raakt men er op internationaal niveau steeds meer van overtuigd dat het leven op vuile grond niet bevorderlijk is voor de gezondheid. In Nederland reserveerde de overheid van 1997 tot 2023 inmiddels 19 miljard Euro voor het beheersbaar maken van dit probleem. Voor het schoonmaken van vervuilde grond, bestaan verschillende technieken. Met thermische reiniging wordt vuile grond in deze situatie in een grote oven gezet. Na verhitting tot 450 à 550 graden verdampen alle vuile stoffen. In gasvorm stijgen de vuile stoffen op en een schone grond blijft over. Een andere methode om de grond schoon te maken is de natte reiniging. Hierbij worden vuile stoffen uit de bodem gehaald door een mix van maatregelen, zoals het gebruik van magneten, spiralen, oplossingsmiddelen en deeltjesscheiding. Ten slotte kan de grond biologisch gereinigd worden. Het principe hierachter is dat de natuur een zelfreinigend vermogen heeft. Bacteriën, schimmels en andere micro-organismen zijn namelijk in staat om olie en sommige PAK's (bijvoorbeeld rond benzinestations en olietanks) om te zetten in CO 2 en water. Eijkelkamp heeft diverse producten in haar programma die heel geschikt zijn om in te zetten bij het meten en monitoren van saneringsprojecten. Hieronder een indruk van de mogelijkheden: e+ SOIL MCT De bodemvocht-, geleidbaarheid- en temperatuursensor waarbij de gemeten data intern worden opgeslagen en doorgegeven kunnen worden aan de gebruiker via het e-sense telemetriesysteem of direct aan de uitleesunit of PC. Ksat in-situ permeameter De Ksat in-situ permeameter is een apparaat waarmee u gegevens kunt verzamelen voor het eenvoudig en praktisch ter plaatse bepalen van de waterdoorlatendheid van de onverzadigde zone. De werkwijze staat bekend als de in-situ putdoorlatendheidstechniek, de ondiepe inpompmethode of de boorgatinfiltratietest. Waterdoorlatendheidstestsets, model Hooghoudt De waterdoorlatendheid van de grond kan zowel in het laboratorium worden bepaald als ook direct in het veld worden gemeten. Bij directe metingen in het veld, kan de boorgatenmethode volgens Hooghoudt worden toegepast. De bepaling van de waterdoorlatendheid van de grond is volgens deze methode weinig tijdrovend, vergt een beperkt instrumentarium en is eenvoudig uit te voeren. Het principe van deze methode is eenvoudig. Men boort een gat tot een zekere diepte beneden de grondwaterspiegel en wacht totdat de grondwaterspiegel zich in het boorgat heeft ingesteld. Met een puls wordt vervolgens een deel van het water uit het boorgat verwijderd en meet men hoe snel de grondwaterspiegel in het boorgat weer stijgt. Met behulp van formules en/of nomogrammen kan deze stijgsnelheid worden omgerekend naar de gemiddelde waterdoorlatendheidsfactor van verschillende bodemlagen. Hooghoudt Ksat e+ SOIL MCT 2
Gemotoriseerde kogelkleppomp Kogelkleppompen zijn allereerst bedoeld voor het oppompen van grondwater dat geanalyseerd dient te worden in het kader van milieukundig onderzoek. De werking is zodanig, dat het ontsnappen van vluchtige organische stoffen tot een minimum beperkt blijft. De gemotoriseerde kogelkleppomp pompt van ongeveer 60 m diepte met standard flow slangen en van ongeveer 40 m met high flow slangen. ph-meter EC-sonde Instrumenten voor veldanalyse: multimeter Redox en ph Eijkelkamp Agrisearch Equipment heeft een gevarieerd leveringsprogramma van diverse (multi-)meters en accessoires. Deze CE-gekeurde instrumenten zijn speciaal ontworpen ter verbetering van analytische metingen onder veldcondities en in de veeleisende laboratoriumomgeving. EC-sonde voor saliniteitsmetingen Eijkelkamp heeft een sonde ontwikkeld die de gebruiker in staat stelt de saliniteit van de bodem te bepalen. Deze sonde heet de EC-sonde. Met een aardweerstandsmeter wordt de aardweerstand gemeten, die daarna wordt omgerekend in de elektrische geleidbaarheid. Deze geleidbaarheid is afhankelijk van de structuur en textuur van de bodem, van het vochtgehalte en van de salinteit van het grondwater. Bij elke EC-meting