Werkschuurbijeenkomst: Wilde zwijnen op komst 8 Dec17 Ecologie van het Wild zwijn Team dierecologie, Hugh Jansman WEnR 2017
http://www.wur.nl/nl/dossiers/dossier/wilde-hoefdieren.htm
aaa Zeug: ca 58 kg Keiler: ca 88 kg Ecosysteemingenieur
Ontwikkeling Limburg Bron: FBE
Verspreiding
Trend Duitsland
Wild zwijn Europese trend (Massei et al. 2015. Pest Manag Sci 71: 492 500)
Populatie dynamica: complex! immigratie voortplanting populatieomvang sterfte emigratie (dispersie) Draagkracht < > Draagvlak
Voortplanting Paartijd: herfst (belangrijkste) Kritische gewichtsdrempel zeugen: 25-30kg Meestal va 2e jaar, soms al vanaf 7 maanden! (Keiler: va 4e jaar) 6 biggen (1-12) na ~115 dagen. >> Sterk afhankelijk van conditie en dus omstandigheden!
Sterfte Ziekte Slechte conditie Predatie
Toename populatie Klimaatverandering (mildere winters & betere mast) Meer en ouder loofbos (mast) Langere periode gewasgroei Maïs / landbouwgewassen
Populatie dynamiek 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 Verwachte zomerstanden wilde zwijnen zonder afschot (Draagkracht: K ± 1500) A 2500 2000 1500 1000 500 0 0 50 100 150 200
Populatie dynamiek Populatiegroei wordt beperkt door: Voedselgebrek Predatie Parasieten Ziekten Weersinvloeden Emigratie (dispersie)
Populatie dynamiek Dichtheidsonafhankelijke factoren Regenval Temperatuur Sneeuwdikte Sommige ziekten Dichtheidsafhankelijke factoren Voedselaanbod Sommige ziekten
Populatie dynamiek Volgorde dichtheidsafhankelijke respons: 1. uitgestelde puberteit 2. verminderde ovulatiefrequentie onder bepaald drempelgewicht 3. wintersterfte biggen / overlopers (jongen) 4. adulte sterfte
Wild zwijn Veluwe: gewicht/seizoen/lft/mast leeftijd mast seizoen levend gewicht (maanden) <= 12 + herfst 27.5( 7.4) <= 12 + winter 31.8( 8.9) <= 12 - herfst 15.6( 3.2) <= 12 - winter 15.3( 3.3) 13-24 + herfst 46.3(26.1) 13-24 + winter 29.9 * 13-24 - herfst 37.3( 1.1) 13-24 - winter 35.7( 5.1) > 24 + herfst 61.3( 8.8) > 24 + winter * * > 24 - herfst 48.0( 6.0) > 24 - winter 40.4( 7.2)
Wild zwijn Veluwe: aantal biggen/volwassen zeug (HS = Hoog Soeren) Jaar i Mast i i+1 Veluwe HS 1988 + 2.2 2.5 1989-2.4 0.0 1990 + 2.4 1.8 1991 + 2.4 3.0 1992-2.2 0.0 1993 + 2.5 5.0 1994-2.5 0.6 1995-1.7 0.0 1996 + 1.6 2.0
Wild zwijn: beenmergvet %% leeftijd seizoen % beenmergvet Mast + Mast - juveniel herfst 92.8(2.6) 71.9(23.1) juveniel winter 71.2(26.1) 27.1(26.9) adult Herfst 74.2(36.4) 64.8(25.5) adult winter 84.2(14.1) 55.8(32.2)
Pop. dynamiek Voedselaanbod reguleert: homerange conditie aantallen
Populatie dynamiek A 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 afschot 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2500 2000 1500 1000 500 0 0 50 100 150 200 396 790 986 1580 1976 2370 2766 3160 0 1000 2000 3000 4000 plafond zomerstand Afschotinspanning i.r.t. afgesproken plafond
Dynamiek: natuur & maatschappij Negatief: Schade en overlast Verkeersrisico Ziekteverspreiding Effect op flora en fauna Positief: Effect op flora en fauna Natuurbeleving (ecotoerisme, horeca, middenstand) Jachtgenot (incl. verkoop materiaal) Wildvlees
Maatregelen toegang belemmeren Rasters Wildroosters Ecoducten + rasters
Maatregelen - afschrikken Spiegels e.a. Chemisch Acoustisch Virtueel hekwerk Foto: internet
Maatregelen - weggebruiker Borden Bermbeheer Verlagen snelheid Afwaarderen weg Bewustwording Foto: internet
Maatregelen - terreingebruik Verlagen aantrekkelijkheid berm Omliggend gebied aantrekkelijk maken Foto: internet
Maatregelen - populatieomvang Aantal dieren verminderen beheer predatie
Achtergrond xx
Staat van instandhouding irt populatiebeheer Vereist goede kennis van de populaties. Structuur Omvang Dynamiek >Verfijning?
aaa x x
Onderzoek terreingebruik
Herkomstbepaling voor zwervende zwijnen Drenthe juni 2016 Weert 2014 31
Oplossingen? Waarom nemen aantallen toe, klimaat, beleid? Relatie dichtheden in ruimte-tijd vs effecten? Prevalenties ziekten? Terreingebruik/herkomst, waar komen ze vandaan? Mitigatie; wat werkt wel en wat werkt niet? Grote carnivoren, komst van de wolf, landscape of fear? Beleid, doelstellingen, maatschappelijk draagvlak? Alternatief beheer, maatwerkbeheer??
Populatie dynamica: complex! immigratie voortplanting populatieomvang sterfte Draaien we op de juiste manier aan de juiste knoppen? emigratie (dispersie) Draagkracht < > Draagvlak
Vragen beheer & beleid: Zijn de criteria voor levensvatbare populatie en onacceptabele schade & overlast voldoende duidelijk? Worden de maatschappelijke belangen voldoende meegenomen bij populatiebeheer? Kan het beheer effectiever om alle maatschappelijke belangen beter te realiseren? Is er voldoende kennis over de vitaliteit van ecosystemen en de rol van hoefdieren daarin?
Beheeropties & vragen Waar kun je de aantallen laten oplopen, waar kort houden? Hoe hou je het kort? Juiste middelen? Geslachtsratio? Leeftijdscategorien? Grondgebruiker weer verantwoordelijk voor schade? Bonus-Malus systeem om quota te realiseren? Proffesionele beheerders inschakelen? Semi-permeabele rasters benutten?... >> met onderzoek begeleiden: werken ze!
Strategische zonering hoefdierleefgebieden? Foto s: internet Verstoring m.n. geclusterd rond overlastgebieden (~ Landscape of fear ) Rust & ecotoerisme in gebieden met nauwelijks risico op schade en overlast
Contact Team Dierecologie: Hugh.jansman@wur.nl 0317-485779 Edgar.vandergrift@wur.nl 0317-486011 http://www.wur.nl/nl/dossiers/dossier/wilde-hoefdieren.htm WEnR / Hugh Jansman 2017