Uitvoering van de baby goat feeder Vanuit het praktijknetwerk Baby Goat Feeder, als één van de toegekende kleine praktijknetwerken uit het Programma voor Plattelandsontwikkeling 2007-2013 voor Nederland (POP), is een praktisch werkend voersysteem ontwikkeld voor de opfok van geitenlammeren met kunstmelk. Het unieke aan het drinksysteem is dat de lammeren niet onbeperkt worden gevoerd met spenen in grote groepen (ca. 125 dieren), maar in kleine groepen van ca. 25 dieren die tegelijk drinken uit drinkgoten. Het doel van de beperkte voedering is om de speenstress bij de overgang van vloeibaar voer naar vast voer te voorkomen. Dit kan door het beperkt voeren van melk, waardoor de dieren eerder al geleidelijk vast voer gaan opnemen. Tevens is het streven hiermee de technische resultaten, de diergezondheid en het welzijn van de dieren te verbeteren. Hieronder is uiteengezet hoe de uitvoering is van de totale installatie met praktische aandachtspunten voor een optimaal gebruik. 1. Drinkautomaat De drinkautomaat is afgeleid van een uitvoering, zoals deze onder andere wordt toegepast bij het voeren van kunstmelk bij biggen. Met de automaat is het mogelijk om de lammeren gelijkmatig verdeeld over de dag melk te verstrekken. De melk wordt telkens in kleine porties van 1,5 liter warm aangemaakt en daarna meteen per groep van ca. 25 lammeren verstrekt in drinkgoten. De capaciteit is 2 liter per minuut. De voerconcentratie is daarbij instelbaar tussen 0 en 350 gram per liter, in de praktijk staat deze vaak ingesteld op ca. 170 gram per liter. De hoeveelheid te verstrekken kunstmelk is per voerventiel instelbaar. Met de drinkautomaat kunnen maximaal 24 ventielen worden bediend. Omgerekend is de capaciteit van de installatie dan 24 x ca. 25 dieren per ventiel = ca. 600 dieren. In het tweede praktijknetwerkjaar is er een medicijndosator op de drinkautomaat opgebouwd om gericht koppelbehandelingen te kunnen uitvoeren. (Opmerking: de in het praktijknetwerk gebruikte drinkautomaat wordt niet meer geproduceerd. Een grotere en meer uitgebreidere drinkautomaat is wel leverbaar. Hiermee kunnen in principe ook meerdere melkpoeders worden gemengd en is de productiecapaciteit hoger. Capaciteit tot ca. 2000 lammeren). Foto 1. De drinkautomaat is voorzien van een voorraadbunker voor de opslag van melkpoeder en een bedieningspaneel. Foto 2. Het melkpoeder wordt in porties van 1,5 liter aangemaakt. Voor oudere lammeren is dit te beperkt voor een snelle verstrekking. Voorkeur voor minimaal 6 liter mengbeker. Aanvraag 4090007976263 Kleine Praktijknetwerken Baby Goat Feeder 1
Foto 3. De mengbeker is voorzien van een contactsensor en een sneldraaiend roerwerk, voor een snelle menging van warm water (ca. 44 o C) en melkpoeder. Foto 4. Op het praktijknetwerkbedrijf zijn 18 voerventielen aanwezig voor ca. 450 lammeren. De uitdosering gaat via slangen van 10 mm diameter. Op het bedrijf worden de lammeren gevoerd volgens een voerschema wat heel dicht tegen onbeperkt voeren aan ligt. Het transport van de melk gaat via slangen met een diameter van uitwendig 10 mm. Hierdoor is de inhoud per meter ca. 0,05 liter en de stroomsnelheid hoog om de leidingen zo goed mogelijk hygiënisch schoon te houden. 2. Drinkgoten Het tegelijk voeren van alle lammeren in kleine groepen van ca. 25 dieren vindt plaats met behulp van kunststof drinkgoten. Bij de ontwikkeling en het uittesten is gebleken dat er voldoende ruimte per dier moet zijn en de uitdosering zéér snel over de gehele lengte van de drinkgoten moet plaatsvinden. Dit om alle dieren tegelijk de kans te geven melk op te nemen. Bij teveel onderlinge concurrentie drinken de sterkere dieren meer melk, waardoor de gewichtsverschillen te groot worden. Om de lammeren optimaal uit een goot te kunnen laten drinken moet volgens de praktijkervaringen de drinkgoot de volgende