Onderzoek naar het voorkomen van muizen en spitsmuizen in de terreinen van Golf & Country Club Noord-Nederland in 2016

Transcriptie

1 Onderzoek naar het voorkomen van muizen en spitsmuizen in de terreinen van Golf & Country Club Noord-Nederland in 2016 Detail 2.0 Faunistisch Onderzoek Rapport van Detail Faunistisch Onderzoek In opdracht van Golf & Country Club Noord-Nederland

2

3 Onderzoek naar het voorkomen van muizen en spitsmuizen in de terreinen van Golf & Country Club Noord-Nederland in 2016 Rapport nr Datum uitgave november 2016 Auteur Foto s D.L. Bekker D.L. Bekker rosse woelmuis voorblad: Kees Boele Productie Detail Faunistisch Onderzoek Adres Mobiel Rensumaheerd AC Groningen Detail2.0FO@gmail.com Gegevens opdrachtgever Golf & Country Club Noord-Nederland Pollselaan CJ Glimmen Contactpersoon opdrachtgever J. Copper j.w.copper@hccnet.nl Dit rapport kan geciteerd worden als: Bekker, D.L., Onderzoek naar het voorkomen van muizen en spitsmuizen in de terreinen van Golf & Country Club Noord-Nederland in Rapport Detail Faunistisch Onderzoek, Groningen.

4 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding Materialen en methode Resultaten Conclusies... 8 Bijlage 1 - Vanglocaties... 9

5

6 1 Inleiding Golf & Country Club Noord-Nederland heeft Detail Faunistisch Onderzoek gevraagd binnen hun terreinen onderzoek te doen naar het voorkomen van muizen en spitsmuizen. Doel van het onderzoek was een goed beeld te krijgen van de verscheidenheid aan muizen binnen de terreinen, door alle relevante (voor muizen interessante) biotopen te bevangen. Hierbij is extra aandacht besteed aan de ruigere en nattere terreindelen, waar een aantal zeldzamere soorten waren te verwachten. Het muizenonderzoek is uitgevoerd in het kader van een GEO-certificering (een internationaal duurzaamheidscertificaat voor golfbanen). Vanuit een duurzaamheidsgedachte en de overtuiging dat golf een bijdrage kan leveren aan een gezond milieu, wordt onder andere getracht zo effectief en zuinig mogelijk met water en energie om te gaan, maar daarnaast ook maximaal kansen te bieden aan flora en fauna. Dit onderzoek is een eerste meting (nulmeting) naar het voorkomen van de verschillende muizensoorten binnen de terreinen. De effecten van bestendig beheer of de eventuele veranderingen van de muizenpopulaties als gevolg van aanpassingen hierop, kunnen met toekomstig onderzoek gemeten worden. Het onderzoek vond plaats in de periode 21 t/m 27 oktober 2016 en werd uitgevoerd door drs. D.L. Bekker van het ecologisch onderzoeksbureau Detail

7 3

8 2 Materialen en methode Muizenonderzoek wordt standaard uitgevoerd met vallen waarin de dieren levend worden gevangen (inloopvallen). Inloopvallen Het onderzoek is uitgevoerd met behulp van inloopvallen van het type Longworth. Hiermee worden kleine zoogdieren levend gevangen, zodat ze na onderzoek weer in vrijheid kunnen worden gesteld. Het verblijfsgedeelte van de vallen wordt tijdens het vangen gevuld met droog hooi en voer (een graanmengsel, wortel en meelwormen). Het voer heeft een tweeledige functie: enerzijds dient het als lokvoer, anderzijds dient het om de omstandigheden (en overlevingskansen) voor de gevangen (spits)muizen zoveel mogelijk te optimaliseren. Bij een standaard vangsessie wordt gedurende 2 nachten gevangen (4 controles). Maar in het geval er kans is op waterspitsmuis, als moeilijk te vangen soort, wordt gedurende 3 nachten gevangen (6 controles). Deze extra vangnacht is noodzakelijk om de aan- dan wel afwezigheid van waterspitsmuizen voldoende betrouwbaar aan te kunnen tonen. Er is gevangen op 6 vangplekken (raaien), met op elke vangplek 20 vallen, welke paarsgewijs op een onderlinge afstand van ongeveer 10 meter in het veld zijn geplaatst. Door te werken met paarsgewijs geplaatste vallen wordt de kans verkleind dat algemene soorten alle vallen bezetten, waardoor de minder algemene soorten gemist kunnen worden. Voordat begonnen werd met vangen hebben de vallen eerst drie nachten in het veld gestaan met geblokkeerd vangmechanisme, zodat de muizen aan hun aanwezigheid konden wennen (prebaiten). Daarna zijn de vallen op scherp gezet en vervolgens zes keer gecontroleerd: drie maal s ochtends en drie maal s avonds, met tussenpozen van ongeveer 12 uur. Van alle gevangen muizensoorten is soort, vangplaats en vangdatum genoteerd, waarna de dieren weer zijn losgelaten. Bij dit onderzoek zijn de vallen uitgezet op vrijdag 21 oktober, op scherp gezet op de morgen van maandag 24 oktober en uit het veld gehaald na de laatste (6e) controle in de ochtend van donderdag 27 oktober

