Directie Financieel-Economische Zaken De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum FEZ. 2007/2239 12 oktober 2007 onderwerp doorkiesnummer bijlagen Toezeggingen begrotingsonderzoek d.d. 12 oktober 2007 2 Geachte Voorzitter, Hierbij treft u aan, conform de toezeggingen bij het WGO-Begrotingsonderzoek van 10 oktober 2007, nadere informatie over : de projecten D2-Oost en D2-Zuid over de periode 2000-2006; een overzicht van natuursubsidies met doelstellingen en indicatoren. Ik vertrouw er op u hiermede voldoende te hebben geïnformeerd. DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Directie Financieel- Economische Zaken Bezuidenhoutseweg 73 Postadres: Postbus 20401 2500 EK 's-gravenhage Telefoon: 070-3786868 Fax: 070-3786100 G. Verburg
OVERZICHT NATUURSUBSIDIES Via de LNV begroting worden op het beleidsterrein Natuur de volgende subsidieregelingen gefinancierd. 1. Historische buitenplaatsen 2. Ontwikkeling landschap 3. Regeling Draagvlak natuur 4. Effectgerichte maatregelen in bossen en natuurterreinen 5. Versterking natuur en bosbeheer 6. Boeren voor Natuur 7. Soorten beschermingsplannen 8. Schaapskuddes 9. Nationale Parken 10. Regeling Particuliere terreinbeherende natuurbeschermingsorganisaties (PNB) 11. Programma Beheer Een aantal van deze regelingen is opgenomen in het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). In onderstaande toelichting staat naast de doelstelling en de effectiviteit van de regeling ook het jaarlijks gereserveerde bedrag op de LNV begroting vermeld. 1. Historische buitenplaatsen Operationele Doelstelling 23.13 / 3,0 mln. (niet-ilg) Behoud en herstel van de cultuurhistorische waarde van de tuin of het park behorende bij beschermde Particuliere historische buitenplaatsen. De regeling bestaat uit de onderdelen Beheer en Herstel. Met betrekking tot het Beheer waren de resultaten in 2006 als volgt: - Aantal aangesloten beschermde buitenplaatsen (omvang doelgroep) 270 - Aantal bestaande beheerplannen (goedgekeurd, in uitvoering) 187 - Aantal nieuwe beheerplannen (in procedure 004 Met betrekking tot Herstel worden er jaarlijks gemiddeld 7 projecten toegekend en gerealiseerd. Toelichting: 2. Ontwikkeling landschap Operationele Doelstelling 24.11 / 0,8 mln. (niet-ilg) Stimuleren van regionale landschapsontwikkeling door ondersteuning van landschapsontwikkelingsplannen (LOP) van gemeenten en provincies. Met deze LOP wordt verbetering van de kwaliteit van het landschap beoogd. In 2006 is de regeling geëvalueerd. Daaruit bleek dat het instrument positief is ontvangen door de doelgroep. De uiteindelijke effecten konden niet worden gemeten, omdat gezien de doorlooptijd van de planvorming, nog weinig plannen tot concrete uitvoering waren gekomen. Inmiddels hebben 62 gemeenten, al dan niet gezamenlijk, een Landschapsontwikkelingsplan (LOP) opgesteld, zijn er in 59 gemeenten plannen in ontwikkeling en hebben 18 gemeenten een nieuwe aanvraag ingediend. De effecten over de concrete uitvoering van maatregelen, die voortvloeien uit een LOP, moeten vanaf 2008 wel te meten zijn.