specificaties hebben: Bij het ontwikkelen van de drinkgoot zijn er diverse varianten gebruikt. Om de lammeren optimaal uit een goot te kunnen laten drinken moet volgens de praktijkervaringen de drinkgoot de volgende specificaties hebben: Kunststof halfronde goot; Een goede troglengte per groep; Voor een snelle en gelijkmatige melkverdeling over de gehele troglengte, de melktoevoer naar de goot uitvoeren met 2 aanvoerleidingen met onderaan een omgekeerde T- uitstroom (in totaal dus 4 uitstroomopeningen); Om naar de uiteinden van de trog ook voldoende melk te krijgen, de goot iets bol uitvoeren (in het midden iets hoger dan aan de uiteinden); Ter voorkoming dat de lammeren in de bak gaan staan een dakje boven de goot maken. De afstand tussen het dakje en de bovenkant van de goot dient variabel in te stellen zijn; Om de dieren in een goede houding te laten drinken de drinkgoot in hoogte verstelbaar maken. Belangrijk is wel dat de goot voldoende stabiel is en eenvoudig te verstellen is in hoogte; Vanuit de drinkautomaat wordt de aangemaakte kunstmelk met een kunststof slang naar elke drinkgoot apart aangevoerd. Op deze wijze is het mogelijk om tijdens het uitdoseren van de melk per hok de dieren te observeren en te controleren. Hierdoor is relatief eenvoudig vast te stellen of de dieren al of niet gezond zijn. Aanvraag 4090007976263 Kleine Praktijknetwerken Baby Goat Feeder 2
Foto 5. De eerste uitvoering van de drinkgoot was met een kleine dikwandige halfronde PVC-buis. De lengte was ruim een meter met in het midden een omgekeerde Y rvs-uitstroom leiding. Het rechthoekige hoekprofiel rondom de drinkgoot is nodig voor voldoende gewicht en stabiliteit van de goot. De goot dient waterpas opgesteld te worden om de melk goed te laten verdelen over de gehele drinkgoot. De goot bleek te klein te zijn om alle 25 lammeren aan weerszijden goed te kunnen laten drinken zonder teveel verdringing van elkaar. Aanvraag 4090007976263 Kleine Praktijknetwerken Baby Goat Feeder 3
Foto 6. De huidige drinkgootuitvoering bestaat uit een dikwandige PVC-goot die breder en langer is dan de eerste variant voor 25 lammeren. Er zijn 2 aanvoerleidingen met elk een omgekeerde Y-uitstroomleiding. Foto 7. Door de rvs-draadstang in het midden wordt de goot in het midden iets hoger ingesteld. Hierdoor loopt de melk ook naar de uiteinden van de goot (derde aanpassing). Foto 8. Bevuiling van de goot met mest- en stroresten is niet te voorkomen. De goten dienen daarom dagelijks te worden schoongemaakt met een doek. Aanvraag 4090007976263 Kleine Praktijknetwerken Baby Goat Feeder 4
Foto 9. Om te voorkomen dat de lammeren in de goot kunnen gaan staan, dient de afstand tussen het dakje en de goot niet te groot te zijn (ruimte om kop door te steken). Foto 10. Bij een goede hoogte van het dakje kunnen de lammeren wel op het dakje gaan staan, maar niet of nauwelijks in de goot. Dit om vervuiling tegen te gaan. 3. Investerings- en jaarkosten Gebruikelijk is dat lammeren worden gevoerd met een eenvoudige drinkautomaat en spenen. Volgens KWIN 2012 zijn de investeringen in een drinkautomaat met spenen ca. 15,- per lam bij een omvang van 200 lammeren. Voor de in het praktijknetwerk toegepaste opzet zijn de investeringskosten met 20,- per lam ca. 30% hoger. Daarnaast zijn de investeringen hoger door het toepassen van kleinere koppels. De hogere investeringen worden voornamelijk veroorzaakt door de verhoogde investering in de drinkgoten, welke omvangrijker zijn dan het drinksysteem met spenen in voorraadbekers. De kosten zijn verder afhankelijk van de bedrijfsomvang. Op grotere bedrijven zal de investering per plaats relatief gunstiger zijn. De hogere investering dient terug verdient te worden met betere resultaten en zo mogelijk besparing op de voerkosten. Aanvraag 4090007976263 Kleine Praktijknetwerken Baby Goat Feeder 5