9 Raailocaties De raaien zijn uitgezet op de meest kansrijk geachte muizenlocaties: - struikvegetaties voor bosmuis, rosse woelmuis, bosspitsmuis en huisspitsmuis (3, 4B, 5A, 5B en 6) - ruigte voor veldmuis (4a) - natte ruigte voor dwergmuis, aardmuis en eventueel waterspitsmuis (1 en 2) Figuur 1 geeft de ligging van de 6 vangplekken. Figuur 1. Ligging van de 6 vangplekken binnen de terreinen van Golf & Country Club Noord- Nederland. 5

10 3 Resultaten In totaal zijn er op terreinen van Golf & Country Club Noord-Nederland 6 soorten muizen en spitsmuizen aangetroffen; daarnaast werd er nog een wezel gevangen. In totaal gaat het om 165 vangsten (tabel 1). soort aantal bosspitsmuis 1 rosse woelmuis 90 veldmuis 1 aardmuis 2 dwergmuis 13 gewone bosmuis 57 wezel 1 Tabel 1. Totaal aantal vangsten per soort. In tabel 2 is het aantal vangsten van elke soort per raai weergegeven. Het aantal vangsten staat niet gelijk aan het aantal exemplaren; individuen kunnen meerdere keren gevangen zijn. raai data soort aantal 1 24/ aardmuis / dwergmuis / wezel / rosse woelmuis 8 4A 24/ gewone bosmuis 1 4B 24/ gewone bosmuis 27 4B 24/ rosse woelmuis 4 4B 24/ veldmuis 1 5A 24/ bosspitsmuis 1 5A 24/ gewone bosmuis 15 5A 24/ rosse woelmuis 36 5B 24/ rosse woelmuis / gewone bosmuis / rosse woelmuis 29 Tabel 2. Het aantal vangsten per raai. In bijlage 1 zijn alle locaties beschreven en zijn per raai alle vangsten, voor de 6 controles als totaal, weergegeven. 6

11 Tijdens een eerder onderzoek zijn de verschillende onderdelen van het golfterrein ingedeeld in landschapstypes (figuur 2; landschapstypologie kaart). De zes vangstlocaties vallen binnen de volgende landschapstypes: - raai 1, 2, 3 - Drentsche Aa landschap - raai 4A, 4B, 5A, 5B Parklandschap - raai 6 Boslandschap Figuur 2. Landschapstypologie kaart van de terreinen van Golf & Country Club Noord-Nederland met de nummers van de bevangen raaien. 7

12 4 Conclusies Het vallenonderzoek binnen de terreinen van Golf & Country Club Noord- Nederland heeft in grote lijnen de muizensoorten opgeleverd die vooraf verwacht werden. Rosse woelmuis, gewone bosmuis, veldmuis en bosspitsmuis in de droge terreindelen (raai 3, 4, 5 en 6) en dwergmuis en aardmuis in de natte delen (raai 1 en 2). Opvallend afwezig in de droge terreindelen was de huisspitsmuis, die absoluut verwacht werd. Hetzelfde geldt in feite voor de bosspitsmuis (verwacht in de droge, maar met name ook in de natte terreindelen), waarvan slechts één exemplaar (raai 5A) gevangen werd. Mogelijk is er een gebrek aan prooien (ongewervelden) voor deze insecteneters, waardoor de dichtheden momenteel zo laag zijn. Gezien het mooie aantal vangsten van rosse woelmuis en gewone bosmuis, mag voorzichtig geconcludeerd worden dat het waarschijnlijk een goed jaar voor deze soorten was; in 2015 zaten beiden in een dal. Pieken in voorkomen van zowel rosse woelmuis als gewone bosmuis zijn positief gerelateerd aan mastjaren van beuk en in minder mate eik (een mastjaar is een jaar met veel beukenootjes (en of eikels)). Op alle locaties met struiken/bomen (raai 3, 4B, 5 en 6) werden rosse woelmuizen en bijna altijd gewone bosmuizen aangetroffen. Opvallend was het beperkt aantal rosse woelmuizen en de afwezigheid van gewone bosmuis in raai 3, gelegen aan de zuidwestelijke rand van het terrein. De afwezigheid van eik, beuk of tamme kastanje in deze raai zal hier waarschijnlijk de reden voor zijn. De rough (raai 4A) leek een geschikt biotoop voor veldmuis, zeker daar er een aantal looppaadjes en vraatplekjes werd aangetroffen. De soort werd hier echter niet gevangen, maar wel in de dichtbij gelegen raai 4B. Raai 4A leverde alleen een gewone bosmuis, een soort die in een breed scala aan biotopen aangetroffen kan worden, waaronder ruig grasland. In het natte terreingedeelte aan de zuidrand van de golfterreinen (raai 1 en 2) werden een aantal dwergmuizen en een tweetal aardmuizen gevangen. Soorten die hier verwacht werden, net als bosspitsmuis, die echter ontbrak. De zeldzame waterspitsmuis, waarvoor twee extra controles werden gelopen (6 in plaats van de gebruikelijke 4), werd niet aangetroffen. Aangezien het biotoop absoluut geschikt is voor de soort (en er waarnemingen zijn vanuit nabijgelegen gebieden), lijkt het de moeite in de nabije toekomst nogmaals een vangpoging te wagen. Het niet geheel maaien van het gebied, maar het laten staan van een aantal brede vegetatiestroken, is voor de overlevingskansen van de daar levende muizen- en spitsmuissoorten van groot belang. 8

