KIES- EN GERECHTELIJKE INDELING

Oppervlakte: 314ha 93a 23ca ALGEMENE INFORMATIE Administratief arrondissement: Brussel - Hoofdstad Postcode: 1040 Adres: Oudergemlaan 115/117 Tel.: 02 627 21 11 Fax: 026272750 Nummer N.I.S.: 21005 Website:www.etterbeek.be KIES- EN GERECHTELIJKE INDELING 1) Kiesindeling arrondissement Kamer: Brussel arrondissement Senaat: Brussel district: Brussel kanton: Sint-Joost-Ten-Node 2) Gerechtelijke indeling vredegerecht: Vijverstraat 4 politierechtbank: Justitiepaleis van Brussel gerechtelijk arrondissement: Justitiepaleis van Brussel 1

GEMEENTEDIENSTEN - INLICHTINGEN Diensten en adressen Telefoonnummer e-mail Onthaal 02 627 21 11 info@etterbeek.be Europese Aangelegenheden 02 627 27 39 europeseaangelegenheden@etterbee k.be 8.30u. tot 12u. en van 14u. tot 16u. Sociale Zaken (Pensioenen Taxicheques Aangepast vervoer Personen met een handicap sociale bijstand) 02 627 27 37 02 627 24 07 02 627 25 47 2 socialezaken@etterbeek.be Werklozen, taxicheques en geboortepremies:8.30 u. tot 12 u. en van 14 u. tot16u Pensioenen en uitkeringen voor personen met een handicap: 8.30u. tot 12 u. Lokale Agenda 21 02 627 23 02 lokaleagenda21@etterbeek.beop afspraak Ruimtelijke Ordening Afdeling Stedenbouw Ruimtelijke Ordening Afdeling Leefmilieu Afdeling Leefmilieu Afdeling Huisvestingsobservato rium: 02 627 27 67 Stedenbouwkundige vergunning : 02 627 27 69 Verkavelingvergunning en plannen ruimtelijke ordening : 02 627 28 58 Stedenbouwkundige inlichtingen (notarieel) Archieven : 02 627 27 66 Premies : 02 627 27 62 Energieprestatie van Gebouwen : 02 627 27 49 02 627 27 77 Milieuvergunning : 02 627 27 75 Ecotips: 02 627 27 85 Overlast (duiven, ratten, lawaai ): 02 627 27 76 Secretariaat van de Overlegcommissie (openbare onderzoeken) : 02 627 27 52 02 627 27 64 Hygiëne van woningen : 02 627 27 74 Archiefbeheer : 02 627 27 81 Animatie Festiviteiten: 02 627 23 23 of 02 627 24 35 Verhuur gemeentezalen: 02 627 25 70 Jeugd: 02 627 23 34 Sport: 02 627 25 71 Senioren : 02 627 23 34 of 02 627 24 01 Sportstages : 02 627 25 70 Kabinet van de burgemeester Middenstand 02 627 23 35 02 627 23 24 stedenbouw@etterbeek.be Maandag, dinsdag, donderdag: 8u tot 13u en op afspraak mv@etterbeek.irisnet.be Maandag, dinsdag, donderdag: 8u tot 13u en op afspraak stedenbouw@etterbeek.be Maandag, dinsdag, donderdag: 8u tot 13u en op afspraak animatie@etterbeek.be van maandag tot vrijdag: 8.30u. tot 12 u. en van13.30u. tot 16.30 u. 02 627 23 36 burgemeester.dewolf@etterbeek.be van maandag tot vrijdag: 8u. tot 12u. en van 14u. tot 16u. middenstand@etterbeek.be van maandag tot vrijdag: 8u. tot 12u. en 14u. tot 16u. Eerste parkeerkaart voor bedrijven: maandag en woensdag van8.30u. tot 12u.

Franstalige Cultuur 02 627 25 06 franstaligecultuur@etterbeek.be Nederlandstalige Cultuur 02 627 27 32 02 627 23 05 Gsm : 0497 59 98 41 Fax : 02 627 23 45 nederlandsecultuur@etterbeek.be vanmaandag tot vrijdag: 8.30u. tot 12u. en van 14u. tot 16.30u. Duurzame Ontwikkeling 02 627 27 73 do@etterbeek.be op afspraak Onderwijs 02 627 24 37 onderwijs@etterbeek.be van maandag tot vrijdag: 8u. tot 12u. en van 14u. tot 16.30u. Gelijkheid Vrouwen- Mannen 02 627 27 54 gelijkekansen@etterbeek.be op afspraak Toerisme 02 627 27 54 toerisme@etterbeek.be op afspraak Plaatselijk Werkgelegenheidsagen tschap PWA.: 02 627 29 27 of 02 627 29 28 Fax : 02 627 29 26 MLE : 02 626 15 40 pwa@etterbeek.be van maandag tot donderdag: 9 u tot 12u. Burgerlijke Stand Geboorten : 02 627 24 64 Huwelijken : 02 627 24 69 Vreemdelingen 02 627 28 23 02 627 28 32 02 627 28 26 02 627 28 27 02 627 28 21 02 627 28 22 02 627 28 24 02 627 28 25 02 627 28 29 Nationaliteiten/naturalisaties : 02 627 24 70 Uittreksels van certificaten : 02 627 24 66 Wettelijk Samenwonen : 02 627 24 68 Sterfgevallen : 02 627 24 63 Begrafenissen : 02 627 24 71 burgerlijkestand@etterbeek.be Sterfgevallen, huwelijken, wettelijk samenwonen: van maandag tot vrijdag van 8u. tot 12.30u. Nationaliteiten: maandag, dinsdag, donderdag, vrijdag : 8u. tot 12u.woensdag op afspraak uittreksels: van maandag tot vrijdag van 8u. tot 13u. Erkenningen : van maandag tot vrijdag van 8u. tot 12u. Geboorteaangiften : maandag, woensdag, vrijdag van8u. tot 12u. op het gemeentehuis. Dinsdag, donderdag van 8.30u. tot 12u. St-Michelziekenhuis Contacturen op dinsdag van 16u. tot 18.30u.enkel voor huwelijken en uittreksels. Geen permanentie in juli en augustus vreemdelingen@etterbeek.be Maandag, dinsdag, donderdag, vrijdag van 8 u. tot 12.30u. Woensdag : gesloten Dinsdagavond (16 u tot 18.30 u) : enkel op afspraak 3

Financiën Parkeerdienst : 02 627 25 23 Belastingen : 02 627 25 15 Gemeenteka s: 02 627 25 01 parkeren@etterbeek.begemeentebelasti ngen@etterbeek.befinancien@etterbeek. be Parkeerdienst: maandag, woensdag, donderdag, vrijdag van 8.30 u. tot 12 u. en van 14 u. tot 16 u. dinsdag van 8.30 u. tot 12 u. en van 16.30 u. tot 18.30 u. Financiën, belastingen: van maandag t/m vrijdag van 8.30 u. tot 12 u. en van 14 u. tot 16 u. Kermissen, Markten, Rommelmarkten F 02 627 27 92 02627 27 09 markten@etterbeek.be Informatie 02 627 23 29 info@etterbeek.be maandag tot vrijdag van 8 u. tot 12 u. en van 14 u. tot 16 u. Bevolking Bevolking : 02 627 26 02 Kieszaken : 02 627 25 63 Reispassen : 02 627 26 06 Rijbewijzen: 02 627 26 09 Elektronische identiteitskaarten : 02 627 26 11 Telling : 02 627 26 01 bevolking@etterbeek.be maandag tot vrijdag van 8 u. tot 13 u. Rijbewijzen, reispassen, militie en kieszaken van 8 u. tot 12.30 u. Permanentie: dinsdag van 16 u. tot 18.30 u. (behalve rijbewijzen, militie en kieszaken). Geen permanentie in juli en augustus Regie van Grondbeleid 02 627 26 54 regievangrondbeleid@etterbeek.be maandag tot vrijdagvan 8.30 u. tot 11.30 u. Human Resources 02 627 25 90 humanresources@etterbeek.be maandag tot vrijdag 8 u. tot 12 u. en van 14 u. tot 16.30 u. Gemeentesecretariaat 02 627 23 22 secretariaat@etterbeek.be maandag tot vrijdag: 8 u. tot 12 u. en14 u. tot 16 u. Internationale Solidariteit 02 627 27 61 internationalesolidariteit@etterbeek.be op afspraak Openbare Werken Stadsaanleg : 02 627 27 16 Aankoopdienst : 02 627 27 05 Wegvergunningen/ Parkeerverbodsborden : 02 627 27 57 Gemeentelijke Opslagplaats : 02 627 27 21 Mobiliteit 02 627 27 18 02 627 27 34 openbarewerken@etterbeek.be maandag tot vrijdag: 8 u. tot 12 u. en 14 u. tot 16 u. Wegvergunningen: van maandag tot vrijdag van 8 u. tot 12 u. mobiliteit@etterbeek.be maandag tot vrijdag: 8 u. tot 12 u. en van 14 u. tot 16 u. 4

Webmaster 02 627 27 83 info@etterbeek.be maandag tot vrijdag van 8 u. tot 12 u. en van 14 u. tot 16 u. 5

LIJST EN ADRESSEN VAN DIENSTEN GEVESTIGD BUITEN HET GEMEENTEHUIS Gemeentelijk depot wegendienst Rinsdelleplein 24 Ateliers Toby Louis Hapstraat 2-6 02 738 09 70 02 627 19 80 Gemeentelijk kinderdagverblijf Aimé Dupont Gemeentelijke bibliotheek Hergé Jachtlaan 211 Psycho-Medico-Sociaal centrum Fétisstraat 37 Gemeentelijke begraafplaats Veldstraat 67 02 648 20 55 Lange Eikstraat 88 (Wezembeek-Oppem) 02 735 05 86 02 627 08 20 02 737 26 72 Contact Plus (vanaf augustus 2013) Oudergemlaan 219 02 627 27 37 Gemeentelijke garage Vier Augustusplein Gemeentelijke openbare bibliotheek Oudergemlaan 191 Preventiedienst Generaal Tombeurstraat 53 Sociale cohesive Jules Maloulaan, 57 02 788 10 30 02 648 01 76 02 737 03 82 02/6091671 POLITIE De politie van Etterbeek maakt deel van de zone 5343 Montgomery Etterbeek/Sint-Pieters- Woluwe/Sint-Lambrechts-Woluwe Antenne Etterbeek : Luchtmachtlaan1 in 1040 Etterbeek Afdeling Etterbeek : Sint-Pieterssteenweg 122 Tel. : 02 788 91 00 Dispatching : 02 788 53 43 Korpschef : dhr. Jean-Marie BRABANT OPENBAAR CENTRUM VOOR MAATSCHAPPELIJK WELZIJN Voorzitter : mevrouw Françoise Bertieaux Adres: Kazernenlaan 29 info@ocmw-etterbeek.be Maandag, woensdag, vrijdag van 7.30 u. tot 12 u. en van 13 u. tot 16 u. Dinsdag, donderdag van 8 u. tot 12 u. en van 13 u. tot 16 u. Onthaal : 02 627 22 57 Secretariaat : 02 627 21 97 Ontvanger : 02 627 21 75 Personeel : 02 627 25 89 6

ANDERE ADRESSEN Gemeentelijke bibliotheekhergé biblio.herge@skynet.be Jachtlaan 211 02 735 05 86 www.biblioherge.be Gemeentelijk kinderdagverblijf Aimé Dupont Veldstraat 67 02 648 20 55 PMS-centrum Fetisstraat37 02 627 08 20 Gemeentelijke openbare Bibliotheek etterbeek@bibliotheek.be Ludotheek ludotheque-etterbeek@skynet.be Sportcentrum info@etterbeeksport.be Foyer Culturel d Etterbeek espace.senghor@chello.be Jeugdhuis la Clef mjlaclef@hotmail.com Oudergemlaan 191 02 648 01 76 www.etterbeek.bibliotheek.be Oudergemlaan 233 02 642 90 22 www.ludosbxl.irisnet.be/ludoetterbeek/opac_css/ Veldstraat 69/71 02 640 38 38 www.etterbeeksport.be Waversesteenweg366 02 230 31 40 www.senghor.be Oudergemlaan 189 02 640 49 96 http://myspace.com/mjkeyrecordz Leven te Etterbeek Gemeentehuis Etterbeek 02 627 23 29 Gezondheidscentrum Veldstraat 67 02 648 89 94 Mission locale etterbeekoise pour l'emploi et la Formation Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap (PWA) pwa@etterbeek.be Jules Maloulaan, 57 02 626 15 40 www.mlett.be Gemeentehuis 02 627 29 27 02 627 29 28 7

OPENBARE INSTELLINGEN GEVESTIGD IN DE GEMEENTE Bpost Veldstraat 49-51 Tervurenlaan 32 Gebouwen van de Europese Gemeenschap Hoornstraat 41-45 Hoornstraat 49 Froissartstraat 36 (Borschettecentrum) Generaal Lemanstraat 46-60 Sint-Michielswarande 21-22 Nerviërslaan 105 Louis Schmidtlaan 2A Ambassades Honduras Galliërslaan 3 Jamaica Hansen-Soulielaan 77 Canada Tervurenlaan 2 Georgië Tervurenlaan 62 Mauritius Bollandistenlaan 68 Stiermarken (regio van Oostenrijk) Tervurenlaan 82-84 Salomonseilanden Edouard Lacomblélaan 17 Marokko Sint-Michielslaan 29 Aantal parochies: 4 EREDIENSTEN ROOMS-KATHOLIEKE EREDIENST - Sint-Gertrudis: Sint-Gertrudisstraat 17 in 1040 Etterbeek - Sint-Antonius: de Haernestraat 194 in 1040 Etterbeek - O.L.V.-van-het-Heilig-Hart: Tervatestraat 24 in 1040 Etterbeek - Sint-Hendrikus: Sint-Hendrikusvoorplein 18 in 1200 Brussel Kerkfabrieken Sint-Gertrudis Sint-Gertrudisstraat 17 Sint-Antonius de Haernestraat 194 O.L.V.-van-het-Heilig-Hart Tervatestraat 24 Sint-Hendrikus Sint-Hendrikusvoorplein 18 in 1200 Vertegenwoordiger van de gemeente voor elke kerkfabriek: De heer Aziz ES, schepen van Rommelmarkten, Kermissen en Markten, Bijscholing (sociale promotie) en Erediensten en Laïciteit.

PROTESTANTSE EREDIENST Kerk Brussel Kruidtuin in Brussel: het aantal gelovigen uit Etterbeek is ongeveer 40%. ANGLIKAANSE EREDIENST United Anglican Church of the Holy Trinity, Kapitein Crespelstraat 29 1050 Brussel (Tel : 02 511 71 83) Het aantal gelovigen werd ons niet meegedeeld. ISRAËLITISCHE EREDIENST LEKENMORAAL ETTERBEEK De ploeg van de vzw Les Amis de la Morale Laïque d Etterbeek organiseert plechtigheden ter gelegenheid van peterschappen en huwelijken, alsook het feest van de Vrijzinnige Jeugd, dit alles in de raadzaal van het gemeentehuis. INTERCOMMUNALESWAARBIJDE GEMEENTEIS AANGESLOTEN SIBELGA Werkhuizenkaai 16 1000 Brussel SIBELGA (Interfin) Werkhuizenkaai 16 1000 Brussel VIVAQUA Keizerinlaan 17-19 1000 Brussel HYDROBRU Brusselse intercommunale voor Keizerinlaan 17-19 waterdistributie en sanering 1000 Brussel BRULABO Maalbeeklaan 3 1000 Brussel GIP Gewestelijke en Intercommunale Politieschool Oudstrijderslaan 190 1140 Brussel

POLITIEKE ORGANEN HET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN SCHEPENEN: BEVOEGDHEDEN SAMENSTELLING OP 31/12/2016 Dhr. Vincent DE WOLF (LB), burgemeesteralgemeen bestuur Gemeentepersoneel Politie en preventie Vreemdelingen Public relations en communicatie Geschillen Maatschappelijk welzijn (senioren, personen met een handicap, pensioen en werkloosheid) Participatie Mobiliteit Huisvesting (Regie van Grondbeleid, Sociaal Verhuurkantoor, sociale woningen, Huisvestingsobservatorium) Sportbeleid Mission locale pour l Emploi Onderwijs (waaronder Kinderopvang) Coördinatie van het Jachthofproject en het Duurzaam Wijkcontract Europese en internationale aangelegenheden Economaat Dhr. Patrick LENAERS (LB), schepen Burgerlijke Stand Bevolking Kieszaken Bijkomende telling Animatie en feestelijkheden Erediensten en Laïciteit Protocol Mevr. Marie-Rose GEUTEN (écolo), schepen Energie Leefmilieu (behalve vergunningen en overlastbestrijding) Duurzame Ontwikkeling Gelijkheid Vrouwen/Mannen Netheid (behalve personeel) Toerisme Informatica & E-government Imago van Etterbeek (onder beding van goedkeuring door Vincent DE WOLF) Dhr. Rik JELLEMA (écolo), schepen Openbare werken en wegen (waaronder openbare aanbestedingen) Openbare gebouwen (waaronder energiebeleid van de gebouwen) Gemeentelijke garage Openbare verlichting Ontwerp en aanleg van de groene ruimten Duurzame Wijkcontracten, uitvoering en opvolging Dhr. Frank VAN BOKSTAL (LB), schepen Nederlandstalige aangelegenheden

Stedenbouw Leefmilieu (vergunningen en overlastbestrijding) Financiën Begroting Mevr. Colette NJOMGANG-FONKEU (PS), schepen Cultuur Gezondheid en welzijn (waaronder het Specifieke programma voor de gezondheid van kansarme bevolkingsgroepen) Academies Constantin Meunier en Jean Absil Dhr. Jean LAURENT (LB), schepen Jeugd Werkgelegenheid Kmo's en Middenstand Franstalige bibliotheken Ludotheek Maison des Enfants Verzustering Louis Schmidtprijs Geschiedenis en historisch erfgoed van Etterbeek Onderhoud van aanplantingen en stadsverfraaiing Dhr. Rik BAETEN (PS), schepen Sociale cohesie Internationale solidariteit en samenwerking Observatorium voor gezondheid en sociale zaken Afgevaardigd schepen bij het OCMW Dhr. Aziz ES (LB), schepen Rommelmarkten, kermissen en markten Bijscholing (sociale promotie) Zittingsdagen en aantal bijeenkomsten van het college van burgemeester en schepenen: Normale dag: donderdag Aantal bijeenkomsten in 2016: 51 Burgemeester: Vincent DE WOLF (LB) Schepenen: Patrick LENAERS (LB) Marie-Rose GEUTEN (ECOLO) Rik JELLEMA (ECOLO) Frank VAN BOCKSTAL (LB) Colette NJOMGANG-FONKEU (PS) Jean LAURENT (LB) Rik BAETEN (PS) Aziz ES (LB) Gemeenteraadsleden Bernard de Marcken de Merken (LB), Eliane Paulissen-De Meulemeester (LB), Françoise Bertieaux (LB), Jean-Luc Robert (LB), DE GEMEENTERAAD SAMENSTELLING OP 31/12/2016

André du Bus de Warnaffe (cdh), Laurent Vleminckx (LB), Françoise Carton de Wiart (FDF), Rachid Madrane (PS), Gisèle Mandaila(FDF), Kathy Mottet (cdh), Christophe Gasia (FDF), Christina Karkan(LB), Marie Louise Servais (ECOLO/GREOEN), Josianne Pardonge (LB), Damien Gérard (cdh), Virginie Taittinger (LB), Christian De Beco (LB), Arnaud Van Praet (LB), John Buyani Ilungu (PS), Imad Benarafa (PS), Ahmed M Rabet (LB), Stéphane Van Vaerenbergh (LB), Farida Tatou (ECOLO/GROEN), Françoise de Halleux (ECOLO/GROEN) Edoardo Traversa (CDH) Caroline Schickel (ECOLO/GROEN) Gemeentesecretaris Christian Debaty Zittingsdagen en aantal bijeenkomsten van de gemeenteraad Normale dag: maandag Aantal bijeenkomsten: 10 GEMEENTEDIENSTEN ALGEMENE AANGELEGENHEDEN Gemeentesecretariaat Deze dienst is een van de draaischijven van het gemeentebestuur. Hij heeft een gevarieerd takenpakket, dat hoofdzakelijk gericht is op de goede organisatie van onze instelling. Het gemeentesecretariaat houdt zich bezig met de volgende aspecten: gemeenteraad college van burgemeester en schepenen: oproepingen; beheer van de door deze organen genomen beslissingen en opmaak van de processen-verbaal; bijhouden van registers; installatie en vervanging van gemeentemandatarissen; beheer van de commissies; opsturen van de beraadslagingen naar de toezichthoudende overheid. ontvangst en sortering van post (met behulp van het programma e-courrier ); ontvangst van de deurwaardersexploten; ontvangst en verzending van aangetekende brieven;

beheer van het bodepersoneel en het onthaalpersoneel, dat onder meer belast is met: de postbedeling op de diensten, het frankeren en de verzending van de briefwisseling naar buiten, de verdeling van de huis-aan-huisberichten, het onthaal; de dienst tijdens recepties; Beheer van de prikklok, wat onder meer het beheer impliceert van de aankomst- en vertrekuren, de overuren, verloven, ziekten; vzw s en intercommunales: beheer van de delegaties en mandaten, bijeenroeping voor vergaderingen ; beheer van de administratieve commissies; opmaak van het jaarverslag, de algemene beleidsnota en de politieke oriëntatienota; inbinden en beheer van sommige referentiewerken beheer van verzekeringsdossiers (burgerlijke aansprakelijkheid, evenementen); burgerlijke decoraties en eretekens van de gemeentelijke mandatarissen; het beheer van het register van de publicaties van de gemeentelijke reglementen.

Geschillen Zoals de naam aangeeft, houdt deze dienst zich bezig met de geschillen die ontstaan hetzij tussen de gemeente en derden, hetzij tussen de overheid en personeelsleden. Hij verstrekt ook allerlei juridische adviezen. De dienst Geschillen is belast met de behandeling van de dossiers in verband met de gemeentebelastingen en met de toepassing van de wetgeving in verband met de gemeentelijke administratieve sancties. In 2016 werden meer dan 5.000 dossiers van administratieve sancties en bijna 80 belastingdossiers geopend. Informatie De dienst Informatie is verantwoordelijk voor de productie en de verspreiding van informatie voor het gemeentebestuur (via het intranet) en voor de bevolking (hoofdzakelijk via het gemeenteblad, de website, de Facebookpagina van de gemeente, de verspreiding van huis-aan-huisberichten en de organisatie van openbare infovergaderingen op vraag van de leden van het college of de gemeentediensten). Hieronder volgt een gedetailleerd overzicht van de opdrachten en activiteiten die in 2016 uitgevoerd werden door onze dienst: - Productie, druk en verspreiding van elf nummers van het gemeenteblad Leven te Etterbeek (maandblad). Aanvullend: druk en verspreiding van een speciaal nummer van Leven te Etterbeek kort na de aanslagen in maart 2016; - Regelmatige contacten met de media (beheer van informele contacten, redactie en verspreiding van persmededelingen); - Informeren van de inwoners (redactie en verspreiding van huis-aan-huisberichten, informatiebrochures, flyers, affiches en andere publicaties); - Organisatie van openbare infovergaderingen voor de inwoners (in het bijzonder in verband met netheid en de belangrijkste (toekomstige) bouwplaatsen in de gemeente); - Dagelijks beheer van de gemeentelijke website en het gemeentelijke intranet (publiceren en wijzigen van inhoud); - Uitwerking van een gemeentelijke Facebookpagina en bepaling van de gebruiksvoorwaarden voor de dienst; - Ontvangst en heroriëntering van e-mails aan het algemene adres van het gemeentebestuur (info@etterbeek.be); - Ontwerpen van affiches, folders en uitnodigingen en andere grafische vormgeving; - Ontwerp van diverse identificatiedocumenten op vraag van de gemeentediensten (visitekaartjes, standaardbrieven, enz.); - Aanplakking in de gemeentelijke gebouwen en verspreiding van affiches, folders en flyers met algemene informatie binnen het gemeentelijke netwerk; - Vertaling naar het Nederlands van alle documenten en dossiers voor het publiek; Actieve betrokkenheid bij de werkgroepen die de verhuizing van de gemeentediensten naar het nieuwe administratief centrum op het Jachthof voorbereiden

NOODPLANNING De noodplanning heeft betrekking op de uitwerking van het algemeen nood- en interventieplan en de specifieke plannen om een noodsituatie te beheren. Onder noodsituatie verstaat men: elke gebeurtenis die schadelijke gevolgen voor het maatschappelijk leven veroorzaakt of veroorzaken kan, zoals een ernstige verstoring van de openbare veiligheid, een ernstige bedreiging ten opzichte van het leven of de gezondheid van personen en/of ten opzichte van belangrijke materiële belangen, en waarbij de coördinatie van de disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of om de schadelijke gevolgen te beperken. (KB 16 februari 2006 betreffende de nood- en interventieplannen, art. 6). De belangrijkste acties van 2016 hadden betrekking op: - de ontwikkeling van de coördinatie van de tussenkomende partijen bij rampen en na het herstel - de ontwikkeling van de psychosociale hulp tijdens noodsituaties: door de teams te informeren en te coördineren - de informatie voor de bevolking en de pers: er wordt voorafgaande informatie voor de bevolking ontwikkeld en verspreid (onder andere via de website van de gemeente) zodat de bevolking zich kan voorbereiden op noodsituaties - de deelname aan het federale proefproject Be Alert (de bevolking informeren via sociale media en gsm) wordt voortgezet - de ontwikkeling van de preventie van rampen die een situatie van overmacht kunnen creëren en de voorbereiding van de gemeentelijke diensten op belangrijke risico s - de toename van de veerkracht van de veiligheid, in het bijzonder tijdens festiviteiten (voor elke festiviteit vult de organisator een veiligheidsdossier in en wordt een specifiek veiligheidsdossier opgesteld voor de actoren op het terrein in overleg met de gemeentediensten en de lokale politie) - de toename van de veerkracht van de veiligheid, in het bijzonder in schoolgebouwen (de scholen ertoe aanzetten een crisisbeleid te ontwikkeling): de gemeente promoot de uitwerking van interne noodplannen in de scholen van alle netten. Er werden twee vergaderingen georganiseerd waarop een dertigtal schooldirecties aanwezig waren: - debriefing van oefeningen en uitzonderlijke noodsituaties en verspreiding van de conclusies bij de betrokken actoren (twee oefeningen en/of situaties per jaar) Dit zijn de bijzondere resultaten voor 2016: Bij de aanslagen op 22 maart 2016 heeft de gemeente haar steun aangeboden aan de provinciale diensten. Op vraag van de hoge ambtenaar heeft de gemeente een opvangcentrum geopend voor de betrokkenen. Een van de conclusies van die noodsituatie is dat de communicatiemiddelen van onze diensten versterkt moeten worden om de veerkracht van onze communicatie te verhogen. Behalve met de traditionele communicatiemiddelen zijn onze diensten uitgerust met een tiental Astrid Radio's en er werd een WhatsAppgroep gemaakt. Ontwikkeling van de nieuwe structuur voor het beheer van zwerfdieren: coördinatie van de actoren, analyse van de behoeften en oplossingen in samenwerking met de lokale politie.

PERSONEELSBEHEER Algemeen De dienst Personeelsbeheer staat in voor het dagelijks beheer van het gemeentepersoneel, met uitzondering van het personeel van het politiekorps en het personeel van het OCMW in het kader van de fusie van de diensten eigen aan het gemeentebestuur en het OCMW op 01/09/1993. De dienst heeft de volgende taken: de controle en het algemene toezicht op het gemeentelijk personeel; het indienen van alle verslagen en het opstellen van alle beraadslagingen betreffende de loopbaan van het personeel en het personeel van het OCMW op alle gebied, namelijk: de aanwerving met inbegrip van de organisatie en het toezicht van de examens; de benoeming in tijdelijk verband, op proef of in vast verband; in het kader van de toepassing van het Sociaal Handvest, de vorming en de evaluatie van het personeel: bevorderingen met inbegrip van de organisatie en het toezicht van de examens inbegrepen; het beheer van allerhande verloven; indisponibiliteitstellingen; tuchtstraffen; eretekens; de eervolle onderscheidingen; de toepassing, het bijwerken en de wijzigingen van de statuten, van de reglementen en van de kaders; de toepassing van de wetgeving op de arbeidsovereenkomsten en van de sociale wetgeving; het oproepen van de personeelsleden in het kader van de arbeidsgeneeskunde; de controle van de afwezigheden wegens ziekte; het secretariaat van het Bijzonder Onderhandelingscomité voor het gemeentepersoneel en het personeel van het OCMW; het opstellen van allerhande gegevens en statistieken over de evolutie van de kaders, van het aantal personeelsleden; het antwoord op jobaanvragen en de classificatie ervan per bekwaamheid; de berekening van de wedden en de pensioenen; de inning van subsidies; de kinderbijslagen en de RSZ-bijdragen; het geldelijk statuut; de opmaak van het organigram van de gemeentediensten. het beheer van de werkongevallen van het gemeentelijk en O.C.M.W. personeel. De sociale rol van de dienst dient onderstreept te worden. Zowel de actieve personeelsleden als de gepensioneerden doen namelijk een beroep op de personeelsdienst om een oplossing te vinden voor moeilijkheden die ze ondervinden in het beroeps- en privéleven. Bovendien is de dienst belast met het beheer van de door de staat gesubsidieerde contractuelen bij bepaalde lokale overheden.

01.01.2012 01.01.2013 01.01.2014 01.01.2016 Bediendenkader 30 30 34 34 Werkliedenkader 40 40 34 40 Totaal: 70 70 68 74 ADMINISTRATIEF PERSONEEL (SOCIAAL HANDVEST) Niveau A: A11 gemeentesecretaris 1 Werkliedenpersoneel: A10 gemeenteontvanger 1 A 7 directeur 3 Werkman chauffeur 2 A 6 adviseur 5 A 5 3 A 4 4 A 1 A 1/2/3- A4-A5-vertaler *waarvan 1 licentiaat rechten, 1 licentiaat criminologie en 1 licentiaat public relations/communicatie Niveau B: B4 administratief hoofdsecretaris (2) 23* B 1/2/3 administratief secretaris (21) *waarvan 5 gegradueerden informatica, 1 maatschappelijk assistente, 1 gegradueerde secretariaat en 1 hulpboekhouder Niveau C: C4: administratief hoofdassistent (4) 55 -------------------------------------------- C1/2/3 administratief assistent (51) Niveau D: D4: administratief hoofdadjunct (4) 20 D 1/2/3 administratief adjunct (16) *waarvan 3 stenotypisten Tijdelijk administratief kader Betalend parkeren Niveau E: E 4: ploegverantwoordelijke (1) *waarvan 1 bewaarder van het gemeentehuis 12 -------------------------------------------- ---- E 1/2/3 hulpbediende (11) * waarvan 1 telefonist, 1 verantwoordelijke voor het Niveau D 1/2/3 administratief 28 aanbrengen van gerechtelijke zegels adjunct --- Niveau C 1/2/3 administratief 2 Gesubsidieerde contractuele bedienden Niveau A 1/2/3: bestuurssecretaris Niveau B 1/2/3: administratief secretaris Niveau C 1/2/3: administratief assistent Niveau D 1/2/3: administratief adjunct 6 Niveau E 1/2/3: administratief hulpbediende 2 21 TOTAAL ADMINISTRATIEF PERSONEEL 187 10 1 134 1/2/3 administratief assistent Brigadier 2 0 3 10

TECHNISCH PERSONEEL (SOCIAAL HANDVEST) Niveau A: A2 1/2/3 ingenieur ) A5 eerstaanwezend ingenieur ) 1* A6 eerstaanwezend ingenieur diensthoofd ) * burgerlijk ingenieur ) A8 hoofdingenieur Directeur ) A6 hoofdingenieur 2) A4 eerstaanwezend inspecteur 2) A1 1/2/3 inspecteur 2) 5* * waarvan: industrieel ingenieur leefmilieu 1 Postgraduaat Stedenbouw 1 Industrieel ingenieur Bouwen 1 A4 eerstaanwezend architect ) A1 1/2/3 of architect 1) 1 Niveau B: B4 technisch hoofdsecretaris B1/2/3 technisch secretaris 6) 6 Niveau C: C4 technisch hoofdassistent C1/2/3 technisch assistent 4 4* Niveau D: D1/2/3 technisch adjunct (informatica) 1 1 -------------- - 19 Gesubsidieerd technisch personeel Contract voor het Leefmilieu met het Brussels Gewest (Vervaldatum/Verlenging) Niveau A: A 1/2/3 industrieel ingenieur in leefmilieu 1 Technisch tijdelijk kader GPO Niveau A: A 1/2/3 bestuursecretaris 1 Niveau B: B 1/2/3 technisch secretaris (landmeter) 1

3.WERKLIEDEN- EN MEESTERSCHAPSPERSONEEL VERDELING PER AFDELING (GEMEENTERAAD VAN 25/06/2012) niveaus/ graden GEBOUWEN (35) GARAGE(21) WEGENIS (60) BEGRAAFPLAATS (13) TOBY WERKPLAATSEN TOTAA L C1 technisch 1 1 2 - - 4 assistent D4 6 2 6 2-16 ploegleider D1/2/3 28 16 19 9-72 werkman E4 Ploegverant - woordelijke - - 2 - - 2 E1/2/3 hulp- - - 32 2 huisbewaarder 1 35 werkman 35 19 61 13 1 129 LASTENPERSONEEL - Het aantal betrekkingen van het lastenpersoneel wordt niet bepaald. Het aantal uren dat dagelijks toegekend mag worden, wordt verdeeld over een onbepaald aantal lasten, voltijds en/of deeltijds, volgens de noden en de organisatiemogelijkheden van de diensten. - Het aantal uren dat dagelijks toegekend mag worden aan het lastenpersoneel wordt vastgesteld op 352 uren. - Het lastenpersoneel wordt gelijkgesteld met de graad van hulpwerkman (- vrouw) niveau E 1/2/3.

