High-Tech Automotive Deelrapport 1: brandstofcellen Opdrachtgever: Ministerie van Economische Zaken, dg O&I, Projectdirectie Innovatieprogramma s Colofon Dit rapport is opgesteld door drs. J.J. (Jos) Winnink DATUM 18 oktober 2006 KENMERK STATUS KOB/2006/am_brandstofcellen Definitief
Cluster Kennisontwikkeling en Beleidsinteractie (KOB) KOB analyseert octrooi-informatie ter ondersteuning van beleidsontwikkeling op het gebied van innovatie en industrieel eigendom. Door de combinatie van databases met bibliografische gegevens van octrooien, octrooiregisters en bronnen met andere (economische) gegevens is het mogelijk om analyses te maken die beleidsrelevante informatie verschaffen. Vragen die KOB ondermeer kan beantwoorden, zijn: Wie is binnen een bepaald technologiegebied actief en met welke technologie in het bijzonder? Welke bedrijven zijn (in potentie) concurrenten? En welke zijn (in potentie) partners? Wat is de positie van de BV Nederland ten opzichte van de belangrijkste concurrenten op de wereldmarkt? Welke zijn de belangrijkste Nederlandse spelers in een technologiegebied? Welke geografische concentraties (valleys) zijn er te identificeren en wie maken er deel van uit? Wat zijn opkomende technologiegebieden? Wat is de octrooistructuur van een land? Op welk gebied worden naar verhouding veel octrooien aangevraagd en op welk gebied minder? Hoe verhoudt deze situatie zich met die in de EU en die in Nederland? 2
Inhoud 1 Definitie van het technologieveld... 4 2 Octrooibeeld absolute aantallen... 4 3 Octrooibeeld - ontwikkeling... 5 4 Octrooibeeld - verdeling over de landen... 6 5 Aanvragers... 6 6 Nederlandse bedrijven en instellingen... 8 7 Samenwerkingsverbanden... 8 8 Conclusies... 10 Bijlage: Query... 11 3
1 Definitie van het technologieveld Het betreft hier brandstofcellen die specifiek ontwikkeld worden voor het gebruik in voertuigen. Onder deze brandstofcellen vallen: de polymeer elektrolyt membraan- of proton exchange membraan (PEM) brandstofcellen; de direct methanol omzettende brandstofcellen; de zink-lucht brandstofcellen; de solid oxide fuel cells (SOFCs) voor zover bedoeld voor mobiele toepassingen; relevante hoge temperatuur membraan brandstofcellen; Ook inbegrepen (en niet opgenomen bij de Waterstof opslag systemen) zijn systemen die rechtstreeks brandstoffen kunnen omzetten in waterstof ( H 2 ). Afzonderlijk wordt de deelcategorie hoge temperatuur membraan brandstofcellen beschreven. 2 Octrooibeeld absolute aantallen In deze paragraaf wordt het octrooibeeld over de periode 1990-2004 in absolute aantallen weergegeven. Tabel 1 geeft de gevonden aantallen octrooiaanvragen weer, uitgesplitst naar land van herkomst en jaar van indiening. 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 US 3 0 6 4 4 16 20 15 27 21 44 37 72 74 63 0 406 JP 0 1 4 3 2 7 5 10 20 25 24 55 53 61 64 1 335 DE 0 0 2 2 4 5 11 12 19 28 31 34 47 23 18 1 237 CA 0 0 1 1 0 1 0 1 3 6 5 7 8 7 5 0 45 GB 0 0 0 0 0 0 4 0 13 1 9 1 2 3 1 0 34 KR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 6 3 4 4 0 21 CH 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 4 0 1 2 2 12 FR 0 0 0 0 0 0 1 0 1 2 0 2 2 2 2 0 12 IT 0 0 0 0 0 1 0 2 0 0 0 2 5 0 0 0 10 NL 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 4 0 0 1 2 0 9 IL 0 0 2 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 