3. Regeling Draagvlak natuur Operationele Doelstelling 23.14 / 2,5 mln. (niet- ILG) Stimuleren draagvlak voor groene omgeving en gezond voedsel door ondersteuning van projecten en programma s van maatschappelijke organisaties. Dit betreft educatie, voorlichting, visievorming en samenwerking. De Stichting Veldwerk Nederland heeft in 2006 samen met Wageningen Universiteit, Universiteit Utrecht en het MNP een onderzoek uitgevoerd naar de impact van voorlichting en educatie op het terrein van natuur en milieu. Daaruit komt naar voren dat de mensen die in een vroege levensfase kennis hebben gemaakt met natuur en milieu significant bewuster en positiever over dit thema zijn. 4. Effectgerichte maatregelen in bossen en natuurterreinen Operationele Doelstelling 23.14 / 6,9 mln. / niet-ilg Compensatie voor de kosten die gemaakt worden bij het bestrijden van de gevolgen van verzuring, vermesting of verdroging in bossen en natuurterreinen. De subsidie wordt uitgekeerd wanneer de kans op het beoogd effect hoog is. Subsidie wordt dus alleen toegekend aan kansrijke projecten en niet persé daar waar de problemen het grootst zijn. De effecten van de maatregelen worden niet gemeten, er wordt getoetst op het beoogd effect. In 2007 waren er 7 subsidieontvangers. 5. Versterking natuur en bosbeheer Operationele Doelstelling 23.14 / 0,7 mln. / niet-ilg Verbetering van de kwaliteit van het bos en het bosbeheer. Onderdeel hiervan is de verbetering van de bedrijfseconomische resultaten van de samenwerkende bos- en landgoedeigenaren Dit gebeurt vooral middels voorlichting aan met name de kleine boseigenaren. Er wordt een positief effect verondersteld voor het behoud van klein particulier bosbezit, bosbiodiversiteit, rendement kleine bosbedrijven. Dit effect is echter moeilijk concreet te maken De subsidie gaat naar de Unie van Bosgroepen, waar de 4 afzonderlijke bosgroepen (Noord-Oost Nederland, Midden Nederland, Brabant, Zuid-Nederland) in deelnemen. Bij de bosgroepen zijn in totaal 428.780 hectare bos aangesloten, waarvan 145.453 bij particulieren gemeenten en overigen (de rest bij SBB, NM en Prov. landschappen). De Unie rapporteert jaarlijks over de uitvoering van de regeling. 6. Boeren voor Natuur Operationele Doelstelling 23.13 / 1,9 mln. via ILG-budget Ondersteuning van projecten die een op natuur en landschap gerichte agrarische bedrijfsvoering mogelijk maken waarbij de agrariers een (deel) inkomen verdienen uit het beheer van natuur en landschap via groene en blauwe diensten (zoals onderhoud van heggen en hagen, instandhouding
cultuurhistorisch veenweidegebied, openstelling en toegankelijkheid van agrarisch gebied). De regeling beoogt financieringsconstructies te ontwikkelen waarbij de door de agrariërs geleverde diensten worden gefinancierd door de maatschappelijke partijen, zonder dat er sprake is van (ongeoorloofde) staatssteun. Eén van de projecten (polder Biesland) heeft al als resultaat opgeleverd dat een door de Europese Commissie goedgekeurde constructie is bedacht van een gebiedsfonds, waaraan overheden (rijk, provincie en gemeente) en particulieren participeren. De agrariër houdt het oorspronkelijke veenweidegebied in stand en levert verder diensten in de vorm van natuur-educatie en toegankelijkheid. 7. Soorten beschermingsplannen Operationele Doelstelling 23.14 / 1,2 mln. via ILG-budget Bescherming van soorten die ernstig bedreigd worden door middel van specifieke soortgerichte maatregelen. De uitvoering van soortenbeschermingsprogramma's is vaak succesvol. Voorbeelden van succesvolle herstelprogramma's zijn o.a. de boomkikker, diverse moerasvogels, de groene glazenmaker en de korenwolf. In totaal zijn iets meer dan 50 soorten in de periode vanaf 2000 actief opgenomen in de beschermingsprogramma s. Het aantal ernstig en bedreigde soorten neemt echter zo sterk toe dat met individuele beschermingsprogramma's het niet langer mogelijk zal zijn het verdwijnen van soorten te voorkomen. Om effectiever en efficiënter te kunnen werken aan het behoud van soorten wordt ingezet op de implementatie van de leefgebiedenbenadering. Hierbij wordt vooral ingezet op maatregelen en ingrepen die voordelen opleveren voor groepen van soorten en wordt getracht om het belang van soorten vroegtijdig te laten meenemen in diverse planologische ontwikkelingen. 8. Schaapskuddes Operationele Doelstelling 23.13 / 0,6 mln. via ILG budget Ondersteuning van schaapkuddes met als uitgangspunt natuurbeheer. Alterra heeft in 2003 onder meer de ecologische effectiviteit van schaapskuddes onderzocht. In haar rapport heeft zij vastgesteld dat met schaapkuddes gericht en flexibel natuurbeheer kan worden uitgevoerd. Daarnaast is er ook sprake van een recreatieve en cultuurhistorische waarde. Momenteel worden er 34 schaapkuddes door LNV ondersteund. 9. Nationale Parken Operationele Doelstelling 23.14 / 5,8 mln. waarvan 3,9 mln. via ILG Ondersteuning van Nationale Parken, die één of meer nationaal of internationaal belangrijke ecosystemen vertegenwoordigen. De aandacht van LNV bij de kwaliteitsverbetering van de parken gaat onder meer uit naar uitbreidingsplannen en het bevorderen van (internationale) samenwerking. Op dit moment wordt er een evaluatie en benchmarkonderzoek van de Nationale Parken uitgevoerd door Alterra. Het eindrapport komt in de eerste helft van 2008 beschikbaar. Aan de hand hiervan kan de effectiviteit van de subsidies worden beoordeeld.