PERSONEEL VAN HET GRONDBELEID (SOCIAAL HANDVEST) A. Administratief personeel Niveau A: A 5 A 4 A 1 1/2/3 Afdelingschef Adjunct adviseur Secret. 1 Niveau B: B 1/2/3 Niveau C: C 4 C 1/2/3/4 Administratief secretaris gegradueerde in boekhouding Administratief hoofdassistent Administratief assistent 1 3 Niveau D: D 4 D 1/2/3 Administratief hoofdadjunct Administratief adjunct 1 B. Technisch personeel Niveau A: A 5 A 4 A 1/2/3 Architect of inspecteurschef Architect of hoofdinspecteur Architect of inspecteur 1 1 Niveau B: B 1/2/3 Technisch secretaris 1 C. Werkliedenpersoneel Niveau D: D 4 D 1/2/3 Bestuurder Werkman 1 5 Niveau E: E 1/2/3 Hulpwerkman 2

5PERSONEEL VAN CULTUREEL CENTRUM LEOPOLD S. SENGHOR (F) Niveau A: A 4 Adjunct adviseur... 0 N.B. Het cultureel centrum Léopold S. SENGHOR is van de Franstalige taalrol, de Vlaamse Gemeenschap beschikt over een cultureel centrum op het gemeentelijk grondgebied. VERZORGINGS-, BIJSTANDS- EN BUITENSCHOOLS NIET-GESUBSIDIEERD ONDERWIJS: A.- Niet gesubsidieerd onderwijs: - A 6 Adviseur (pedagogisch inspecteur) 0 C 1/2/3 Administratief adjunct (secretaris van een school + PMS-centrum) 8 D 1/2/3 Werkman (belast met het onderhoud van de machines van het technisch onderwijs) 0 E 4 Conciërge van een school 8 E 1/2/3 Hulpbediende (verantwoordelijke voor de schoolkeukens) 4 TOTAAL: 20 B.- Kinderdagverblijf Aimé Dupont en peutertuinen: A 2 1/2/3 Arts: deeltijds 2 B 4 Technisch hoofdsecretaris (gegradueerde directrice verpleegster) 2 B 1/2/3 Technisch secretaris (adjunct gegradueerde verpleegster) halftijds... 0,5 Technisch secretaris (adjunct gegradueerde verpleegster) fulltime... 1,5 Technisch secretaris (sociale werkster) 2 C 4 Technisch hoofdassistent (kinderverzorgster)... 1 C 1/2/3 Technisch assistent (kinderverzorgster)... 10)... 16,5 D 1/2/3 Administratief adjunct (stenodactylo telefoniste) 1 E 1/2/2 Hulpbediende (conciërge) 1 Hulpwerkman (onderhoudspersoneel verantwoordelijke voor de keuken) 8 TOTAAL: 35,5 Gesubsidieerde contractuele agenten: C 1/2/3 Technisch assistent (kinderverzorgster) thuisverzorging van kinderen 6 TOTAAL:... 41,5 C.- Gezondheidscentrum: - schoolgeneeskunde: A 2 Arts 1 fulltime/4.200 leerlingen B 1/2/3 Technisch secretaris (gegradueerde verpleger (ster) van sociale hygiëne.1 fulltime/4200 leerlingen OF C 1/2/3 Technisch assistent (gebrevetteerde verpleger (ster) A 2.halftijds/4200 leerlingen B 1/2/3 Technisch secretaris (maatschappelijk werkster)..halftijds/4200 leerlingen - arbeidsgeneeskunde: A 2 Geneesheer: deeltijds per prestatie tarief R.I.Z.I V 1 B 1/2/3 Technisch secretaris (maatschappelijke werkster): ¼-tijds 1 N.B. Het personeel onder 5: A, B, C en D (schoolgeneeskunde) is van de Franstalige taalrol. Het personeel onder 5 : B, C en D (schoolgeneeskunde) is gedeeltelijk gesubsidieerd en is geregeld door de normen van de Franse Gemeenschap en/of door K&Gwat betreft het kader, de vereiste titels en de bevordering de verloven, de gesubsidieerde lonen en de werking.

NIET-GEKLASSEERD IN HET SOCIAAL HANDVEST Psycho-medisch-sociaal centrum: gesubsidieerd door de Franse Gemeenschap Directeur (trice) 1 Adviseur 2 Maatschappelijk (e) werker(ster) 2 Verpleger (ster) 1 6 Personeel van de bibliotheken Bibliotheek HERGE (F): erkend in klasse C door de Franse Gemeenschap: 4 vaste toelagen = 4 voltijdse of 150 u./week. Leidend personeel: bibliothecaris (37.30 u./week) 1 Technisch personeel: adjunct bibliothecaris (37.30 u./week) 1 (4 x 37.30 u./week = 150 u./week) 4 (Besluit van de Franse Gemeenschap van 14 maart 1995, art. 42, 43, 46, 47) Vzw Gemeentelijke Openbare Bibliotheek van Etterbeek (N): erkend door de Vlaamse Gemeenschap: subsidie: 53 u./week - Bibliothecaris... 37.30 u./week Maximum 3 bibliotheekassistenten of bediende voor samen maximum... 61.30 u./week ---------------- 99 u./week Personeel betaald per prestatie Burgerlijke stand/begrafenissen Controlegeneesheer van de geboorten en overlijdens: deeltijds per prestatie 1 Organist (huwelijken, gouden bruiloften, huldebetuigenissen): deeltijds per prestatie 1 Secretariaat Een beëdigd vertaler (vertalingen van de gemeenteraad, tuchtstraffen): per prestatie 1

VERDELING VAN HET GEMEENTEPERSONEEL PER STATUUT: Aantal personen in dienst op: 01.01.2012 01.01.2013 01.01.2014 01.01.2016 Administratief personeel 178 178 177 186 Technisch personeel 17 19 19 21 Personeel van de Regie van Grondbeleid 18 18 17 18 Werklieden en meesterschapspersoneel 99 99 99 100 Personeel van de bibliotheken 10 10 10 10 Personeel van het PMS-centrum 6 6 6 6 Personeel van het kinderdagverblijf 18 18 19 19 Personeel van de peutertuinen 5 5 5 5 Personeel van het gezondheidscentrum 24 24 27 27 Lastenpersoneel (onderhoud + 82 83 83 85 Veiligheidscontract 46 49 48 46 Veiligheidscontract (Adm. + opvoeders) 22 23 Gesubsidieerd onderwijzend personeel: 01/01/2012 01/01/2013 01/01/2014 Kleuteronderwijs Bewakingspersoneel 49 49 50 53 Lager onderwijs 132 132 140 150 Technisch onderwijs 78 78 74 75 Kunstonderwijs: Kunsten en 17 17 17 17 Muziek 45 45 49 45 Sociale promotie 40 40 45 45 Niet- gesubsidieerd onderwijzend 01/01/2012 01/01/2013 01/01/2014 Pedagogisch inspecteur 0 0 0 0 Schoolsecretaris 8 8 8 8 Conciërge 8 8 8 8 Coördinator 1 1 1 1 Varia: 01/01/2011 01/01/2012 01/01/2013 Conciërge 2 2 2 2 Arts vaststeller geboorten overlijdens 1 1 1 1 Organist 1 1 1 1 Coördinator (cohabitatie + impulsie) 1 1 1 - Technische raadgever ( cohabitatie) - - - - Secretaris (cohabitatie + impulsie) 1 1 1 - Wettelijke graden: (zie goedgekeurd 01/01/2011 01/01/2012 01/01/2013 Gemeentesecretaris 1 1 1 1 Gemeenteontvanger 1 1 1 1

ONDERHANDELINGSCOMITÉ Het bijzonder onderhandelingscomité voor het gemeentepersoneel en het personeel van het OCMW heeft vier vergaderingen gehouden in 2014. De onderhandelingen hebben geleid tot de ondertekening van elf protocols. INFORMATIE VAN FUNCTIONELE AARD a) Globale gegevens: 2012 2013 2014 2016 - Akten van benoeming: - in tijdelijk verband 200 211 220 201 - op proef 24 10 5 4 - in vast verband 11 26 5 7 ------ ------ ------- ------- 235 247 230 212 - Indisponibiliteitstellingen 15 24 23 26 - Promoties 10 7 5 8 - Ontslagnemingen en pensioenstellingen 28 35 11 9 - Afdankingen 6 9 2 9 - Tuchtstraffen 0 1 0 0 - Eervolle onderscheidingen (ingediende aanvragen) 0 0 0 0 - Eedafleggingen 55 0 0 0 - Arbeidsgeneeskunde - oproepingen (onderzoeken 680 632 588 559 bij b) Onderwijzend gemeentepersoneel: zie 1.2.1. supra verdeling van het gemeentepersoneel per statuut

DIENST VOOR PREVENTIE EN BESCHERMING OP HET WERK 2012 2013 2014 2016 Personeelsbestand 847 869 854 853 Aantal ongevallen 20 23 18 17 Aantal verloren dagen 4460 734 945 132 Aantal ongevallen op de weg naar het werk 6 14 2 8 Jaarlijkse frequentiegraad 22,09 17,91 19,84 18,26 Jaarlijkse ernstgraad 0,50 0,57 1,04 0,14 VEILIGHEIDS-EN PREVENTIECONTRACT NIVEAU A: Preventieambtenaar 1 Interne evaluator 1 schoolbemiddelaarster 2 Criminoloog voor alternatieve gerechtelijke maatregelen 1 Coördinator van de straathoekwerkers 1 Pojectverantwoordelijke 1 NIVEAU B: Administratieve en financiële coördinator 1 Coördinator van de gemeenschapswachten 1 Conflictbemiddelaar 0;5 Straathoekwerker... 5 Bemiddelaar van conflicten 5 Diefstalpreventieadviseur 0 Verantwoordelijke Huis van de Preventie 1 NIVEAU C: Verantwoordelijke van huiswerkschool. 1 Straathoekwerker voltijds 2 Gemeenschapswachten vaststellers 4 Administratief assistent..... 3,5 Terreincoördinator van de gemeenschapswachten 1 NIVEAU D: Straathoekwerker 0 Terreincoördinator van de gemeenschapswachten 1 Gemeenschapswachten 13 Gemeenschapswachten zomerperiode..2 Gemeenschapswacht-vaststeller 2 Animator ACS 1 NIVEAU E: Straathoekwerker 1 Gemeenschapswachten 28 Gemeenschapswachten (zomerperiodes) 2... 77

SOCIALE DIENST VOOR HET PERSONEEL Gegevens: 02 627 23 49 of 23 88 sociale.dienst@etterbeek.be sociale.dienst@etterbeek.be Enkel op afspraak -------------------------------------------- Aantal dossiers die geopend werden in 2016: 20 Totaalaantal dossiers: 250 Geboden hulp: Luisterend oor/advies Oriëntatie Administratieve hulp Sociale begeleiding Eventueel financiële hulp

FINANCIEN TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSREKENING In de gemeentelijke begroting worden de uitgaven en ontvangsten van het komende dienstjaar geraamd. De begrotingsrekening wordt opgesteld na afloop van het dienstjaar en somt, artikel per artikel, alle uitgevoerde uitgaven en ontvangsten op van het voorbije dienstjaar. Aan de hand van de begrotingsrekening kan de uitvoering van de begroting over de tijdsspanne van een jaar gecontroleerd worden. De begrotingsrekening is dus een weerspiegeling van het gevoerde beleid. De begrotingsrekening is op dezelfde manier ingedeeld als de begroting: in uitgaven en ontvangsten enerzijds en in gewone en buitengewone dienst anderzijds. In de gewone dienst vindt men in principe alle uitgaven en ontvangsten terug die zich minstens één keer per jaar voordoen. De buitengewone dienst weerspiegelt per definitie alle uitgaven en ontvangsten die een blijvende invloed uitoefenen op de waarde van het gemeentelijke patrimonium. De uitgaven en ontvangsten zijn eveneens onderverdeeld volgens functionele en economische groepen (naargelang de bestemming en de aard). Om een duidelijker beeld te geven bij de vergelijkingen hebben we de 28 functies van de begroting samengevoegd tot tien functionele groepen:

I. Algemeen beheer Algemeen bestuur Privépatrimonium Algemene diensten II. III. IV. Veiligheid Brandweer Politie/Justitie Communicatie Communicatie/Wegenis/Waterlopen Economie Handel/Industrie Landbouw/Visvangst V. Onderwijs Lager onderwijs Secundair onderwijs Wetenschappelijk onderwijs Bijzonder onderwijs VI. VII. VIII. IX. Cultuur Jeugd, algemene opvoeding en kunst Openbare bibliotheken Erediensten Erediensten Sociale hulp/gezondheidszorg Sociale veiligheid en- bijstand Sociale- en familiale zaken Openbare gezondheid en hygiëne Voeding/Water Openbare netheid en stedenbouw Ontsmetting/Schoonmaak/Huisafval Afvalwater Begraafplaatsen/Milieu Huisvesting en inrichting van het grondgebied X. Niet-verdeelbaar Fondsen Belastingen Verzekeringen Algemene schuld Niet-verdeelbare ontvangsten en uitgaven

Definities Alvorens de cijfergegevens voor te stellen, verduidelijken we eerst enkele begrippen: De netto vastgestelde rechten zijn de ontvangsten die met zekerheid aan de gemeente verschuldigd zijn door geïdentificeerde derden, hoewel deze vordering nog niet geïnd hoeft te zijn. De vastgelegde uitgaven zijn het geheel van verplichtingen die de gemeente moet betalen aan welbepaalde derden. Deze uitgaven worden, na controle van de regelmatigheid, door de ontvanger geboekt op de begrotingsartikels en vervolgens gestort op de algemene rekeningen. De begrotingsrekening heeft twee resultaten: het begrotingsresultaat en het boekhoudkundige resultaat. Het begrotingsresultaat (algemeen) is het verschil tussen de netto vastgestelde rechten en de vastgelegde uitgaven en vormt het resultaat van de uitgevoerde begroting. Daarom vervangt dit het geschatte resultaat in de lopende begroting. Het begrotingsresultaat vormt het eindresultaat van de rekening, namelijk het begrotingsresultaat van het dienstjaar en het algemene resultaat van de begrotingsrekening van het voorgaande dienstjaar. Naargelang het resultaat positief of negatief is, spreekt men, op het niveau van de begrotingsrekening, van een overschot of een tekort. Het begrotingsresultaat is het saldo dat moet worden overgedragen naar het volgende dienstjaar. Het boekhoudkundige resultaat is het saldo tussen de netto vastgestelde rechten en de aangerekende uitgaven. Wanneer de vastgestelde rechten groter zijn dan de aangerekende uitgaven dan stellen we een overschot vast. In het tegenovergestelde geval spreken we van een tekort. Die laatste definities worden schematisch voorgesteld op de volgende pagina.

Het begrotingsresultaat Netto vastgestelde rechten van het eigen dienstjaar - Vastgelegde uitgaven van het eigen dienstjaar Het begrotingsresultaat van het eigen dienstjaar Netto vastgestelde rechten van de voorgaande dienstjaren - Vastgelegde uitgaven van de voorgaande dienstjaren Begrotingsresultaat vóór afnemingen Vastgestelde rechten van de afnemingen - Vastgelegde uitgaven van de afnemingen Begrotingsresultaat + Algemeen begrotingsresultaat van de voorgaande dienstjaren Algemeen begrotingsresultaat + Overschot - Tekort Het boekhoudkundige resultaat Netto vastgestelde rechten - Aangerekende uitgaven Het gecumuleerde boekhoudkundige resultaat + Boni - Mali

de begrotingsresultaten van de gewone dienst 2016 Groei t.o.v. 2015 Netto vastgestelde rechten (a) van het eigen dienstjaar Vastgestelde uitgaven van het eigen dienstjaar - 101.333.816,98 4,57% 95.824.522,05 0,92% Begrotingsresultaat van het eigen dienstjaar (b) 5.509.294,93 181,25% % (b) / (a) 5,44% Netto vastgestelde rechten van de voorgaande dienstjaren Vastgestelde uitgaven van de voorgaande dienstjaren - 16.321.773,35 38,88% - Algemeen begrotingsresultaat van de voorafgaande dienstjaren 16.321.773,35 38,88% Begrotingsresultaat voor afnemingen 21.831.068,28 59,22% Afnemingen - Algemeen begrotingsresultaat 21.831.068,28 59,22%

Boekhoudkundig resultaat van de gewone dienst 2016 Groei t.o.v. 2015 Vastgestelde rechten 101.333.816,98-6,74% - Aangerekende uitgaven 93.657.424,12-1,36% Gecumuleerd boekhoudkundig resultaat 7.676.392,86-44,01%

EVOLUTIE VAN DE VASTGESTELDE RECHTEN VOLGENS ECONOMISCHE GROEP VANWAAR KOMEN DE GEWONE ONTVANGSTEN? Economische groep 2016 Groei t.o.v. 2015 Prestaties 6% 6.175.227,22 7,21% Overdrachten 91% 90.640.177,02 10,12% Fondsen 15.295.417,35 1,66% Belastingen 45.527.835,62 15,56% Staatsleningen 674.758,25 0,08% Tussenkomst / onderwijspers. 14.868.533,28 0,60% Schuld 3% 2.663.173,74-24,10% Totaal 99.478.577,98 8,62%

FUNCTIONELE VERDELING VAN DE NETTO VASTGESTELDE RECHTEN VAN HET EIGEN DIENSTJAAR Wat is de oorsprong van de gewone ontvangsten? Nr. Functie Bedrag in absolute cijfers Uitgedrukt per inwoner Uitgedrukt m.b.t. het totaal 00 Algmeen 3.050.493,98 64,54 3,02% 01 Algemene schuld - - 0,00% 02 Fondsen 15.295.417,35 323,60 15,16% 04 Belastingen en retributies 46.695.477,86 987,93 46,27% 05 Verzekeringen 72.157,70 1,53 0,07% 10-121 Algemeen bestuur 599.564,85 12,68 0,59% 124 Privé patrimonium 446.124,28 9,44 0,44% 13 Algemene dienst 331.740,39 7,02 0,33% 15 Buitenlandse betrekkingen 28.630,51 0,61 0,03% 16 Hulp aan ontwikkelingslanden - - 0,00% 3 Justitie - Politie 2.995.178,01 63,37 2,97% 4 Verkeer - Wegenis - Waterlopen 562.098,53 11,89 0,56% 5 Handel - Industrie 3.633.957,32 76,88 3,60% 70-72 Kleut. ond. (721) - Lag. ond. (722) 9.196.371,00 194,57 9,11% 73 Secundair onderwijs 5.487.711,81 116,10 5,44% 74 Hoger onderwijs 1.999.025,96 42,29 1,98% 75 Onderwijs voor gehandicapten 1.496.774,43 31,67 1,48% 76-77 - 78 Volksopleiding en kunst 808.682,07 17,11 0,80% 79 Erediensten - - 0,00% 82-83 Sociale zekerheid en bijstand 561.518,21 11,88 0,56% 84 Sociale en familiale hulp 1.683.971,40 35,63 1,67% 879 Gezondheid en hygiëne 4.449.247,55 94,13 4,41% 9 Huisvesting - Stedenbouw 1.530.437,05 32,38 1,52% Totaal 100.924.580,26 2.135,25 100,00%

EVOLUTIE VAN DE NETTO VASTGESTELDE RECHTEN VOLGENS FUNCTIONELE KLASSE vanwaar komen de gewone ontvangsten? Functionele klasse 2016 Groei t.o.v. 2015 I. Algemeen bestuur 1.406.060,03-14,25% II. Veiligheid 2.995.178,01 140,31% III. Verkeer 562.098,53-2,00% IV. Economie 3.633.957,32 5,82% V. Onderwijs 18.179.883,20 1,44% VI. Cultuur 1.205.143,79 11,05% VII. Erediensten - 0,00% VIII. Sociale hulp - Gezondheidszorg 6.694.737,16-0,95% IX. Openbare netheid - Stedenbouw 1.543.212,05-34,20% X. Niet verdeelbare ontvangsten 65.113.546,89 11,43% Totaal 101.333.816,98 8,45%

EVOLUTIE VAN ENKELE COMPONENTEN VAN DE NIET-VERDEELBARE ONTVANGSTEN vanwaar komen de gewone ontvangsten? Niet-verdeelbare ontvangsten 2016 Groei t.o.v. 2015 Fondsen 15.295.417,35 1,66% Belastingen 45.527.835,62 15,56% Opcentiemen onr. voorheff. 22.010.631,33 4,48% Opcentiemen personenbel. 14.088.574,04 65,92% Opcentiemen verkeersbel. 292.986,13 0,47%

EVOLUTIE VAN DE UITGAVEN VOLGENS ECONOMISCHE GROEP Waarvoor zijn de gewone uitgaven bestemd? Economische groep 2016 Groei t.o.v. 2015 Personeel 50% 48.196.063,98 2,52% Werking 9% 8.158.407,90 0,32% Overdrachten 32% 30.981.917,25 1,38% Schuld 9% 8.488.132,92 1,75% Totaal 95.824.522,05 1,89%

FUNCTIONELE VERDELING VAN DE VASTGESTELDE UITGAVEN VAN HET EIGEN DIENSTJAAR 2016 Waarvoor zijn de gewone uitgaven bestemd? Nr. Functie Bedrag in absolute cijfers Uitgedrukt per inwoner Uitgedrukt m.b.t. het totaal 00 Algmeen 7.913.460,67 167,42 8,26% 01 Algemene schuld - - 0,00% 02 Fondsen 404.428,21 8,56 0,42% 04 Belastingen en retributies 490.122,57 10,37 0,51% 05 Verzekeringen 411.794,84 8,71 0,43% 10-121 Algemeen bestuur 4.820.938,36 102,00 5,03% 124 Privé patrimonium 4.109.356,54 86,94 4,29% 13 Algemene dienst 6.721.896,30 142,21 7,01% 14 Rampen 2.000,00 0,04 0,00% 15 Buitenlandse betrekkingen 368.713,65 7,80 0,38% 16 Hulp aan ontwikkelingslanden - - 0,00% 3 Justitie - Politie 12.039.672,57 254,72 12,56% 4 Verkeer - Wegenis - Waterlopen 4.440.694,43 93,95 4,63% 5 Handel - Industrie 132.853,12 2,81 0,14% 70-72 Kleut. ond. (721) - Lag. ond. (722) 12.150.359,50 257,06 12,68% 73 Secundair onderwijs 5.716.042,33 120,93 5,97% 74 Hoger onderwijs 2.183.735,01 46,20 2,28% 75 Onderwijs voor gehandicapten 1.776.499,93 37,59 1,85% 76-77 - 78 Volksopleiding en kunst 4.940.889,49 104,53 5,16% 79 Erediensten 54.499,37 1,15 0,06% 82-83 Sociale zekerheid en bijstand 15.137.157,61 320,25 15,80% 84 Sociale en familiale hulp 3.024.081,31 63,98 3,16% 85 Werk - - 0,00% 879 Gezondheid en hygiëne 6.131.484,83 129,72 6,40% 9 Huisvesting - Stedenbouw 2.853.841,41 60,38 2,98% Totaal 95.824.522,05 2.027,35 100,00%

EVOLUTIE VAN DE UITGAVEN PER FUNCTIONELE KLASSE Waarvoor zijn de gewone uitgaven bestemd? Functionele klasse 2016 Groei t.o.v. 2015 I. Algemeen bestuur 13.569.904,85-6,11% II. Veiligheid 12.039.672,57 1,38% III. Verkeer 4.440.694,43 7,02% IV. Economie 132.853,12 4,74% V. Onderwijs 21.826.636,77 0,64% VI. Cultuur 7.393.889,49 21,55% VII. Erediensten 54.499,37-17,81% VIII. Sociale hulp - Gezondheidszorg 24.292.723,75-1,18% IX. Openbare netheid - Stedenbouw 2.853.841,41 3,58% X. Niet verdeelbare ontvangsten 9.219.806,29 11,51% Totaal 95.824.522,05 1,89%

VERSCHIL TUSSEN DE BEGROTING EN DE REKENING GEWONE DIENST VERSCHIL PER ECONOMISCHE KLASSE - UITGAVEN Uitgaven Oorspr. begroting (1) Definitieve begroting (2) Rekening (3) ((3)-(1))/(1) ((3)-(2))/(2) Personeel 48.196.063,98 49.285.315,73 48.196.063,98 0,00% -2,21% Werking 8.158.407,90 9.192.632,72 8.158.407,90 0,00% -11,25% Overdrachten 30.981.917,25 31.409.315,95 30.981.917,25 0,00% -1,36% Schuld 8.488.132,92 8.586.165,11 8.488.132,92 0,00% -1,14% Totaal 95.824.522,05 98.473.429,51 95.824.522,05 0,00% -2,69%

VERSCHIL PER ECONOMISCHE KLASSE ONTVANGSTEN Ontvangsten Oorspr. begroting (1) Definitieve begroting (2) Rekening (3) ((3)-(1))/(1) ((3)-(2))/(2) Prestaties 6.175.227,22 6.103.662,36 6.175.227,22 0,00% 1,17% Overdrachten 92.495.416,02 90.043.887,94 90.640.177,02-2,01% 0,66% Schuld 2.663.173,74 2.581.722,00 2.663.173,74 0,00% 3,15% Totaal 101.333.816,98 98.729.272,30 99.478.577,98-1,83% 0,76%

VERSCHIL PER FUNCTIONELE KLASSE UITGAVEN Uitgaven Oorspr. begroting (1) Definitieve begroting (2) Rekening (3) ((3)- (1))/(1) ((3)- (2))/(2) Algemeen bestuur 15.072.311,56 16.481.532,29 16.022.904,85 6,31% -2,78% Veiligheid 12.326.961,18 12.341.622,45 12.039.672,57-2,33% -2,45% Verkeer 4.325.124,99 4.546.220,54 4.440.694,43 2,67% -2,32% Economie 104.938,10 146.692,63 132.853,12 26,60% -9,43% Onderwijs 21.981.628,72 22.125.996,63 21.826.636,77-0,71% -1,35% Cultuur 4.945.446,48 5.205.279,10 4.940.889,49-0,09% -5,08% Erediensten 53.119,19 54.530,78 54.499,37 2,60% -0,06% Sociale hulp - Gezondheidszorg 19.657.262,87 18.735.197,73 24.292.723,75 23,58% 29,66% Openbare netheid - - 8.582.451,29 9.491.643,81 2.853.841,41 Stedenbouw 66,75% -69,93% Niet-verdeelbare uitgaven 8.170.726,21 9.344.713,55 9.219.806,29 12,84% -1,34% Totaal 95.219.970,59 98.473.429,51 95.824.522,05 0,63% -2,69%

VERSCHIL PER FUNCTIONELE KLASSE ONTVANGSTEN Ontvangsten Oorspr. begroting (1) Definitieve begroting (2) Rekening (3) ((3)- (1))/(1) ((3)- (2))/(2) Algemeen bestuur 1.359.492,67 1.359.492,67 1.406.060,03 3,43% 3,43% Veiligheid 1.773.540,86 1.779.340,86 2.995.178,01 68,88% 68,33% Verkeer 507.136,52 507.136,52 562.098,53 10,84% 10,84% Economie 3.705.000,00 3.705.000,00 3.633.957,32-1,92% -1,92% Onderwijs 18.064.273,92 18.064.273,92 18.179.883,20 0,64% 0,64% Cultuur 1.128.957,11 1.140.957,11 808.682,07-28,37% -29,12% Erediensten 1.000,00 1.000,00 - -100,00% -100,00% Sociale hulp - Gezondheidszorg 2.441.522,10 2.479.103,73 2.245.489,61-8,03% -9,42% Openbare netheid - Stedenbouw 5.145.343,83 6.066.660,52 5.979.684,60 16,22% -1,43% Niet-verdeelbare uitgaven 62.164.871,03 65.481.545,97 65.113.546,89 4,74% -0,56% Totaal 96.291.138,04 100.584.511,30 100.924.580,26 4,81% 0,34%

AANTAL INWONERS OP 31 DECEMBER Dienstjaar Aantal inwoners Aangroei / vorig jaar 1988 basis 100 1988 40.007-4.237 100,00 1989 39.810-197 99,51 1990 39.110-700 97,76 1991 38.749-361 96,86 1992 38.668-81 96,65 1993 38.385-283 95,95 1994 38.724 339 96,79 1995 38.434-290 96,07 1996 38.280-154 95,68 1997 39.231 951 98,06 1998 39.235 4 98,07 1999 39.370 135 98,41 2000 39.323-47 98,29 2001 40.174 851 100,42 2002 41.019 845 102,53 2003 41.277 258 103,17 2004 41.097-180 102,72 2005 41.585 488 103,94 2006 42.037 452 105,07 2007 42.902 865 107,24 2008 43.437 535 108,57 2009 44.282 845 110,69 2010 45.443 1.161 113,59 2011 45.408-35 113,50 2012 46.065 657 115,14 2013 46.259 194 115,63 2014 46.611 352 116,51 2015 47.018 407 117,52 2016 47.266 248 118,14

GEMEENTEFONDS Dienstjaar Vastgestelde rechten Aangroei / vorig jaar 1988 basis 100 1988 5.581.696,38 772.754,22 100,00 1989 5.001.276,65-580.419,73 89,60 1990 4.544.003,06-457.273,59 81,41 1991 4.984.881,32 440.878,26 89,31 1992 5.459.394,50 474.513,18 97,81 1993 8.326.964,59 2.867.570,09 149,18 1994 9.488.362,61 1.161.398,02 169,99 1995 10.356.445,28 868.082,67 185,54 1996 10.549.477,47 193.032,19 189,00 1997 10.952.823,26 403.345,79 196,23 1998 10.387.835,52-564.987,74 186,11 1999 10.041.209,35-346.626,17 179,90 2000 9.766.840,97-274.368,38 174,98 2001 9.885.309,21 118.468,24 177,10 2002 10.431.528,15 546.218,94 186,89 2003 11.103.047,38 671.519,23 198,92 2004 11.244.092,06 141.044,68 201,45 2005 11.391.469,45 147.377,39 204,09 2006 11.650.180,34 258.710,89 208,72 2007 12.189.383,20 539.202,86 218,38 2008 12.252.870,55 63.487,35 219,52 2009 12.525.585,67 272.715,12 224,40 2010 12.875.943,95 350.358,28 230,68 2011 13.065.510,46 189.566,51 234,08 2012 13.219.992,02 154.481,56 236,85 2013 13.358.760,20 138.768,18 239,33 2014 13.497.727,06 138.966,86 241,82 2015 13.303.812,87-193.914,19 238,35 2016 13.480.940,49 177.127,62 241,52

ONROERENDE VOORHEFFING Dienstjaar Vastgestelde rechten Aangroei / vorig jaar 1988 basis 100 1988 9.467.240,50 1.390.528,31 100,00 1989 9.861.371,89 394.131,39 104,16 1990 9.230.608,95-630.762,94 97,50 1991 7.778.478,53-1.452.130,42 82,16 1992 9.591.186,59 1.812.708,06 101,31 1993 12.118.348,73 2.527.162,14 128,00 1994 11.692.579,53-425.769,20 123,51 1995 15.547.736,24 3.855.156,71 164,23 1996 12.968.888,77-2.578.847,47 136,99 1997 13.524.112,48 555.223,71 142,85 1998 13.091.596,81-432.515,67 138,28 1999 13.203.548,87 111.952,06 139,47 2000 10.737.106,71-2.466.442,16 113,41 2001 16.656.477,90 5.919.371,19 175,94 2002 14.838.045,75-1.818.432,15 156,73 2003 15.557.147,31 719.101,56 164,33 2004 15.801.760,90 244.613,59 166,91 2005 15.693.376,29-108.384,61 165,77 2006 16.141.253,97 447.877,68 170,50 2007 16.176.547,79 35.293,82 170,87 2008 16.702.939,09 526.391,30 176,43 2009 17.483.233,91 780.294,82 184,67 2010 17.817.996,19 334.762,28 188,21 2011 16.495.709,87-1.322.286,32 174,24 2012 19.020.124,24 2.524.414,37 200,90 2013 21.645.873,80 2.625.749,56 228,64 2014 21.407.065,76-238.808,04 226,12 2015 21.065.978,19-341.087,57 222,51 2016 22.010.631,33 944.653,14 232,49

