De noordse woelmuis en de waterspitsmuis langs de Boonervliet en Vlaardingervaart

Transcriptie

1 De noordse woelmuis en de waterspitsmuis langs de Boonervliet en Vlaardingervaart Notitie met betrekking tot de te verwachten effecten op de noordse woelmuis en de waterspitsmuis door de aanleg van natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen R.M. Koelman; 21 november 2012 Inleiding Als onderdeel van het programma Schoon Water binnen Delfland beoogd het Hoogheemraadschap van Delfland het project KRW Boonervliet en Vlaardingervaart te realiseren. Hierbij wordt samengewerkt met Natuurmonumenten en de gemeente Vlaardingen. Doel is om de water- en natuurkwaliteit in het gebied te verbeteren. De plannen dragen bij aan het halen van de doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) voor het gebied. Het project bestaat uit deelprojecten op drie verschillende locaties. De deelprojecten betreffen: 1. Boonervliet: de aanleg van een vispaaiplaats (in de vorm van een nevengeul met natuurvriendelijke oever) langs de Boonervliet te Midden-Delfland; 2. Vlaardingervaart Noord: de aanleg van een vispaaiplaats langs de Vlaardingervaart te Vlaardingen; 3. Vlaardingervaart Zuid: de aanleg van een vispaaiplaats (in de vorm van een netwerk van geulen met natuurvriendelijke oevers) langs de Vlaardingervaart. In de deelgebieden Boonervaart en Vlaardingervaart Zuid komt de noordse woelmuis (Microtus oeconomus) voor. Mogelijk komt hier ook de waterspitsmuis (Neomys fodiens) voor. Beide zijn soorten van tabel 3 van de Flora- en faunawet en zijn daarmee relatief zwaar beschermd. De noordse woelmuis is bovendien een prioritaire soort van de EU Habitatrichtlijn. Bij de plannen dient daarom vanuit de verplichtingen vanuit de Flora- en faunawet goed gekeken te worden naar de te verwachten effecten op beide soorten. Negatieve effecten dienen zoveel mogelijk voorkomen te worden. Indien er toch negatieve effecten zullen optreden dienen deze te worden gemitigeerd. Methode Om de te verwachten effecten op de noordse woelmuis en de waterspitsmuis te kunnen bepalen is gebruik gemaakt van de volgende methodes: - Een eco-effectscan in de eerste helft van 2011 (van der Graaf & Pols 2011); - Een muizen-inventarisatie met inloopvallen in oktober 2011 (Groenewegen 2011); - Een praktijkoverleg met vertegenwoordigers van verschillende betrokken partijen (Hoogheemraadschap Delfland, Aqua-Terra Nova en de Zoogdiervereniging) op 24 september 2012; - Een veldbezoek met vertegenwoordigers van verschillende betrokken partijen (Hoogheemraadschap Delfland, Aqua-Terra Nova en de Zoogdiervereniging) aan de deelgebieden Boonervliet en Vlaardingervaart Zuid op 4 oktober Hierbij is aan de hand van expert judgement gekeken naar de geschikheid van de deelgebieden als leefgebied voor de noordse woelmuis en de waterspitsmuis. 1