moet ook de temperatuur van de bodem, die moet worden geanalyseerd, worden gemeten. Daartoe is de punt van de sonde voorzien van een temperatuursonde. Nadat de aardweerstand is gemeten, wordt de temperatuurcorrectiefactor bepaald. De temperatuurcoëfficiënt kan worden afgelezen voordat de elektrische geleidbaarheid wordt berekend. Oliedetectiepan De oliedetectiepan is ontwikkeld voor een snelle indicatieve analyse in het veld van grond en grondwater op drijvende vervuilingen, zoals zeepresten, verfstoffen en allerlei oliederivaten zoals teer, smeerolie, kerosine en benzine. Een snelle analyse ter plekke met behulp van de oliedetectiepan is een goede aanvulling op laboratoriumonderzoek bij onderzoek naar bodemverontreinigingen. Bodemgasanalyse Bodemgasanalyses kunnen veel informatie verschaffen over het bodemmilieu. Met een priksonde en een simpel te bedienen zuurstofgehaltemeter kan men de groeiomstandigheden voor bomen en struiken vaststellen. Het bodemzuurstofanalysesysteem met bodemgassonde omvat een korte bodemsonde en een zuurstofgehaltemeter. De sonde wordt met lichaamsgewicht de bodem ingeprikt. De sonde heeft een klein dood volume, zodat een meting binnen enkele minuten nauwkeurig uitgevoerd kan zijn. Gemotoriseerde kogelkleppomp Oliedetectiepan 3
PVC/HDPE Peilbuizen De verbruiksmaterialen voor de Eijkelkamp peilbuizen zijn gemaakt van stoffen die geen vervuiling geven, zoals teflon, HDPE of PVC. Terwijl teflon chemisch inert is, bestaan er producten van HDPE of PVC die geen metalen of organische stoffen bevatten, zodat ze niet het milieu of de watermonsters kunnen vervuilen. Peilapparaten Peilapparaat licht/geluid Diverse systemen zijn beschikbaar voor het meten en registreren van waterstanden in boorgaten, boorbuizen, peilbuissystemen, waterwinputten, open water, tanks, etc. De apparaten zijn uitgerust met een sonde, die wordt neergelaten aan een meetband met centimeterverdeling. Wanneer de sonde in contact komt met een geleidende vloeistof wordt een duidelijk geluid- en lichtsignaal gegeven. Als de kabel weer een eindje op wordt getild zal het signaal stoppen. Door het bepalen van dit punt kan de diepte direct op de meetband worden afgelezen. Drijflaagdiktemeter licht/geluid De sonde van de drijflaagdiktemeter maakt onderscheid tussen geleidende en niet-geleidende vloeistoffen. Door middel van een lichtsignaal wordt aangegeven welke vloeistof op dat moment in contact komt met de sonde. De drijflaagdiktemeter kan worden gebruikt voor het bepalen van het (grond-)waterniveau, het bepalen van het olieniveau en de dikte van de drijflaag. Drijflaagdiktemeter RVS kogelklepmonsternemer De roestvaststalen kogelklepmonsternemers zijn ontwikkeld om monsters te nemen van stilstaand water (of andere vloeistoffen) op elke gewenste diepte. Deze kogelklepmonsternemer bestaat uit een roestvaststalen buis met een diameter van 33 mm en een inhoud van 250 ml, aan de bovenzijde open en aan de onderzijde voorzien van een afschroefbare klep. Een kogel zorgt voor de afsluiting van de klep. Zodra de watermonsternemer is neergelaten kan deze weer omhoog worden gehaald. Om een goede verversing van de inhoud tijdens het omlaagzakken te bevorderen haalt men de monsternemer enkele keren een halve meter omhoog. GEIJKT NIEUWS 25, +31 313 88 02 00, Kogelklepmonsternemer PRODUCTNIEUWS Eijkelkamp biedt vanaf nu de keus uit twee typen slangenpomp, waarbij de nieuwe versie een goedkoper alternatief betreft. Welk type kiest u? Naast de vele overeenkomsten en voordelen zijn er een aantal belangrijke verschillen die het prijsverschil tussen het vertrouwde standaardtype 12.25 en de goedkopere compact-versie 12.26 mogelijk maken: 12.25 STANDAARD 12.26 COMPACT Welke slangenpomp kiest u? 12.25 Slangenpomp STANDAARD 12.26 Slangenpomp COMPACT Links- en rechtsom draaiend Alleen rechtsom draaiend Geheugen voor pomp- en Geen toerentalgeheugens bemonsteringstoerentallen Aansluitmogelijkheid voor 2 12V pompjes Geen externe pompaansluiting Interne en externe accuvoeding