PERSONENBELASTINGEN Dienstjaar Vastgestelde rechten Aangroei / vorig jaar 1988 basis 100 1988 5.153.177,75 215.176,57 100,00 1989 3.882.290,39-1.270.887,36 75,34 1990 5.419.059,94 1.536.769,55 105,16 1991 4.564.028,22-855.031,72 88,57 1992 5.641.587,19 1.077.558,97 109,48 1993 4.356.390,79-1.285.196,40 84,54 1994 5.806.820,94 1.450.430,15 112,68 1995 6.807.910,01 1.001.089,07 132,11 1996 6.741.633,97-66.276,04 130,82 1997 7.489.733,86 748.099,89 145,34 1998 7.141.312,65-348.421,21 138,58 1999 7.461.500,50 320.187,85 144,79 2000 9.986.765,06 2.525.264,56 193,80 2001 7.449.348,26-2.537.416,80 144,56 2002 7.965.591,16 516.242,90 154,58 2003 8.441.410,63 475.819,47 163,81 2004 8.608.921,40 167.510,77 167,06 2005 8.464.089,55-144.831,85 164,25 2006 8.191.255,86-272.833,69 158,96 2007 11.171.523,61 2.980.267,75 216,79 2008 8.357.424,53-2.814.099,08 162,18 2009 9.187.803,61 830.379,08 178,29 2010 10.751.137,94 1.563.334,33 208,63 2011 11.077.745,19 326.607,25 214,97 2012 10.677.720,40-400.024,79 207,21 2013 11.072.008,14 394.287,74 214,86 2014 11.510.243,10 438.234,96 223,36 2015 8.491.098,02-3.019.145,08 164,77 2016 14.088.574,04 5.597.476,02 273,40

SCHULDENLAST Dienstjaar Andere Thesaurie Investeringen Total schuld Aangroei / vorig jaar 1988 basis 100 1991 51.480,84 471.121,79 4.167.842,83 4.690.445,46-100,00 1992 105.273,74 1.137.373,07 5.263.048,54 6.505.695,35 1.815.249,89 138,70 1993 67.129,49 1.723.075,66 4.811.192,96 6.601.398,11 95.702,76 140,74 1994 58.008,57 929.842,24 4.727.511,69 5.715.362,50-886.035,61 121,85 1995 54.521,90 304.570,71 4.847.289,98 5.206.382,59-508.979,91 111,00 1996 54.562,55 2.314.849,71 4.681.675,91 7.051.088,17 1.844.705,58 150,33 1997 136.146,37 3.319.602,13 3.732.432,65 7.188.181,15 137.092,98 153,25 1998 69.648,93 4.074.436,67 4.186.376,91 8.330.462,51 1.142.281,36 177,60 1999 57.130,58 5.571.792,62 4.045.000,73 9.673.923,93 1.343.461,42 206,25 2000 51.480,84 2.475.070,31 4.432.214,98 6.958.766,13-2.715.157,80 148,36 2001 51.480,84 2.674.386,80 4.278.900,34 7.004.767,98 46.001,85 149,34 2002 51.580,84 2.776.518,19 4.728.769,54 7.556.868,57 552.100,59 161,11 2003 31.967,94 2.985.899,63 5.502.723,27 8.520.590,84 963.722,27 181,66 2004-2.924.807,45 5.360.689,28 8.285.496,73-235.094,11 176,65 2005-3.444.031,57 5.120.546,17 8.564.577,74 279.081,01 182,60 2006-3.770.206,41 5.272.903,39 9.043.109,80 478.532,06 192,80 2007-4.056.168,42 5.142.204,81 9.198.373,23 155.263,43 196,11 2008-3.419.862,54 5.586.949,92 9.006.812,46-191.560,77 192,02 2009-3.411.014,46 4.995.232,68 8.406.247,14-600.565,32 179,22 2010-3.421.337,87 8.349.530,27 11.770.868,14 3.364.621,00 250,95 2011-3.423.169,17 5.094.884,95 8.518.054,12-3.252.814,02 181,60 2012-3.511.740,25 4.950.503,97 8.462.244,22-55.809,90 180,41 2013-3.516.861,11 5.163.907,86 8.680.768,97 218.524,75 185,07 2014-2.992.508,60 5.571.867,80 8.564.376,40-116.392,57 182,59 2015-2.902.760,24 5.439.623,60 8.342.383,84-221.992,56 177,86 2016-3.039.843,73 5.448.289,19 8.488.132,92 145.749,08 180,97

OPENBARE WERKEN Algemeenheden, opvallende feiten Administratieve dienst ALGEMEENHEDEN De dienst Openbare Werken maakt deel uit van de afdeling Stadsbeheer, die ook Ruimtelijke Ordening (Stedenbouw en Leefmilieu) en de afdeling Mobiliteit omvat. De dienst, met inbegrip van de netheid, wordt geleid door een inspecteurschef en een administratief secretaris. Zij worden omringd door twee hoofdinspecteurs, vier technisch secretarissen, drie technisch assistenten, een administratief secretaris en zes administratieve assistenten. De interne dienst voor preventie en bescherming wordt eveneens verzekerd door twee ambtenaren van dit departement. ADMINISTRATIEVE DIENST 2016 Opstellen van de bestekken: Gewone dienst Offerteaanvraag 1 Onderhandelingsprocedure met 1 bekendmaking Vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met 7 bekendmaking Onderhandelingsprocedure via aanvaarde 106 factuur Onderhandelingsprocedure zonder 88 bekendmaking Buitengewone dienst Offerteaanvraag 3 Vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met 2 bekendmaking Onderhandelingsprocedure via aanvaarde 1 factuur Onderhandelingsprocedure zonder 38 bekendmaking Behandeling van bestelbonnen bestuur 4.951 Behandeling van facturen 9.111 Betalingsherinneringen 504 Definitieve aanwervingen bestuur 4.951 Behandeling van betalingsmandaten ± 3.000 Behandeling facturen/schuldvordering... in 8.531 e-courrier Wegvergunningen 3.438 Toekennen van parkeerverbod Toekennen van plaatsen voor containers en liften 283 (239 containers + 45 liften)

WEGENISDIENST - De dienst Wegenis wordt geleid door een hoofdinspecteur, die wordt bijgestaan door twee technisch secretarissen en een technisch assistent. - Dit zijn de voornaamste werken waaraan de dienst Openbare Werken (wegenis-mobiliteit) meegewerkt heeft en die door privéondernemingen uitgevoerd werden: Renovatie van de voetpaden: Reigersvlietstraat, Sint-Antoonplein langs de kant van de gevels, de Gerlachestraat, Buedtsstraat en Marcettestraat Asfalteringswerken: Le Marinellaan met aanpassing van de verkeersremmers en herstellingen op de Edouard de Thibaultlaan Diverse plaatselijke herstellingen met warm asfalt en aan voetpaden Diverse herstellingen en interventies aan de speelterreinen Eindejaarsverlichting - Alle wegenwerken werden gecoördineerd met de nutsbedrijven - Bij die werken lag de nadruk zoals elk jaar zowel op de technische coördinatie als op de aspecten mobiliteit, veiligheid, verfraaiing van de openbare ruimte en toegankelijkheid voor personen met beperkte mobiliteit (aanplantingen, aangepast stadsmeubilair, keuze van de materialen). - 2016 was het jaar van de studies in het kader van het Duurzaam Wijkcontract. Het gaat over het Sint-Antoonplein, de ruimten Forte dei Marmi/Ranch/Sorelo, het Happark, de de Theuxstraat en de Groothertogstraat. - Dit zijn de voornaamste studies waaraan de dienst Openbare Werken (wegenis-mobiliteit) meegewerkt heeft (met uitzondering van het Werkzaamheden): Werken aan voetpaden in 2016 en 2017; Aanleg van het Jourdanplein en omgeving met Beliris; Aanleg van diverse zones 30; Studie van het asfaltprogramma 2016;

- Het personeel van de dienst Wegenis heeft samengewerkt met de gemeenschapswachten en de wijkinspecteurs om incidenten te melden via de applicatie Fix My Street. Aantal gesignaleerde incidenten Aantal incidenten in behandeling Aantal afgesloten incidenten Aantal verworpen incidenten Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December TOTAAL Burgers 8 6 5 9 6 11 14 8 10 15 13 19 124 Ambtenaren 392 588 494 407 431 426 661 502 658 554 470 368 5951 TOTAAL 400 594 499 416 437 437 675 510 668 569 483 387 6075 Burgers 8 7 5 8 6 11 14 8 10 14 12 12 115 Ambtenaren 339 792 485 419 409 436 637 496 681 570 462 369 6095 TOTAAL 347 799 490 427 415 447 651 504 691 584 474 381 6210 Burgers 5 9 6 6 3 9 16 9 4 15 10 10 102 Ambtenaren 334 793 466 407 393 426 646 488 635 617 448 394 6047 TOTAAL 339 802 472 413 396 435 662 497 639 632 458 404 6149 Burgers 0 0 0 2 2 4 2 0 1 2 2 4 19 Ambtenaren 12 3 4 5 7 13 14 5 12 5 6 7 93 TOTAAL 12 3 4 7 9 17 16 5 13 7 8 11 112 150

Hieronder vindt u een samenvatting van de prestaties van de ambtenaren van deze afdeling. 151

ONDERHOUD VAN DE GEBOUWEN ENERGIE ALGEMENE TAKEN De afdeling Onderhoud van gebouwen heeft als voornaamste opdracht het gewone onderhoud van de openbare gebouwen. Dit patrimonium heeft een verzekerde waarde van 115.000.000, beslaat 65.000 km² vloer en omvat 270.000 m² lokalen. B. Personeelsbestand Om die taken uit te voeren, beschikte de afdeling op 31 december 2016 over - Een personeelsbestand van 23 gemeentearbeiders onder leiding van een technisch secretaris die bijgestaan wordt door een technisch assistent voor het onderhoud van de gebouwen, een hoofdinspecteur en een technisch secretaris voor het energiebeheer. - Dit zijn de voornaamste werken waaraan de dienst Openbare Werken (onderhoud gebouwen energie) meegewerkt heeft en die door privéondernemingen uitgevoerd werden: Nieuwe vloerbekleding in bepaalde lokalen van Claire Joie en de site op de Fétisstraat 29; Start van de renovatie van de sanitaire voorzieningen van La Farandole ; Voortzetting van de renovatie van het dak van het sportcentrum met de plaatsing van thermische zonnepanelen; Vervanging van de ramen in L'Angerie ; Diverse werkzaamheden in Ernest Richard, Sint-Pietersplein (vals plafond, renovatie van de keuken, vervanging van de ramen van de speelplaats); Herstelling van de daklijsten bij La Colombe de la Paix, de Sint-Antoonkerk en Contact Plus; Afbraak van de B-vleugel van de Jourdanstichting; Brandbeveiliging van La Farandole ; Vervanging van de brandwerende deuren;... - De voornaamste studies die in 2014 uitgevoerd werden door privéstudiebureaus zijn de volgende. De andere werkzaamheden werden door de dienst zelf onderzocht. Oranjerie van het Happark: studie voor de renovatie van de buitenkant en de binnenkant; Crèche Aimé Dupont: o Studie voor de afbraak en de herbouw van de crèche in de Veldstraat; o Tijdelijk onderbrengen van de crèche Aimé Dupont in Le Paradis des Enfants ; 150

Aantal tussenkomsten van de verschillende afdelingen in de gemeentelijke gebouwen: Ligging IJzerbewerker / Verwarmingstec hnicus Loodgieter Schilder Schrijnwerke r Elektricien Metselaar Totaal per post Crèche Aimé Dupont 2 11 0 1 3 2 19 Gérard 2 6 0 1 5 0 14 Chalet Tombeur 0 0 0 3 2 0 5 ISFCE 2 0 0 2 5 1 10 Senghor 1 5 0 0 7 0 13 Angerie 2 6 2 17 8 0 35 Colombe de la Paix 5 11 1 9 24 2 52 Constantin Meunier 3 6 0 0 2 2 13 Rinsdelle 6 3 1 3 8 2 23 Happark 0 1 0 2 0 0 3 OCMW 2 2 0 2 1 0 7 TOBY 3 0 0 0 6 0 9 Bibliotheek Hergé 0 4 0 2 3 0 9 Nederlandstalige 2 1 0 1 5 0 9 bibliotheek Carrefours 14 14 4 16 8 4 60 Claire-Joie 10 12 3 20 9 6 60 Ernest Richard I 1 10 0 3 9 2 25 Ernest Richard II 5 5 2 3 5 2 22 La Farandole 10 16 7 12 14 5 64 Gemeentehuis 31 37 6 26 88 0 188 Jeugdhuis 3 1 0 0 0 2 6 Garage 1 2 0 4 6 0 13 Begraafplaats 2 5 3 1 4 0 15 Fontenaypark 1 1 0 0 2 0 4 Gezondheidscentrum 2 2 0 1 1 0 6 Preventiecontract 6 7 3 6 11 0 33 Sportcentrum 0 1 0 2 0 2 5 Maison des Enfants 0 1 0 1 6 0 8 Parking Forte dei 0 0 1 1 1 0 3 Marmi Paradis des Enfants 7 14 1 5 21 2 50 Guy Thysstadion 4 5 0 2 5 1 17 PMS 0 5 0 2 5 0 12 Park Paradis 4 1 0 0 0 2 7 Contact Plus 2 0 0 5 6 0 13 Pastorie Heilig-Hart 0 1 0 0 0 0 1 Jean Absil 1 0 0 1 3 0 5 Netheidspunt 2 0 0 4 1 0 7 Veldstraat 65 2 0 0 1 0 0 3 Marronniers 6 4 4 6 3 0 23 Rode Kruis 1 0 0 0 0 0 1 Varia 2 1 0 0 2 0 5 Totaal 147 201 38 165 289 37 877 151

VERZEKERINGEN a) Brandverzekeringen Het gemeentelijk patrimonium is verzekerd bij ETHIAS voor een kapitaal van Gebouwe n 2016 174.776.782,61 Het bedraag van de premies bedroeg Inhoud 20.8650921,74 111.840,25 b) Verzekering tegen schoolongevallen van de crèche Aimé Dupont 204,96 c) Verzekering tegen arbeidsongevallen 171.130,00 aantal arbeidsongevallen: 34 verloren werkdagen (kalenderdagen): 246 d) Autoverzekering aantal ongevallen: 21 Het bedraag van de premies bedroeg 48.375,64 gemeente aansprakelijk gesteld: 9 e) Verzekering burgerlijke aansprakelijkheid van de gemeente De premie wordt berekend voor 0,20% op de bezoldigingen uitgekeerd aan het personeel. f) Verzekering tegen ongevallen voor leden van het college Het bedraag van de premies bedroeg 1.014,60 152

WAGENPARK EN VERVOER a) Wagenpark RENTING GEMEENTELIJK EIGENDOM IVECO Belfius D'Ieteren KBC Voertuigen Machines Berline 5 1 2 Veegmachine 6 Break 16 Berline 2 Vrachtwagen 1 Break 1 Bestelwagen 8 Breekmachine 1 Minibus 2 1 Bus 4 Vrachtwagen 15 Bestelwagen 18 Verreiker 1 Compressor 1 Container 8 Dumper 1 Heftoestel 1 Graafmachine 2 Minibus 2 Aanhangwagen 7 Zoutmachine 2 Vespacar 1 Tractor 2 Totaal 1 23 1 12 56 89 voertuigen b) Voertuigen in leasing: 37 voertuigen c) Verbruik en gebruik van de voertuigen (in liter) Verbruik benzine 80439,39 diesel 121.311,16 d) Interventies en transporten De monteurs en carrosseriebouwers hebben 275 interventies gedaan en onze chauffeurs hebben 1702 transporten gedaan. 153

ENERGIEBEHEER 1. Jaarlijkse gemiddelde kostprijs van de energie aangerekend aan het gemeentebestuur (btw en lasten inbegrepen) 2012 2015 2016 Gas: 770.026,00 578.860,26 457.177,61-40,6% Elektriciteit: 843.381,00 483.855,76 490.628,91-41,8% Brandstof: V-Power 98: 299,97 Eurosuper: 9.901,65 Diesel: 128.151,60 V-Power: 1.491,73 2. Weersomstandigheden 2330 daggraden op basis 16.5/16.5 2016 voor een jaarlijks normaal gemiddelde van 2301 DG 3. Verbruik 2012 2015 2016 Gas: kwh kwh kwh Reëel 13.860107 11.087.279,31 10.228.674,69-26,2% Gecompense erd 13.847.801 12.401.648,99 10.109.180,12 Elektriciteit: 4.763.848 3.712.494,21 3.764.320-21% 154

VERSCHILLENDE BESCHIKBARE DISTRIBUTIEVOORZIENINGEN Distributie van elektriciteit en gas De gemeente maakt deel uit van de intercommunale SIBELGA. De jaarverslagen van de intercommunale zijn beschikbaar via de volgende links: https://www.sibelga.be/uploads/assets/988/fr/20170621144019000000-2016-ra-sibelga-statistiquesfr.pdf, https://www.sibelga.be/uploads/assets/987/fr/20170621142450000000-2016-ra-sibelgaplaquette-fr.pdf et https://www.sibelga.be/uploads/assets/989/fr/20171005100008000000-2016-ra- Sibelga-comptes-fr.pdf. Distributie van water De gemeente maakt deel uit van de Brusselse Intercommunale voor Waterdistributie (HYDROBRU). De jaarverslagen van de intercommunale zijn beschikbaar via de volgende links: http://www.hydrobru.be/wp-content/uploads/2017/06/rapport-dactivite--s-2016-hydrobru.pdf et http://www.hydrobru.be/wp-content/uploads/2017/06/rapport-financier-2016-hydrobru.pdf. 155

ECONOMAAT Opdrachten Doelstellingen Terugkerende activiteiten Het economaat beheert de stock die nodig is om de voorraad consumptiegoederen voor de interne diensten en voor de gedecentraliseerde diensten en de scholen te garanderen. Het gaat voornamelijk om kantoorbenodigdheden. De dienst voorziet ook een voorraad werkkledij voor de gemeentearbeiders en een gamma van onderhoudsproducten voor de werkvrouwen van het gemeentehuis, de scholen en de externe gemeentediensten. Die artikelen van de buitengewone begroting zijn opgenomen in de bestekken van de openbare aanbestedingen. De bestelde artikelen liggen zoveel mogelijk in de lijn van de duurzame aanbestedingen uit respect voor het milieu. Het economaat kan helpen bij het plaatsen van een bestelling door informatie te geven over de beschikbare leveranciers, catalogussen of de bestelprocedure voor alle aanvragen voor specifieke benodigdheden buiten de bestekken en/of die niet inbegrepen zijn in de gewone begroting. Elke aanvraag die goedgekeurd wordt door de dienst Animatie wordt opgevolgd en beheerd door het economaat voor wat betreft de drank, de snacks en het vaatwerk dat geleverd moet worden voor het betrokken evenement, vergadering of feest. De dienst zorgt voor het goede verloop en voorziet de nodige personen. Het economaat beheert ook de dagelijkse schoonmaak van het gemeentehuis en de andere gemeentediensten. Het economaat ontvangt alle leveringen met het geschikte materiaal dat het ter beschikking heeft. Een belangrijke dienstverlening van het economaat is het maken van alle kopieën, printopdrachten, de vormgeving en het in enveloppen steken en inbinden, zowel intern als voor de scholen en externe diensten. Het economaat houdt zich ook bezig met de verdeling van tijdschriften en publicaties voor de interne diensten en doet het nodige voor de betaling van de facturen. Alle gemeentelijke aanplakking wordt verzorgd door het economaat op de daartoe voorziene plaatsen. 156

INFORMATICA In 2016 heeft de dienst de volgende acties ondernomen: ingebruikname van een programma voor het beheer van de internetverbindingen van het personeel (OLEFO); verschillende tussenkomsten in de scholen: o vervanging van de telefooncentrales o update van de bandbreedte (internet) o studie van de huidige infrastructuur: upgrade van het elektriciteitssysteem en vernieuwing van de bekabeling (in samenwerking met de dienst Openbare Werken) o harmonisering van het informaticamateriaal en het beheer ervan; activering van de module voor de digitalisering van de facturen met de bedoeling om tijd te winnen en het risico op fouten door manuele invoering te beperken. Die activering werd uitgesteld om beter afgestemd te worden op de behoeften van het bestuur (e-courrier). ontwerp en organisatie van informaticatesten bij aanwervingen; ontwerp van opleidingen die afgestemd zijn op de behoeften van de diensten. Die zullen uitgewerkt worden door de dienst Informatica; vernieuwing van de virtuele servers (gemeente + OCMW). 157

RUIMTELIJKE ORDENING, STEDENBOUW EN LEEFMILIEU Ruimtelijke ordening en stedenbouw Gemeentelijk Ontwikkelingsplan (GemOP) De Gemeenteraad heeft het Studiebureau AGORA, samen met het Studiebureau BRAT als verplichte partner, aangeduid voor de uitwerking van het Gemeentelijk Ontwikkelingsplan. Het basisdossier werd goedgekeurd bij besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 12 november 1998. Het ontwerp van GemOP werd aangenomen bij de Gemeenteraad op 29 maart 2004, onderworpen aan een openbaar onderzoek en aan het advies van de Gewestelijke Ontwikkelingscommissie. De Gemeenteraad heeft het ontwerp van GemOP tijdens zijn zitting van 28 november 2005 definitief goedgekeurd. Het definitieve GemOP werd op 1 juni 2006 bij besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering goedgekeurd (bekendgemaakt bij wege van vermelding in het Belgisch Staatblad van 18 juli 2006). Gemeentereglement betreffende de toekenning van premies voor de verfraaiing van de gevels In zitting van 18 januari 1999 heeft de Gemeenteraad het gemeentelijk reglement betreffende de toekenning van een premie voor de verfraaiing van de straatgevels goedgekeurd. Deze premie is aanvullend en gelijk aan 50% van dezelfde gewestelijke premie. Dit reglement is geldig vanaf 1 januari 1999 en dit voor een periode van 3 jaren. In zitting van 6 november 2000, heeft de Gemeenteraad het bestaan van de gemeentelijke premie voor de verfraaiing van de gevels onderschikt te maken aan het bestaan van de gewestelijke premie voor de verfraaiing van de gevels en het gecumuleerd bedrag van de gewestelijke en de gemeentelijke premie tot 90% van de kosten van de renovatiewerken te beperken. 2014 2015 2016 Aantal toegekende premies : 8 14 18 Totaal bedrag van de premies : 8518,57 11.576,03 26.979,39 Gemeentelijke verordening op het openen en het uitbreiden van sommige handelsaktiviteiten De gemeentelijke verordening op het openen en het uitbreiden van sommige handelsactiviteiten goedgekeurd door de Gemeenteraad dd. 29 maart 1999 werd goedgekeurd door beslissing van de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 6 mei 1999. Deze beslissing werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 23 oktober 1999. Het reglement werd eveneens aangeplakt op de gemeentelijke aanplakpanelen vanaf 2/11/1999. Het werd van kracht vijf dagen erna, dus op 7 november 1999. - Overlegcommissie : 2014 2015 2016 Aantal vergaderingen : 20 21 20 Aantal punten op de dagorde : 161 167 198 Aantal adviezen uitgebracht : 145 147 181 158

Woning en constructie Stedenbouwkundige vergunningen : 2014 2015 2016 Aantal aanvragen ingediend : 277 283 300 Aantal aanvragen afgeleverd 180 219 254 Afgeleverde vergunningen betreffende : 2014 2015 2016 Woongebouwen 129 164 186 Commerciële oppervlakten : 9 10 18 Industriële gebouwen en K.M.O. : - - - School-, culturele-, sport- en sociale voorzieningen : 1 4 7 Kantoren : - - 5 Bestemmingswijzigingen : 18 10 12 Afbraakvergunningen : - - - Uithangborden, luifels, zonnetenten : - - 2 Reklamepanelen : 1 1 1 Schotelantennes : - - 1 Gsm antennes - - - Zonnepanelen - 1 1 Omhakken van bomen : Afgeleverde vergunningen : 6 21 12 Aantal bomen : 9 39 27 Besluiten tot afbraak - - - Geweigerde vergunningen : 16 7 10 Constructies : 1-1 Verbouwingen : 11 6 6 Bestemmingswijzigingen : 2 1 3 Uithangborden : 1 - - Reklamepanelen : 1 - - Schotelantennes : - - - Bomen - - - Processen-verbaal ten gevolge van inbreuken : 21 11 10 Beroepen bij De Regering - 2 2 De Raad van State: 5 1 1 Schorsingen, annulatie van vergunningen : - - - Stedenbouwkundige attesten : - - 1 Bescherming van het milieu, milieuvergunningen milieuhinder Het hoofddoel van de dienst leefmilieu is om een kwaliteitsomgeving te waarborgen voor alle bewoners van Etterbeek en om een preventieve en curatieve milieuopvolging te bieden. Enerzijds wordt dit bereikt door het beheer van milieuvergunningen die gericht zijn op het voldoen aan de milieu- en veiligheidsnormen en zorgen voor een stroomopwaartse toepassing van bedrijfsactiviteiten in bedrijven en beperking van mogelijke overlast (geluid, veiligheid, vervuiling).,...), in samenwerking met de andere gemeentelijke diensten. Anderzijds kan de informatie en gepersonaliseerde ondersteuning van de bevolking bepaalde milieuschade of hinder (bouwplaatsen, geluidsoverlast, overlast, elektromagnetische golven, enz.) voorkomen of worden stopgezet. Milieuvergunning : Deze tabel omvat het aantal behandelde aanvragen van milieuvergunningen (afgeleverde vergunningen of in afwerking voor aflevering). 159

Milieuhinder: Vergunningen ingediend betreffende: 2016 Klasse 3 Voorafgaande aangifte (gemeente): 25 Klasse 2 / T- Milieuvergunning (gemeente) : 25 Klasse 1C - Voorafgaande aangifte (BIM) 3 Klasse 1D Milieuverguning (BIM) 10 Klasse 1B/T - Milieuvergunin (BIM) 23 Klasse 1A Milieuverguning/ Milieuattest (BIM) 3 Gemeentelijke geweigerde Vergunningen : 0 Beroep (gemeentelijke vergunningen) 0 Sluitingsbesluiten : 0 Onderstaande vormen van overlast worden het meest behandeld: - Werven (geluid, werkuren en trajecten voor zwaar transport die niet gerespecteerd worden, stof- en geurhinder, enz.); - Geluidsoverlast door geklasseerde inrichtingen (vooral koelinstallaties, ventilatiesystemen, vliegtuigen, ); - Overlasten door de fauna en de flora (knaagdieren, duiven, insecten, bomen) - Problemen inzake mobiliteit, leveringen en parkeergelegenheid in verband met bepaalde uitbatingen ; - Doorgang bemoeilijkt en stank veroorzaakt door afval en vuilnisbakken van bepaalde uitbatingen; - Elektromagnetische straling (aanvragen voor de meting van elektromagnetische velden, klachten aangaande GSM-masten en het gezondheidsrisico). De meeste klachten hebben betrekking op bouwplaatsen, met name van het niet naleven van de werfuren (en dus lawaaioverlast s nachts) en van de vastgelegde trajecten voor zwaar transport. De overige klachten hebben voornamelijk betrekking op geluidsoverlast veroorzaakt door koelinstallaties, overlast van dieren, geurhinder, asbestgevaar, afval op de openbare weg en GSM-masten, enz. Verchillende activiteiten 2014 2015 Punten op de dagorde van het College (Stedenbouw en 699 774 845 Leefmilieu) (het aantal rubrieken, het aantal dossiers niet): Punten op de dagorde van de Gemeenteraad (Stedenbouw en 4 2 3 Leefmilieu):8 Aktes inzake veiligheidsafsluitingen : 9 16 3 Betaalbare Archiefopzoekingen : 254 256 273 Stedenbouwkundige inlichtingen : 951 1015 908 2016 160

Bescherming van het architectureel erfgoed - Beschermde gebouwen en landschappen :. 5, Frankenstraat : gevels, daken, binnenschrijnwerk en het geheel van het gelijkvloers van het gebouw van de architekt Paul CAUCHIE, geklasseerd als monument bij Koninklijk Besluit van 26/05/1975.. Jubelpark als landschap bij Koninklijk Besluit van 18/11/1976.. 56, Sint-Pieterssteenweg (baronie) puntgevel van het gebouw en omlijsting van de ingangsdeur van het gebouw nr 58 geklasseerd als monument bij Koninklijk Besluit van 18/11/1976.. 5 en 6, Ijzerlaan : voorgevels en daken geklasseerd als monument bij Besluit van de Executieve van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 30/04/1992.. 2/4, Peter Benoîtstraat/519, chaussée de Wavre : gevels en daken van het Art Nouveau gebouw van de architekt Gustave STRAUVEN, geklasseerd als monument bij Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 19/01/1995.. 508, steenweg op Waver : geheel van de woning Hap geklasseerd als monument bij Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 9/03/1995.. 141, Jachtlaan : gevels, daken alsook de inkomhal van het geometrische Art Nouveau gebouw van de architekt Paul CAUCHIE, geklasseerd als monument bij Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 16/03/1995.. 64, Tervurenlaan : voorgevels en daken alsook zekere binnendelen van het herenhuis, geklasseerd als monument bij Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 04/12/1997.. Jean Félix Happark (als landschap) - Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 29/06/2000.. Sint-Antonius van PadouaKerk (als monument) Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 9/10/1997.. 161, Belliardstraat gebouw in zijn eenheid (Atelier van Julien Dillens) geklasseerd als monument bij Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 22/12/2005. - Gebouwen in beschermingsprocedure :. 28, Tervurenlaan (als monument): de totaliteit van de villa Les Iris, met inbegrip van haar hekken aan de straatkant en de blauwe regen geplant tegen de bow-window vooraan wegens haar historische, artistieke en esthetische waarde - Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 26 mei 2016. - Gebouwen ingeschreven op de bewaarlijst :. 101/103, Oudergemlaan (als monument) handelsgevel van het gebouw Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 9/10/1997.. 115 et 131/133, Nerviërslaan (als geheel) zekere delen van her Institut Saint-Stanislas Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 161

15/01/1998.. 2, Edouard de Thibaultlaan (als monument) gevels en daken van de oude Phobeldrukkerij Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 2/07/1998.. 143, Belliardstraat (als monument) de voorgevel en het dak Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 17/01/2008.. 157 et 159, Belliardstraat (als ensemble) voorgevels en daken Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 17/01/2008. Het Huisvestingsobservatorium. Dienst observatorium Bewoonbaarheid In het kader van een dynamisch stedelijk beheer, bleek het interessant om een modern gebruikersvriendelijk instrument te ontwikkelen voor het dagelijks beheer van de Gemeente: een Geografish Informatie Systeem (G.I.S.). Deze steunt op de Urbis gegevens (grafische gegevens en luchtfoto s) en van de SITEX (inventarisering van de algemene stedenbouwkundige gegevens verwezenlijkt door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tijdens de oprichting van het GBP (Gewestelijk Bestemmingsplan). Deze bevat momenteel de gecodeerde of verzamelde gegevens door de gemeentelijke diensten van Etterbeek: - Gegevens met betrekking op de huisvesting (aantal huisvestigen per gebouw, aantal plaatsen, oppervlakte enz ; - Gegevens betreffende de bewoonbaarheid (in overeenstemming met de huisvestingscode en de Gemeentelijke politieverordening op het gebied van de woonbaarheid); - Integratie van de kadastrale gegevens; - Gegevens met betrekking op de reglementaire bestemming van de percelen in vergelijking met het Gewestelijk Bestemmingsplan; - Gegevens betreffende de stedenbouwkundige vergunningen en hun beheer; - Het coderen van de archieven van de bouwplannen en van de stedenbouwkundige vergunningen; - Gegevens met betrekking op de bescherming van de gebouwen; - Gegevens en beheer betreffende de verschillende handels- en industriële activiteiten; - Integratie van de gegevens met betrekking op de verlaten, onafgewerkte gebouwen en de braakliggende gronden; - Integratie van de gegevens met betrekking op de kantoren. Bovendien, wordt er overgegaan tot het opslagen van fotobestanden (foto s of plannen) voor elk gebouw of perceel. Een van de doelstellingen van de dienst is de bestrijding van de wanordelijke en illegale verdeling van de huisvestigen in kleine eenheden verhuurd tegen overdreven prijzen. Dienst Woonbaarheid. Op basis van de administratieve politieverordening op het gebied van de hygiëne, de gezondheid en de overbevolking, voorgesteld door de dienst en van kracht sinds 18 januari 1999. De dienst controleert op aanvraag of op basis van klachten, de overeenstemming van de huisvestingen met de administratieve politieverordening en de gewestelijke huisvestingscode (in sommige gevallen verzoekt hij de tussenkomst van het brussels Gewest). In 2016, werd de dienst voor de woonbaarheid 66 keren opgeroepen om de hygiëne en de woonbaarheid van verschillende huisvestingen na te kijken; 10 huisvestingen werden onbewoonbaar verklaard, 26 huisvestingen werden tijdelijk onbewoonbaar maar verbeterbaar, 16 waren overbevolkt, 12 bezoeken hebben geen aanleiding gegeven tot gevolg, 5 bezoeken hebben aanleiding gegeven tot het onderzoekverslag in verband met de VIBH (Verhuis- en installatietoelage en bijdrage in het huurgeld). 162