2 Resultaten Boonervliet Het gebied bestaat uit meerdere zones: - De oeverzone van de Boonervliet. Hier bevinden zich rietkragen, kruidenrijke rietzegge vegetaties en dotterbloemhooilandjes. De oeverzone is onderdeel van het natuurgebied Vlietlanden (eigendom Natuurmonumenten). - Een lage kade; - Een laaggelegen tussenzone met een verruigde en vergraste rietvegetatie; - Een tweede kade met daarachter een golfterrein. Het aan de overzijde van de Boonervliet gelegen natuurgebied Vlietlanden is een bekend leefgebied van de noordse woelmuis en de waterspitsmuis. In de oeverzone van de Boonervliet zijn vegetaties aanwezig die redelijk tot zeer geschikt zijn als biotoop voor de noordse woelmuis en de waterspitsmuis. In deze oeverzone zijn tijdens de inventarisatie van oktober 2011 twee noordse woelmuizen gevangen in het meest zuidwestelijke deel van de zone. De waterspitsmuis is niet gevangen, maar komt naar inschatting vermoedelijk wel voor in deze zone. De oeverzone wordt in zeer beperkte mate aangetast bij uitvoering van de plannen doordat op vier plekken de kade wordt doorgestoken teneinde de nevengeul te verbinden met de Boonervliet. De doorsteken worden bij voorkeur aangelegd op de plekken waar momenteel aanlegsteigers aanwezig zijn. De geplande nevengeul met natuurvriendelijke oever zal worden aangelegd in de tussenzone. De momenteel in de tussenzone aanwezige vegetatie (een verruigde en vergraste droge rietvegetatie) is weinig tot niet geschikt als biotoop voor de noordse woelmuis en de waterspitsmuis. Omdat beide soorten voorkomen (aangetoond of naar verwachting) in de naastgelegen oeverzone van de Boonervliet zullen er op kleine tot zeer kleine schaal individuen van de soorten in de tussenzone terecht komen. De tussenzone maakt naar inschatting echter geen deel uit van het eigenlijke (kern)leefgebied van de soorten, maar dient als uitloopgebied te worden beschouwd. De tussenzone is daarom niet van wezenlijk belang voor beide soorten. Werkzaamheden in de tussenzone zullen dan ook niet leiden tot aantasting van de gunstige staat van instandhouding van de twee soorten in de regio. De aan te leggen nevengeul zal bestaan uit een meerdere meters brede watergang met flauw oplopende oevers. De watergang gaat over in een wederom meerdere meters brede flauw oplopende plas-dras oeverzone. Bij een juist beheer kunnen in de oeverzone vochtige, kruidenrijke zegge-rietvegetaties ontstaan die zeer geschikt zijn als biotoop voor de noordse woelmuis en de waterspitsmuis. Deze vegetaties dienen extensief beheerd te worden, waarbij het gaat om een extensief maaibeheer waarbij jaarlijks steeds ongeveer een derde deel van de oeverzone wordt gemaaid. Hierdoor wordt de vegetatie in elk deel van de oeverzone steeds om de ongeveer drie jaar gemaaid. Op het overleg van 24 september 2012 is aangegeven dat met name tussen de te graven geul en de kade aan de zuidkant van het gebied ruimte is om een zone met een dergelijke vegetatie te ontwikkelen. Hier kan dan een over een lengte van grofweg een kilometer een strook van ongeveer 3-5 meter breed worden gerealiseerd met voornoemd vegetatietype. Dat leidt dan tot een oppervlakte van 0,3-0,5 hectare aan nieuw leefgebied voor de noordse woelmuis en de waterspitsmuis. 2

3 Afbeelding 1. Ligging van het projectgebied Boonervliet (rood omlijnd). Luchtfoto ondergrond: Google Earth. Vlaardingervaart Zuid Het gebied bestaat uit meerdere terreintypes. Naar inschatting zijn alleen in de oeverzone van de Vlaardingervaart in het meest noordoostelijke deel van het gebied vegetaties aanwezig die matig tot redelijk geschikt zijn als leefgebied voor de noordse woelmuis en mogelijk ook de waterspitsmuis. Het gaat hierbij om vrij droge vegetaties van grote zegges en riet met kruiden. Op deze plek werden tijdens de inventarisatie van oktober 2011 twee noordse woelmuizen gevangen. De waterspitsmuis werd niet gevangen, maar komt mogelijk wel voor in dit deel van het gebied. De overige terreindelen zijn naar inschatting niet geschikt als leefgebied voor noordse woelmuis en waterspitsmuis. De aanleg van een vispaaiplaats (in de vorm van een netwerk van geulen met natuurvriendelijke oevers) vindt plaats ten zuiden van de oeverzone met geschikt biotoop. Negatieve effecten op het leefgebied van noordse woelmuis en mogelijk ook waterspitsmuis zijn om deze reden niet te verwachten. De geulen van de vispaaiplaats bestaan uit watergangen met flauw oplopende oevers. De watergangen gaan over in flauw oplopende plas-dras oeverzones. Bij een juist beheer kunnen in de oeverzones vochtige, kruidenrijke zegge-rietvegetaties ontstaan die zeer geschikt zijn als biotoop voor de noordse woelmuis en de waterspitsmuis. Deze vegetaties dienen extensief beheerd te worden, waarbij het gaat om een extensief maaibeheer waarbij jaarlijks steeds ongeveer een derde deel van de oeverzones wordt gemaaid. Hierdoor wordt de vegetatie in elk deel van de oeverzones steeds om de ongeveer drie jaar gemaaid. 3