0 0 0 5 DK 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 4 SE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 1 1 0 4 CN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 1 0 3 TW 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 3 AU 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 BE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 ZA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 Tabel 1 Octrooiaanvragen naar land van herkomst Voor de belangrijkste drie landen van herkomst, de Verenigde Staten, Japan en de Bondsrepubliek Duitsland, zijn de gegevens samen met die voor het totaal grafisch weergegeven in Figuur 1. 4
200 150 Aantal 100 50 0 1990 1995 2000 2005 Jaar van indiening Totaal US JP DE Figuur 1 Ontwikkeling octrooiaanvragen 3 Octrooibeeld - ontwikkeling Voor het totaal en de drie belangrijkste landen op het gebied van octrooiaanvragen met betrekking tot brandstofcellen zijn de indexcijfers met als basisjaar 2000 grafisch weergegeven in Figuur 2. In de periode 1990-2002 is het totaal aantal octrooiaanvragen met gemiddeld 38,7% per jaar toegenomen. 300 250 200 (2000=100) 150 100 50 0 1990 1995 2000 2005 Jaar van Indiening Totaal US JP DE Figuur 2 Ontwikkeling octrooiaanvragen (indexcijfers, 2000=100) 5
4 Octrooibeeld - verdeling over de landen In onderstaande figuur is de verdeling van de octrooiaanvragen naar de landen van herkomst over de periode 1990 2004 weergegeven. Overduidelijk is de overheersing van dit technologiegebied door de Verenigde Staten, Japan en de Bondsrepubliek Duitsland. 40 30 % 20 10 0 US JP DE CA GB KR CH FR IT NL IL DK SE CN TW AU BE ZA Land Figuur 3: Verdeling octrooiaanvragen over de landen (1990-2004) 5 Aanvragers De aanvragers met drie of meer octrooiaanvragen in de onderzoeksperiode zijn opgenomen in de volgende tabel. Aanvrager land 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Matsushita Electric Ind Co Ltd JP 92 1 1 1 4 13 14 9 14 9 12 14 Gen Motors Corp US 55 2 1 3 4 2 4 5 2 6 13 13 Siemens Ag DE 51 1 7 1 7 11 11 6 4 2 Honda Motor Co Ltd JP 44 1 4 1 2 1 12 12 8 3 Umicore Ag & Co Kg DE 30 1 2 1 2 3 4 9 8 Ballard Power Systems Corp CA 27 1 2 2 5 4 6 5 2 Motorola Inc US 27 1 2 7 3 1 1 4 4 3 1 Utc Fuel Cells Llc US 26 1 11 11 3 3m Innovative Properties Co US 23 2 1 2 7 8 3 Du Pont US 23 1 2 2 5 4 7 2 Asahi Chemical Corp JP 20 1 3 6 4 2 4 Nissan Motor JP 19 1 3 4 5 6 Toyota Motor Co Ltd JP 19 2 1 1 2 4 1 3 5 Int Fuel Cells Corp US 18 1 1 1 6 1 6 2 Univ California US 18 1 1 3 3 3 2 2 1 2 Celanese Ventures Gmbh DE 17 2 5 10 6
Aanvrager land 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Daimler Chrysler Ag DE 17 1 1 2 2 4 6 1 Kernforschungsanlage Juelich DE 14 1 1 4 2 1 2 1 2 Samsung Sdi Co Ltd KR 14 2 3 3 3 3 Sumitomo Chemical Co JP 14 1 1 4 2 4 2 Pemeas Gmbh DE 12 2 5 5 California Inst Of Techn US 11 1 7 1 1 1 British Gas Plc GB 10 10 Emitec Emissionstechnik DE 9 1 8 Hoeller Stefan DE 9 1 2 2 4 Johnson Matthey Plc GB 9 2 2 3 1 1 Kueter Uwe DE 9 1 2 2 4 Nippon Electric Co JP 9 1 6 2 Tanaka Precious Metal Ind JP 9 1 2 1 1 4 Fraunhofer Ges Forschung DE 8 1 2 2 1 1 1 Basf Ag DE 7 1 2 3 1 Gillette Co US 7 1 1 4 1 Hewlett Packard Co US 7 1 3 2 1 Jsr Corp JP 7 1 4 2 Omg Ag & Co Kg DE 7 1 3 1 2 Polyfuel Inc US 7 1 3 2 1 Canon Kk JP 6 1 1 