WOONLOKET Het Woonloket heeft op een jaar tijd iets meer dan honderd dossier geopend. Dat houdt in dat er systematisch samengewerkt wordt met andere diensten (al dan niet gemeentediensten) voor specifieke begeleiding (bijvoorbeeld maatschappelijke begeleiding voor de premies). De dienst verzekert bovendien dagelijks een telefonische permanentie (meer dan tien externe oproepen per dag). Maandelijks organiseert de dienst ook bijeenkomsten over huisvesting, waar alle huisvestingsactoren die actief zijn op gemeentelijk niveau samenkomen. Het Woonloket heeft ook het project Coördinatie Huisvesting begeleidt dat in 2015 gelanceerd werd in het kader van het DWC Jacht-Gray. Dat project bindt de strijd aan met de onbewoonbaarheid van woningen en met leegstand. In dat kader werd contact opgenomen met alle eigenaars van de perimeter om de bestaande gewestelijke en gemeentelijke premies te promoten. De dienst heeft ook systematisch deelgenomen aan de feesten van het Duurzaam Wijkcontract. In 2016 heeft het Woonloket gereageerd op een projectoproep van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In samenwerking met de Regie van Grondbeleid en het SVK van Etterbeek werd een intergenerationeel project op touw gezet waarbij twee studenten en een senior betrokken zijn. De subsidie werd verkregen en het project Intergenerationeel wonen in Etterbeek kon daarmee gefinancierd worden. Het project Intergenerationeel wonen in Etterbeek werd gelanceerd in september 2017. Het Woonloket zal dat project de komende maanden blijven begeleiden. 163

BEVOLKING Totale Bevolking Nationaliteit 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Belgen 26.438 26.221 25.846 25.728 25.658 25.339 25.035 24.968 Vreemdelingen 17.844 18.868 19.562 20.337 20.601 21.267 22.124 22.379 Totaal 44.282 45.089 45.408 46.065 46.259 46.606 47.159 47.347 Geslacht 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Mannen 20.950 21.324 21.445 21.814 21.917 22.131 22.609 22.837 Vrouwen 23.332 23.765 23.963 24.251 24.342 24.475 24.550 24.510 Totaal 44.282 45.089 45.408 46.065 46.259 46.606 47.159 47.347 Verdeling van de vreemdelingenbevolking per nationaliteit LAND OF ORIGINE (vluchteling) 2014 2015 2016 101 Albanië 68 64 72 102 Andorra 0 0 1 103 Duitsland (Bondsrep.) 967 984 990 105 Oostenrijk 191 195 208 106 Bulgarije 330 324 331 107 Cyprus 43 44 30 108 Denemarken 104 103 105 109 Spanje 1.485 1.581 1.616 110 Finland 182 197 190 111 Frankrijk 3.578 3.624 3.710 112 Verenigd Koninkrijk 776 738 719 113 Luxemburg (Groothertogdom) 72 69 71 114 Griekenland 569 608 609 115 Hongarije (Rep.) 310 328 308 116 Ierland 234 250 258 117 IJsland 11 19 14 119 Malta 44 46 39 121 Noorwegen 31 40 35 122 Polen (Rep.) 2.106 2.076 1.981 123 Portugal 986 937 937 124 Roemenië 1.012 1.145 1.217 126 Zweden 193 203 198 127 Zwitserland 42 48 49 128 Italië 2.030 2.174 2.268 129 Nederland 453 467 465 130 Tsjechoslowakije 1 1 1 132 Servië en Montenegro 10 7 10 164

135 Letland 81 73 76 136 Estland 70 61 69 137 Litouwen 114 114 118 140 Tsjechische Republiek 192 213 205 141 Slowakije 137 141 137 142 Wit-Rusland 6 6 5 143 Oekraïne 64 61 54 144 Moldavië (Rep.) 23 28 26 145 Russische Federatie 89 104 104 146 Kroatië 112 137 131 147 Slovenië 120 116 108 148 Macedonië (Voorm. Joegoslavische rep.) 81 81 90 149 Bosnië-Herzegovina 10 10 7 151 Montenegro 2 4 2 152 Servië 34 42 47 153 Kosovo 7 14 12 169 Joegoslavië 9 7 5 172 Sovjetunie 1 2 2 201 Myanmar (Unie van) 2 2 1 203 Sri Lanka 4 4 4 204 Taiwan (off. Republiek China) 23 28 27 205 Singapore 3 4 3 206 Zuid-Korea (Republiek) 17 18 13 207 India 341 403 477 208 Indonesië 24 17 17 209 Japan 106 113 118 212 Maleisië 5 6 6 213 Nepal 1 1 1 214 Filipijnen 93 95 92 216 Cambodja (Koninkrijk) 0 0 2 218 China 157 166 173 220 Socialistische Republiek Vietnam 22 27 26 221 Mongolië 3 10 5 224 Brunéi Darussalam 1 1 2 225 Kazachstan 6 5 4 226 Kirgizstan 7 9 8 227 Oezbekistan 7 8 6 228 Tadzjikistan 4 4 3 229 Turkmenistan 1 1 1 235 Thailand 18 17 18 237 Bangladesh 69 66 76 249 Armenië 172 162 131 250 Azerbeidzjan 5 7 6 251 Afghanistan 18 15 16 253 Georgië 32 30 24 254 Irak 20 31 23 255 Iran (Islamitische Republiek) 54 52 51 256 Israël 20 18 15 165

257 Jordanië 5 5 5 258 Libanon 35 31 23 259 Pakistan 52 46 46 260 Verenigde Arabische Emiraten 1 1 1 261 Syrië (Arabische Republiek) 164 183 233 262 Turkije 98 104 97 265 Yemen 1 0 1 271 Palestina 7 5 9 301 Lesotho 1 1 1 303 Burundi 19 21 15 304 Kameroen 109 119 129 306 Congo (Democratische Rep.) 210 190 198 307 Congo (Volksrep.) 8 7 13 308 Burkina Faso 5 6 8 309 Ivoorkust 13 13 10 310 Benin 7 6 5 311 Ethiopië 28 27 23 312 Gabon 1 2 1 313 Gambia 0 0 1 314 Ghana 13 14 12 315 Guinee 31 40 48 317 Mauritius 15 11 9 319 Mali 8 8 5 320 Senegal 32 32 36 321 Niger 13 9 12 322 Nigeria 17 22 19 323 Oeganda 6 9 4 324 Madagaskar 10 11 10 325 Zuid-Afrika 2 1 6 327 Rwanda 26 21 20 328 Sierra Leone 4 1 1 329 Somalië 2 2 2 332 Tanzania (Veren. Rep.) 8 10 9 333 Tsjaad 3 2 1 334 Togo 22 14 19 335 Zambia 4 4 4 336 Kenia 15 17 17 339 Kaapverdische Eilanden 0 1 1 341 Angola 17 15 19 342 Seychellen (Eilanden) 0 0 4 344 Zimbabwe 1 1 1 345 Republiek Djibouti 7 7 2 349 Eritrea 2 1 2 351 Algerije 92 100 95 352 Egypte 29 29 32 354 Marokko 518 542 517 355 Mauritanië 27 20 17 356 Soedan 9 7 8 166

357 Tunesië 128 136 144 362 Kongo (Rep.) 1 1 1 381 Angola 2 3 3 384 Namibië 1 1 1 401 Canada 99 90 81 402 Verenigde Staten van Amerika 238 255 239 403 Antigua en Barbuda 1 1 1 411 Costa Rica 3 3 4 412 Cuba 8 8 9 413 Guatemala 13 7 6 415 Jamaica 3 2 1 416 Mexico 43 36 29 417 Nicaragua 5 3 8 418 Panama 4 4 4 419 Haïti 7 8 8 420 Dominicaanse Republiek 3 4 4 421 El Salvador 14 18 18 425 Bahama s 2 2 1 511 Argentinië 9 12 10 512 Bolivia 20 19 24 513 Brazilië 174 174 168 514 Chili 20 20 20 515 Colombia 70 76 84 516 Ecuador 67 66 57 517 Paraguay 3 4 4 518 Peru 44 42 41 519 Uruguay 5 6 4 520 Venezuela 7 9 15 611 Australië 20 16 16 613 Nieuw-Zeeland 5 4 5 700 Vluchteling 29 29 30 711 Onbepaald 4 4 1 749 van Chileense herkomst 3 3 1 750 van Cambodjaanse herkomst 1 1 1 751 van Albanese herkomst 1 1 1 760 van Georgische herkomst 1 1 1 762 van Hongaarse herkomst 2 2 1 765 van Litouwse herkomst 1 1 1 766 van Poolse herkomst 1 1 1 769 van Russische herkomst 4 4 4 774 van Joegoslavische herkomst 2 2 1 775 van Rwandese herkomst 14 14 2 778 van Vietnamese herkomst 2 2 8 779 van Zaïrese herkomst 5 5 2 782 van Chinese herkomst 14 14 2 785 van Iraakse herkomst 7 7 4 787 van Palestijnse herkomst 3 3 19 788 van Syrische herkomst 25 25 4 167

789 van Turkse herkomst 16 16 17 791 van Burundese herkomst 6 6 4 795 van Angolese herkomst 4 4 100 796 van Marokkaanse herkomst 1 1 14 800 van Ethiopische herkomst 2 2 1 802 van Guineese herkomst 22 22 4 803 van Laotiaanse herkomst 1 1 6 808 van Koreaanse herkomst 1 1 1 816 van Colombiaanse herkomst 1 1 2 819 van Iraanse herkomst 15 15 30 822 van Afghaanse herkomst 5 5 1 824 van Soedanese herkomst 2 2 17 838 van Kameroense herkomst 6 6 9 840 van Beninse herkomst 3 3 2 847 van Togoleese herkomst 2 2 5 848 van Mauritaanse herkomst 2 2 3 851 van Ivoriaanse herkomst 2 2 4 852 van Nigerese herkomst 3 3 3 855 van Azerbeidzjaanse herkomst 1 1 4 856 van Senegalese herkomst 3 3 6 859 van Congolese herkomst 8 8 1 871 van Djiboutiaanse herkomst 1 1 7 873 van Eritrese herkomst 4 4 3 900 Staatloos 1 1 4 901 nog niet definitief bewezen 4 4 1 999 Onbepaald 5 5 44 21.171 21.794 22.117 Evolutie van de bevolking Personen afkomstig van een andere Belgische gemeente die hun gewone hoofdverblijfplaats in Etterbeek gevestigd hebben: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 4070 4413 4308 4391 4232 4620 4483 4854 168

Personen die Etterbeek hebben verlaten om hun gewone hoofdverblijfplaats in een andere Belgische gemeente te vestigen: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 4410 4833 4703 4633 3283 5435 5247 5414 Gedetailleerd overzicht van de internationale migratie Personen afkomstig van het buitenland die hun gewone hoofdverblijfplaats in Etterbeek gevestigd hebben: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2655 2529 2716 2793 2530 2728 1995 2069 Personen die Etterbeek hebben verlaten om hun gewone hoofdverblijfplaats in een ander land te vestigen. 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 1095 1275 1304 1321 1350 1416 1583 1650 Kiezerslijst aantal kiezers 2006 2009 2010 2012 2014 22.706 21.978 21.051 22.369 21.567 Uitreiking van identiteitskaarten en andere documenten Belgen 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2016 6626 5038 3368 6009 6430 6207 5039 3.851 6.329 Vreemdelingen 2683 2099 5342 3999 3977 3913 4126 5.926 5.179 169

BURGERLIJKE STAND 2010 2011 2012 2013 2014 2016 Geboorten 1.383 1.343 1.378 1.467 1367 1439 Erkenningen 152 157 137 159 146 147 Adopties 0 1 5 1 1 1 Ontkenningen van vaderschap 12 7 1 7 3 2 Nationaliteitskeuze 263 284 295 228 139 166 Huwelijken in de gemeente 174 185 211 196 209 175 Huwelijksaankondigingen 186 199 220 207 206 192 Echtscheidingen 131 101 83 101 84 81 Overlijdens in de gemeente 613 595 649 599 590 527 1. Overlijdens in Etterbeek van inwoners van de gemeente 2010 2011 2012 2013 2014 2016 Mannen 90 63 101 73 78 62 Vrouwen 112 123 12 120 114 82 2. Overlijdens in Etterbeek van inwoners van andere gemeenten 2010 2011 2012 2013 2014 2016 Mannen 191 272 205 171 184 189 Vrouwen 220 323 218 235 211 189 1. Overlijdens volgens leeftijdscategorie 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016-1 jaar Mannen 0 1 1 0 0 0 1 Vrouwen 0 3 0 1 1 2 0 1 tot 5 jaar Mannen 1 1 3 0 0 0 0 Vrouwen 0 0 0 0 0 0 0 6 tot 10 jaar Mannen 1 0 1 0 1 0 0 Vrouwen 1 0 0 0 0 0 0 11 tot 20 jaar Mannen 2 1 0 1 0 2 0 Vrouwen 2 1 2 0 0 0 0 21 tot 40 jaar Mannen 13 28 26 24 18 5 7 Vrouwen 12 13 13 15 12 2 3 41 tot 60 jaar Mannen 141 131 135 144 139 10 25 Vrouwen 89 73 79 81 80 10 15 61 tot 80 jaar Mannen 245 250 282 292 237 53 48 Vrouwen 138 165 158 159 154 36 35 + 81 jaar Mannen 156 132 193 185 181 75 50 Vrouwen 269 294 305 308 293 124 97 Afgeleverde stukken (statistieken sinds nieuw programma Saphir Kassa) 2013 2014 2016 170

Geboorteakten (kopie of uittreksel) 14.38 12.400 13.231 Scheidingsakten 132 148 139 Huwelijksakten (kopie of uittreksel) 390 328 505 Internationaal uittreksel 453 632 700 Begrafenis en begrafenisondernemers 2010 2011 2012 2013 2014 2016 - Aantal begrafenisconcessies 37 24 38 59 76 80 - Begrafenisondernemers : Aantal begrafenissen 157 149 149 135 145 240 Aantal crematies 313 310 344 302 311 287 Aantal asuitstrooiingen op de begraafplaats van 36 59 9 16 14 22 Etterbeek Aantal begrafenisondernemers 5 5 5 5 5 5 171

ONDERWIJS Algemene diensten Dienst Onderwijs, gemeentehuis, derde verdieping, telefoon: 02 627 24 30 PMS-centrum, Fétisstraat 37, telefoon: 02 627 08 20 Gezondheidscentrum, Veldstraat 67, telefoon: 02 648 89 94 Peutertuinen Aantalkinderen 2014 2015 2016 Les Dauphins Gérardstraat 21/23 98 99 88 Telefoon: 02 732 47 48 Le Châlet Generaal Tombeurstraat 78 97 96 96 Telefoon: 02 734 89 85 L Angerie Vrijwilligerslaan 128 Telefoon: 02 733 88 54 90 89 88 Lageronderwijs Kleuter- en lager onderwijs Aantal leerlingen 2013/2014 2014/2015 2015/2016 Kleuter Lager Kleuter Lager Kleuter Lager La Farandole St-Pieterssteenweg 193 138 197 133 220 132 237 Telefoon: 02 734 47 86 Les Marronniers Fétisstraat 29 77 74 72 Telefoon: 02 647 25 58 La Colombe de la Paix 145 187 140 194 140 199 GeneraalTombeurstraat 78 Telefoon: 02 733 75 99 Bijgebouw: Gerardstraat 21/23 82 82 70 Claire-Joie Beckersstraat 129 232 187 237 310 227 308 Telefoon: 02 647 25 81 Paradis des Enfants Cdt. Lothairelaan 36 a Telefoon: 02 734 42 06 301 521 295 518 293 509 172

Buitengewoon onderwijs Aantal leerlingen 2013/2014 2014/2015 2015/2016 Kleuter Lager Kleuter Lager Kleuter Lager Gemeentelijk buitengewoon onderwijs - 79-85 - 74 Fétisstraat 29 (type 8) Telefoon: 02 647 25 58 Baron Lambertstraat 37 (type 5) Jean Paquotstraat 63 13 10 7 10 8 7 Elsene de Haernestraat 216 (type 4) 8 36 8 28 10 25 Secundair Onderwijs Aantal leerlingen 2013/2014 2014/2015 2015/2016 C.E.S.E. Ernest Richard Gebouw technische afdeling St-Pietersplein 5 Telefoon: 02 734 28 09 Gebouw II beroepsafdeling Joseph Buedtsstraat 14 Telefoon: 02 649 31 74 329 298 302 146 147 151 Kunstonderwijs Aantal leerlingen 2013/2014 2014/2015 2015/2016 Academie voor Kunsten en Ambachten Constantin Meunier Generaal Tombeurstraat 78 Telefoon: 02 735 37 43 Muziekacademie Jean Absil Fétisstraat 29 Telefoon: 02 647 19 57 516 543 570 955 1.214 988 Onderwijs voor sociale promotie Aantal leerlingen 2013/2014 2014/2015 2015/2016 Institut Supérieur de Formation Continue d Etterbeek Joseph Buedtsstraat 14 Telefoon: 02 647 25 69 1.948 1.900 2.448 173

SOCIALE HULP Bejaardentehuis OCMW van Etterbeek: bejaardentehuis Jourdanstichting, Kazernenlaan 29 (Tel.: 02 627 22 37) Home Beauport: Waversesteenweg 541 (Tel.: 02 643 01 00) Site Baron Lambert: Baron Lambertstraat 40 (Tel.: 02 627 21 51) PRIVATE BEJAARDENTEHUIZEN Residentie Le Val de Rapsodie, Oudergemlaan 269/275 (Tel.: 02 649 50 86) ResidentieLes Fleurs, Le Marinellaan 146 (Tel.: 02 734 05 02) Residentie Lothaire, Kommandant Lothairelaan 61/63 (Tel.: 02 736 17 48) Residentie Myosotis, Nestor Plissartstraat 6 (Tel.: 02 735 48 46) Residentie Thibault, Eduard de Thibaultlaan 49 (Tel.: 02 735 65 33) Residentie Les Trois Pommiers, Kazernenlaan 41 (Tel : 02 640 30 54) Residentie Rinsdelle, Rinsdelleplein 1 (Tel.: 02 740 26 10) Residentie Jubel, Stationstraat 32-36 (Tel.: 02 649 50 57) Kind en gezin O.N.E Kinderdagverblijven : Gemeentelijke crèche Aimé Dupont, Baron de Castrostraat 61a (Tel.: 02 648 20 55) Crèche "Sainte-Gertrude", Félix Hapstraat 16 (Tel.: 02 733 18 59) Crèche "Sainte-Geneviève", EudorePirmezlaan 49 (Tel.: 02 647 65 75) Crèche van War Memorial "Nostoutpetits", Antoine Gautierstraat 60 (Tel.: 02 733 38 88) Crèche "Sainte-Anne", Edouard de Thibaultlaan 80 (Tel.: 02 735 52 53) De Kollebloem, Generaal Fivéstraat 84 (Tel.: 02 736 55 91) T Beekje, E. Mesenslaan 2 (Tel.: 02 735 59 67) T Jubeltuintje, Yzerlaan 35 (Tel.: 02 735 56 69) Kindertehuizen en private kinderopvang : La Cigogne, Vlieger Thieffrystraat 82 (Tel.: 02 734 68 65) La Volière, Oudergemlaan 234 (Tel.: 02 649 10 53) Mary Poppins, Sint-Pieterssteenweg 173 (Tel.: 02 733 20 17) Les Canaillous, de Haernestraat 183 (Tel.: 02 646 54 04) Le Petit Bonheur, Le Marinellaan 135 (Tel.: 02 733 49 64) L Envol Waversesteenweg533 (Tel.: 02 648 90 97) La Barboteuse, Commandant Lothairelaan 71 (Tel.: 02 736 41 27) Le Manège enchanté, Olmstraat 13 (Tel.: 02 733 08 37) Winnie et ses Amis St-Antoonplein 32 (Tel.: 02 646 38 06) Les Petits Poussins Sint-Pieterssteenweg 280/282 (Tel.: 0477 51 32 62) Kid Farwest Atrebatenstraat 104 (Tel.: 0495 88 36 30) La Symphonie des Petits Ch. Degrouxstraat 11 (Tel.: 02 735 06 85) Les Petits Marins Gl. Fivéstraat 63 (Tel. 02 733 73 03) 174

Baby House, Maaiersstraat, 49 (Tel.: 0479 54 00 25) tût tût, Torenstraat, 15 (Tel.: 0478 98 41 79) La Flûte Enchantée, Oudergemlaan, 230 (Tel.: 0495 70 09 49) L Univers des Enfants, Hansen Soulielaan, 122 (Tel.: 0494 70 39 77) L Ourson et ses Amis, Nieuwelaan, 13 (Tel.: 0478 69 95 62) Pas { Pas, Sint-Pieterssteenweg, 289 (Tel.: 0476 92 95 62) Gemeentelijke peutertuinen (vanaf 18 maanden) : L Angerie Vrijwilligerslaan 128 (Tel.: 02 737.97.60 62 63) Le Châlet Generaal Tombeurstraat 78 (Tel.: 02 734 89 85) Les Dauphins Gérardstraat 21-23 (Tel.: 02 732 47 48) Familiehulp: Vzw Aide familiale Brussels Gewest Vzw Centre familial de Bruxelles Solidarité familiale Familiehulp 175

DIENST SOCIALE ZAKEN Contact plus Opening van CONTACT PLUS in 2013, een onthaal- en oriëntatiepunt voor senioren, personen met beperkte mobiliteit en/of personen met specifieke behoeften in de gemeente. Administratieve stappen en ondersteuning Pensioenaanvragen (rustpensioen, overlevingspensioen, IGO) Aanvraag en erkenning van verlies van autonomie (FOD - Personen met een handicap: tegemoetkomingen en specifieke hulp) en parkeerkaarten voor personen met een handicap Psychosociale begeleiding Luisterend oor en persoonlijke begeleiding Ondersteuning van de autonomie en het welzijn thuis Tussenpersoon en coördinatie met diverse instellingen (telefonie, energie, ziekenfonds, pensioen, verzekeringen, enz.) Tussenpersoon voor andere centra voor de coördinatie van hulp en zorg aan huis Samenwerking met verschillende verenigingen Begeleiding bij de verhuizing naar een rusthuis Samenwerking met de Etterbeekse rusthuizen Mobiliteit en transport Aangepast voertuig voor niet-dringend medisch vervoer Aangepast voertuig voor boodschappen (diverse winkels) Aangepast voertuig voor andere occasionele verplaatsingen (in functie van de beschikbaarheden van de dienst) Uitreiking van taxicheques Burgerinspraak Adviesraad voor Ouderen (ARO) Adviesraad voor Personen met een Handicap (ARPH) Uitreiking van premies Premie voor de inrichting van een woning (aanpassingen om een persoon langer thuis te kunnen laten wonen) Vrijwilligerswerk Beheer van het team van vrijwilligers Contact met het netwerk voor wederzijdse burgerhulp Tussenpersoon voor verenigingen die op zoek zijn naar vrijwilligers Interpersoonlijke en intergenerationele relaties leggen Maar ook... Levering van maaltijden aan huis Thuishulp Klusdienst (in samenwerking met de Mission locale) Organisatie van uitstappen en activiteiten (informaticalessen, zachte gymnastiek, enz.) 176

OPENINGSUREN SPREEKUUR ONTHAAL Van maandag tot vrijdag van 8.30 u. tot 12.00 u. TELEFONISCH SPREEKUUR Van maandag tot vrijdag van 8.30 u. tot 12.00 u. van 14.00 u. tot 16.00 u. ONTVANGST OP AFSPRAAK Dinsdagnamiddag van 14.00 u. tot 16.00 u. HUISBEZOEKEN Enkel op afspraak Elke dag tussen 9.00 u. en 16.00 u. SOCIALE DIENSTVERLENING Aantal nieuwe begeleidingsdossiers 125 Aantal huisbezoeken 145 Aantal bezoeken aan het spreekuur 568 Aantal begeleidingen voor de opname in een rusthuis 2 Totaalaantal begunstigden 748 PENSIOENEN Aantal pensioenaanvragen loontrekkenden 15 Aantal pensioenaanvragen zelfstandigen 10 Aantal pensioenaanvragen IGO 45 Aantal pensioenaanvragen in het buitenland 5 Aantal aanvragen overlevingspensioen 5 Aantal pensioenaanvragen van gescheiden partners 3 Totaalaantal pensioendossiers 83 DOSSIERS FOD HANDICAP Aantal dossiers FOD Personen met een handicap 318 TAXICHEQUES Aantal uitgereikte cheques 3486 AANGEPAST VERVOER VOOR PERSONEN MET BEPERKTE MOBILITEIT Aantal ritten heen en terug 2322 Gegevens: Sociale dienst voor de bevolking 02 627 23 49 of 23 88 sociale.dienst@etterbeek.be sociale.dienst@etterbeek.be Enkel op afspraak -------------------------------------------- Aantal dossiers die geopend werden in 2016: 80 Totaalaantal dossiers: 450 80% heeft betrekking op een probleem in verband met huisvesting. Geboden hulp: Luisterend oor/advies 177

Oriëntatie Administratieve hulp Sociale begeleiding Hulp bij het opstellen van een huisvestingsdossier Huisbezoeken Contact met eigenaars Indienen van het dossier Herhuisvestingstoelage Toekenning van het sociale tarief voor de stages van Action sport 178

CULTUUR EN VRIJETIJD Franstalige cultuur Openingsuren van de dienst Cultuur: van 8 u. tot 12 u. en van 13 u. tot 14 u. TENTOONSTELLINGEN IN EXPORUIMTE DE DOORGANG IN DE HAL VAN HET GEMEENTEHUIS Maand Tentoonstelling Organistie 07/01-29/07 04/02-26/02 03/03-25/03 31/03-22/04 28/04-20/05 26/05-17/06 23/06-26/08 01/09-16/09 22/09-07/10 13/10-21/10 27/10-18/11 24/11-09/12 25/12-30/12 Elisabeth VANDEN EYNDE schilderijen Pesten voorkomen kan je leren! Wereldvrouwendag Parcours de Femmes FUCID Marie-Christine SOMER fotografie Ferruccio MAIERNA beeldhouwkunst Academies C. MEUNIER fotografie COLLECTIF - 4 Fadhel Soltani Lark Sindia Maria Eugénia Gonzalez Olivier Rasquin François MARCADON Tekeningen inkt/aquarel Jean DE BECKER schilderijen CONTACT PLUS Hulde aan de senioren Internationale Solidariteit Herdenking 11/11 Liesbteh CORTLEVEN Grafische vormgeving borduurwerk Strips Marc SLEEN Dienst Cultuur Nederlandstalige cultuur Dienst Cultuur Dienst Cultuur Dienst Cultuur Dienst Cultuur Dienst Cultuur Dienst Cultuur Dienst Cultuur Dienst Contact Plus Dienst Solidariteit Dienst Cultuur Dienst Gezondheid 179

2e KUNSTENAARSPARCOURS VAN ETTERBEEK 23, 24 en 26 september 2016: weekend dat bijna 130 artiesten uit alle disciplines samenbracht: plastische kunst beeldende kunst podiumkunsten - diverse Opendeurdag op verschillende culturele en creatieve plaatsen: cultureel centrum Le Senghor, Atelier 2010, Créadanse, 666 La Chasse, Atelier côté-cour, Bataclan, Bibliothèque Hergé, Galerie Art point, atelier Kroma, de Franstalige academies, de Nederlandstalige academies en de dienst Cultuur was de schakel tussen al die instellingen. ITALIAANSE WEEK Van 28 november tot 4 december 2016: herdenking van de respectievelijk 70e en 60e verjaardag van de Belgisch-Italiaanse akkoorden en de ramp in Bois du Cazier. Festival ter ere van de Italiaanse gemeenschap (theater, muziek, literatuur, film, tentoonstelling, burgerschap...) FINANCIËLE STEUN AAN DIVERSE CULTURELE EN ARTISTIEKE VZW'S Atelier 210, MaelstrÖm, Poleac Radu Stefan Poleac, Batoufam, Show me Europe, le Noyau, 666 La Chasse, vzw Mirax, Union vzw, vzw Baleng ABB, Raffia Synergies vzw, Dubgarden DEMOCRATISERINGSBELEID VOOR CULTUUR Aankoop voor tickets, onder andere voor het OCMW, voor bezoeken aan Etterbeek via Arkadia, voor een gospelconcert ter gelegenheid van de eindejaarsfeesten, Mister Black Belgium... LEZINGEN OVER GROTE MAATSCHAPPELIJKE THEMA'S Kreymadhi Safet Contes et légendes d Albanie : lezing gevolgd door een tentoonstelling, samenwerking voor de herdenking van de Armeense genocide met de muziekacademie van Etterbeek en muziekschool Mezzo Forté alsook voor de Rwandese genocide, lezing georganiseerd door CEC (Coopération Education Culture) en gegeven door Gaël Faye. DUURZAAM WIJKCONTRACT Project Babbeleir, zeven participatieve muurschilderingen om ons literair erfgoed een dynamiek te geven en teksten te delen door ze in de openbare ruimte neer te schrijven. Project Mosaïque, mozaïektegels maken tijdens participatieve workshops. De tegels werden geplaatst tijdens de officiële opening van het nieuwe de Theuxplein tijdens La Ducasse. Project Habille mon rond-point, een standbeeld maken tijdens participatieve workshops. Het standbeeld zal het kruispunt van de Philippe Baucqstraat en de de Haernestraat sieren. IRISFEEST BRUSSELS CREATIVE FORUM Animatie in het park van Brussel met workshops percussie, djembé... (zich laten leiden door het ritme). Informatiestand waar alle culturele activiteiten van de gemeente voorgesteld worden. Stand met informatie over de cultuur in onze gemeente en maken van een videocapsule in BOZAR. ***** In 2016 werd het partnerschap met cultureel centrum Le Senghor versterkt waardoor we de aanzet hebben kunnen geven tot een lokaal cultuurbeleid. Met het cultureel centrum hebben we deelgenomen aan het opinieonderzoek bij de culturele actoren 180

op het grondgebied en aan het project Betterbeek om na te gaan of het culturele aanbod beantwoordt aan de behoeften van de bevolking. De zelfevaluatie van Le Senghor met het oog op de goedkeuring van een nieuw decreet voor de culturele centra, de oprichting van een oriëntatieraad en de gedeelde analyse maken ook deel uit van het proces om ons cultureel centrum te hervormen. In 2016 is het cultureel centrum gestart met een cineclub voor slechtzienden. Het centrum heeft ook vijfentwintig Etterbeekse en niet-etterbeekse scholen ontvangen voor schoolprogramma's in verband met radicalisering, klimaatverandering en haar gevolgen en de onafhankelijkheid van vrouwen. Onze dienst heeft op het voorplein van het Jubelpark ook het project mur mur onthaald, een rondreizende bibliotheek in een bel. Nederlandstalige cultuur Het lokaal cultuurbeleidsplan 2014-2019 gaat uit van cultuur als bruggenbouwer. Sterke, individuele cultuurpartners vormen de pijlers van dit beleid. Bij elke stap naar een gezamenlijke aanpak, hebben we aandacht voor de specifieke behoeften, zwaktes, maar ook sterkten van elke partner. Partners in cultuur vullen elkaar aan en ze delen hun expertise en ervaring. Het cultuurbeleid in Etterbeek gaat daarom niet enkel over het opzetten van (gezamenlijke) acties, maar ook over het bouwen van een lerend, motiverend en ondersteunend netwerk. De nauwe samenwerking tussen de verschillende partners resulteert in een geïntegreerd beleidsplan, een geïntegreerd actieplan en dus ook een geïntegreerd voortgangsrapport. In het voortgangsrapport wordt per doelstelling besproken welke acties werden ondernomen om de doelstelling te bereiken. Dit is een uitgebreid en overzichtelijk document dat elk jaar in het voorjaar wordt geadviseerd door de cultuurraad en voorgelegd aan het college. Het volledige rapport is ter beschikking bij de dienst. In 2016 organiseerde en/of ondersteunde de dienst 42 acties. Er werd samengewerkt met de structurele Nederlandstalige cultuurpartners, met scholen, met gemeentelijke diensten en Franstalige organisaties, met Etterbeekse verenigingen en met burgers. We organiseerden activiteiten voor kinderen en hun ouders, voor scholen en leerkrachten, voor senioren, voor tieners, voor vrijwilligers en voor muziekliefhebbers. Voor Etterbekenaren met groene vingers, voor fotografen, voor buurtbewoners en voor vrienden van cultuur in het algemeen. Kortom een uitgebreid aanbod waar heel wat inwoners konden van genieten. Brede School Domino Het Brede School-netwerk blijft een prachtvoorbeeld van samenwerking tussen partners uit verschillende sectoren. De Brede Schoolcoördinator blijft een belangrijke rol opnemen in het verbreden het netwerk en het verdiepen van de scholen. Er wordt blijvend ingezet in het opzetten van vernieuwende acties en partnerschappen naargelang de noden van de partners. Nieuwe initiatieven in 2016 zijn onder meer: Pennenvrienden, No Credit Game Over, EHBK, schoolgrappling, uitbreiding van de circusantenne met lessen Free Running Daarnaast blijven een aantal vaste waarden zoals de Buitenspeeldag, Zwerfgoed, leesbuddies, vrijetijdskalender voor leerlingen, ook in 2016 behouden. Verder biedt Brede School ook ondersteuning aan de jeugddienst bij het oprichten van een gemeentelijke jeugdraad. Ook de nieuwe immersieklas in de school Paradis des enfants kan op ondersteuning rekenen. Bibliotheek De bibliotheek blijft inzetten op activiteiten rond leesplezier met een uitgebreid aanbod in het kader van de voorleesweek en jeugdboekenweek en heeft hierin een heel nauwe samenwerking met de 181

scholen. Door de goede samenwerking met de Brede School Domino kan de bibliotheek haar scholenwerking nog versterken. Zo zijn er de ouderintroducties, taalateliers voor de middelbare graad, leesbuddies enz De samenwerking met alle cultuurpartners draagt bij tot een uitbreiding van het netwerk van de bibliotheek en een betere dienstverlening voor het grote publiek. Totaal aantal lezers: 8.386 Jongeren (-18 jaar): 6.248 Volwassenen (+18 jaar): 2.138 BIBLIOTHEEK HERGE Totaal aantal uitleningen: 68.835 Uitleningen jeugd: 31.051 Uitleningen volwassenen: 28.881 Uitleningen door collectieven (scholen, verenigingen): 8.903 Collecties: 87.181 Documentaires jeugd: 8.430 Fictie jeugd: 17.045 Strips jeugd: 4.683 Tijdschriften jeugd: 2.820 Multimedia jeugd: 1.010 Documentaires volwassenen: 24.420 Fictie volwassenen: 16.696 Strips volwassenen: 4.055 Tijdschriften volwassenen: 6.925 Multimedia volwassenen: 1.097 Animatie: 548 Bezoeken van klassen aan de bibliotheek: 243 Bezoeken van bibliothecarissen aan crèches: 144 Aantal animatieactiviteiten (behalve voor scholen en crèches) georganiseerd door de bibliotheek: 161 182