Alleen interne accuvoeding Maar welk type kiest u? Kiest u voor vertrouwde en bewezen zekerheid en een maximum scala aan toepassingen of kiest u voor een eenvoudige doch functionele pomp. Wilt u de vertrouwde mogelijkheden en zekerheid kies dan de STANDAARD versie. Maar het kan natuurlijk ook zijn dat u minder vaak monsters neemt en genoegen neemt met minder functionaliteiten. Misschien heeft u bijvoorbeeld nooit een externe voeding nodig omdat de 4,5 uur energie die de ingebouwde accu heeft u ruim voldoende zijn. Of misschien denkt u geen bemonsteringen met dompelpompjes uit te gaan voeren. Kies dan met een gerust hart de COMPACT versie. 4
Complexe bodemproblemen, duurzame oplossingen Het formuleren van duurzame, kosteneffectieve oplossingen voor complexe bodemproblemen. Dat is al meer dan vijftien jaar het specialisme van milieuadviesbureau Bioclear. Denk hierbij bijvoorbeeld aan locaties verontreinigd met organische verbindingen zoals gechloreerde oplosmiddelen, aromaten en olie, gasfabrieksterreinen of diffuse verontreinigingen zoals metalen. Bij dit soort vraagstukken zorgen de onafhankelijke adviseurs van Bioclear voor duurzame oplossingen. Bioclear is een Nederlands adviesbureau met een technologisch, innovatief en implementatiegericht imago en bestaat sinds 1988. Inmiddels is zij bij meer dan de helft van alle Nederlandse in situ saneringen gebaseerd op biologische afbraak op enigerlei wijze betrokken. Daarnaast richt Bioclear zich tegenwoordig ook op het buitenland waarbij gezocht wordt naar samenwerkingsverbanden waarin Bioclear de kennis levert. De voordelen van in situ saneringen op basis van biologische afbraak zijn: De verontreiniging wordt echt afgebroken; Bedrijfsactiviteiten en/of projectontwikkeling kunnen doorgaan; De aanpak is duurzaam en kosteneffectief o.a. door het minimaliseren van ontgravingen en grondwateronttrekking. Specialist Ir. Maurice Henssen, projectmanager bij Bioclear vertelt: Bioclear komt aan bod, zodra het bodemkundig onderzoek is uitgevoerd en er de wens of de noodzaak is om een sanering via biologische afbraak uit te gaan voeren. Hoewel de bodem in Nederland inmiddels behoorlijk in kaart is gebracht, bevindt het daadwerkelijke saneren zich nog steeds in een groeimarkt. De technieken die wij adviseren zijn veelal goedkoper dan de traditionele uitvoeringen en blijken goed te scoren. Waar onze doelgroep voorheen voor zo n 90% uit andere adviesbureaus, zoals Oranjewoud en Royal Haskoning bestond, adviseren wij nu voor 80% de directe eindgebruikers zoals gemeenten (o.a. Den Haag, Haarlem) en industrie (o.a. DSM, NAM). Partijen die belang kunnen hebben bij kosteneffectieve saneringen. Daarbij blijft onze specialisatie biologische saneringen. Concreet ondersteunt Bioclear de duurzame aanpak van bodemvervuilingen met: Het ontwikkelen van visies voor verontreinigde locaties; Het opstellen van saneringsonderzoeken en -plannen die optimaal aansluiten bij het nieuwe bodembeleid betreffende het omgaan met restverontreinigingen; De uitvoering van de sanering: Het ontwerp, de monitoring en de begeleiding van in situ bodemsaneringen; De evaluatie van de saneringsnoodzaak, de voortgang van een lopende sanering of oplossingen voor stagnerende saneringen; In company cursussen en trainingen ter ondersteuning van de implementatie van nieuwe kennis, regelgeving en technologie. Samenwerking Bioclear bestaat momenteel uit 23 personen, 15 adviseurs, 5 lab- en veldmedewerkers en 3 stafleden. Eigenlijk staan wij voor ons gevoel vaak tussen adviesbureau en aannemer in. De onderlinge rollen vervagen en er is steeds meer sprake van samenwerking. Als wij een ontwerp maken, staan wij altijd open voor de input en kennis van de betreffende aannemer. Samen moeten we de klus op een juiste manier zien te klaren! Oplossingen creëren Onze biologische saneringsoplossingen creëren we onder andere door in een vroegtijdig stadium het biologisch potentieel van een bodem te meten. Hierbij gebruiken we apparatuur van Eijkelkamp. Zo