10. Regeling Particuliere terreinbeherende natuurbeschermingsorganisaties (PNB-regeling) Operationele Doelstelling 23.11 / 29,7 mln. via ILG* Subsidiëring van particuliere terreinbeherende natuurbeschermingsorganisaties (Natuurmonumenten en de 12 provinciale landschappen) voor het Rijksdeel in de kosten van grondaankopen voor de realisering van de EHS. De aankoop van grond ten behoeve van de EHS ligt goed op schema voor de realisatie van de EHS in 2018. Dit is ook de conclusie van het Rekenkameronderzoek naar de realisatie van de EHS (TK, 2006-2007, 30 825, nrs. 1-2). * De grondaankopen voor de PNB s worden gefinancierd door leningen. Het genoemde bedrag is de reserveringen op de begroting voor de betalingen van de jaarlijkse rente en aflossing op de aangegane leningen. De bedragen uit de leningen voor de feitelijke grondaankopen worden in ILG-verband uitgegeven. De betaling voor rente en aflossing vindt buiten ILG-verband plaats. 11. Programma Beheer (SN/SAN) Operationele Doelstelling 23.13 / 101,4 mln via ILG budget Doel SN: duurzaam in stand houden en uitbreiden van het areaal bos en natuurterreinen en het versterken van de landschapskwaliteit binnen en buiten de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). De Regeling wil hiertoe particuliere beheerders intensiever bij het beheer betrekken. De regeling bevordert ook de openstelling van bossen en natuurterreinen voor het publiek. Doel SAN: ontwikkelen en in stand houden van natuur op landbouwgronden. Het gaat hier om het beheer van weidevogelgebieden, ganzenfoerageergebieden, akkerranden of landschapselementen. Zie verder onderstaande tabel met de kwantitatieve doelstellingen van Programma Beheer*. De effecten van Programma Beheer zijn geëvalueerd door het Milieu- en Natuurplanbureau MNP. Het gaat hier om de Ecologische evaluatie regelingen voor natuurbeheer (mei 2007) en de ex ante evaluatie omslag natuurbeleid Van aankoop naar beheer II, (september 2007). Met betrekking tot de effecten van Programma Beheer verwijs ik u naar beide evaluaties en naar mijn reactie hierop in de aan u toegezonden brief inzake de beleidsvisie natuurbeheer. *Tabel PROGRAMMA BEHEER Taakstelling In beheer per 1-1-2007 Budget 2008 BEHEER BINNEN EHS 728.500 ha 593.491 ha Bestaande EHS 453.500 ha 453.500 ha waarvan: - SN Particulier beheer 182.174 ha 182.174 ha Nieuwe EHS 275.000 ha 139.991 ha waarvan: - SN Particulier beheer 110.043 ha 35.413 ha - SAN Agrarisch natuurbeheer, 97.685 ha 58.082 ha
waarvan:. SAN weidevogels 10.000 ha **. SAN ganzen binnen EHS* 35.000 ha 32.736 ha TOTAAL BUDGET PROGRAMMA BEHEER 2008 *** 93.203 BEHEER BUITEN EHS 147.500 ha 130.824 ha waarvan: - SAN ganzen buiten EHS 30.000 ha 27.887 ha - SAN agrarisch natuurbeheer 21.000 ha 25.287 ha - SN Particulier beheer 48.628 ha 43.955 ha - SN beheer bos Geen taakstelling, 2.532 ha uitfinanciering TOTAAL BUDGET PROGRAMMA BEHEER 2008 *** 7.895 * Het budget voor de ganzenfoerageergebieden is zowel voor het beheer binnen als buiten de EHS. ** Weidevogels zijn onderdeel van de SAN en zijn niet uitgesplitst in gerealiseerde hectares. *** Alle budgetten voor SN en SAN worden via het ILG besteed.