GEZONDHEID Alzheimer: preventie van het verlies van de cognitieve vaardigheden door psychomotorieksessies voor senioren in samenwerking met vzw Gymsana Dit project heeft betrekking op de psychomotoriek van oudere personen. Het wordt succesvol voortgezet in dagcentrum Atoll. Er is steeds meer vraag en daarom werd een tweede sessie georganiseerd. Opening Alzheimercafé. Plaats waar informatie en ervaringen gedeeld worden met familieleden en mensen die geïnteresseerd zijn in de aandoening. Gezonde voeding In de gemeentescholen die het voorstel aanvaard hebben, organiseert de dienst gezonde ontbijten in aanwezigheid van een diëtiste. In datzelfde kader worden gezonde vieruurtjes georganiseerd voor kansarme mensen zoals de begunstigden van het OCMW, de vzw Samarcande, Atoll, de huiswerkscholen, enz. De ronde tafels Gezondheid Sinds 2016 leunen de lezingen eerder aan bij ronde tafels waar verschillende sprekers met elkaar praten over het thema. Het publiek krijgt voldoende tijd om vragen te stellen. De ronde tafels worden om de twee maanden georganiseerd in het gemeentehuis. Ronde tafels 2016: - Diabetes (februari) - De ziekte van Alzheimer (april) - Leermoeilijkheden bij kinderen (september) - Aids en soa's (december) - Prostaatkanker (oktober) - Borstkanker (november) - Wiegendoodpreventie De gezondheidsruimten Met zijn aanwezigheid op wijkfeesten in de gemeente wil de dienst de bevolking tegemoet gaan op informele en feestelijke momenten. De dienst nodigt professionele gezondheidswerkers uit in functie van het thema (cardiovasculaire ziektes, aids en soa's...). De dienst was aanwezig op: La Ducasse pour Tous in mei 2016 Het feest van de Participatieve Tuinen en de Nieuwelaan in 2016 Die dienst moedigt die ontmoetingsmomenten met de burger aan. In november 2017 zal een infostand/screeningstand georganiseerd worden op de Baron Lambertsite van de Iris Ziekenhuizen Zuid ter gelegenheid van Werelddiabetesdag. De sociale brillenwinkel (socio-economisch project in het kader van het Duurzaam Wijkcontract) De sociale brillenwinkel is bedoeld voor kansarme mensen die niet de middelen hebben om een bril te kopen. Wij zamelen oude brillen in (bij opticiens, in het gemeentehuis...), herstellen ze en delen ze uit aan behoeftige mensen. Het project wordt geleid door de vzw Cocoricoeur. Wij werken samen met optiekschool IORT van Erasme. Opticiens die vrijwillig meewerken en de vzw Bambou vert en de vzw Animations et Loisirs pour Tous voor het beheer van de vrijwilligers. In 2016 werden ongeveer 300 brillen ingezameld en werden ongeveer zestig mensen geholpen. De bevolking is enthousiast over het project, dat mensen van verschillende culturen samenbrengt. 183

Adviesraad voor Gezondheid In 2016 werd de Adviesraad voor Gezondheid opgericht. Hij telt een tiental leden. De raad is al één keer samengekomen. In de raad kan nagedacht worden over de thema's die behandeld zullen worden tijdens de ronde tafels. Het programma van de ronde tafels werd opgesteld door de raad. De leden zijn allemaal professionals uit de gezondheidssector en de sociale sector. Ze behandelen actuele problemen en kennen verschillende sprekers die ze kunnen uitnodigen om over die problemen te praten. De leden van de raad werden uitgenodigd om vragen te suggereren die verband houden met de gezondheid van onze inwoners. (Magnetische golven, geluidsoverlast, hygiëne en mentale gezondheid zijn onderwerpen waarover binnenkort nagedacht zal worden.) Voortzetting van het programma aids/soa's Preventie, bewustmaking, organisatie van een week waarin opnieuw professionele gezondheidswerkers uit de gemeente samengebracht werden In het kader van de grote informatiecampagne over aids en soa's die elk jaar in december georganiseerd wordt (sinds vier jaar) in samenwerking met het Plateforme Prévention SIDA IST en Centre Bruxellois de Promotion de la Santé. In de campagne rond aids en soa's vormt de gemeentedienst Gezondheid een schakel tussen de verschillende gezondheids- en sociale structuren op het grondgebied van Etterbeek (ziekenhuizen, OCMW, Etterbeekse Haard, Samarcande, Ernest Richard, Le Seuil...) voor de organisatie van de acties die de verschillende structuren op touw zetten (screenings, infostands, uitdelen van condooms, brochures, rode lintjes...). De gezondheidsbus rijdt voor het derde opeenvolgende jaar uit. Het is een afspraak in de openbare ruimte waarop gezondheidswerkers met verschillende specialisaties de burger ontmoeten. Er wordt naar de burger geluisterd en indien nodig wordt hij doorverwezen. De dienst neemt elk jaar deel aan de Race for the cure in september in de strijd tegen borstkanker. Wij verspreiden informatie over de campagne Télévie en wij verkopen producten in het gemeentehuis om die campagne te steunen. Binnen de bevoegdheid Welzijn De welzijnsmiddagen voor het gemeentepersoneel Welzijnsdagen (er werden er drie georganiseerd) De tai-chisessies waren een succes. In samenwerking met de vzw Au Coeur de Soi hebben wij yogalessen voor gezinnen gesteund. 184

SPORT Subsidies voor de erkende sportclubs Terbeschikkingstelling van de sportzalen van de gemeentescholen aan de sportclubs Opstellen van een gebruikskalender van de sportzalen, contact houden met de clubs, enz. Logistieke en financiële hulp voor verschillende sportevenementen Financiële hulp voor Etterbeekse sporters Organisatie van een interscholencross in samenwerking met Adeps Organisatie van sportdagen voor scholen Organisatie van een interscholenvoetbaltoernooi Ondersteuning en medewerking aan Brussels Cycling Aankoop van materiaal voor sportclubs Verschillende vormen van steun voor de clubs, voornamelijk door de aankoop van bekers, medailles, trofeeën Organisatie van sportieve en artistieke stages voor kinderen van 2,5 tot 14 jaar Uitwerking van een brochure over de stages tijdens de schoolvakanties en een brochure over de Etterbeekse sportclubs Gemeentelijke sportinfrastructuur: 1 gemeentelijk voetbalstadion (kunstgras) 4 basketbalterreinen 5 minivoetbalterreinen Gemeentelijk sportcomplex en zwembad Sportzalen in de gemeentescholen Aantal erkende Etterbeekse sportclubs: 25 (+/- 2.400 leden) ACTIVITEITEN VOOR SENIOREN Organisatie van ontspanningsactiviteiten voor Etterbeekse senioren vanaf 55 jaar Rondleidingen/excursies: 325 personen Theatervoorstellingen: 230 personen Filharmonisch concert: 200 personen Turnlessen: 80 personen ANIMATIE-FESTIVITEITEN 119e verjaardag van de Tervurenlaan 24e middeleeuwse markt Burenfeest Paaseierenraap Kerstnamiddag Kerstconcert Kermezzo(o) Provençaalse markt Feest van het Duurzaam Wijkcontract Kids' Day Logistieke steun bij openbare of private festiviteiten 185

MIDDENSTAND Onthaal door het Middenstandsloket van 300 bezoekers voor verschillende soorten informatie en advies, hetzij in het kader van het opstarten van een onderneming, hetzij in het kader van een bestaande onderneming. Bemiddelen tussen handelaars onderling of tussen handelaars en buurtbewoners in verband met het respecteren van de openingsuren en de wekelijkse rustdag (voor betwistingen tussen handelaars onderling) en in verband met nachtlawaai en overschrijdende terrassen (voor betwistingen tussen handelaars en buurtbewoners). Deelname aan de Dag van de Ondernemer in Sint-Gillis. Organisatie van een vergadering van de Adviescommissie van de Middenstand. Ondernemersclub van Etterbeek: organisatie van drie vergaderingen en een ronde tafelmaaltijd in het restaurant Food and Wine (Oudergemlaan 56). Regelmatige contacten met de voorzitters van handelaarsverenigingen, in het bijzonder voor de voorbereiding van subsidieaanvragen, publicatie van documenten in het Staatsblad en voor de organisatie van braderieën. Deelname aan de av van de verenigingen van handelaars van de Jacht, van de vereniging van handelaars uit de wijk van het gemeentehuis in het kader van de oprichting van een nieuw comité. Deelname aan de rvb en de av van Atrium De Jacht Deelname met de dienst Animatie aan de organisatie van de inhuldiging van de muurschildering Le Chat op de ringmuren van de Rolinkazerne. Samenwerking met de dienst Parkeren om documenten te controleren en gratis parkeerkaarten uit te reiken (bij de eerste aanvraag) aan handelaars, kmo s en uitoefenaars van vrije beroepen die in Etterbeek gevestigd zijn. Verdeling van huis-aan-huisberichten, in het bijzonder in het kader van de heraanleg van het Jourdanplein. Deelname met de diensten Wegenissen en Stedenbouw en de dienst Administratief Onderzoek van de politie aan het onderzoek met betrekking tot de terrassen van het Jourdanplein. Bezoek aan de handelaars uit de voetgangerszone van Jourdan in verband met de niet-naleving van de reclameborden. Deelname aan verschillende vergaderingen van het Duurzaam Wijkcontract en voorstelling van een dossier door schepen Jean Laurent om een subsidie te krijgen. JEUGD GESCHIEDENIS Voorzetting van de herdenkingsplechtigheden 14-18 met: de rondreizende tentoonstelling Miss Cavel in de Hergébibliotheek: rondleiding voor kinderen van het vijfde leerjaar uit de gemeentescholen (ongeveer 200 kinderen). Deze ambitieuze en ontroerende rondreizende tentoonstelling is het werk van de Belgian Edith Cavell Commemoration Group in samenwerking met de ambassade van Groot-Brittannië. een lezing over Koning-Ridder in de raadzaal: voor leerlingen van het vierde leerjaar door geschiedkundige Laurence Van Ypersele. Elke deelnemer (leerlingen, leerkrachten, begeleiders) heeft een pedagogisch dossier gekregen. interactieve workshops over het leven van Philippe Baucq, Edith Cavell en zijn netwerk van verzetsstrijders in de raadzaal: animatie voor leerlingen van het vijfde en het zesde leerjaar. De workshops werden ontwikkeld door twee studenten uit Louvain-la-Neuve die hun scriptie geschreven hebben over Philippe Baucq: Louise Stockart en Nastassia Serste. Elke deelnemer (leerlingen, leerkrachten, begeleiders) heeft een pedagogisch dossier gekregen en elke klas heeft ook een boek gekregen: Le réseau Edith Cavell. 186

Aankoop van een nieuwe vlag voor de Association Patriotique FNC d'etterbeek. Die vereniging is regelmatig aanwezig op onze verschillende herdenkingsplechtigheden en officiële plechtigheden. Op het vlak van subsidies financieren wij nog steeds de volgende projecten: Autout Projet voor de detachering van twee voltijdse socio-educatieve animatoren (een bij Samarcande en een bij jeugdhuis La Clef ). Het jeugdhuis La Clef De erkende jeugdbewegingen Samenwerking aan het theaterproject 1040 Nuits met de dienst Preventie en de Etterbeekse jongeren rond de volgende thema's: Burgerschap en interculturaliteit en de strijd tegen racisme en de promotie van de dialoog. Het evenement Verfdruppels op het Jourdanplein heeft de leerlingen uit het lager onderwijs kennis laten maken met de kunstwereld en de stijl van Bottazzi aan de hand van zijn kunstwerk. Ze hebben zijn kunst vervolgens kunnen uitproberen en in zijn aanwezigheid ballonnen opgelaten in de kleuren van zijn muurschildering. In samenwerking met de Mission locale hebben wij het Taalplan. Dat geeft Etterbeekse leerlingen uit het secundair onderwijs de kans om Nederlandse of Engelse lessen te volgen aan het ISFCE. Er werd een diploma-uitreiking georganiseerd voor de leerlingen die geslaagd zijn voor het eindexamen. We hebben ook De juiste look voor de job. Die workshop wordt twee keer per jaar georganiseerd gedurende drie halve dagen. De jongeren krijgen er zelfvertrouwen dankzij tips over hun kleding om op die manier een goede eerste indruk te geven. Het MAG is het driemaandelijkse magazine voor jongeren tussen 12 en 18 jaar die in de gemeente wonen. Start van een kindergemeenteraad waarvoor contact opgenomen werd met de toekomstige deelnemers en start van het partnerschap met CRECCIDE (Carrefour Régional et Communautaire de Citoyenneté et de Démocratie). Organisatie van verschillende terugkerende activiteiten: Place aux Enfants: wij hebben een twintigtal kinderen uit Houffalize ontvangen die op ontdekking kwamen in Brussel naar aanleiding van deze activiteit in het kader van de Europese Week van de Lokale Democratie. Ook een tachtigtal Etterbeekse kinderen hebben deelgenomen aan onze activiteiten. Kids' Day: Wij hebben diverse en gevarieerde activiteiten voorzien voor kinderen van 2,5 tot 12 jaar: springkastelen, spektakel, houten spelen, schminkstand, dorp voor de allerkleinsten... Dit jaar hebben 7.000 mensen deelgenomen. Organisatie door de dienst Animatie. Bioscoop: 300 mensen hebben de filmvoorstelling voor Etterbeekse gezinnen bijgewoond. Zij hebben in avant-première de allernieuwste animatiefilm van de Disneystudio's kunnen ontdekken: Vaiana, la légende du bout du monde. Organisatie door de dienst Animatie. De kerstnamiddag: feeërieke dag voor kinderen van 2 tot 6 jaar. Optredens, lekkernijen en magische decors zijn op de afspraak. Organisatie door de dienst Animatie. Deze activiteit is altijd een groot succes bij onze kleine Etterbekenaren. Organisatie door de dienst Animatie. 187

KERMISSEN, MARKTEN, ROMMELMARKTEN De handelaarsverenigingen en andere verenigingen hebben twaalf rommelmarkten georganiseerd ( Les Conseillers des rue...). Regelmatig contact met de fa. Charve en verschillende gemeentediensten voor een goed verloop van de zondagsmarkt op het Jourdanplein + opzetten van acties om oplossingen te vinden voor bepaalde problemen: toezicht op de voertuigen die het gebouw Beaugency verlaten tijdens de markt door de gemeenschapswachten... Bezoek aan markten met streekproducten met het doel de oprichting van een namiddagmarkt in Etterbeek voor te bereiden + organisatie van een streekmarkt op vrijdagnamiddag van april tot 26 augustus 2016, datum waarop het beheer van de markt eenzijdig opgezegd werd door de concessiehouder, de Fédération des Artisans de Belgique, die vertegenwoordigd wordt door dhr. Walravens. Vergadering met de fa. Charve om na te denken over de oprichting van een nieuwe algemene wekelijkse markt op woensdagnamiddag vanaf april 2017. Voorbereidende vergadering en organisatie van de kermis van Etterbeek op het Jourdanplein: 7 tot 20 april. EUROPESE AANGELEGENHEDEN De dienst Europese Aangelegenheden heeft de volgende doelstellingen: een nabijheidsbeleid voeren ten aanzien van de meer dan 17.000 Europese burgers die afkomstig zijn uit de zevenentwintig andere landen van de Europese Unie, banden opbouwen met de Etterbekenaren en de Europeanen die er wonen en/of werken, een zo breed mogelijk publiek informeren over en bewustmaken van wat de instellingen van de Europese Unie zijn en doen door lezingen, debatten en openbare vergaderingen te organiseren en de nadruk vooral te leggen op burgerkwesties, maar ook administratieve vragen van Europeanen bezorgen aan de betrokken gemeentelijke of gewestelijke diensten en de banden tussen de gemeente, de burgers en de verschillende regionale, gemeentelijke en Europese instellingen versterken aan de hand van ontmoetingen, vergaderingen, stands en inspraak bevorderende activiteiten. De dienst ziet erop toe dat de Europeanen de diensten van de gemeente ten behoeve van de burger en de activiteiten van de dienst Europese Aangelegenheden beter leren kennen, maar ook dat zij kennismaken met de socioculturele en sportieve activiteiten die in de gemeente georganiseerd worden voor een breed publiek. Hij informeert de Europeanen ook over het stemrecht. De dienst Europese Aangelegenheden en de Adviesraad voor Europese Aangelegenheden van Etterbeek (AREA: adviesraad met meer dan tachtig leden uit verschillende landen van de Europese Unie die aangesteld werden door de gemeenteraad) hebben samengewerkt met verschillende gemeentediensten om de voorgaande doelstellingen te behalen, met name: - Het nabijheidsbeleid ten aanzien van de ongeveer 16.000 Europeanen in Etterbeek versterken (ongeveer een derde van de totale bevolking); - De banden met diverse regionale en Europese instellingen aanhalen zodat de lokale besturen en de andere niveaus elkaar beter leren kennen; - Samenwerkingsverbanden creëren met andere activiteiten en evenementen van de gemeente; 188

- Europa meer bekendheid geven aan de hand van thema's die de burger aanbelangen: door de organisatie van vergaderingen van de AREA, waarvan twee tot vier lezingen-debatten in openbare zitting, die gemiddeld tweehonderd aanwezigen lokken; - De Europeanen van Etterbeek vieren, dit jaar waren dat de Polen, de tweede grootste gemeenschap van burgers die afkomstig zijn uit de lidstaten van de Europese Unie; In 2016 heeft de dienst Europese Aangelegenheden samengewerkt met de dienst Burgerinspraak en het Verzusteringscomité. De dienst kon rekenen op de waardevolle medewerking van de leden van de AREA. Dankzij die samenwerking konden activiteiten en evenementen georganiseerd worden die aansluiten bij de Europese actualiteit en steeds de nadruk leggen op de burgers. - Lezingen, debatten in openbare zitting, raadzaal van het gemeentehuis, ter bevordering van de band tussen instellingen en Europese burgers. De AREA heeft ervoor gekozen om het publiek tijdens de openbare vergaderingen te informeren over en bewust te maken van actualiteitsthema's die de Europese burgers aanbelangen. De raad ziet daarbij toe op de kwaliteit en de reputatie van de sprekers. - 17/03/2016: grote Europese conferenties van Etterbeek: L Union européenne soixante ans après les Traités de Rome : funérailles, agonie, ou relance? door professor Mario Telò, lid van de Académie royale des sciences de Belgique, emeritus voorzitter van het Institut d'etudes européennes van de ULB, professor aan de ULB (Chaire Jean Monet) en aan de universiteit LUISS van Rome. - 02/06/2016: grote Europese conferenties van Etterbeek: La citoyenneté européenne : regards croisés : les défis des élargissement successifs door Francis BALACE, historicus, gewoon hoogleraar, ULG en Les enjeux initiaux et actuels suite au traité de Lisbonne door Pierre VERCAUTEREN, politicoloog, professor aan de UCL. - Zoals voorzien in het reglement van de AREA werden verschillende vergaderingen van het bureau van de AREA (een tiental leden) georganiseerd om de activiteiten voor te bereiden. - 08/12/2016: een speciale vergadering met de leden van de AREA in de Europazaal van het gemeentehuis van Etterbeek om het jaar 2016 in schoonheid af te sluiten. Bruno Mariani, lid van de AREA, heeft er de film-documentaire getoond die hij gemaakt heeft: Du charbon dans les veines. Daarin interviewt hij minderjarige Italianen en hun familie, zowel hier als in Italië, in het jaar waarin de zeventigste verjaardag van de akkoorden van 1946 tussen België en Italië herdacht wordt ( Des bras contre du charbon ). De film duurt ongeveer een halfuur en werd gevolg door een discussie. - Deelname aan transversale evenementen (in samenwerking met andere gemeentediensten) 22/06/2016: Etterbeek viert Polen : dit evenement werd georganiseerd in samenwerking met de dienst Burgerinspraak. Het is een concrete invulling van het nabijheidsbeleid. Het feest was een onverwacht succes met meer dan 450 aanwezigen in de raadzaal. De ambassade en het consulaat van de Poolse republiek op het grondgebied van Etterbeek en de delegaties van de regio's en de handelaars hebben positief bijgedragen aan het succes van de avond. Alle Poolse gezinshoofden uit de gemeente kregen een uitnodiging toegestuurd en dat heeft zijn vruchten afgeworpen want de Polen zijn talrijk afgezakt naar de raadzaal in het gezelschap van hun familie. Het programma was feestelijk, gastronomisch en cultureel. Onder de aanwezige overheidspersonen bevond zich de burgemeester van SEMIATYCZE, een Poolse stad waarvan veel Polen die zich in Etterbeek gevestigd hebben afkomstig zijn. Deelname van Etterbeek aan de EWLD* en coördinatie voor Etterbeek (*Europese Week van de Lokale Democratie, een initiatief van de Raad van Europa, 47 lidstaten). Thema in 2016: Samenleven in cultureel diverse maatschappijen: elkaar respecteren, met elkaar spreken en omgaan van 10/10/2016 tot eind oktober 2016: co-organisatie door de diensten Europese 189

Aangelegenheden en Burgerinspraak. De EWLD wordt voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gecoördineerd door de VSGB, die later de naam BRULOCALIS kreeg: coördinatie voor Etterbeek door de dienst Europese Aangelegenheden, integratie van diverse inspraak bevorderende activiteiten voor burgers, deelname aan intercommunale acties en aan de openingszitting in de gemeente Sint-Joost op 10 oktober 2016, waar de Etterbeekse dienst een discussietafel geleid heeft. Een tiental activiteiten werden opgenomen in dit programma in het kader van andere grote activiteiten van de gemeente, waaronder de Maand van de Solidariteit, en dat op verschillende plaatsen in de gemeente. Er werden twee gemeenschappelijke acties met de gemeente Elsene georganiseerd. Woensdag 16/03/2016: Etterbeekse stand om de nieuwe ambtenaren en hun families te informeren door de dienst en de leden van de AREA tijdens de infodag van de Europese Commissie in het Berlaymontgebouw op uitnodiging van de Brussels Commisioner, samen met andere gemeenten. 09/05/2016: aanwezigheid van Etterbeek op Europadag: deelname van het kabinet van de burgemeester en vertegenwoordigers van de AREA voor de dienst aan een protocollaire ceremonie op Schuman Day, Europadag, op uitnodiging van de vzw L'Avenir de l'europe. Verspreiding van informatie over de Europese instellingen tijdens de opendeurdag ter gelegenheid van het Feest van Europa (de buurgemeenten worden niet langer uitgenodigd om deel te nemen, geen stands van de gemeenten). 24/09/2016: organisatie van een Europese stand op het feest van het Duurzaam Wijkcontract. Deelname van de dienst en van de leden van de AREA. Etterbeek heeft sinds 1994 een Preventiedienst. Meer bepaald: PREVENTIE DIENST Administratief en financieel kader Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest via het Brussels Preventie- en Buurtplan (BPBP): subsidiebedrag: 1.319.103. De FOD Binnenlandse Zaken subsidieert ons op drie manieren: Dankzij het Strategische Veiligheids- en Preventieplan (SVPP) ontvangen wij: 224.325,22 Dankzij de subsidie Bijkomend contingent gemeenschapswachten ontvangen wij: 10.678,64 Dankzij de subsidie Toelagen voormalig veiligheids- en samenlevingscontract ontvangen wij: 228.176,88 De FOD Justitie geeft ons een subsidie van 54.547,28 (AGM). De Preventiedienst wordt geleid door een algemene coördinatie die uit vijf personen bestaat: een preventieambtenaar (verantwoordelijke van de dienst), een administratief en financieel beheerder, een interne evaluator, een project verantwoordelijke en een administratief assistente. 190

Doelstellingen De activiteiten ven de Preventiedienst liggen hoofdzakelijk in de lijn van het koninklijk besluit van 7 november 2013 (FOD Binnenlandse Zaken) betreffende de veiligheids- en preventieplannen enerzijds en in de lijn van het besluit van de Brussels Hoofdstedelijke regering van 15 september 2016 anderzijds. Via dat laatste besluit wil het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een grotere homogeniteit tot stand brengen tussen de verschillende Brusselse gemeenten die over een dergelijk plan beschikken. In overleg met het Brussels Observatorium voor Preventie en Veiligheid (dat afhangt van de gewestregering) heeft de Preventiedienst zijn acties geconcentreerd rond vijf gewestelijke prioriteiten: 1. De preventie van polarisering en de strijd tegen radicalisering 2. Zorgen voor een zichtbare en geruststellende aanwezigheid in de openbare ruimten 3. Zorgen voor conflictbemiddeling in de openbare ruimten 4. Bestrijden van schoolverzuim 5. De preventie en de bestrijding van verslavingen Aan de hand van die gewestelijke prioriteiten zet de Preventiedienst zijn engagement voort om een veiligheidsgevoel te creëren voor de volledige gemeente en sociale uitsluiting en kleine criminaliteit te verhinderen. Onderliggend aan die algemene context waarin wij werken (federaal en gewestelijk kader) zijn al onze preventieprojecten ook gericht op acties ter aanvulling van het lokaal veiligheidsbeleid. Die hanteren de volgende regels: 1. een antwoord formuleren op de bijzondere noden op het terrein; 2. de bestaande initiatieven in overweging nemen of zich erbij aansluiten; 3. antwoorden op de belangstelling en de bezorgdheden van de burger in verband met criminaliteit; 4. werken op lange termijn; 5. deelnemen aan een geïntegreerd gemeentelijk veiligheidsbeleid, rekening houdend met de federale projecten van de FOD Binnenlandse Zaken (SVPP), de gewestelijke projecten (BPBP) en de politiezones (ZVP); 6. bijdragen tot de versterking van het sociaal weefsel. Er kunnen tal van oplossingen aangereikt worden. Toch kan men die onderbrengen onder twee doelstellingen die door de verschillende acties heen lopen. Enerzijds is er de versterking van het sociale weefsel en de sociale cohesie. Anderzijds is er de bestrijding van criminaliteit via preventieve acties (met name de ontradende aanwezigheid van gemeenschapswachten en straathoekwerkers) en sociale re-integratie (educatieve workshops en straffen van algemeen nut). 191

Om aan die verschillende doelstellingen tegemoet te komen kan de Preventiedienst beschikken over een personeelsbestand van ongeveer zeventig personen verdeeld over zeven luiken: 1. Algemene coördinatie 2. Diefstalpreventie 3. Straathoekwerking 4. Gemeenschapswachten 5. Schoolherinschakeling 6. Conflictbemiddeling 7. Omkaderingsdienst Alternatieve Gerechtelijke Maatregelen (OAGM) Tot slot, bij wijze van opmerking, merken wij op dat de activiteitenverslagen samengaan met het opstellen van een lokale veiligheidsdiagnose waarin de cijferresultaten van onze preventieteams in detail voorgesteld worden. Met dit doel voor ogen en in het bijzonder rekening houdend met de informatie uit de lokale veiligheidsdiagnose 2015 hebben de verschillende luiken van de Preventiedienst zich gericht op de volgende prioritaire fenomenen: 1. Diefstal in woningen 2. Diefstal in voertuigen 3. Samenscholing 4. Vandalisme 5. Fietsdiefstallen 6. Bedelen/daklozen 7. Sluikstorten/vervuiling 8. Geweld Openbaar vervoer 9. Geweld Openbare ruimte 10. Zakkenrollen 11. Cybercriminaliteit 12. Schoolverzuim 13. Burenhinder 14. Verslaving 15. Conflicten tussen particulieren 16. Inbreuken op de wegcode Hieronder stellen wij de verschillende luiken van de Preventiedienst voor en geven wij een korte beschrijving van de resultaten die in 2016 bereikt werden. 192

Omkaderingsdienst van alternatieve gerechtelijke maatregelen De verantwoordelijke van de omkaderingsdienst voor Alternatieve Gerechtelijke Maatregelen (OAGM) hangt af van het ministerie van Justitie. Hij zorgt voor de organisatie, het toezicht en de pedagogische begeleiding van de maatregelen en de straffen van algemeen nut op lokaal vlak zowel voor volwassenen als voor minderjarigen. Hij brengt de betrokken gerechtelijke autoriteiten op de hoogte van de uitvoering van de opgelegde maatregelen en straffen en stelt een databank op met de gegevens van de verschillende diensten of gemeentelijke instellingen die verondersteld worden de prestatielichtingen (personen die werken van algemeen nut moeten uitvoeren) in dienst te nemen. De doelstellingen zijn: Soort maatregel daders beter bewustmaken van hun overtredingen en de (on)rechtstreekse schade die ze aangericht hebben door hun gedrag en de banalisering van deze gedragingen tegengaan; het gevoel van straffeloosheid dat zou ontstaan als gevolg van een seponeringsmaatregel tegengaan in gevallen die een georganiseerde sociale reactie vereisen zonder daarom een beroep te doen op een gerechtelijke uitspraak en de uitvoering van een korte gevangenisstraf. de sociale re-integratie van personen die geen ernstige daden gepleegd hebben vergemakkelijken. de lokale gemeentelijke overheden betrekken bij geloofwaardige initiatieven die tot doel hebben de criminaliteit terug te dringen; en tot slot de recidive verminderen. Hieronder worden de prestaties van 2016 voorgesteeld: Aantal maatregelen Aantal nieuwe maatregelen die geopend werden in het lopende jaar Aantal uitgesproken uren Totaal aantal te presteren uren Aantal te presteren uren in groep Aantal individueel te presteren uren Totaal aantal te presteren uren Gewone 104 werkstraf 68 16248:00 13880:39 6762:59 Werkstraf op 0 het terrein 0 00:00 00:00 00:00 Gemeenschapsdienst 8 485:00 485:00 410:00 6 Totaal 112 74 16733:00 14365:39 00:00 00:00 7172:59 Conflictbemiddeling De doelstellingen van het project zoals vastgelegd in het Brussels Preventie- en Buurtplan (BPBP): a. Bemiddelen in alle conflicten tussen buren en gezinnen die vastgesteld worden op het gemeentelijk grondgebied, eventueel in samenwerking met de andere diensten van de gemeente (werkloosheid, pensioenen, OCMW, Bureau voor Slachtofferbejegening, politie, enz.); b. Informatie verstrekken of in gevallen waarin bemiddeling ontoereikend lijkt, de persoon doorverwijzen naar andere hulpdiensten: gezinsplanning, OCMW, Psycho-Etterbeek, huisvestingsmaatschappijen, enz.); c. De aandacht van lokale verkozenen en van verantwoordelijken vestigen op bepaalde storingen en/of bijzondere situaties die ondervonden worden door Etterbeekse burgers. 193

Deze dienst is toegankelijk voor alle privépersonen die een band hebben met de gemeente Etterbeek: bewoners, handelaars, eigenaars. Praktisch: het bureau van de bemiddelaarster bevindt zich in de Generaal Tombeurstraat 53. In 2016 werden vijfendertig dossiers beheerd door de conflictbemiddeling: Schoolbemiddeling De schoolbemiddeling wordt voornamelijk aangeboden aan schoolplichtige jongeren die naar school gaan in Etterbeek en/of in de gemeente wonen en problemen hebben met schoolverzuim of uitsluiting. Uitzonderlijk kan de dienst echter ook antwoorden op vragen van meerderjarigen die op zoek zijn naar een opleiding. De schoolbemiddelaars proberen in alle objectiviteit en met een optimaal begrip van de situatie om zoveel mogelijk informatie te vergaren over de situatie van de jongere. Al deze stappen zijn bedoeld om jongeren die problemen hebben met schoolverzuim in staat te stellen om hun school af te maken door samen met hen een school te zoeken of ze door te verwijzen naar gepaste hulpstructuren. Ze luisteren naar de jongere, zijn ouders en school en trachten een overeenkomst af te sluiten tussen de betrokken partijen opdat de jongere zijn schoolopleiding kan voortzetten. De belangrijkste doelstellingen zijn : 1. De persoonlijke en schoolse ontwikkeling van de jongere bevorderen; 2. Elke schoolverlater zonder diploma bijstaan of helpen om de problemen die hij ondervindt op te lossen, hetzij door ervoor te zorgen dat hij op school kan blijven, hetzij door hem te helpen een andere school te vinden; 3. Problemen met geweld in de scholen aanpakken; 4. Meerderjarigen die onder schoolopvolging gestaan hebben bijstaan in hun zoektocht naar een opleiding; 5. De huiswerkschool coördineren en beheren. Dit jaar hebben wij 23 leerlingen opgevangen. 6. De ouders opvangen in de huiswerkschool. 194