4 Afbeelding 2. Linker kaartje: ligging van het projectgebied Vlaardingervaart Zuid (rood omlijnd). Rechter kaartje: deel van het projectgebied dat naar inschatting geschikt is als leefgebied voor de noordse woelmuis en mogelijk ook de waterspitsmuis. Het naastgelegen rietveld is te nat ( waterriet ) om geschikt te zijn als leefgebied voor de twee soorten. Luchtfoto s ondergrond: Google Earth. Conclusies De uitvoering van de plannen voor de deelgebieden Boonervliet en Vlaardingervaart Zuid zal niet leiden tot wezenlijk negatieve effecten op de in deze gebieden voorkomende of vermoedelijk voorkomende soorten noordse woelmuis en waterspitsmuis. De verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet worden niet overtreden. Bij een juiste inrichting van de aan te leggen oeverzones in de plangebieden kunnen daarentegen juist sterk positieve effecten op beide genoemde soorten optreden doordat de oppervlakte aan geschikt leefgebied voor de twee soorten significant toeneemt. Vanwege de zware beschermingsstatus van met name de noordse woelmuis en in wat mindere mate ook de waterspitsmuis kan worden aanbevolen de inrichtingsplannen voor te leggen aan de Dienst Regelingen, waarbij ingezet wordt op een zgn. positieve afwijzing. Dit betekent dat voor beide soorten geen ontheffing van de verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet kan worden verleend, simpelweg omdat wezenlijk negatieve effecten op de soorten niet zullen optreden. Bronnen Graaf, C.E. van der & M.A. Pols, Eco-effectscan KRW Boonervliet en Vlaardingervaart te Midden-Delfland. Rapportnr: /AQT 301 FF/CG. Aqua-Terra Nova BV, Naaldwijk. Groenewegen, M.H.M., Ecologisch onderzoek Vlaardingervaart te Midden-Delfland. Rapportnr: /AQT 301 FF/TG. Aqua-Terra Nova BV, Naaldwijk. Lange-van der Esch, E, Voorontwerp Natuurvriendelijke oevers. Ontwerprapportage 3 locatie Broekpolder. Rapportnr.: 9W6211.A0/R00001/900473/Rott. Royal Haskoning, Rotterdam. 4

5 Bijlage - situatiefoto s Afbeelding 1. Kruidenrijke riet en zegge vegetatie in de oeverzone van de Boonervliet. Dergelijke vegetaties zijn een geschikt biotoop voor de noordse woelmuis en de waterspitsmuis. In deze oeverzone vinden slechts op zeer beperkte schaal werkzaamheden plaats, waardoor er geen wezenlijk negatieve effecten op het leefgebied van beide soorten optreden. Foto: R.M. Koelman - Zoogdiervereniging. Afbeelding 2. Verruigde droge rietvegetatie in de tussenzone van het projectgebied Boonervliet. Dergelijke vegetaties zijn niet of hooguit in zeer beperkte mate geschikt als biotoop voor de noordse woelmuis en de waterspitsmuis. Foto: R.M. Koelman - Zoogdiervereniging. 5