Toelichting op de projecten D2-Oost en D2-zuid over de periode 2000 2006 D2- Oost ( Enig Programma Document Oost- EPD- Oost) De Europese Commissie heeft besloten actief aan de verder ontwikkeling van Oost-Nederland bij te dragen door medefinanciering van een programma dat onder doelstelling 2 valt voor de periode 2000 2006. De bijdrage uit de structuurfondsen beloopt 141, 5 mln op een totaalbudget van 391, 5 mln De volgende hoofddoelstelling is van toepassing op het EPD Oost- Nederland : Het realiseren van een duurzame en dynamische economische en een evenwichtige sociale ontwikkeling, in combinatie met behoud en versterking van natuurlijke, landschappelijke en milieuwaarden. In het EPD Oost Nederland zijn drie inhoudelijke prioriteiten opgenomen om invulling te geven aan de bovengenoemde doelstellingen : 1) Ruimtelijke ontwikkeling herschikking functies buitengebied, natuur, water- en Milieuontwikkeling, ontwikkelen en revitaliseren bedrijfslocaties en versterken fysieke kennisinfrastructuur, versterking toeristische infrastructuur; 2) Economische ontwikkeling versterking concurrentiepositie van het bedrijfsleven, versterking concurrentiepositie toeristisch bedrijfsleven; 3) Sociale cohesie - Human resources, versterking sociale cohesie en culturele identiteit Tijdens de afronding van de begroting voor 2008 was nog geen raming te geven van de uitgaven voor D2-Oost. Naar verwachting zijn voor 2008 geen uitgaven meer voorzien. D2- Zuid ( Enig Programma Document Zuid EPD Zuid) De Europese Commissie heeft besloten actief aan de verder ontwikkeling van Zuid-Nederland bij te dragen door medefinanciering van een programma dat onder doelstelling 2 valt voor de periode 2000 2006. De bijdrage uit de structuurfondsen beloopt 139,9 mln op een totaalbudget van 395,9 mln. De volgende hoofddoelstelling is van toepassing op het EPD Oost- Nederland : Het realiseren van een duurzame en dynamische economische en een evenwichtige sociale ontwikkeling, in combinatie met behoud en versterking van natuurlijke, landschappelijke en milieuwaarden. In het EPD Zuid Nederland zijn drie inhoudelijke prioriteiten opgenomen om invulling te geven aan de bovengenoemde doelstellingen : 1) Ruimtelijke ontwikkeling - diversifiëring van economische activiteiten op basis van gebiedsontwikkeling, heropleving van economische sites, de ontwikkeling van infrastructuur gericht op knowhow, versteviging van de toeristische sector, invoeging nieuwe natuurparken,valorisatie van culturele en historische lokaties; 2) Economische ontwikkeling verhoging van het concurrentievermogen van bedrijven door een hoger vernieuwingspotentieel, door aanmoediging van kennisoverdracht en door het stimuleren van samenwerkingsverbanden tussen ondernemingen; 3) Sociale samenhang - verhogen Human resource-potentieel in plaatselijke ondernemingen en benadrukken van de culturele identiteit van de regio.
Tijdens de afronding van de begroting voor 2008 was nog geen raming te geven van de uitgaven voor D2-Zuid. Op dit moment is nog niet aan te geven welke uitgaven voor 2008 worden verwacht.