In 2016 hebben de bemiddelaarsters 91 soorten hulp geboden, die ondergebracht worden in tien categorieën: Veranderen en zoeken van een school (A), Uitsluiting en zoeken van een school (B), Zoeken naar een stage/alternerend leren/werk (C), Socioschoolse hulp en informatie (D), Conflictbemiddeling (E), Schoolverzuim (F), Zoeken naar een huiswerkschool (G), Diverse schoolse problemen (H), Diverse psychiatrische/psychologische problemen (I), Beroep tegen definitieve uitsluiting (J). Buiten het project Huiswerkscholen hebben de bemiddelaarsters in 2016 ook nog andere projecten op poten gezet die een collectieve bedoeling hebben: 1) Zoals elk jaar nemen zij deel aan de controle van de leerplicht in samenwerking met de politie (tijdens de maanden maart en april). 2) In samenwerking met de MIVB werd er eind juni 2016 gedurende twee weken een bewustmakingscampagne voor schoolinschrijving georganiseerd in het metrostation Merode. De titel van de campagne is: inschrijven in juni de goede keuze!. 3) Project om jongeren opnieuw te motiveren voor hun schooltijd en hen uit te leggen waarom het belangrijk is om hun studies af te ronden en/of een beroepstraject te vinden. 4) De bemiddelaarsters organiseren een bewustmakingssessie rond aandachtstekortstoornissen. De bedoeling is dus enerzijds om de professionals een duidelijke en wetenschappelijke uitleg te geven over ADH(D) en anderzijds om hen middelen aan te reiken waarmee ze de kinderen kunnen helpen om zich beter te concentreren in een schoolse omgeving en hun stoornis beter kunnen controleren in het dagelijkse leven. 5) Workshops Vrouwen van Rolin : project dat ontstaan is uit de wens van tien moslimmoeders die in de sociale woonwijken wonen. Zij wilden elkaar buitenshuis ontmoeten en onder begeleiding debatteren over allerlei thema s zoals opvoeding, de relatie tussen ouders en kinderen, gemengdheid, enz. Straathoekwerkers De dienstverlening van de straathoekwerkers is in de eerste plaats een buurtwerking die naar de mensen toegaat en een link legt met de bevoegde diensten. Hun hoofdtaak bestaat erin zich te richten tot individuen, groepen kinderen, jongeren of volwassenen (die precaire omstandigheden en/of verschillende vormen van uitsluiting ondervinden), die nood hebben aan ondersteuning of hulp, maar die buiten het bereik lijken te liggen van bestaande organisaties of structuren, of bij wie de hulp niet geraakt. 195

Naargelang de problemen die ze vaststellen, begeleiden ze het doelpubliek, helpen ze hen om keuzes te maken en steunen ze hen ook eventueel om alternatieve activiteiten te ondernemen (school, werk, woning, vrije tijd, enz.). Wanneer nodig helpen ze hen om andere vormen van steun of behandeling voor hun vraag/probleem te zoeken. De straathoekwerkers maken het doelpubliek ook bewust van de middelen die onze maatschappij hen biedt. Om praktische redenen hebben we het grondgebied van de gemeente in vier sectoren ingedeeld, rekening houdend met de socio-economische en culturele eigenheden van Etterbeek : 1. Rolin/Boncelleswijk 2. Van Meyel/Boncelleswijk 3. Jacht/Jourdanwijk In elke sector wordt de aanwezigheid verzekerd door twee of drie straathoekwerkers. Onze drie teams zijn aanwezig op de volgende uren: - Winter: 10 u.-18 u./één zaterdag om de twee weken/een keer per week van 12 u. tot 20 u. - Zomer: 10 u.-18 u./één zaterdag om de vier weken van 12 u. tot 20 u./ twee keer per week van 12 u. tot 20 u. Ze brengen verslag uit bij hun overste over hun werkterrein en de levensomstandigheden die ze observeren. Indien nodig kunnen ze vragen om maatregelen te treffen om bepaalde situaties te verbeteren en tegemoet te komen aan de noden van de mensen die ze op straat tegenkomen. In 2016 heeft deze preventievoorziening 173 interventies gedaan voor 85 individuele opvolgingen. 60 Nombre de démarche/action par type de bénéficiaire 50 40 30 20 10 0 51 48 35 0 2 0 8 8 1 4 10 6 SDF Mendiant Jeune Habitant Rolin Van Meyel Chasse Gelijktijdig met het individuele werk werden de verschillende sociale projecten op touw gezet in 2016: 1. Opnamestudio (4 uur) 2. Workshop minivoetbal (2 uur) 3. Workshop multisport (3 uur) 4. Workshop thaiboksen (4 uur) 5. Workshop Slam (2 uur) 196

Behalve die wekelijkse workshops waren er het hele jaar lang andere projecten. Enkele voorbeelden: - Operatie thermos op wandel: soep of koffie geven aan daklozen op de koudste dagen. Via deze operatie kunnen de straathoekwerkers contacten met hen leggen en, soms, een vertrouwensband opbouwen. - Deelname aan de telling van la STRADA: twee straathoekwerkers hebben tussen 21 u. en 24 u. door de straten gelopen om het aantal daklozen in de gemeente in kaart te brengen. - Dekens en warme kledij uitdelen: tijdens het werk in de verschillende zones en wijken - Voetbalproject in samenwerking met Anderlecht: project in samenwerking met voetbalclub Anderlecht (RSCA) en de gemeentelijke lagere scholen. Het gaat om een pedagogisch project om de strijd aan te binden tegen schoolverzuim omwille van sport, in dit geval voetbal. - Le conte des 1040 nuits is een project dat tot doel heeft een toneelstuk te maken waarin problemen zoals racisme, verschillen en discriminatie aangekaart worden. - Workshop Vrouwen van Boncelles is een project dat de vrouwen een plaats geeft waar ze elkaar kunnen ontmoeten en waar ze kunnen praten en debatteren over thema s die hen interesseren. Naar aanleiding van die ontmoetingen worden ook activiteiten en projecten georganiseerd. Het project draagt bij tot de groepscohesie en de gezelligheid in de wijk. - Project in samenwerking met een externe partner en de school St.-Joseph: een project met expressieworkshops (schriftelijk en mondeling) rond het thema schoolmotivatie in de Etterbeekse school Institut Saint Joseph. Gemeenschapswachten De opdrachten van de dienst Gemeenschapswachten bestaan vooral uit het verzekeren van een zichtbare en geruststellende aanwezigheid op straat evenals uit sensibilisatie van de bevolking rond veiligheid en preventie van kleine en grote criminaliteit, en het bieden van hulp en informatie om het veiligheidsgevoel te waarborgen. De gemeenschapswachten oefenen hun taak uitsluitend uit op het grondgebied van de gemeente Etterbeek en hun acties zijn gericht op personen die in de gemeente wonen of er passeren (pendelaars, werknemers, studenten, enz.). Daarnaast besteden zij extra aandacht aan schoolgaande jeugd door middel van een preventieve aanwezigheid in de omgeving van scholen en op de weg naar school. Hieronder staat een lijst van de scholen van Etterbeek waar de gemeenschapswachten in 2016 toezicht hielden. Voor elke school staat aangeduid om hoeveel gemeenschapswachten het gaat evenals het adres en de plaats van de school en de periode waarin toezicht uitgeoefend werd: -School La Farandole (1 gemeenschapswacht) Kruispunt Oudergem/St.-Pieter Sint-Pieterssteenweg 193 1040 Brussel ( s ochtends van 7.45 u. tot 8.45 u.) Les Carrefours (1 gemeenschapswacht) Kruispunt Fétis/Waversesteenweg Fétisstraat 29 1040 Brussel ( s ochtends van 7.45 u. tot 8.45 u.) 197

School Claire Joie (1 gemeenschapswacht) Beckersstraat 129 1040 Brussel ( s ochtends van 7.45 u. tot 8.45 u., s namiddags, behalve op woensdag, van 15.00 u. tot 15.15 u., op woensdagmiddag van 11.40 u. tot 12.15 u.) School St.-Geneviève (2 gemeenschapswachten) Eudore Pirmezlaan 45 1040 Brussel ( s ochtends van 7.45 u. tot 8.30 u. en woensdagmiddag van 12.00 u. tot 12.15 u.) 't Regenboogje (2 gemeenschapswachten) Victor Jacobslaan 1040 Brussel ( s ochtends van 7.45 u. tot 9.00 u.) Institut de l'enfant-jésus (1 gemeenschapswacht) Generaal Lemanstraat 86 1040 Brussel ( s ochtends van 7.45 u. tot 8.45 u.) Paradis des Enfants (2 gemeenschapswachten) Kommandant Lothairestraat36 A (ingang Vrijwilligerslaan) 1040 Brussel ( s ochtends van 7.45 u. tot 8.45 u. en woensdagmiddag van 11.40 u. tot 12.15 u.) Collège St.-Michel (1 gemeenschapswachten) Pater Eudore Devroyestraat 1040 Brussel (Enkel op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 15.40 u. tot 16.15 u.) Centre Belge pour Infirmité Cérébrale (1 gemeenschapswacht) Pater Eudore Devroyestraat 1040 Brussel (Enkel op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 15.30 u. tot 16.30 u.) Institut Saint-Stanislas (1 gemeenschapswacht) Nerviërslaan 131 1040 Brussel (Enkel op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 13.00 u. tot 13.30 u. en van 15.40 tot 16.10 u.) Institut Saint-Agnès (1 gemeenschapswacht) Louis Hapstraat 143 1040 Bruxelles (Enkel van maandag tot vrijdag van 7.45 u. tot 8.45 u.). Lutgardisschool (1 gemeenschapswacht) Generaal Fivéstraat 42 1040 Brussel (Enkel op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 13 u. tot 13.30 u. en 15.40 u. tot 16.15 u.) Koninklijk Atheneum Etterbeek (1 gemeenschapswacht) 198

Edmond Mesenslaan 2 1040 Brussel (Enkel van maandag tot en met vrijdag van 7.45 u. tot 8.45 u.) Colombe de la Paix (1 gemeenschapswacht) Generaal Tombeurstraat 78 1040 Brussel (Enkel op woensdag en donderdag van 7.45 u. tot 8.45 u.) De gemeenschapswachten van Etterbeek leggen hun oor steeds te luisteren bij de burgers, verstrekken inlichtingen en oriënteren hen naargelang hun behoeften. Wanneer er een conflict dreigt uit te breken proberen zij de gemoederen te bedaren door in dialoog te treden met de betrokkenen. Het hele jaar door, en vooral tijdens grote evenementen, sensibiliseren de gemeenschapswachten de burgers rond maatregelen voor de preventie van diefstal in en van voertuigen, zakkenrollen, diefstal met list, enz. door bijvoorbeeld flyers of brochures uit te delen. Daarenboven brengen de gemeenschapswachten hun oversten op de hoogte van de verschillende problemen die zich kunnen voordoen op het grondgebied van de gemeente (staat van gemeentelijke bezittingen, netheid op de openbare weg, toestand in de omgeving van scholen en openbare gebouwen, enz.). De coördinatie speelt deze informatie dan door naar de verschillende bevoegde diensten om het probleem op te lossen. Naast deze opdrachten met betrekking tot beheer van de openbare ruimte verstrekken de gemeenschapswachten ook informatie aan automobilisten over storende of gevaarlijke vormen van parkeren en wijzen ze hen op de naleving van de verkeersregels. Het project gemeenschapswachten voorziet ook in het toezicht in en de promotie van parken en groene zones. Deze groene ruimten spelen een primordiale rol in de brand identity van de gemeente. Ze brengen rust en welzijn voor de buurtbewoners. Een regelmatig toezicht van deze openbare ruimten door de gemeenschapswachten draagt bij tot de duurzame ontwikkeling van de levenskwaliteit in het stedelijk milieu. De beveiligingsacties van deze laatsten versterken het veiligheidsgevoel van de wandelaars. De wet (KB van 15 mei 2007) betreffende de gemeenschapswachten heeft een andere categorie van ambtenaren opgericht: die van de vaststellende ambtenaren. Na een specifieke opleiding zijn de gemeenschapswachten bevoegd om overtredingen op het algemeen politiereglement en de gemeentelijke verordeningen vast te stellen. Deze vaststellingen kunnen leiden tot administratieve boetes. De kwantitatieve gegevens hebben betrekking op het aantal acties waaraan de gemeenschapswachten hebben deelgenomen en de feiten die gerapporteerd werden in hun dagelijks rapport tijdens hun patrouilles. Die informatie is ook een indicatie van het gebrek aan burgerschap in Etterbeek. Hier bijgevoegd een overzichtstabel van 2016 met daarin de belangrijkste fenomenen waarvoor de gemeenschapswacht erg aandachtig moeten zijn: 199

JAAR 2016 FENOMENEN SOORTEN FENOMENEN TOTAAL PERCENTAGE A B C D CONTACTS BEVOLKING 19251 12.7% SLUIKSTORTEN 27672 18.3% SAMENSCHOLING VAN PERSONEN (BUITEN DE ONMIDDELIJKE OMGEVING VAN SCHOLEN) 8223 5.4% INBREUK VAN DE WEGCODE 64904 42.9% E STADSMEUBILAIR 8640 5.7% F VANDALISME (AUTO S/TAGS/BUSHOKJES) 2438 1.6% G H I J K L M N O P Q R DIEFSTALPREVENTIE 1219 0.8% (WONINGEN/AUTO S) DIEFSTALPREVENTIE FIETS 455 0.3% PREVENTIE ZAKENROLLEN 1053 0.7% DRUGGEBRUIK 3050 2% ALCOHOLGEBRUIK 3108 2.1% VERBALE AGRESSIE 176 0.1% FYSIEKE AGRESSIE 43 0.03% VERDACHT GEDRAG 191 0.1% VERDACHTE VERKOOP OP DE OPENBARE WEG 45 0.03% LOSLOPENDE HONDEN 2259 1.5% GEVONDEN VOORWERPEN 222 0.1% BEDELEN OP DE OPENBARE WEG 8485 5.6% TOTAAL 151434 100% De volgende tabel geeft de terugkerende acties weer waaraan de gemeenschapswacht het hele jaar heeft meegewerkt: Lijst van de bewustmakingsacties en campagnes Controle van de huisnummers van de Etterbeekse woningen Beheer van de Seniorenzaal Periodes Doelstellingen Doelgroep Eerste trimester 5 en 18 februari De exacte nummering van alle woningen, appartementsgebouwen, bedrijven en handelszaken in de Etterbeekse straten Preventieve aanwezigheid wanneer de zaal gebruikt wordt tussen 18 u. en 20 u. OCMW en Paradis des Enfants. Twee woensdagen per maan Iedereen Iedereen 200

Rommelmark t Grotehaagstraat Lutgardisscho ol Animatie Paaseierenraa p Saint Patrick Jubelpark Maart Maart 26 maart 2016 17 Maart 2016 Preventieve aanwezigheid op de site in samenwerking met de politiediensten en de sociale banden versterken Begeleiding van de leerlingen van de school naar het Fontenaypark voor de speeltijd gedurende de werkzaamheden in de school Preventieve aanwezigheid en beveiliging van de omgeving Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Kinderen en leerkrachten Kinderen Iedereen Beheer van de Seniorenzaal Beheer van de Seniorenzaal Fancy fair Paradis des Enfants Fietsgraveeract ie Wijkfeest Chambéry Rommelmarkt "Van Meyel" Middeleeuwse markt Festival Kermezzo Rommelmarkt "Rinsdelle" Ducasse aux gosses 20 km van Brussel Operatie Roosvenster Wijkfeest Rolin Opening gezondheidsparcours Festiviteiten Tervurenlaan 13 Maart 2016 15 Mei 2016 28 Mei 2016 Preventieve aanwezigheid wanneer de zaal gebruikt wordt tussen 18 u. en 02 u. Preventieve aanwezigheid wanneer de zaal gebruikt wordt tussen 18 u. en 02 u. Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Iedereen Mei Preventie van fietsdiefstallen Iedereen Mei Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Mei en september Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Mei Preventieve aanwezigheid op de site in samenwerking Iedereen met de politiediensten en de sociale banden versterken Mei Preventieve aanwezigheid op de site in samenwerking Iedereen met de politiediensten en de sociale banden versterken Mei Preventieve aanwezigheid op de site in samenwerking Iedereen met de politiediensten en de sociale banden versterken Mei Preventieve aanwezigheid en beveiliging van de Kinderen omgeving Mei Beveiliging langs het parcours Iedereen Mei Mei 25 Mei 2016 Mei In samenwerking met de voorziening diefstalpreventie, de inwoners bewustmaken van de beveiliging van hun woning Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Preventieve aanwezigheid op de site in samenwerking met de politiediensten en de sociale banden versterken Iedereen Iedereen Iedereen Iedereen kinderen & volwassenen 201

Onafhankelij k-heidsfeest Mei Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Jeunesse Laïque Mei Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Tax on web Mei-Juni De wachtrijen in het gemeentehuis in goede banen leiden Iedereen Rommelmarkt Les Casernes Fietsgraveeract ie Mei et oktober 1 in mei et 1 in juni Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Preventie van fietsdiefstallen Iedereen Iedereen Rommelmarkt "Fétis" Juni Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Wijkfeest "Boncelles" Juni Trashoperatie Juni Rommelmarkt Van Meyel Rommelmarkt Pervijze Operatie Zonnebloem Festival Portugal Juni Juni Juni tot september Juli (3-5/07/15) Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken 2 informatie- en bewustmakingssessies rond netheid: huis-aan-huis 1 repressie-actie: verbalisering Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Daklozen tellen + preventieve aanwezigheid in gevoelige wijken en de sociale banden versterken, in het bijzonder met de jongeren Zoveel mogelijk informatie verzamelen/contact leggen met de bevolking/de aanwezigheid van jeugdbendes detecteren (aantal, verdachte gedragingen, klachten van buurtbewoners, sfeer) Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Muziekfeest Juli Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Gezondheidsfestival Juli Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Iedereen Iedereen Iedereen Iedereen Iedereen Iedereen Rommelmarkt "Jourdan" Juli Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Bal nationale feestdag Rommelmarkt Morgenlandstraat Rommelmarkt Theux Juli Augustus Augustus Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Iedereen Iedereen 202

Wijkfeest Keith Haring Vernissage Louis Happark Augustus Augustus Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Kids day Augustus Preventieve aanwezigheid op de site in samenwerking met de politiediensten en de sociale banden versterken Beheer van de Seniorenzaal Wijkfeest Baucq- Malou Rommelmarkt Leopoldstad + feest van de Participatieve Tuinen Autoloze zondag Fietsgraveeract ie Operatie boekentas 17 et 25 Septembe r 2016 Septembe r Septembe r Septembe r Septembe r Septembe r Preventieve aanwezigheid wanneer de zaal gebruikt wordt tussen 18 u. en 02 u. Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Preventieve aanwezigheid op de site en begeleiding fietsgraveerstand Preventie van fietsdiefstallen Preventie verkeersveiligheid in de omgeving van scholen Iedereen Iedereen Iedereen kinderen & volwassenen Iedereen Iedereen Iedereen Iedereen Iedereen Automobilisten ouders/kinderen Rommelmarkt" Thiéffry" Septembe r Naleving en toepassing van de wegcode Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Automobilisten ouders/kinderen Iedereen Rommelmarkt Jubelpark Operatie mobiliteit Feest van het Duurzaam Wijkcontract Jacht-Gray Bal van de burgemeester Fietsgraveeract ie Septembe r Septembe r 24 september 2016 Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Naleving van de snelheidsbeperkingen en de wegcode en respect voor de weggebruikers garanderen Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Weggebruikers Iedereen 8 oktober Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale Iedereen 2016 banden versterken Oktober Preventie van fietsdiefstallen Iedereen Rommelmarkt Grote haag Operatie lavendel Oktober Van oktober tot mei Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Versterkte aanwezigheid van gemeenschapswachten en politie op samenscholingsplaatsen Iedereen Iedereen 203

Marathon de Bruxelles Oktober Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Campagne verkeersveiligheid Feest van de International e Solidariteit Onthulling muurschilderi ng Jourdanplein Operatie 1 dag niet Oktober Oktober en November De verkeersveiligheid garanderen (thema: overdreven snelheid) Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken November Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken November Preventieve aanwezigheid en de sociale banden versterken Weggebruikers Iedereen Iedereen Iedereen Python Club (seniorenzaal ) Inter-Cross Terreurdreigi ng niveau 4 Actie aidspreventie Sinterklaas met vzw Logement et Harmonie Sociale Onthulling kerstboom Operatie kerstroos Oudjaar Markt Jourdanplein November Preventieve aanwezigheid en de sociale banden versterken November Preventieve aanwezigheid in de omgeving van de site en de sociale banden versterken Van 21/11 tot 4/12/2015 Versterking van de aanwezigheid van gemeenschapswachten op gevoelige plaatsen (scholen, openbare gebouwen, enz.) en de sociale banden versterken December Bewustmaking + condooms uitdelen in samenwerking met de straathoekwerkers December Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken December Preventieve aanwezigheid December Preventieve aanwezigheid in de shoppingcenters, in samenwerking met de politiediensten en de gemeenschapswachten en de sociale banden versterken December Versterkte aanwezigheid van gemeenschapswachten op samenscholingsplaatsen Elke zondag Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Iedereen Iedereen Iedereen Kinderen Iedereen Iedereen Iedereen Iedereen Action Sport Schoolvakanties Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Kinderen Gemachtigd toezicht: veiligheid in de omgeving van scholen Schooljaa r Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Kinderen veilig laten oversteken Kinderen 204

Fix My Street Hele jaar Melding van overlastgedrag van de applicatie Iedereen AVPU, stadsnetheid Wijkvergaderi ng-en (5 per maand) Tabel Schatting vuiligheid 2 weken per maand Hele jaar 3 dagen per maand De observatietabel invullen bewustmaking rond netheid Informatie in verband met de netheid op het grondgebied delen Tabel invullen in verband met de vuiligheid in de gemeente per ruimte/straat Iedereen Rampenplan / Begeleiding en preventie in noodsituaties Iedereen Verschillende diensten in verband met netheid Dienst Preventie en dienst Netheid Toernooien in het sportcentrum Hele jaar Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Iedereen Ciclo Hele jaar Beheer van achtergelaten fietsen Iedereen Provélo Voorjaar Praktische opleiding om met de fiets te leren rijden op de openbare weg voor kinderen uit de Etterbeekse scholen : opleiding en examen OCMW Hele jaar Preventieve aanwezigheid op de site en de sociale banden versterken Kinderen Iedereen Zwembad Hele jaar Veiligheid van de kinderen garanderen Kinderen Diefstalpreventie De diefstalpreventie is onderverdeeld in twee luiken: een technopreventief luik/toekenning van premies en een luik voor bewustmakingssessies en informatiecampagnes: - Het technopreventief luik/toekenning van premies omvat het beheer van de premies voor de beveiliging van woningen tegen inbraak. De diefstalpreventieadviseur komt op huisbezoek bij de mensen om advies te geven over de beveiliging van hun woning (op het vlak van organisatie, mechanische, en indien nodig, elektronische beveiliging). Die huisbezoeken worden voorafgegaan door een verzoek om informatie over de beveiliging van een woning ofwel door gevallen van inbraak. De gemeente Etterbeek het telepolitiesysteem ingevoerd en kent een premie toe voor de installatie en de abonnementskosten van dit systeem. In 2016 werden 56 premies toegekend voor de beveiliging van woningen en werd 27 keer technopreventief advies gegeven. - Het luik voor bewustmakingssessies en informatiecampagnes voorziet in preventieinitiatieven voor de bevolking. Er worden verschillende acties georganiseerd voor verschillende doelgroepen om de inwoners bewust te maken van inbraakrisico s. Er worden 205

ook informatiesessies georganiseerd op de Preventiedienst om de bewoners bewust te maken van uiteenlopende thema s zoals afpersing, diefstal met list, preventietips, enz. In 2016 hebben wij de volgende projecten op touw gezet: - Operatie Roosvenster Die operatie bestaat sinds zes jaar in verschillende Brusselse gemeenten en werd in mei georganiseerd. De gemeente Etterbeek werd onderverdeeld in vijf wijken. Elk jaar richten we ons op één wijk. De gemeenschapswachten en de diefstalpreventieadviseur doorkruisen die wijken om drie gevoelige punten van voordeuren te controleren: het roosvenster, de cilinder en de ruimte tussen de deur en de deurlijst. - Operatie 1 dag niet Voor het derde jaar op rij wordt die operatie georganiseerd in de gemeente in samenwerking met de gemeenschapswachten. In 2016 was dat op 28 oktober. Bewustmakingssessies in verband met inbraken - Elk jaar wort naar aanleiding van de operatie 1 dag niet een bewustmakingssessie georganiseerd voor de inwoners van Etterbeek. Die wordt geleid door de diefstalpreventieadviseur in samenwerking met de preventiedienst van de zone Montgomery. 206

DUURZAME ONTWIKKELING Lokale agenda 21 De functie van LA21-coördinator werd voltijds behouden met eigen fondsen tot november 2014 en vervolgens vervangen door iemand die aangeworven werd om te starten met de uitvoering van het Gemeentelijke afvalplan (actie nr. 17 van het Actieplan van de LA21) met als titel Netheidsplan. Vervolgens werd het team versterkt dankzij de subsidie die de gemeente gekregen heeft voor het Duurzaam Wijkcontract Jacht-Gray (zie hoofdstuk over het Netheidsplan). Aangezien er niet langer een specifieke LA21-coördinator is en de projecten in goede banen geleid worden door hetzelfde team, zowel voor de LA21 als voor de dienst Duurzame Ontwikkeling en Leefmilieu (behalve vergunningen en overlast), worden alle projecten voorgesteld in het hoofdstuk over de afdeling Duurzame Ontwikkeling. Terugkerende activiteiten: Dienst Duurzame ontwikkeling Adviesraad voor de Duurzame Ontwikkeling (ARDO): voortzetten van de organisatie van de vergaderingen met burgers (maximaal 21) en de gemeenteraadsleden (maximaal 7). Die vergaderingen hebben plaatsgevonden op 27/01, 16/03, 28/09 en 30/11 (die laatste vergadering werd geannuleerd wegens personeelsgebrek). Subsidies Duurzame Ontwikkeling: voortzetting van de toekenning van subsidies aan Etterbeekse collectieven (maximaal 1.000 per project) voor de verwezenlijking van concrete DO-acties op het grondgebied van Etterbeek. Er werden zes subsidies toegekend voor een totaalbedrag van 3.958 aan de volgende verenigingen: vzw AILE, vzw LHS, school Ernest Richard, de Franstalige bibliotheek Hergé, de Duurzame Wijk Broebel'air en gemeenteschool La Farandole. Premies herbruikbare luiers: voortzetting van de toekenning van premies om het gebruik van herbruikbare luiers aan te moedigen (ter herinnering, in zijn zitting van 18 januari 2010 heeft de gemeenteraad een reglement voor de toekenning van die premies goedgekeurd, met name een aankooppremie die neerkomt op 50% van het aankoopbedrag met een maximumbedrag van 100 euro en een huurpremie die neerkomt op een maand huur met een maximumbedrag van 100 euro actie nr. 22 van de LA21). Deze tabel geeft een overzicht van het aantal premies en het totale toegekende bedrag van 2016: 2016 Aantal toegekende premies: 12 Totaalbedrag van de premies: 1.222,82 Voortzetting van de promotie van die premies aan de hand van een flyer die verspreid wordt op verschillende plaatsen die iets te maken hebben met kleine kinderen (waaronder de gemeentelijke en de private crèches) en deelname aan het babyfeest dat sinds 2014 georganiseerd wordt door de dienst Bevolking met een promostand voor de herbruikbare luiers en de gemeentelijke premies. Deotheek: voortzetting van de promotie van de deotheek voor het gemeentepersoneel (boeken, tijdschriften, dvd s en spelletjes in verband met duurzame ontwikkeling die geleend kunnen worden 207

onder de voorwaarden uit het reglement) tijdens Midi 21 en aankoop van nieuw materiaal om het aanbod uit te breiden. Deelname aan verschillende evenementen: 8 mei: bewustmakingsstand over de projecten tijdens het feest La Ducasse 5 juni: DO-stand gewijd aan duurzame voeding (in het bijzonder peulvruchten) in de gezamenlijke stand Forum des Communes tijdens het Milieufeest 18 september: infostand over de verschillende projecten van Duurzame Ontwikkeling, Leefmilieu en LA21 tijdens het feest van de Participatieve Tuinen, dat in 2016 met succes gekoppeld werd aan het evenement Etterbeek Dorp (Autoloze zondag) 24 september: stand met Sylvie Droulans van de familie Zérocarabistouille voor de promotie van zero afval tijdens het feest van het Duurzaam Wijkcontract Jacht-Gray Verschillende vertegenwoordigingen: Deelname aan de methodologische vergaderingen over de LA21 en diverse DO-thema's bij de VSGB in het kader van het gewestelijke opvolgingscomité van de LA21. Voorstelling van onze verschillende projecten tijdens een colloquium in Lissabon van 1 tot 3 juni in het kader van het project WE-NET, dat gecoördineerd wordt door de vereniging ALDA (Europese Vereniging voor de Lokale Democratie: niet-gouvernementele organisatie die zich inzet voor de promotie van een goed bestuur en burgerinspraak op lokaal niveau en de uitwisseling van goede praktijken tussen gemeenten uit verschillende regio's van Europa beoogt). De belangrijkste thema's van dat project WE-NET waren afvalbeheer en recyclage. Wij hebben er de acties van de gemeente en de initiatieven van de burgers in verband met afvalpreventie, hergebruik van spullen, vermindering van voedselverspilling en beheer van organisch afval voorgesteld alsook onze acties om het publiek te informeren en bewust te maken van de materie. Na het colloquium in Lissabon heeft de vereniging ALDA een bezoek van die delegatie aan Brussel georganiseerd op 16 november 2016. Wij hebben de verschillende initiatieven van de gemeente Etterbeek voorgesteld en in het bijzonder de projecten die uitgaan van de medewerking van de burger: het collectieve kippenhok van RHoK, de Participatieve Tuinen, de Espace libellule van het OCMW, het Netheidspunt, de givebox van buurthuis Chambéry en de maaltijden in het sociale restaurant. Voortzetting van de bestaande projecten uit 2015 en nieuwe projecten: 1/ Weggeefwinkels In 2014 werd de virtuele weggeefwinkel (internetplatform) opgericht en werden de eerste acht giveboxen (weggeefkasten) geïnstalleerd op plaatsen waar de gemeente toezicht houdt. Het giveboxnetwerk werd in 2016 uitgebreid naar aanleiding van vier aanvragen. De folder die informatie geeft over het systeem van de weggeefwinkel en een overzicht biedt van alle giveboxen werd bijgewerkt en er werden 1.000 nieuwe exemplaren gedrukt. Die folder is beschikbaar bij alle giveboxen en wordt regelmatig uitgedeeld tijdens onze workshops, in onze bewustmakingsstands en via onze partners. Om de promotie van onze weggeefsystemen voort te zetten, werd systematisch één givebox in de kijker 208

gezet in onze bewustmakingsstands tijdens verschillende evenementen. Voor de Europese Week van de Afvalvermindering (EWAV) in november hebben wij een speciale givebox gemaakt rond het thema Sinterklaas. Dankzij die actie waren wij de Brusselse winnaar van de awards die uitgereikt worden in het kader van de EWAV. Bovendien werd een van de giveboxen tijdelijk uitgeleend aan de Oranjerie (van 5 augustus tot 28 september) op vraag van een burger die er een tijdelijke tentoonstelling organiseerde van meubels en decoratieartikelen die gemaakt werden op basis van recyclagemateriaal (upcycling). Naar aanleiding van de vragen van burgers en met de bedoeling het gebruik en het succes van de weggeefwinkel te versterken (reeds 300 gebruikers) werd een nieuwe functie geïmplementeerd zodat Etterbekenaren voortaan ook spullen kunnen uitwisselen. Op vraag van Brussel Leefmilieu heeft de instelling Espace Environnement gedurende enkele dagen een evaluatie uitgevoerd in het gemeentehuis, waar wij actief aan meegewerkt hebben. Burgers werden ondervraagd over hun kennis en het gebruik van het giveboxnetwerk en de gebruikers van de virtuele weggeefwinkel kregen een vragenlijst toegestuurd. In de virtuele weggeefwinkel kondigen wij systematisch de datums van het Repair Café aan, dat georganiseerd wordt door een groep Etterbekenaren die wij in 2015 op weg geholpen hebben. 2/ Duurzame refters Het actieplan van de Lokale Agenda 21 van Etterbeek (goedgekeurd door de gemeenteraad van 29.11.2010) omvat actiefiche nr. 9 de toepassing van milieu-, sociale en ethische bepalingen in de bestekken promoten. In 2014 werd het bestek voor de schoolrefters herzien. Er werden tal van criteria in verband met duurzame voeding aan toegevoegd (biologische, seizoensgebonden producten afkomstig van eerlijke handel, eieren van categorie 0 of 1, duurzame vis...). Het nieuwe bestek is van toepassing van 2015 tot 2019 en op 3 mei werd een opvolgingsvergadering georganiseerd om na te gaan of het maaltijdenaanbod overeenstemt met het bestek. In het kader van de Good Food -strategie heeft het Gewest in 2016 het label duurzame refter ingevoerd. Om dat label te behalen, konden wij rekenen op gratis begeleiding van Brussel Leefmilieu. Er werden verschillende acties ondernomen: - Een inventarislijst opstellen van de schoolmaaltijden (vanaf het opstellen van het menu tot de consumptie van de maaltijden, maar ook de omstandigheden waarin de maaltijden gegeten worden, de beschikbare tijd, de voedselverspilling, enz.); - Elke week een vegetarische maaltijd aanbieden; - Het seizoensgebonden karakter van de groenten en het fruit in de kijker zetten; - Mogelijke actiepistes identificeren om voedselverspilling tegen te gaan; - Een tevredenheidonderzoek voeren bij de leerlingen en hun ouders; De kandidatuurdossiers voor de scholen Le Paradis des Enfants en La Colombe de la Paix konden niet tijdig ingediend worden doordat bepaalde criteria nog niet bevredigend waren. De indiening van de kandidatuur wordt uitgesteld tot 2017. 3/ Campagne Etterbeek zegt NEE tegen plastic zakken 209