wordt apparatuur als de doorstroomcel, slangen, de slangenpomp en diverse filterbuizen bij veel projecten door ons ingezet. Creatieve oplossingen ontstaan dan door interpretatie van de velddata. Zo kan een eenmalige injectie in een bepaald gebied al voldoende te zijn om een voor afbraak ongunstige situatie te wijzigen en daarmee een bodem te saneren. Bioclear richt zich heel duidelijk op implementatie van kennis en concrete resultaten. Een bodem maken wij graag schoon zoals bedoeld, als dat niet het geval is mag een opdrachtgever ons hierop aanspreken. Graag zelfs, sluit de heer Henssen af. Grafische weergave van condities in de bodem voor biologische afbraak 5
BioSoil allround in situ en on-site bodemsaneringen GEIJKT NIEUWS 25, +31 313 88 02 00, BioSoil is één van de Nederlandse marktleiders in situ en on-site bodemsaneringen en dankt deze positie aan een uitstekende service en de ontwikkeling van speciale technologieën en toeslagmiddelen. Deze stellen BioSoil in staat bodemsaneringen duurzaam en kosteneffectief uit te voeren. Behalve in Nederland, heeft BioSoil dit de afgelopen jaren bewezen bij tientallen bodemsaneringen in onder andere Duitsland, Denemarken, Rusland en Chili. De heer Arnout van Diem, directeur van BioSoil, vertelt: BioSoil bestaat inmiddels zo n 14 jaar en heeft als kernactiviteit het doen van biologische saneringen. Van oorsprong deed BioSoil dit met name binnen de olie-industrie, waarbij een groot project bij een tankstation in Dongen, één van de eerste langlopende projecten was. Inmiddels bestaat BioSoil uit 50 medewerkers en tot op de dag van vandaag worden er door BioSoil veel saneringen bij tankstations en oliemaatschappijen gedaan. Er is door de jaren heen een verbreding in de werkzaamheden toegepast, waarbij er verschillende extra BV s en vestigingen zijn opgericht en BioSoil een goede waardering geniet, die zich onder andere uit in het feit dat BioSoil de laatste vijf jaar steeds een prijs in ontvangst mocht nemen voor o.a. De Moderne Producent en de ondernemersprijs KvK Drechtsteden. Stuk voor stuk mooie erkenningen die tevens blijk geven van onze betrokkenheid bij Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Risico dragen BioSoil loopt voorop in de ontwikkeling van nieuwe duurzame technologieën en methodieken voor in situ en on-site bodemsaneringen. Door dit innovatieve karakter is BioSoil steeds op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in de markt, technologie en regelgeving. Mede daarom offreert en aanvaardt BioSoil opdrachten op basis van prestatiebestekken. Het feit dat BioSoil risicodragend saneringen aan durft te nemen is volgens A. van Diem één van de onderscheidende factoren ten opzichte van de concurrentie. Van Diem legt uit: Van de openbare markt moeten we het niet echt hebben, veelal wordt ons een opdracht gegund via onderhandse aanbesteding. De indirecte concurrentie is enorm en de aannemerij gaat tegenwoordig veel te ver om een klus aan te nemen, waarbij soms ver onder kostprijs wordt ingeschreven. Wij blijken in de onderhandse aanbestedingen vaak op kennisniveau en onafhankelijke status te winnen. Hierbij pretenderen wij naast het adviesbureau te staan waarbij er de mogelijkheid geboden moet worden de kennis van het bureau en de ervaring vanuit de praktijk samen te brengen. Waarbij we samen tot de beste oplossingen kunnen komen, want iedere sanering is tenslotte uniek en het gaat dus altijd om maatwerk. Samenwerking Eijkelkamp Sinds het begin van BioSoil werken we met Eijkelkamp apparatuur, waarbij vooral de grondboren veelvuldig gebruikt worden. Per project wordt er opnieuw bepaald welke apparatuur van Eijkelkamp het beste bij het aangenomen werk past. Inmiddels blijkt dat we nog meer gemeen hebben en is er ook op het gebied van sensortechnologie (e-sense) wellicht een samenwerking te verwachten, sluit de heer Van Diem af. Sanering onder pand in Enschede 6
