KNNV Zoogdierenwerkgroep Voorne De Scheelhoek, vallen uitzetten foto Kees Rosmolen verslag 49 Muizenonderzoek De Scheelhoek Natuurmonumenten augustus 2011 Jan Alewijn Dijkhuizen foto s Kees Rosmolen en Jan Alewijn Dijkhuizen
inleiding op verzoek van Han Meerman, medewerker van Natuurmonumenten heeft de zoogdierenwerkgroep van de KNNV afdeling Voorne een muizenonderzoek uitgevoerd op de Scheelhoek gelegen op Goeree Overflakkee. Natuurmonumenten heeft gegevens nodig over het voorkomen van de noordse woelmuis ten behoeve van het plannen van het juiste beheer. Het onderzoek is uitgevoerd met 100 longworth vallen. Deze vallen bestaan uit een leefruimte en een tunneltje met klapdeurtje. werkwijze Er zijn voor dit onderzoek op 6 locaties op de Scheelhoek rijen vallen geplaatst. Deze vallen zijn op maandagochtend 15 augustus 2011 geopend en met voer gevuld in het terrein gezet. Woensdagmorgen 17 augustus zijn de vallen bijgevuld en op scherp gezet. Wanneer dan een muis naar binnen zou lopen valt het deurtje achter hun staart dicht. Woensdagavond om 21.00 uur is de eerste gehouden. Donderdagochtend 18 augustus om 09.00 uur is de tweede gehouden. Donderdagavond om 21.00 uur is de derde gehouden. Vrijdagmorgen 19 augustus om 09.00 uur is de vierde gehouden. Vrijdagavond zijn de vallen schoongemaakt. Het weer was goed behalve op donderdagmiddag, toen heeft het even hard geregend. De temperaturen lagen tussen de 9 en de 18 graden.
gebiedsbeschrijving Rij 1 bestond uit 10 vallen die om de 10 meter langs een slootje in het riet zijn gezet. De andere kant van het slootje wordt intensief begraasd met runderen. Het riet waar de vallen geplaatst zijn stond droog maar in het slootje stond wel water. Tussen het riet groeide o.a. wilgenroosje en Sint- Jakobskruiskruid. Rij 2 is geplaatst op het pad welke tussen een aantal natte stukken doorloopt. Op het pad staat riet, veel grote klissen, heelblaadjes en andere kruiden. De rij bestond uit 30 vallen die om de 10 meter aan een kant van het pad zijn gezet. Op het pad zijn opvallend veel naaktslakken gezien. Rij 3 bestond uit 10 vallen die om de 10 meter zijn geplaatst. De begroeiing bestond uit kruiden met hier en daar riet. Deze rij stond op een vrij droge plek, het leek een beetje op een duinvalleitje. Vanwege de naastgelegen struiken werden hier veel bosmuizen verwacht. Rij 4 bestond uit 10 vallen die om de 10 meter langs een hek zijn geplaatst. Dit hek gaat dienst doen als begrenzing van begrazing maar op dit moment vindt dit nog niet plaats. De vallen stonden in het riet enkele meters van de oever van het Haringvliet. In het riet stonden enkele struiken. Rij 5 bestond uit 20 vallen om de 10 meter in paren geplaatst. De vallen stonden langs een sloot dicht tegen de rietvlakte aan. Het biotoop is op deze plek zeer geschikt voor noordse woelmuizen en wellicht zelfs voor de waterspitsmuis. Vandaar dat hier gewerkt is met dubbele vallen om naast algemene soorten ook de moeilijker vangbare soorten een kans te geven. De vegetatie wordt hier jaarlijks gemaaid ten behoeve van weidevogels.
Rij 6 bestond uit 20 vallen om de 10 meter in paren geplaatst. De vallen stonden in het natte overjarige riet geplaatst. Het biotoop is op deze plek zeer geschikt voor noordse woelmuizen en wellicht zelfs voor de waterspitsmuis. Vandaar dat hier gewerkt is met dubbele vallen om naast algemene soorten ook de moeilijker vangbare soorten een kans te geven. resultaat Er werden 39 muizen gevangen verdeeld over 5 soorten. Vangsten rij 1: noordse woelmuis 3x 2x bosspitsmuis 2x Vangsten rij 2: 1x dwergmuis 1x bosspitsmuis 7x dwergspitsmuis 1x Vangsten rij 3: bosspitsmuis 3x dwergmuis Vangsten rij 4: 2x bosspitsmuis 1x dwergspitsmuis Vangsten rij 5: noordse woelmuis 1x bosspitsmuis 8x Vangsten rij 6: noordse woelmuis 1x 2x bosspitsmuis 4x noordse woelmuis Opvallend is natuurlijk de vangst van noordse woelmuizen in drie verschillende rijen. Geheel onverwacht is het niet want in het verleden is deze soort hier ook aangetroffen. Echter, de noordse woelmuis staat erg onder druk en in Zeeland verdwijnt de soort meer en meer. Het is dus positief om te zien dat er verspreid in de Scheelhoek noordse woelmuizen voorkomen. Opvallend is ook dat er geen veldmuizen zijn gevangen. Deze soort laat zich toch gemakkelijk vangen en wordt in braakballen uit de omgeving regelmatig gevonden. Leuk waren natuurlijk de dwergspitsmuis en de dwergmuis. De dwergspitsmuis laat zich niet zo gemakkelijk vangen en de dwergmuis is in dit seizoen niet vaak op de grond te vinden. Een ander opvallend fenomeen was dat er tijdens de avonds respectievelijk 0 en 2 muizen werden gevangen, zoiets hebben wij nog nooit eerder meegemaakt.
bijlage overzicht vangsten met begin en eindpunt van de rijen ingemeten met de GPS en weergegeven in Amersfoort Coördinaten: Scheelhoek 2011 1 2 3 4 Rij 1 AC 64935-424976 niets NW 2 niets NW 1 tot AC 64844-424962 BM 1 BM 1 BSM 1 BSM 1 Rij 2 AC 64581-425218 niets BM 1 niets DM 1 tot AC 64510-425015 BSM 3 BSM 4 DSM 1 Rij 3 AC 63573-425005 niets BSM 1 niets BSM 2 tot AC 63633-425842 Rij 4 AC 63651-425853 niets BM 1 niets BM 1 tot AC 63596-425923 BSM 1 Rij 5 AC 62692-426117 niets NW 1 BSM 1 BSM 3 tot AC 62772-426146 BSM 4 Rij 6 AC 62625-426127 niets BM 1 BM 1 NW 1 tot AC 62580-426052 BSM 1 BSM 3 totaal vangsten per niets 18 2 19 dankwoord Dit onderzoek was niet mogelijk geweest zonder de medewerking van Harry en Kees, en natuurlijk ook van Han, Peter, Wim, Ger, Katie, Martijn en Karel. Kees en Harry in actie Jan Alewijn Dijkhuizen coördinator KNNV Zoogdierenwerkgroep Voorne Rockanje 21-08-2011 janalewijndijkhuizen@kpnmail.nl