Het project voor de afschaffing van plastic zakken werd ontwikkeld dankzij een subsidie die het Gewest in 2014 toegekend heeft. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat het project zich zou concentreren op de Jourdanmarkt, maar het werd geheroriënteerd naar het volledige grondgebied van de gemeente. Dat verklaart waarom het project pas in 2016 concreet van start gegaan is. Het project was dus gericht op handelaars van voedingsmiddelen, apotheken en boekenwinkels (ongeveer 150 handelszaken). Al die handelszaken werden bezocht om hen te informeren over het initiatief van de gemeente en om hen affiches en andere communicatiemiddelen te bezorgen. Van 12 mei tot 22 juni werd de campagne Etterbeek zegt NEE tegen plastic zakken gevoerd via bewustmakingsacties bij de handelaars en via de communicatiekanalen van de gemeente. Er werd een wedstrijd georganiseerd om de klanten ertoe aan te zetten hun eigen herbruikbare zakken mee te brengen naar de winkel. Voor de gelegenheid werd ook een herbruikbare zak ontworpen (1.700 exemplaren) die afgehaald kon worden in het gemeentehuis in ruil voor een bon die uitgereikt werd door de Etterbeekse handelaars. Om de campagne af te sluiten hebben we een week zonder plastic zakken georganiseerd in de hal van het gemeentehuis (van 20 tot 24 juni) om de burgers bewust te maken: we hebben er een infostand geïnstalleerd, herbruikbare zakken uitgedeeld en gedemonstreerd hoe je zelf een zak kunt ontwerpen met gerecycleerde stoffen. Op 14 en 15 september werden ook workshops georganiseerd voor de vervaardiging van stoffen zakken als opvolger van de eerste workshops die in 2015 georganiseerd werden. 4/ Stadskippen Het project Stadskippen, dat in 2015 van start ging, heeft twintig gezinnen de mogelijkheid gegeven om twee kippen te adopteren. Gedurende twee jaar waren zij gebonden aan de gemeente met een overeenkomst. De dienst heeft tijdens de volledige periode ondersteuning geboden en is tussenbeide gekomen om de gezinnen te helpen bij diverse problemen (overlast, zoektocht naar nieuwe deelnemers om de kippen een andere thuis te geven in geval van verhuizing of vakantie, enz.). In 2016 werden de collectieve kippenhokken in de tuin van het RhoK en het Happark gebouwd tijdens een participatieve workshop met de deelnemers van het project. De officiële opening heeft plaatsgevonden op 13 april 2016 in het Happark. Er werden verschillende bezoeken aan de kippenhokken georganiseerd in aanwezigheid van de deelnemers om het initiatief bekend te maken bij de burgers. Het kippenhok van het Happark is echter zes van de acht kippen verloren nadat in juni een vos langsgekomen is. De werking werd tijdelijk opgeschort in afwachting van een veiligere oplossing die afgestemd is op het park. 5/ Afschaffing van het gebruik van pesticiden in de openbare ruimten In het kader van de ordonnantie Pesticiden die tot doel heeft het gebruik van pesticiden in de openbare ruimte af te schaffen werd in 2015 een studiebureau aangesteld om een volledig kadaster te maken van de gemeentelijke groene ruimten en om een gedifferentieerd beheerplan voor te leggen dat rekening houdt met de financiële weerslag. Om het publiek gevoelig te maken voor onkruid en in het kader van de vijfde editie van de Week zonder pesticiden hebben wij op 24 maart een theaterstuk aangeboden: Graines de voyous. In Leven te Etterbeek zijn twee artikels verschenen (in maart en september 2016) om de inwoners bewust te maken van de afschaffing van pesticiden. 210

Er werd ook een infosessie georganiseerd op 14 juni: definitie en doelstellingen van een gedifferentieerd beheerplan, geldende wetgeving, keuze van de gemeente Etterbeek en specifiek beheerplan van onze gemeente werden er voorgesteld door het studiebureau alsook de onderhoudsalternatieven voor burgers en de acties die iedereen kan ondernemen op zijn niveau. Terugkerende activiteiten: Activiteiten van de VZW Stadsboerderij Adviesraad voor de Duurzame Ontwikkeling (ARDO): voortzetten van de organisatie van de vergaderingen met burgers (maximaal 21) en de gemeenteraadsleden (maximaal 7). Die vergaderingen hebben plaatsgevonden op 27/01, 16/03, 28/09 en 30/11 (die laatste vergadering werd geannuleerd wegens personeelsgebrek). Subsidies Duurzame Ontwikkeling: voortzetting van de toekenning van subsidies aan Etterbeekse collectieven (maximaal 1.000 per project) voor de verwezenlijking van concrete DO-acties op het grondgebied van Etterbeek. Er werden zes subsidies toegekend voor een totaalbedrag van 3.958 aan de volgende verenigingen: vzw AILE, vzw LHS, school Ernest Richard, de Franstalige bibliotheek Hergé, de Duurzame Wijk Broebel'air en gemeenteschool La Farandole. Premies herbruikbare luiers: voortzetting van de toekenning van premies om het gebruik van herbruikbare luiers aan te moedigen (ter herinnering, in zijn zitting van 18 januari 2010 heeft de gemeenteraad een reglement voor de toekenning van die premies goedgekeurd, met name een aankooppremie die neerkomt op 50% van het aankoopbedrag met een maximumbedrag van 100 euro en een huurpremie die neerkomt op een maand huur met een maximumbedrag van 100 euro actie nr. 22 van de LA21). Deze tabel geeft een overzicht van het aantal premies en het totale toegekende bedrag van 2016: 2016 Aantal toegekende premies: 12 Totaalbedrag van de premies: 1.222,82 Voortzetting van de promotie van die premies aan de hand van een flyer die verspreid wordt op verschillende plaatsen die iets te maken hebben met kleine kinderen (waaronder de gemeentelijke en de private crèches) en deelname aan het babyfeest dat sinds 2014 georganiseerd wordt door de dienst Bevolking met een promostand voor de herbruikbare luiers en de gemeentelijke premies. Deotheek: voortzetting van de promotie van de deotheek voor het gemeentepersoneel (boeken, tijdschriften, dvd s en spelletjes in verband met duurzame ontwikkeling die geleend kunnen worden onder de voorwaarden uit het reglement) tijdens Midi 21 en aankoop van nieuw materiaal om het aanbod uit te breiden. Deelname aan verschillende evenementen: 8 mei: bewustmakingsstand over de projecten tijdens het feest La Ducasse 5 juni: DO-stand gewijd aan duurzame voeding (in het bijzonder peulvruchten) in de gezamenlijke stand Forum des Communes tijdens het Milieufeest 18 september: infostand over de verschillende projecten van Duurzame Ontwikkeling, Leefmilieu en LA21 tijdens het feest van de Participatieve Tuinen, dat in 2016 met succes gekoppeld werd aan het evenement Etterbeek Dorp (Autoloze zondag) 211

24 september: stand met Sylvie Droulans van de familie Zérocarabistouille voor de promotie van zero afval tijdens het feest van het Duurzaam Wijkcontract Jacht-Gray Verschillende vertegenwoordigingen: Deelname aan de methodologische vergaderingen over de LA21 en diverse DO-thema's bij de VSGB in het kader van het gewestelijke opvolgingscomité van de LA21. Voorstelling van onze verschillende projecten tijdens een colloquium in Lissabon van 1 tot 3 juni in het kader van het project WE-NET, dat gecoördineerd wordt door de vereniging ALDA (Europese Vereniging voor de Lokale Democratie: niet-gouvernementele organisatie die zich inzet voor de promotie van een goed bestuur en burgerinspraak op lokaal niveau en de uitwisseling van goede praktijken tussen gemeenten uit verschillende regio's van Europa beoogt). De belangrijkste thema's van dat project WE-NET waren afvalbeheer en recyclage. Wij hebben er de acties van de gemeente en de initiatieven van de burgers in verband met afvalpreventie, hergebruik van spullen, vermindering van voedselverspilling en beheer van organisch afval voorgesteld alsook onze acties om het publiek te informeren en bewust te maken van de materie. Na het colloquium in Lissabon heeft de vereniging ALDA een bezoek van die delegatie aan Brussel georganiseerd op 16 november 2016. Wij hebben de verschillende initiatieven van de gemeente Etterbeek voorgesteld en in het bijzonder de projecten die uitgaan van de medewerking van de burger: het collectieve kippenhok van RHoK, de Participatieve Tuinen, de Espace libellule van het OCMW, het Netheidspunt, de givebox van buurthuis Chambéry en de maaltijden in het sociale restaurant. Voortzetting van de bestaande projecten uit 2015 en nieuwe projecten: 1/ Weggeefwinkels In 2014 werd de virtuele weggeefwinkel (internetplatform) opgericht en werden de eerste acht giveboxen (weggeefkasten) geïnstalleerd op plaatsen waar de gemeente toezicht houdt. Het giveboxnetwerk werd in 2016 uitgebreid naar aanleiding van vier aanvragen. De folder die informatie geeft over het systeem van de weggeefwinkel en een overzicht biedt van alle giveboxen werd bijgewerkt en er werden 1.000 nieuwe exemplaren gedrukt. Die folder is beschikbaar bij alle giveboxen en wordt regelmatig uitgedeeld tijdens onze workshops, in onze bewustmakingsstands en via onze partners. Om de promotie van onze weggeefsystemen voort te zetten, werd systematisch één givebox in de kijker gezet in onze bewustmakingsstands tijdens verschillende evenementen. Voor de Europese Week van de Afvalvermindering (EWAV) in november hebben wij een speciale givebox gemaakt rond het thema Sinterklaas. Dankzij die actie waren wij de Brusselse winnaar van de awards die uitgereikt worden in het kader van de EWAV. Bovendien werd een van de giveboxen tijdelijk uitgeleend aan de Oranjerie (van 5 augustus tot 28 september) op vraag van een burger die er een tijdelijke tentoonstelling organiseerde van meubels en decoratieartikelen die gemaakt werden op basis van recyclagemateriaal (upcycling). Naar aanleiding van de vragen van burgers en met de bedoeling het gebruik en het succes van de weggeefwinkel te versterken (reeds 300 gebruikers) werd een nieuwe functie geïmplementeerd zodat Etterbekenaren voortaan ook spullen kunnen uitwisselen. 212

Op vraag van Brussel Leefmilieu heeft de instelling Espace Environnement gedurende enkele dagen een evaluatie uitgevoerd in het gemeentehuis, waar wij actief aan meegewerkt hebben. Burgers werden ondervraagd over hun kennis en het gebruik van het giveboxnetwerk en de gebruikers van de virtuele weggeefwinkel kregen een vragenlijst toegestuurd. In de virtuele weggeefwinkel kondigen wij systematisch de datums van het Repair Café aan, dat georganiseerd wordt door een groep Etterbekenaren die wij in 2015 op weg geholpen hebben. 2/ Duurzame refters Het actieplan van de Lokale Agenda 21 van Etterbeek (goedgekeurd door de gemeenteraad van 29.11.2010) omvat actiefiche nr. 9 de toepassing van milieu-, sociale en ethische bepalingen in de bestekken promoten. In 2014 werd het bestek voor de schoolrefters herzien. Er werden tal van criteria in verband met duurzame voeding aan toegevoegd (biologische, seizoensgebonden producten afkomstig van eerlijke handel, eieren van categorie 0 of 1, duurzame vis...). Het nieuwe bestek is van toepassing van 2015 tot 2019 en op 3 mei werd een opvolgingsvergadering georganiseerd om na te gaan of het maaltijdenaanbod overeenstemt met het bestek. In het kader van de Good Food -strategie heeft het Gewest in 2016 het label duurzame refter ingevoerd. Om dat label te behalen, konden wij rekenen op gratis begeleiding van Brussel Leefmilieu. Er werden verschillende acties ondernomen: - Een inventarislijst opstellen van de schoolmaaltijden (vanaf het opstellen van het menu tot de consumptie van de maaltijden, maar ook de omstandigheden waarin de maaltijden gegeten worden, de beschikbare tijd, de voedselverspilling, enz.); - Elke week een vegetarische maaltijd aanbieden; - Het seizoensgebonden karakter van de groenten en het fruit in de kijker zetten; - Mogelijke actiepistes identificeren om voedselverspilling tegen te gaan; - Een tevredenheidonderzoek voeren bij de leerlingen en hun ouders; De kandidatuurdossiers voor de scholen Le Paradis des Enfants en La Colombe de la Paix konden niet tijdig ingediend worden doordat bepaalde criteria nog niet bevredigend waren. De indiening van de kandidatuur wordt uitgesteld tot 2017. 3/ Campagne Etterbeek zegt NEE tegen plastic zakken Het project voor de afschaffing van plastic zakken werd ontwikkeld dankzij een subsidie die het Gewest in 2014 toegekend heeft. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat het project zich zou concentreren op de Jourdanmarkt, maar het werd geheroriënteerd naar het volledige grondgebied van de gemeente. Dat verklaart waarom het project pas in 2016 concreet van start gegaan is. Het project was dus gericht op handelaars van voedingsmiddelen, apotheken en boekenwinkels (ongeveer 150 handelszaken). Al die handelszaken werden bezocht om hen te informeren over het initiatief van de gemeente en om hen affiches en andere communicatiemiddelen te bezorgen. Van 12 mei tot 22 juni werd de campagne Etterbeek zegt NEE tegen plastic zakken gevoerd via bewustmakingsacties bij de handelaars en via de communicatiekanalen van de gemeente. Er werd een wedstrijd georganiseerd om de klanten ertoe aan te zetten hun eigen herbruikbare zakken mee te brengen naar de winkel. Voor de gelegenheid werd ook een herbruikbare zak ontworpen (1.700 213

exemplaren) die afgehaald kon worden in het gemeentehuis in ruil voor een bon die uitgereikt werd door de Etterbeekse handelaars. Om de campagne af te sluiten hebben we een week zonder plastic zakken georganiseerd in de hal van het gemeentehuis (van 20 tot 24 juni) om de burgers bewust te maken: we hebben er een infostand geïnstalleerd, herbruikbare zakken uitgedeeld en gedemonstreerd hoe je zelf een zak kunt ontwerpen met gerecycleerde stoffen. Op 14 en 15 september werden ook workshops georganiseerd voor de vervaardiging van stoffen zakken als opvolger van de eerste workshops die in 2015 georganiseerd werden. 4/ Stadskippen Het project Stadskippen, dat in 2015 van start ging, heeft twintig gezinnen de mogelijkheid gegeven om twee kippen te adopteren. Gedurende twee jaar waren zij gebonden aan de gemeente met een overeenkomst. De dienst heeft tijdens de volledige periode ondersteuning geboden en is tussenbeide gekomen om de gezinnen te helpen bij diverse problemen (overlast, zoektocht naar nieuwe deelnemers om de kippen een andere thuis te geven in geval van verhuizing of vakantie, enz.). In 2016 werden de collectieve kippenhokken in de tuin van het RhoK en het Happark gebouwd tijdens een participatieve workshop met de deelnemers van het project. De officiële opening heeft plaatsgevonden op 13 april 2016 in het Happark. Er werden verschillende bezoeken aan de kippenhokken georganiseerd in aanwezigheid van de deelnemers om het initiatief bekend te maken bij de burgers. Het kippenhok van het Happark is echter zes van de acht kippen verloren nadat in juni een vos langsgekomen is. De werking werd tijdelijk opgeschort in afwachting van een veiligere oplossing die afgestemd is op het park. 5/ Afschaffing van het gebruik van pesticiden in de openbare ruimten In het kader van de ordonnantie Pesticiden die tot doel heeft het gebruik van pesticiden in de openbare ruimte af te schaffen werd in 2015 een studiebureau aangesteld om een volledig kadaster te maken van de gemeentelijke groene ruimten en om een gedifferentieerd beheerplan voor te leggen dat rekening houdt met de financiële weerslag. Om het publiek gevoelig te maken voor onkruid en in het kader van de vijfde editie van de Week zonder pesticiden hebben wij op 24 maart een theaterstuk aangeboden: Graines de voyous. In Leven te Etterbeek zijn twee artikels verschenen (in maart en september 2016) om de inwoners bewust te maken van de afschaffing van pesticiden. Er werd ook een infosessie georganiseerd op 14 juni: definitie en doelstellingen van een gedifferentieerd beheerplan, geldende wetgeving, keuze van de gemeente Etterbeek en specifiek beheerplan van onze gemeente werden er voorgesteld door het studiebureau alsook de onderhoudsalternatieven voor burgers en de acties die iedereen kan ondernemen op zijn niveau. 214

Energie Het reglement voor de toekenning van energiepremies werd vernieuwd voor 2016 en 2017. Het type premie werd gewijzigd in functie van de wijzigingen van het gewest en de nieuwe prioriteiten: energieaudit, verwarmingsketel, dakisolatie, muurisolatie en vloerisolatie. Die premies zijn cumuleerbaar tot een maximumbedrag van 400 euro per woning. De onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal dossiers die aanvaard werden en het totaalbedrag dat toegekend wordt in de begroting 2016: 2016 Aantal toegekende premies: 42 Totaalbedrag van de premies: 7.763,29 Leefmilieu (behalve vergunningen en overlast) Interne opdrachten De organisatie van themamiddagen (actie nr. 6 van de LA21) In samenwerking met de dienst Duurzame Ontwikkeling organiseert de dienst Leefmilieu elk jaar vier themamiddagen om het gemeentepersoneel bewust te maken. Er worden milieuthema s en thema s in verband met duurzame ontwikkeling aangesneden. In 2016 werden de volgende workshops georganiseerd: - 20 januari: Terug in vorm! - 20 oktober: Middeltjes om de winter door te komen - 17 november: Alles over kruiden Het label Ecodynamische onderneming Het label Ecodynamische onderneming is een officiële erkenning in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor goede praktijken op het vlak van milieubeheer in ondernemingen en instellingen. Er worden één, twee of drie sterren toegekend in functie van het ecologische dynamisme in de onderneming. In 2016 had de gemeente twee sterren nadat het label in 2014 vernieuwd werd (geldig voor drie jaar). Het label Eco School Eco School is een internationaal label voor scholen die een duurzame aanpak ontwikkelen, zowel op het vlak van milieuopvoeding als op het vlak van hun interne beheer. Directie, leerlingen, leerkrachten en ouders werken mee aan de uitwerking van het actieplan. Brussel Leefmilieu heeft de scholen uit het gewest in 2016 gevraagd om een inspanning te leveren om dat label in de wacht te slepen. De kandidaat-scholen konden rekenen op de begeleiding van een adviseur (vzw Coren) om initiatieven te ontwikkelen en hun kandidatuurdossier in te vullen. De dienst Leefmilieu heeft in januari 2016 een brief verstuurd naar alle scholen van de gemeente met de vraag om zich kandidaat te stellen voor het label. 215

In de school Le Paradis des Enfants werd op 19 januari het label voorgesteld en op 17 februari een globale milieubalans. Tijdens een ontmoeting met het ecoteam in de school op 11 maart (directie, leerkrachten) konden de belangrijkste werklijnen vastgelegd worden: gezonde maaltijden en afvalsortering. Het werk werd nadien voortgezet in samenwerking met het label duurzame refter. In de school Ernest Richard werd het label voorgesteld op 24 februari in aanwezigheid van de directie en de geïnteresseerde leerkrachten. Informeren over de gewestplannen Externe opdrachten Het tweede waterbeheerplan van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (voor de periode 2016-2021) werd in 2016 ter bespreking voorgelegd aan de verschillende actoren en er werd een openbaar onderzoek gevoerd. Dat plan richt zich op concrete maatregelen om de kwaliteit van de Brusselse waterlopen te verbeteren en het grondwater als grondstof te beschermen om de op Europees niveau vastgelegde milieudoelstellingen te bereiken. Het bevat ook maateregelen voor de preventie en het beheer van overstromingen. De gemeenteraadsleden werden tijdens de gemeenteraad van 14 maart geïnformeerd over de mogelijkheid om hun mening te geven over dat plan. Er werd een commissie georganiseerd op 23 maart om de aandacht te vestigen op de uitdagingen die meer bepaald verband houden met het grondgebied van Etterbeek. Er werd een samenvattende mening bezorgd aan het Gewest op 31 mei. Voortzetting van de projecten en activiteiten in de Participatieve Tuinen Sinds 2008 coördineert de dienst Leefmilieu het project van de Participatieve Tuinen en organiseert hij daartoe de ontmoetingen en de coördinatie met de deelnemende verenigingen en burgers. In 2016 werden die georganiseerd op 7 maart, 21 juni en 5 september. Zoals elk jaar werd ook een programma met workshops rond thema's als biodiversiteit en tuin uitgewerkt voor de inwoners: - 30 maart: kruidenspiraal en insectenhotels en -kastjes in de Participatieve Tuinen - 12 juni: workshop honingoogst in de bijenstal van de Participatieve Tuinen - 26 april en 24 november: workshop composteren en wormcomposteren in samenwerking met de vzw Worms - 21 mei, 28 mei en 4 juni: initiatie tot de permacultuur in samenwerking met de vzw RES 59-19 maart, 30 april, 6 augustus en 19 november: initiatie tot de kunst van de boombaard in samenwerking met de vzw Flore et Pomone - 9 april, 23 april, 14 mei en 28 mei: initiatie De moestuin van de slenteraar in samenwerking met de vzw Aromatisez-vous - Initiatie tot de apicultuur in de bijenstal van de Participatieve Tuinen van maart tot december Op aanvraag werden ook verschillende bezoeken onder leiding van een gids georganiseerd in de Participatieve Tuinen: - 22 bezoeken voor burgers die interesse tonen om zich in te zetten voor het project (ongeveer 30 mensen) - 12 bezoeken en/of natuuranimaties op aanvraag voor scholen of verenigingen in de Participatieve Tuinen of de bijenstal van het Happark 216

- 23 april 2016: deelname aan de activiteit van het Gewest 't Groeit in de stad met voorstelling van de collectieve en individuele kippenhokken, bezoeken aan de moestuinen en de bijenstallen van Etterbeek... - 6 juli 2016: bezoek aan de tuinen voor een groep leerlingen van de École d'été d'agriculture urbaine die georganiseerd werd in Brussel van 4 tot 8 juli Het traditionele feest van de Participatieve Wijk en de Nieuwelaan wordt elk jaar georganiseerd in samenwerking met de vzw Logement et Harmonie sociale en het OCMW van Etterbeek. In 2016 heeft dat feest plaatsgevonden op zondag 18 september. Gelijktijdig werd ook Etterbeek Dorp georganiseerd (Autoloze zondag) voor een dag die volledig in het teken stond van leefmilieu en zachte mobiliteit. Ongeveer 500 mensen brachten een bezoek aan het evenement. De tuinen werden bovendien in de kijker gezet in een reportage die op 18 september 2016 uitgezonden werd in het kader van het programma Jardins et Loisirs (RTBF). Project Biogroenten van Etterbeek Het project Biogroenten van Etterbeek heeft betrekking op de tweede fase van de Participatieve Tuinen (terrein onder aan de studentenwoningen van de VUB). Het project werd gelanceerd in 2013 en heeft tot doel een oppervlakte van 1000 vierkante meter langs de spoorweg te valoriseren door er een ecologische en productieve (op kleine schaal) moestuin aan te leggen en die moestuin te gebruiken als instrument voor opleiding en re-integratie. Het project richt zich op de volgende vijf hoofdlijnen: 1. de productie van seizoensgebonden groenten in de stad; 2. de opleiding voor socioprofessionele inschakeling (sinds 2014 in samenwerking met de lokale werkwinkels (MLE) van Etterbeek en Elsene en erkend door Bruxelles Formation); 3. de begeleiding van amateurtuiniers; 4. de afzet van de productie op lokaal niveau (via de sociale kruidenierszaak van het OCMW die officieel geopend werd op 8 oktober 2014); 5. de promotie van stadslandbouw en de bewustmaking rond duurzame voeding; In 2016 liep de subsidie van het Europees Sociaal Fonds voor de organisatie van de opleiding ten einde. De lokale werkwinkels zijn toen op zoek gegaan naar een erkende vormingspartner om de voortzetting van de opleiding te kunnen garanderen. De organisatie Jeunes Schaerbeekois au Travail (JST), die al een opleiding organiseerde die nauw aanleunt bij het thema (beheer van groene ruimte), kreeg een erkenning van Bruxelles Formation om de opleiding voort te zetten. Aangezien de formule geëvolueerd is, waren er in 2016 zes stagiaires voor het project (in plaats van dertien in 2014 en twaalf in 2015). Vanwege die overgangssituatie heeft de dienst Leefmilieu bijgedragen in de opleidingskosten voor 2016, met name 7.500 euro. De opleiding duurt acht maanden en er zijn vier opleidingsdagen per week (een theoretische dag en drie praktijkdagen op het terrein). Er worden bijna dertig groentevariëteiten geteeld die jaarlijks goed zijn voor 1,2 ton groenten (ongeveer 30 gezinnen worden bevoorraad via de sociale kruidenierszaak). De bijenstallen Etterbeek heeft twee collectieve bijenstallen: de bijenstal van het Happark (drie imkers beheren er drie bijenstallen) en de bijenstal op het platte dak van het gemeentehuis. Voor die laatste werden in 2016 eerst twee en later drie nieuwe imkers aangesteld. 217

De dienst Leefmilieu coördineert het behoud van die bijenstallen met de volgende doelstellingen: minimaal twee en maximaal drie Brusselse imkers (bij voorkeur Etterbekenaren) de mogelijkheid geven om op lokaal niveau aan bijenteelt te doen; de Etterbekenaren bewustmaken van de natuur in de stad: honingproeverij, bezoek aan de bijenstal... Zo werden in 2016 verschillende animatieactiviteiten georganiseerd in de bijenstal van het Happark op vraag van scholen en verenigingen. In de Participatieve Tuinen staat ook een pedagogische bijenstal, die elk jaar gebruikt wordt door vijftien deelnemers van een initiatie bijenteelt. De redactie van een maandelijkse nieuwsbrief: De databank van personen die interesse hebben om informatie te ontvangen over de activiteiten van de diensten Duurzame Ontwikkeling en Leefmilieu werd geïntegreerd in Mailchimp zodat een stramien gecreëerd kon worden om elke maand een nieuwsbrief te versturen. Die nieuwsbrief geeft een overzicht van onze activiteiten van de volgende maand. In een aparte rubriek verspreiden wij ook informatie over evenementen/activiteiten die verband houden met onze werkthema's. Bij elke activiteit/stand/... kunnen mensen die dat willen hun gegevens achterlaten om opgenomen te worden in de databank en zo ook onze nieuwsbrief te ontvangen. OPENBARE NETHEID Ook in 2016 werden nog steeds acties ondernomen in het kader van het Netheidsplan en dat binnen de verschillende luiken: preventie (informatie, bewustmaking, mobilisering van de actoren en de burgers), reactie (versterking van de diensten voor de schoonmaak van de openbare weg en voor de ophaling van afval) en repressie (verbetering van de voorzieningen voor vaststellingen en sancties) in aanvulling op de respectieve diensten van Net Brussel en in samenwerking met zijn diensten wanneer de mogelijkheid zich voordeed. Op het vlak van preventieve maatregelen: Het team van de bemiddelaars eco-burgerschap werd het afgelopen jaar uitgebreid met twee ambtenaren op het terrein die gedetacheerd werden door andere diensten. De bemiddelaars ecoburgerschap blijven een nabijheidsbeleid voeren. Zij hebben geobserveerd, contacten gelegd, animatieactiviteiten op touw gezet en aan bewustmaking gedaan in het kader van het Duurzaam Wijkcontract Jacht-Gray en zullen dat voortaan ook daarbuiten doen. Er werd een spreekuur ingevoerd in het Netheidspunt, een informatieruimte die gewijd is aan netheid. Er werden maatregelen genomen om de burgers te informeren en er werden bewustmakingscampagnes gevoerd. Dat gebeurde aan de hand van stands tijdens evenementen (feest van de Participatieve Tuinen, feest van het DWC, Ducasse), animatieactiviteiten en/of workshops en acties op straat: in verband met de ophaal- en schoonmaakdiensten. Elk jaar wordt een folder verspreid waarin de oplossingen voor grofvuil en afval voorgesteld worden en worden er affiches verspreid om op te hangen in de hal van appartementsgebouwen of in afvallokalen; in verband met de goede en slechte daden op het vlak van netheid (folder en affiche). Er werden bewustmakingsacties en inspraak bevorderende projecten georganiseerd voor specifieke doelgroepen in functie van de soorten problemen die vastgesteld worden in verband met de netheid in de stad (Clean Up Day). Het netwerk van ambassadeurs van de netheid werd daadwerkelijk gelanceerd waardoor nieuwe 218

ideeën aangebracht en gerealiseerd werden zoals een pack voor de ambassadeurs en een legitimatiekaart. Dat netwerk werd begeleid en ondersteund via de driemaandelijkse vergaderingen met de bemiddelaars eco-burgerschap en een regelmatige samenwerking die inspeelt op de verzoeken van de burgers die lid zijn van het netwerk. Met de aanzienlijke steun van de dienst Animatie van Net Brussel en de steun van de ambtenaren van de dienst Preventie werden enkele activiteiten georganiseerd in de scholen (lager en secundair onderwijs) waaronder een schoonmaakactie in de straten. Bovendien werden de eerste contacten gelegd met de huiswerkscholen met de bedoeling om in de toekomst samen te werken. De acties die een beter beheer van het klein afval op evenementen beogen (sorteereilanden, drinkfonteinen en herbruikbare bekers, stadsasbakken) werden voortgezet. Op het vlak van reactieve maatregelen (schoonmaak en ophaling): Het mobiele containerpark werd behouden op twee plaatsen en was een keer per maand open. De gemeente heeft ook grofvuil opgehaald aan huis bij een specifieke doelgroep (65-plussers, personen met een handicap). Binnen een zekere limiet is die ophaling aan huis gratis. Verschillende glascontainers werden ondergronds aangelegd door het gewestelijke agentschap. Netheidsproblemen konden nog steeds gemeld worden via de applicatie Fix My Street. Er werd een onderzoek gevoerd om de plaatsing van de openbare vuilnisbakken te optimaliseren aan de hand van een inplantingsplan en er werden nieuwe vuilnisbakken op zonne-energie geïnstalleerd. Binnen de perimeter van het Duurzaam Wijkcontract werden openbare asbakken geplaatst bij wijze van test. De gemeente heeft een eerste afvalzuiger aangekocht om een oplossing te bieden voor het probleem van klein zwerfafval. In samenwerking met de Mission Locale pour l'emploi en in het kader van het Duurzaam Wijkcontract Jacht-Gray werd een dienst opgericht die graffiti verwijdert van gevels (op voorwaarde dat de eigenaar akkoord gaat). Op het vlak van repressieve maatregelen: De sanctievoorzieningen in de strijd tegen overlastgedrag werden voorgezet (doorzoekingen van vuilniszakken). Ook de operaties in samenwerking met Net Brussel en af en toe met de politie werden voortgezet, bijvoorbeeld de nachtelijke doorzoekingen, de nachtelijke verdoken acties en de wegversperringen. Eind 2016 werd een eerste ambtenaar aangeworven voor de afdeling verbalisering of bestraffing op het vlak van netheid. Met betrekking tot de transversale oplossingen voor de netheidsproblemen: Wat de verplichting van professionals betreft om samen te werken met een erkende afvalophaler, werd een herinneringscampagne en vervolgens een controlecampagne gevoerd in samenwerking met Brussel Leefmilieu. Er werden acties ondernomen om de netheidsproblemen in de buurt van scholen en op evenementen te beperken. Het Netheidsplan is een boordtabel, die regelmatig geëvalueerd werd. Daartoe werden transversale vergaderingen georganiseerd met het stuurcomité en met de verantwoordelijken van de verschillende luiken en betrokken actoren met het oog op een voortdurende verbetering. De maatregelen in verband met de objectieve indicatoren van de netheid werden uitgevoerd zoals gepland. Tot slot werden wijkvergaderingen georganiseerd met de ambtenaren van derde diensten die actief zijn op het terrein (politie, preventie, parkeerdienst, wegenissen) om de knelpunten te identificeren en transversale oplossingen te bieden. Er werden ook verschillende trashoperaties gevoerd waarbij een preventief luik met huis-aanhuisinformatie en een netheidspack, een reactief luik met schoonmaak en een repressief luik gecombineerd werden. De operaties werden zowel op gemeentewegen als op gewestwegen gevoerd. Voor die laatste werd samengewerkt met Net Brussel. 219