Een dagje veldbodemkunde in de praktijk Eind juni trok Eijkelkamp Training & Consultancy onder begeleiding van trainer Martin Duijkers met een groep van 8 cursisten het veld in voor een praktijkdag Veldbodemkunde. Bij een schraal zonnetje trok de cursusgroep allereerst richting het klei- en veengebied bij Kampen. Hier werd uitgebreid stilgestaan bij de afzettingen en de rivierloop van de IJssel door de jaren heen. Aan de hand van diverse boringen werden de boorprofielen besproken, werd verteld hoe het landschap ontstaan was en hoe die kennis te gebruiken is bij het classificeren van gronden. Op die manier kregen de cursisten echt een andere kijk op bodem en landschap, zodat beter te voorspellen is welke grond eronder zit! Alle bodemsoorten s Middags werd de excursie voortgezet richting van t Harde. Op en rond deze stuwwal kom je alle bodems tegen die zich in Nederlandse zandgronden kunnen ontwikkelen. Ook hier werd uitgebreid stilgestaan bij de ontstaansgeschiedenis van het landschap en van de zandgronden. Aan de hand van diverse profielkuilen en boringen kreeg de groep een beeld van wat er zich tijdens de ijstijd en erna allemaal heeft afgespeeld op deze gronden. Ter afsluiting brachten de cursisten nog een bezoek aan een echte zandverstuiving. Aanrader! Eijkelkamp Training & Consultancy kijkt terug op een zeer leerzame dag, waarbij de cursisten hebben aangegeven de opgedane kennis zeker toe kunnen passen in de dagelijkse praktijk. Voor iedereen, die regelmatig boorprofielen beschrijft is dit een echte aanrader! 7
Diver nieuws CTD-Diver ook voor bodemsanering! De Diver is het kleinste instrument ter wereld voor automatische meting en registratie van grondwaterniveaus en grondwatertemperaturen; de CTD-Diver meet ook de geleidbaarheid en is geschikt voor inzet bij bodemsaneringsprojecten. De CTD-Diver heeft een keramische behuizing, een keramische druksensor en een platina/keramische geleidbaarheidssensor (meetbereik 0-80 ms/cm), een diameter van 22 mm, een lengte van 183 mm, is verkrijgbaar in diverse meetbereiken en heeft een geheugencapaciteit van 16.000 meetwaarden. Grondwaterkwaliteit Frequent handmatig de grondwaterkwaliteit monitoren is bijzonder arbeidsintensief. Dat geldt ook voor het detecteren van verzilting, zoutwaterintrusie of vervuiling bij bodemsaneringsprojecten en vuilstortplaatsen. De CTD-Diver in een keramische behuizing is de nieuwe standaard voor robuustheid en betrouwbaarheid. De keramische behuizing en het ongeëvenaarde meetbereik voor de geleidbaarheid (0-80 ms/cm) maken deze CTD-Diver inzetbaar op elke meetlocatie. Keramisch Zelfs de meest agressieve stoffen, die in het watermilieu aangetroffen worden, zullen de keramische CTD-Diver niet aantasten. Waar zelfs corrosiebestendige metaalsoorten het laten afweten, houdt de keramische behuizing van deze CTD-Diver stand. De keramische CTD-Diver is een zeer betrouwbare, compacte datalogger voor het gelijktijdig meten van de grondwaterstand, de grondwatertemperatuur en de geleidbaarheid van het grondwater. Deze parameters worden gemeten met een vooraf in te stellen frequentie, waarna de meetwaarden intern worden opgeslagen in het geheugen. De meetgegevens kunnen op ieder gewenst moment worden uitgelezen. Technische specificaties: Meetfrequentie : 0,5 sec. tot 99 uur Geheugen : 16.000 metingen (niet-vluchtig) Materiaal behuizing : Keramisch (ZrO 2) Materiaal druksensor : Keramisch (Al 20 3) Temperatuur : -20 C tot 80 C nauwkeurigheid : ± 0,1 C resolutie : 0,01 C gecompenseerd gebied : 0 C tot 40 C Geleidbaarheid bereik : 0 tot 80 ms/cm nauwkeurigheid : ± 1% van de gemeten gegevens resolutie : 0,1% van de gemeten gegevens Levensduur voeding : 8-10 jaar (afhankelijk van gebruik) Afmetingen : Ø 22 mm x 183 mm Gewicht : 150 gram GEIJKT NIEUWS 25, +31 313 88 02 00, 8 C O L O F O N 2006 - Geijkt Nieuws is een uitgave van Eijkelkamp Agrisearch Equipment. Nijverheidsstraat 30, 6987 EM Giesbeek T +31 313 88 02 00 F +31 313 88 02 99 E info@eijkelkamp.com Redactieadres: Eijkelkamp Agrisearch Equipment. Postbus 4, 6987 ZG Giesbeek Redactie: Laura van der Lecq Drukwerk: LK Mediasupport