13 Bijlage 1 - Vanglocaties Vanglocatie: raai 1 Coördinaten raailocatie x/y-begin x/y-eind / / Beknopte beschrijving Vochtig tot zeer nat gebied met dominantie van grasachtigen. Tijdens het onderzoek was sprake van flinke schommelingen in de waterstand (tot ruim 10 cm). Aantal vallen: 10x2; aantal controles: 6; 120 vangmomenten Vangsten - aardmuis: 2 vangsten 9

14 Vanglocatie: raai 2 Coördinaten raailocatie x/y-begin x/y-eind / / Beknopte beschrijving Vochtig tot zeer nat gebied met dominantie van grasachtigen. Tijdens het onderzoek was sprake van flinke schommelingen in de waterstand (tot ruim 10 cm). Aantal vallen: 10x2; aantal controles: 6; 120 vangmomenten Vangsten - dwergmuis: 7 vangsten - wezel: 1 vangst 10

15 Vanglocatie: raai 3 Coördinaten raailocatie x/y-begin x/y-eind / / Beknopte beschrijving Ruim 5 meter brede zone met dominantie van braam als ondergroei; berk, wilg en els als boomsoorten. Aantal vallen: 10x2; aantal controles: 6; 120 vangmomenten Vangsten - rosse woelmuis: 8 vangsten 11

16 Vanglocatie: raai 4A Coördinaten raailocatie x/y-begin x/y-eind / / Beknopte beschrijving Droge, ongemaaide grasvegetatie (rough) van 25 bij 30 meter. Aantal vallen: 6x2; aantal controles: 6; 72 vangmomenten Vangsten - gewone bosmuis: 1 vangst 12

17 Vanglocatie: raai 4B Coördinaten raailocatie x/y-begin x/y-eind / / Beknopte beschrijving Smalle zone met dominantie van braam als ondergroei; eik als boomsoort. Aantal vallen: 4x2; aantal controles: 6; 48 vangmomenten Vangsten - rosse woelmuis: 4 vangsten - veldmuis: 1 vangst - gewone bosmuis: 27 vangsten 13

18 Vanglocatie: raai 5A Coördinaten raailocatie x/y-begin x/y-eind / / Beknopte beschrijving Brede zone met dominantie van braam als ondergroei; eik en hulst als voornaamste boomsoorten. Aantal vallen: 7x2; aantal controles: 6; 84 vangmomenten Vangsten - bosspitsmuis: 1 vangst - rosse woelmuis: 36 vangsten - gewone bosmuis: 15 vangsten 14

19 Vanglocatie: raai 5B Coördinaten raailocatie x/y-begin x/y-eind / / Beknopte beschrijving Klein gebiedje (van 35 bij 20 meter) met een droge grasvegetatie en opslag van braam en jeneverbes; berk en tamme kastanje als boomsoorten aan de randen. Aantal vallen: 3x2; aantal controles: 6; 36 vangmomenten Vangsten - rosse woelmuis: 13 vangsten 15

20 Vanglocatie: raai 6 Coördinaten raailocatie x/y-begin x/y-eind / / Beknopte beschrijving Breed braamstruweel met enkele bomen (eik en berk). Aantal vallen: 10x2; aantal controles: 6; 120 vangmomenten Vangsten - rosse woelmuis: 29 vangsten - gewone bosmuis: 14 vangsten 16