GELIJKHEID VROUWEN-MANNEN In Etterbeek wordt de gelijkheid van kansen hoofdzakelijk bekeken vanuit de invalshoek gendergelijkheid. Rekening houdend met die specificiteit zetten wij ons sinds 2007 in voor de oprichting van een lokaal netwerk waarbij alle lokale actoren die van dichtbij of ver ijveren voor een grotere gelijkheid tussen vrouwen en mannen betrokken zijn. Al onze acties zijn in overeenstemming met de principes uit het Europees charter voor de gelijkheid van vrouwen en mannen op lokaal vlak, dat op 1 maart 2010 aangenomen werd door de gemeenteraad. Internationale Vrouwendag op 8 maart Zoals elk jaar is die dag zowel in Etterbeek als elders een gelegenheid om te herhalen dat de gelijkheid tussen mannen en vrouwen een fundamenteel recht en een belangrijke waarde voor de democratie is. Om volledig verworven te zijn, moet dat recht ingang vinden in alle domeinen van de maatschappij: politiek, sociaal, economisch en cultureel. Om die belangrijke symbolische dag te vieren, hebben wij in 2016 het spektakel Myzo! georganiseerd. Aan de hand van de zoektocht van een jonge vrouw naar haar identiteit worden belangrijke historische vrouwen uit de geschiedenis voorgesteld die zich ingezet hebben voor de rechten van de vrouw. Strijd tegen geweld op vrouwen Sinds 2007 zijn wij winnaar geweest van gewestelijke projectoproepen. Dankzij de subsidies die wij op die manier gekregen hebben, hebben we grootschalige acties op touw kunnen zetten, die we op lange termijn willen voortzetten. Dit werd in 2016 verwezenlijkt: Tijdens de Wittelintjescampagne van 25 november tot 10 december (25 november is de internationale dag tegen geweld op vrouwen): uitdelen van witte lintjes aan de inwoners en het gemeentepersoneel; Voorbereiding van een colloquium over de preventie van cybergeweld en cyberseksisme voor professionals (organisatie: oktober 2017); Voorbereiding van een bewustmakingsavond rond cybergeweld en cyberseksisme voor Etterbekenaren; Cineclub gender In 2016 hebben wij de vijfde verjaardag van ons festival Dames gaan ervoor gevierd dat de volgende doelstellingen heeft: Iedereen de mogelijkheid bieden om na te denken over de ongelijkheden tussen mannen en vrouwen die nog steeds bestaan in onze maatschappij. De interesse van de burgers opwekken voor de thema s van het Europees charter voor de gelijkheid van mannen en vrouwen in het lokale leven door het publiek de nodige intellectuele kennis bij te brengen die nodig is om hierover na te denken en om zich hiervan bewust te worden. Een publiek binden aan de vragen in verband met gelijkheid door middel van een cineclub; Het engagement van vrouwen op verschillende domeinen in de kijker zetten aan de hand van filmproducties van vrouwen in samenwerking met de vzw Dames draaien. Dit was het programma van 2016: 220

Dreamcatcher (thema: vrouwen en prostitutie) Amelia (thema: vrouwen en de verovering van de luchtvaart) Suffragettes (thema: vrouwen en burgerschap) Ter gelegenheid van de 225e verjaardag van Déclaration des Droits de la Femme et de la Citoyenne hebben wij de vierde film uitzonderlijk vervangen door een conferentie die gewijd was aan Olympe de Gouges. Als winnaar van een gewestelijke subsidie hebben wij los van de cineclub twee toneelvoorstellingen georganiseerd voor leerlingen uit het secundair onderwijs (scholen uit de gemeente): Myzo! In dit stuk werden belangrijke historische vrouwen uit de geschiedenis die zich ingezet hebben voor de rechten van de vrouw voorgesteld aan 360 leerlingen uit het secundair onderwijs. Met behulp van een pedagogische brochure die ontworpen werd in samenwerking met Université des Femmes heeft het toneelgezelschap voorafgaand aan de voorstellingen ook verschillende workshops geleid in de verschillende partnerscholen. Deelname aan het Gewestelijk Platform voor Gelijkheid van Kansen Ongelijkheden stoppen niet aan de gemeentegrenzen. Daarom is het voor ons belangrijk om op de hoogte te blijven van alles wat er gedaan wordt op gewestelijk niveau en in de andere gemeenten. Het Brusselse Gewest heeft een Platform voor Gelijkheid van Kansen opgericht dat zich toespitst op de gelijkheid tussen vrouwen en mannen en waarvan wij lid zijn. De uitwisseling van ervaringen die hieruit voortvloeit, kan zeer nuttig zijn voor ons lokaal beleid. Er werden thematische werkgroepen opgericht rond genderbudgeting, gendermainstreaming en gender in overheidsopdrachten. Diversiteitsplan In samenwerking met de dienst Human Resources hebben we hieraan voortgewerkt. Genderbudgeting In 2014 hebben wij deelgenomen aan twee opleidingen over dit onderwerp met de bedoeling om dit instrument te bestuderen alvorens het te implementeren in de gemeentebegroting. Tijdsbeleid In 2014 hebben wij als laureaat van een gewestelijke projectoproep deelgenomen aan een studiebezoek in Rennes om er de haalbaarheid te onderzoeken van een bureau du temps (tijdsbureau) in Etterbeek en om ons te buigen over hun verwezenlijkingen die de verschillen tussen mannen en vrouwen aan het licht brengen. Mannen en vrouwen vullen hun sociale tijden namelijk anders in. Strijd tegen homofobie Viering van de Internationale Dag tegen Homofobie op 17 mei. Visit Brussels TOERISME De dienst Toerisme vertegenwoordigt de gemeente Etterbeek in de algemene vergadering van Visit Brussels. Via dat orgaan worden wij op de hoogte gehouden van de projecten die er op gewestelijk niveau georganiseerd worden en zorgen wij ervoor dat ze op lokaal niveau overgebracht worden. 221

Sinds september 2016 is Visit Brussels gefuseerd met het Verbindingsbureau Brussel-Europa en met het BIP (Brussels Info Plein) om een nieuwe vzw op te richten met de naam Brussels Toerismeagentschap (BTA). De gemeenten worden daarin vertegenwoordigd worden door de VSGB. Hoe communiceren over het imago van zijn gemeente? Organisatie van opleidingen voor de leden van de dienst Informatie Imago van Etterbeek INTERNATIONALE SOLIDARITEIT Met zijn beleidsplan 2015-2018 wil de dienst Internationale Solidariteit bijdragen aan de uitbreiding van het draagvlak voor de internationale solidariteit. Die opdracht wordt nagestreefd aan de hand van vier strategische doelstellingen: 1. Thematische discussies, ontmoetingen en dialogen voeren: de Etterbekenaren, de personen die werken of naar school gaan in de gemeente bewustmaken van de mondiale uitdagingen op het vlak van internationale solidariteit 2. Zichtbaarheid bij een gevarieerd publiek: Etterbekenaren van verschillende herkomst laten deelnemen aan activiteiten in het kader van de Internationale Solidariteit 3. Samenwerking tussen verschillende actoren rond internationale solidariteitsacties: verschillende lokale actoren en externe organisaties die ervaring hebben met mondiale thema s zullen betrokken worden bij de internationale solidariteitsacties 4. Steun aan verenigingen en burgers die bewustmakingsacties organiseren in de gemeente en/of projecten in het Zuiden: ondersteuning en begeleiding van de initiatieven die genomen worden door burgers en actieve verenigingen. In 2016 werden de volgende activiteiten georganiseerd om die doelstellingen te bereiken: Thematische discussies, ontmoetingen en dialogen voeren Voor de scholen: Voorstelling van de dienst en de vereniging Belguinée (lid van de adviesraad) in het Koninklijk Atheneum Etterbeek. Ontwerp van een pedagogisch instrument over de thema's landbouw/eerlijke handel, onderwijs en gezondheid in samenwerking met de Etterbeekse verenigingen en de vzw Djapo voor leerlingen uit het lager onderwijs. Voor de verenigingen en de burgers: Deelname aan de dag Aangekomen in Chambéry in verband met vooroordelen en de opvang van migranten. Deelname aan wijkfeest La Ducasse waarvoor een beroep gedaan werd op theatergezelschap Théâtre cœur de terre en zijn theaterstuk Les escaliers sont en papiers en waarvoor een levende bibliotheek georganiseerd werd in samenwerking met de dienst Sociale Cohesie. Deelname aan de organisatie van Apéro des solidarités : discussietafels in verband met sociale rechtvaardigheid. Organisatie van de Maand van de Solidariteit rond het thema sociale rechtvaardigheid. Deelname aan het Solidariteitsparcours: realiseren van een tijdslijn over sociale rechtvaardigheid, realiseren van een silentbox om naar zichzelf te kunnen kijken alvorens de ander te ontmoeten. 222

Organisatie van een solidair café tijdens de Maand van de Solidariteit als centrale ontmoetingsplaats tijdens de Maand. Deelname aan de organisatie van een solidariteitsforum dat beroep deed op de methodologie van een open forum. Zichtbaarheid bij een gevarieerd publiek Organisatie van verschillende instrumenten/acties voor diverse doelgroepen (zie onderstaande activiteiten). Plaatsing van een automaat met producten afkomstig uit eerlijke handel in het gemeentehuis voor het personeel en de inwoners van de gemeente. Proeverij van producten afkomstig uit eerlijke handel voor het gemeentepersoneel. Realiseren van een tentoonstelling over vrijwilligerswerk voor meer sociale rechtvaardigheid. Samenwerking tussen verschillende actoren Oprichting van het Platform van de Internationale Solidariteit met andere Brusselse gemeenten, ontmoeting met het kabinet van Debaets. Organisatie van een open forum in samenwerking met het Brusselse Netwerk van de Internationale Solidariteit over de betrokkenheid van de collectieven en/of burgers binnen het netwerk. Voorbereiding van het partnerschap met de stad Aït Baha in Marokko: voorbereiding op de workshop in Ouarzazate, die georganiseerd werd door Brulocalis. Steun aan verenigingen en burgers Bijeenkomsten van de adviesraad. Invoering van een subsidie om inleefreizen en vrijwilligersprojecten in het Zuiden te stimuleren. Projectoproep Internationale Solidariteit. Deelname aan Toast bénévol waar het engagement van vrijwilligers gevaloriseerd wordt. Deelname aan Quelle qu'en soit l'issue, een opleiding voor het verenigingsleven rond het thema sociale rechtvaardigheid. 223

SOCIALE COHESIE Coördinatie van het Programma voor Sociale Cohesie De coördinatie van het Programma voor Sociale Cohesie beheert subsidies van het Gewest en de gemeente. In dat kader organiseert de coördinatie het overleg over die fondsen, begeleidt zij de projecten op pedagogisch en administratief vlak en treedt zij op als schakel tussen de subsidiërende overheden, de verenigingen en de gemeente. Ze neemt ook een faciliterende functie op zich voor het netwerk en het partnerschap. A. Projecten die in 2016 gesteund werden met die fondsen (de tabellen met de budgetverdeling zijn bijgevoegd) 2016 betekent voor de Sociale Cohesie de lancering van een nieuw gemeentelijk contract voor sociale cohesie dat de vzw s, de gemeente en het Gewest voor een periode van vijf jaar verbindt. Via het gewestelijke fonds en de medefinanciering van de gemeente konden de volgende acties gesteund worden: 1) Vier projecten in verband met schoolondersteuning werden in het kader van het budget voor Sociale Cohesie gesteund. In die projecten werd ook aandacht besteed aan de ondersteuning van de ouders. Met de steun van de volgende vzw s: - Animations et Loisirs pour Tous : schoolondersteuning voor jongeren als aanvulling op Welcome Babbelkot alsook activiteiten op woensdag, diverse uitstappen en verschillende stages tijdens de schoolvakanties. - L Aile : in het hart van de sociale woningen in de Boncelleswijk baat de vzw een huiswerkschool uit voor de kinderen uit de wijk, maar ook voor kinderen uit wijken uit de omgeving. De vzw organiseert ook workshops, in het bijzonder op woensdag, uitstappen en stages. - Cultureel centrum Espace Senghor : huiswerkschool in het cultureel centrum alsook artistieke workshops tijdens het schooljaar en tal van stages tijdens de schoolvakantie. - Welcome Babbelkot : huiswerkschool, activiteiten op woensdagnamiddag, uitstappen en kampen tijdens de zomervakantie. 2) Vier acties in verband met Franse lessen voor een kansarm publiek waarvan er één ook een burgerworkshop organiseert: - Animations et Loisirs pour Tous : actie Franse les en burgerworkshops. - Cultureel centrum Espace Senghor : organisatie van meerdere lesgroepen Frans, workshops en uitstapjes met de leerlingen, maar ook in contact met de ouders van de kinderen uit de huiswerkschool. - Welcome Babbelkot : organisatie van meerdere lesgroepen Frans en uitstapjes - La Ligue de l Enseignement et de l Education Permanente : organisatie van een lesgroep Frans in de school Claire-Joie. 3) Twee acties waarin instrumenten ter beschikking gesteld worden om te werken aan het samenleven. Die acties werden georganiseerd door Samarcande en buurthuis Chambéry in samenwerking met talrijke partners. Het gaat over de projecten competentiebank en Solidariteitsparcours 4) Bovendien werd een budget van 10.808 euro vrijgemaakt voor projecten die de barrières die vooroordelen vormen willen neerhalen en het wederzijdse begrip en de tolerantie willen bevorderen. De dienst coördineert de opstart van dat project. In eerste instantie wordt gestart met de verenigingen die gesteund worden door de Sociale Cohesie en het Impulsfonds voor het 224

Migrantenbeleid en hun doelroepen. Later kan het project uitgebreid worden naar andere verenigingen. We werken aan een gezelschapsspel en worden daarin begeleid door de vzw Let s play together. Ook via het Impulsfonds voor het Migrantenbeleid (FIM) konden acties gesteund worden. Die acties werden georganiseerd door de volgende vzw s: - Animation et Loisirs pour Tous : open stadion: activiteiten die de toegang tot de infrastructuur van het stadion van Royal Racing Club Etterbeek mogelijk maken voor meisjes en andere bezoekers van de huiswerkscholen. - vzw ÉTÉ (Institut Ernest Richard): cultuur als tool voor de preventie en het beheer van zittenblijven, etnopsychologische begeleiding voor leerlingen, gezinnen, leerkrachten om het wederzijdse begrip te stimuleren en een gunstig klimaat voor schoolsucces te bevorderen. - Atoll : La Balle au bond : intergenerationele en burgeractiviteiten en animatie met de ouderen die naar het dagcentrum komen, jongeren die stoppen met school en volwassenen met sociale moeilijkheden. - Jeugdhuis La Clef : ontwikkeling van de valorisatie van de competenties en de resultaten van jongeren aan de hand van verschillende activiteiten en workshops. - Samarcande : benadering van de jongere en zijn omgeving. Valorisatie van de capaciteiten en verzamelen en verspreiden van hun mening. - Welcome Babbekot : opvang van kinderen die nog geen leerplicht hebben door oudleerlingen van de vzw tijdens de Franse lessen. Via dat project kunnen de oud-leerlingen geholpen worden bij hun werk en krijgen ook vrouwen de kans om Franse lessen volgen. B. Acties van de coördinatie Behalve de verschillende vergaderingen van het Lokaal Overleg, waarin de lokale actoren, de subsidiërende overheden en het kabinet van minister Vervoort die verantwoordelijk is voor Sociale Cohesie zetelen, de begeleiding van de gesubsidieerde acties en de actieve deelname aan bepaalde acties zijn dit de verschillende projecten die door de coördinatie verwezenlijkt werden: Ondersteuning van de onderlinge kennismaking en de versterking van het werken in een netwerk binnen de sociale sector in de gemeente - 5 PIC-Nics in 2016: veertig tot zestig personen nemen deel aan deze informele ontmoetingsmomenten tussen werknemers van het terrein. De PIC-Nics worden om de twee maanden georganiseerd en trekken rond: de plaats waar de bijeenkomst georganiseerd wordt, varieert in functie van de mogelijkheden en de actualiteit van de lokale sector. In 2016 kon er een bezoek gebracht worden aan Samarcande, aan het Maison Couleurs Femme, aan Welcome Babbelkot, aan Ciré en aan het Solidariteitscafé, een project in het kader van de Maand van de Solidariteit. - Lokale sociale diagnostiek in het kader van de nieuwe bevoegdheid Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Etterbeek. Naar aanleiding van de lokale sociale diagnostiek met Agence Alter en in samenwerking met de Sociale Coördinatie van het OCMW zijn wij dieper ingegaan op een van de aspecten uit de eerste kwalitatieve diagnostiek, namelijk het netwerkaanbod van sociale diensten en gezondheidszorgen in onze gemeente en hun behoeften aan onderlinge samenwerking en de oprichting van netwerken. Vervolgens hebben wij een werkdag gepland om bepaalde praktische modaliteiten te onderzoeken voor de invoering van de voorstellen die in die tweede fase geformuleerd werden. 225

Overleg met de partners over thema s die de sector van de Sociale Cohesie aanbelangen: behalve de budgetvoorstellen en de projecten die georganiseerd worden door de coördinatie begeleidt de dienst het overleg binnen de sector over onderwerpen die hem aanbelangen en in functie van de lokale actualiteit. - Het Duurzaam Wijkcontract (DWC): sinds de diagnosefase van het Duurzaam Wijkcontract van Etterbeek zijn verschillende leden van de Sociale Cohesie actief betrokken om de uitdagingen van de sector in het kader van dit project onder de aandacht te brengen. Verschillende leden van het Lokaal Overleg voor Sociale Cohesie hebben overigens een mandaat gekregen om de sector te vertegenwoordigen in de wijkcommissie van het DWC. Het Lokaal Overleg is eveneens de plaats waar de actualiteit van het DWC besproken wordt en waar de leden geraadpleegd worden over de prioriteiten en de diagnoses. Wij hebben de partners samengebracht rond dit project om de behoeften in termen van sociale cohesie duidelijk te maken. De coördinatie is overigens een actief lid van de wijkcommissie van het DWC Steun en/of organisatie van lokale dynamieken die zich inzetten voor de sociale cohesie - Financiële steun en/of bijdrage aan bepaalde projecten van verenigingen: carnaval in Etterbeek, Solidariteitsparcours, Apéro des solidarités - Samenwerking met andere gemeentediensten om het theaterstuk Jihad in de scholen te brengen en na afloop een debat te organiseren. Twee voorstellingen voor 415 leerlingen - Organisatie van de Maand van de Solidariteit in samenwerking met de dienst Internationale Solidariteit: een maand waarin activiteiten georganiseerd worden in verband met ontmoeting en bewustmaking rond het engagement voor meer sociale rechtvaardigheid. Behalve de algemene organisatie werden verschillende evenementen georganiseerd door de coördinatie: Solidariteitscafé: op verschillende momenten tijdens de maand geopend om ontmoetingen te stimuleren De tentoonstelling over engagement om de vele mensen die zich inzetten voor een rechtvaardigere gemeente te valoriseren Voorstelling van de film Demain, een bijeenkomst van lokale initiatieven voor een maatschappelijke verandering en een forum om na te denken over mogelijkheden naar aanleiding van die filmvoorstelling. C. Bijlagen. Hieronder de tabellen met de budgettaire verdeling. 226

PROGRAMMA VOOR SOCIALE COHESIE 2016 2020 ONDERZOEK VAN DE DOSSIERS Jaartotaal van het gemeentelijke contract 2016-2020 Totaal Cocof Gemeente 352.896,00 280.896,00 82.808,00 Kandidaat-promotoren Gevraagde budget Sociale Cohesie 2016-2020 Voorstel bestemming gemeentelijk contract voor Sociale Cohesie 2016-2020 Budget COCOF Goedgekeurd Voorstel budget gemeente 2016 Animation et loisirs pour tous 78.400,00 70.000,00 60.100,00 9.900,00 Aile asbl 88.569,50 67.897,00 40.000,00 27.896,00 Cultureel centrum Le Senghor 96.500,00 85.000,00 68.697,00 16.304,00 Buurthuis Chambery 25.000,00 20.000,00 20.000,00 _ La Ligue de l'enseignement 53.725,00 22.000,00 22.000,00 _ Samarcande 23.075,00 18.000,00 10.000,00 8.000,00 Welcome Babbelkot asbl 84.000,00 70.000,00 60.100,00 9.900,00 Atoll 23.700,00 _ La cravate solidaire 19.500,00 _ Bambou vert 25.000,00 _ Réserve "vivre-ensemble" 10.808,00 Totaal 517.469,50 352.897,00 280.897,00 82.808,00 363.705,00 150

PROGRAMMA VOOR SOCIALE COHESIE ETTERBEEK FIM 2016 Budget voorstel overleg 23/03/2016 Totaal Gemeente Cocof Totaal voorlopig budget "FIM" 2016 99.152,00 gemeentelijke bestemming 1.200,00 *prognose 2016 op basis van een eventuele voortzetting van de bedragen 2015 97.952,00 Ingediende projecten Gevraagde budget Totaal 2016 Budget gemeente Budget Cocof Werking Infra Animations et Loisirs pour Tous 10.150,00 10.060,00 10.060,00 Atoll 16.070,00 16.070,00 16.070,00 ETE (Institut Ernest Richard) 48.000,00 21.277,00 21.277,00 Maison des Jeunes 14.795,00 14.795,00 14.795,00 Mission Locale (Coordination) 5.500,00 1.200,00 1.200,00 0,00 Samarcande 32.500,00 32.500,00 30.000,00 2500,00 Welcome Babbelkot 3.250,00 3.250,00 3.250,00 Totaal 130.265,00 99.152,00 1.200,00 95.452,00 2.500,00 151

DUURZAAM WIJKCONTRACT «Jacht-Gray» Het Duurzaam Wijkcontract (DWC) Jacht-Gray is een nieuw project voor stedelijke herwaardering dat geleid wordt door de gemeente Etterbeek (zie onderstaande samenvattende plattegrond). Het DWC omvat een subsidie (Gewest + Beliris + verplichte minimumbijdrage van de gemeente) van meer dan 14 miljoen euro om een wijk nieuw leven in te blazen aan de hand van acties op het vlak van huisvesting, infrastructuur, openbare ruimten, leefmilieu en sociale cohesie alsook op socioeconomisch vlak. Bij die bedragen komen nog de subsidies van Monumenten en Landschappen voor het Haphuis, zijn Oranjerie en zijn Park en de eigen fondsen van de gemeente voor aanverwante of aanvullende projecten van het DWC. Het totaalbedrag bedraagt meer dan 24 miljoen euro, dat gespreid moet worden over de uitvoeringsperiode, die loopt van 2015 tot 2020. Het algemene budget van het DWC Jacht-Gray is ter informatie opgenomen in de onderstaande tabel. De perimeter in kwestie strekt zich uit van het Jachtkruispunt tot het gemeentehuis, het Jourdanplein en de Mouterijbrug. Zijn belangrijkste vastgoedoperaties en operaties in de openbare ruimte worden geleid door de gemeente, die de bouwheer is. Ze krijgen concreet vorm in drie hoofdpolen: - Pool Interacties : hoofdzakelijk het Tobyproject (bodemsanering + nabijheidsvoorzieningen + woningen) en de volledige heraanleg van drie openbare ruimten (Forte dei Marmiplein, SORELO-tuin en de Ranch ) Budget: meer dan 6.300.000; - Pool Interculturen : restauratie en herbestemming van het Haphuis, het Happark en de Oranjerie tot socioculturele en natuurlijke infrastructuren, waaronder een polyvalente zaal Budget: meer dan 6.900.000; - Pool Intergeneraties : betreft verschillende acties in het huizenblok Waver / Fétis / Oudergem / Sneessens, met voornamelijk de bouw van woningen, een crèche en een polyvalente zaal Budget: ongeveer 6.100.000 (met inbegrip van de aanverwante en aanvullende acties); - Buiten de polen willen wij in hoofdzaak het de Theuxplein en de omgeving van de Sint- Antoonkerk herinrichten alsook werkzaamheden uitvoeren aan de straten in de zogenaamde Baucq -wijk. Budget: meer dan 1.100.000. Die operaties omvatten doorgaans de volgende fases: 1. Burgerinspraak: rekening houden met de opmerkingen en verwachtingen van de gebruikers en buurtbewoners; 2. Planning: beschrijving van de bedoelingen voor de projectontwerper (de architect); 3. Aanstelling van een projectontwerper (openbare aanbesteding); 4. Ontwerp van het plan, stedenbouwkundige vergunning; 5. Aanstelling van een aannemer (openbare aanbesteding); 6. Werkzaamheden. De uitvoering van het DWC wordt gespreid van 2015 tot 2020. De werkzaamheden (fase 6) moeten voor eind 2018 van start gaan en voor eind 2020 klaar zijn. Die termijnen zijn bindend en zijn een voorwaarde voor de toekenning van de subsidies van het DWC. Zoals de schatting van de algemene planning hieronder toont, is 2016 een scharnierperiode voor ons DWC die hoofdzakelijk gewijd is aan het ontwerpen van de projecten door de architecten (fase 4 in de hierboven genoemde opeenvolging). In de gemeentebegroting worden de vastgoedoperaties en de operaties in de openbare ruimten van het DWC verdeeld over de diens Openbare Werken en de Regie van Grondbeleid in functie van de huidige en de toekomstige beheerder/eigenaar van de betrokken ruimten. In de gemeentebegroting 152

2016 hebben de betrokken acties een stempel DWC gekregen waardoor ze herkend kunnen worden in de tabellen. Het DWC omvat ook een socio-economisch luik. Het onderscheidt zich van de vastgoedoperaties en de operaties in de openbare ruimten door zijn immateriële karakter en is voornamelijk bedoeld om personeel aan te werven en acties op touw te zetten in de onderstaande domeinen. Het DWC telt in totaal 28 socio-economische projecten die zowel door de gemeente als door de drijvende krachten van de wijk (hoofdzakelijk verenigingen) geleid worden en goed zijn voor een bedrag van 3,4 miljoen euro. Socio-economische projecten van het DWC Jacht-Gray en hun verdeling over verschillende luiken: - Sociale cohesie: 7 projecten, 545.000 - Burgerschap en netheid: 2 projecten, 520.000 - Huisvesting: 6 projecten, 880.000 - Handel/bedrijven: 3 projecten, 248.000 - Stadskunst: 3 projecten, 200.000 - Jeugd: 3 projecten, 250.000 - Gezondheid en jonge kinderen: 2 projecten, 75.000 - Werking: 2 projecten, 650.000 De meeste socio-economische projecten van het DWC lopen zoals gepland. In tegenstelling tot het luik van het vastgoed en de openbare ruimten van het DWC dat afgesloten wordt in 2020, stoppen de socio-economische subsidies van het DWC eind 2018. Bijzonder aan het socio-economische budget van het DWC is dat het verdeeld wordt tussen de gemeente ( 1.965.000) en verenigingen ( 1.403.000). In dat laatste geval gaat de gewestsubsidie niet langs de gemeente, maar wordt die rechtstreeks aan de begunstigde verenigingen gestort door het Gewest. Wat de socio-economische projecten van het DWC betreft die geleid worden door de gemeenten, zijn de onderstaande diensten betrokken. Er werden speciale begrotingsartikelen gecreëerd om die projecten te kunnen herkennen in de gemeentebegroting. Socio-economische projecten van het DWC Jacht-Gray die geleid worden door gemeentediensten: - Project Full Contact (luik 1 en 2), geleid door de gemeentedienst Contact Plus - Project Burgers in actie, geleid door de dienst Preventie - Project Trefpunt van de regio's, geleid door de dienst DWC - Project Etterbeek lichtstad, geleid door de dienst Animatie - Project Oproep tot microprojecten, geleid door de dienst DWC - Project Burgerschap en openbare ruimte, geleid door de dienst Netheisplan - Project Coördinatie huisvesting, geleid door de dienst Ruimtelijke Ordening en het Woonloket - Project Participatieve stadskunst, geleid door de dienst Franstalige Cultuur - Project Kunst in de wijk, geleid door de dienst Nederlandstalige Cultuur - Project Taalproject, geleid door de dienst Animatie (Jeugd) - Project Sociale brillenwinkel, geleid door de dienst Gezondheid - Project Wijkantenne en Projectleider, geleid door de dienst DWC Zoals men hieronder ziet, heeft het DWC de bijzondere eigenschap buitengewoon transversaal te zijn op het vlak van de gemeentediensten en de verdeling van de subsidies, en dus van de budgetten, onder die diensten. We kunnen onthouden dat voor de vastgoedoperaties en de operaties in de openbare ruimten (totaalbudget van meer dan 19 miljoen euro voor de periode 2015-2020) hoofdzakelijk de dienst Openbare Werken en de Regie van Grondbeleid betrokken zijn. Wat het gemeentelijke socio-economische luik van het DWC betreft, wordt een subsidie van bijna 2 miljoen euro voor de periode 2015-2018 gespreid over negen gemeentediensten. 153

Algemeen budget (schatting) van het DWC Jacht-Gray (met inbegrip van aanvullende en aanverwante operaties): BUDGETS IMMOBILIER Toby Max. 8 à 10 logements en rehausse + infrastructures Beliris CPAS + dépollution 3.125.000 Réorganiser ateliers communaux Commune (1) 800.000 Orient 7-9 Démolition / reconstruction, 8 logements CQD 843.000 Charges Urbanisme 500.000 Commune (RF) 10.647 Wavre 506 2 logements CQD 300.000 PMS + partie logements Commune (RF + TP) (2) 770.515 Maison Hap Locaux et infrastructures CQD 1.050.000 M&S 1.650.000 Commune (RF) 9.547 Orangerie Salle polyvalente + Horeca CQD (int. + stabilité) 650.000 M&S (int. + stabilité) 385.500 M&S (ext.) 370.000 Commune (3) 725.500 Auderghem 221 6 logements + crèche CQD 1.750.000 COCOF (4) 59.800 Commune (RF + TP) (5) 323.816 Auderghem 219 Salle polyvalente + locaux annexes CQD 600.000 Commune (TP) (5) 323.428 Auderghem 233 3 logements + infrastructures (Rez Maison Enfants) CQD 730.000 Commune (RF + TP) (5) 533.213 Fetis 35/39 2 logements (hors CQD) + locaux (hors CQD) Commune (RF) 543.833 Subside 'bâtiments isolés' 275.000 Préau 24 Ludothèque avec mezzanine + abords CQD 275.263 Commune (TP) (5) 180.390 Rue Tombeur Relocalisation pétanque Commune 460.000 Forte dei Marmi / 'Sorelo' / Ranch ESPACES PUBLICS Réaménagement CQD 700.000 BM (FdM) (6) 300.000 Commune (7) 28.100 Jardin Hap Réaménagements + potager + nouvelle entrée CQD 430.000 M&S 471.500 Commune (8) 71.200 Jardin Beauport Rénovations sentiers CQD 50.000 Citerne eau de pluie Commune 15.000 Préau-Fétis Conexions intérieur d'îlot "intergénérations", réorienté vers Auderghem 233 CQD 0 Abords St.-Antoine + carrefour Orient/Grand-Duc + place de Theux + autres aménagements dans la Quartier Theux-Baucq CQD 755.000 limite des crédits disponibles et cohérents avec cette opération du CQD BM (bancs Theux) 10.000 Abords St.-Antoine (modification arrêt tram) STIB 50.000 Abords St.-Antoine (périmètre CQD, solde à charge de la commune) Commune 0 Abords St.-Antoine hors périmètre CQD Commune (y compris 30,000 de plan 309.000 Chasse Améliorations carrefour BM Interpôles Réorienté vers "Jardin Hap" et "Theux" + contribution des projets socioéconomiques "Art urbain" (voir modification Programme n 1) CQD 0 SOCIOECONOMIQUE Projets commune 14 projets (projet 5.24 "Soutien à la petite enfance" retiré (24.000 euros) et transféré sur l'opération 3.5 CQD 1.965.000 "Préau 24") Projets externes 12 projets CQD 1.403.000 TOTAL Recettes 23.802.252 Dont CQD Région 10.899.600 CQD commune 601.663 Beliris 3.125.000 M&S 2.877.000 Autres 1.194.800 Commune 5.104.189 Total à charge de la commune TOT. Commune 5.705.852 Dont Commune (TP) 3.966.597 Régie Foncière 1.739.255 Total logements Max. 29* *: Sans préjudice de contraintes spécifiques, notamment urbanistiques (1): mise à jour suite à une réévaluation par le service communal TP du budget pour la réorganisation des ateliers Toby (2): mise à jour suite aux dernières informations reçues de l'auteur de projet (bureau ADN) (3): mise à jour suite aux dernières informations reçues des auteurs de projet (bureau SKOPE + Cirelli) - Ce montant comporte l'intervention communale (hors DMS), déjà budgétisée depuis longtemps dans les dépenses communales pour l'enveloppe extérieure de l'orangerie (4): Subside "Equipement / premier ameublement" de la COCOF pour la crèche (5): mise à jour suite aux dernières informations reçues de l'auteur de projet (bureau URA) et suite à la décision du Collège du 06/04/17 de ne pas collaborer avec l'asbl RENOVASSISTANCE pour la finition des logements du pôle 'Intergénérations' (6): mise à jour suite aux derniers pourparlers avec Bruxelles Mobilité (BM) (7): mise à jour suite aux dernières informations reçues de l'auteur de projet (bureau GRUE) (8): mise à jour suite aux dernières informations reçues de l'auteur de projet (bureau SKOPE) Note: le subside CQD inclut une répartion de 95% à charge de la Région et 5% commune, sauf pour l'orangerie, où c'est 65% Région et 35% commune, de même que socioéconomique avec 100% du subside CQD à charge de la Région 154

CQD Jacht-Gray: samenvattende plattegrond van de operaties: 155