1 3 Gas Technology Inst US 6 2 2 2 Giner Electrochemical Systems US 6 1 1 1 2 1 Magnet Motor Gmbh DE 6 2 4 Mitsubishi Corp JP 6 2 1 3 Mti Microfuel Cells Inc US 6 3 1 2 Proton Energy Sys Inc US 6 5 1 Aisin Seiki JP 5 1 4 Du Pont Canada CA 5 3 2 Foster Miller Inc US 5 1 2 2 Honeywell Int Inc US 5 4 1 Toray Industries JP 5 1 4 Ube Industries JP 5 3 1 1 Victrex Mfg Ltd GB 5 1 2 1 1 Yuasa Battery Co Ltd JP 5 2 3 Zsw DE 5 1 1 1 1 1 Abb Research Ltd CH 4 4 Eveready Battery Inc US 4 2 1 1 Gore Enterprise Holdings Inc US 4 2 1 1 Hoku Scient Inc US 4 1 3 Japan Science & Tech Corp JP 4 1 3 Nedstack Holding B V NL 4 4 Proton Motor Fuel Cell Gmbh DE 4 2 1 1 Scherrer Inst Paul CH 4 1 1 Sorapec FR 4 1 2 1 Toagosei Co Ltd JP 4 1 3 Toyo Boseki JP 4 1 1 1 1 7
Aanvrager land 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Aventis Res & Tech Gmbh & Co DE 3 1 1 1 Creavis Tech & Innovation Gmbh DE 3 3 Energy Partners L C US 3 2 1 Foamex Lp US 3 2 1 H2 Interpower Brennstoffzellen DE 3 3 Hitachi Ltd JP 3 1 1 Hoechst Ag JP 3 1 1 1 Hydro Quebec CA 3 1 1 1 Japan Gore Tex Inc JP 3 1 1 1 Japan Storage Battery Co Ltd JP 3 1 1 1 Malhotra Sanjiv US 3 3 Manhattan Scient Inc US 3 2 1 Mosaic Energy L L C US 3 2 1 N E Chemcat Corp JP 3 1 1 1 Nisshin Spinning JP 3 1 1 1 Nitto Denko Corp JP 3 1 1 1 Nuvera Fuel Cells Europ S R L IT 3 1 1 1 Sony Corp JP 3 1 2 Tokai Rubber Ind Ltd JP 3 3 Tokyo Shibaura Electric Co JP 3 1 2 Univ New York US 3 1 1 1 Virginia Tech Intell Prop US 3 1 2 Tabel 2: Octrooieeractiviteit per aanvrager 6 Nederlandse bedrijven en instellingen Van de volgende Nederlandse bedrijven en instellingen zijn octrooiaanvragen gevonden. Aanvrager Land 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 CORUS TECHNOLOGY BV NL 1 1 DUTCH POLYMER INST NL 1 1 NEDSTACK HOLDING B V NL 4 4 STORK SCREENS BV NL 1 1 UNIV LEIDEN NL 1 1 Het totaal aantal octrooiaanvragen van Nederlandse aanvragers is beperkt. 7 Samenwerkingsverbanden In dit onderzoek zijn de volgende samenwerkingsverbanden tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven en kennisinstellingen gevonden. Bedrijf / Instelling Abb Research Ltd [Ch] Alberta Res Council [Ca] Aventis Res & Tech Gmbh & Co [De] British Gas Canada Limited [Ca] British Gas Plc [Gb] Partner(S) Du Pont [Us] Energy Visions Inc [Ca] Siemens Ag [De] British Gas Plc [Gb] British Gas Canada Limited [Ca] 8
Bedrijf / Instelling California Inst Of Techn [Us] Celanese Ventures Gmbh [De] Cie Europ Des Technologies De [Fr] Conseil Nat De Rech S Canada [Ca] Design Technology And Irrigati [Gb] Du Pont Canada [Ca] Du Pont [Us] E I Du Pont Canada Company [Ca] Emitec Emissionstechnik [De] Energy Visions Inc [Ca] Gen Motors Corp [Us] Georgia Tech Res Inst [Us] Giner Electrochemical Systems [Us] Gkss Forschungszentrum Gesstha [De] Gore Enterprise Holdings Inc [Us] Gs Yuasa Corp [Jp] Heraeus Gmbh W C [De] Hoechst Ag [Jp] Honda Motor Co Ltd [Jp] Hyupjin I & C Co Ltd [Kr] Inst Polymerforschung Dresden [De] Japan Gore Tex Inc [Jp] Japan Science & Tech Corp [Jp] Jsr Corp [Jp] Magnet Motor Gmbh [De] Mat & Electrochem Res Corp [Us] Mc Res & Innovation Ct [Us] Mie Tlo Co Ltd [Jp] Mitsubishi Corp [Jp] Mitsui Chemicals Inc [Jp] N E Chemcat Corp [Jp] Nippon Electric Co [Jp] Nissan Motor [Jp] Nitto Denko Corp [Jp] Nodono Mitsunori [Jp] Pemeas Gmbh [De] Samsung Yokohama Res Inst [Jp] Siemens Ag [De] Skc Co Ltd [Kr] Stonehart Ass Inc [Us] Sumitomo Chemical Co [Jp] Sumitomo Electric Industries [Jp] Tanaka Precious Metal Ind [Jp] Partner(S) Univ Southern California [Us] Pemeas Gmbh [De] Univ Paris Sud [Fr] Univ Laval [Ca] Du Pont [Us] E I Du Pont Canada Company [Ca] Abb Research Ltd [Ch] Design Technology And Irrigati [Gb] Giner Electrochemical Systems [Us] Du Pont Canada [Ca] Siemens Ag [De] Alberta Res Council [Ca] Univ California [Us] Toyota Technical Ct Usa Inc [Us] Du Pont [Us] Inst Polymerforschung Dresden [De] Japan Gore Tex Inc [Jp] Yuasa Battery Co Ltd [Jp] Siemens Ag [De] Soczka Guth Thomas [De] Magnet Motor Gmbh [De] Jsr Corp [Jp] Tanaka Precious Metal Ind [Jp] Skc Co Ltd [Kr] Gkss Forschungszentrum Gesstha [De] Gore Enterprise Holdings Inc [Us] Nippon Electric Co [Jp] Nitto Denko Corp [Jp] Ube Industries [Jp] Toagosei Co Ltd [Jp] Honda Motor Co Ltd [Jp] Hoechst Ag [Jp] Mc Res & Innovation Ct [Us] Mat & Electrochem Res Corp [Us] Samsung Yokohama Res Inst [Jp] N E Chemcat Corp [Jp] Nippon Electric Co [Jp] Mitsubishi Corp [Jp] Mitsui Chemicals Inc [Jp] Japan Science & Tech Corp [Jp] Iwasaki Yasukazu [Jp] Japan Science & Tech Corp [Jp] Sumitomo Chemical Co [Jp] Celanese Ventures Gmbh [De] Mie Tlo Co Ltd [Jp] Heraeus Gmbh W C [De] Emitec Emissionstechnik [De] Aventis Res & Tech Gmbh & Co [De] Hyupjin I & C Co Ltd [Kr] Tanaka Precious Metal Ind [Jp] Nodono Mitsunori [Jp] Toyota Motor Co Ltd [Jp] Honda Motor Co Ltd [Jp] Stonehart Ass Inc [Us] 9
Bedrijf / Instelling Toagosei Co Ltd [Jp] Toyota Motor Co Ltd [Jp] Toyota Technical Ct Usa Inc [Us] Ube Industries [Jp] Univ California [Us] Univ Houston System [Us] Univ Laval [Ca] Univ Paris Sud [Fr] Univ Southern California [Us] Univ Texas [Us] Yuasa Battery Co Ltd [Jp] Partner(S) Japan Science & Tech Corp [Jp] Sumitomo Electric Industries [Jp] Georgia Tech Res Inst [Us] Japan Science & Tech Corp [Jp] Gen Motors Corp [Us] Univ Texas [Us] Conseil Nat De Rech S Canada [Ca] Cie Europ Des Technologies De [Fr] California Inst Of Techn [Us] Univ Houston System [Us] Gs Yuasa Corp [Jp] 8 Conclusies De Verenigde Staten zijn de grootste aanvrager van octrooien op het gebied van brandstofcellen. De Verenigde Staten, Japan en de Bondsrepubliek Duitsland zijn samen goed voor 85% van de aanvragen. De meest actieve bedrijven zijn Matsushita Electric uit Japan, gevolgd door General Motors, Siemens en Honda; Onder de top tien aanvragers bevinden zich 5 bedrijven uit de Verenigde Staten. Nederland speelt nauwelijks een rol. 10
Bijlage: Query De volgende opdracht is gebruikt om de relevante octrooien uit de databases te selecteren. /* FUEL CELL */ h01m8/ic/ec and ((PEM OR (proton 1W exchange 1W membrane) OR (proton 1W conducting 1W electrolyte) OR (polymer 1W electrolyte 1W membrane) OR SPE OR (polymer 1W electrolyte) OR (zinc 1W air) OR (direct 1W methanol) OR DMFC) NOT ((high 1W temperature 1W polymer) OR cogen+/al OR alkaline OR ((operat+/al OR subject+/al OR endure+/al) 5D (high 1W temperature)))) ((fuel 1W cell+/al) OR (electrochemical 1W cell+/al)) and ((PEM OR (proton 1W exchange 1W membrane) OR (proton 1W conducting 1W electrolyte) OR (polymer 1W electrolyte 1W membrane) OR SPE OR (polymer 1W electrolyte) OR (zinc 1W air) OR (direct 1W methanol) OR DMFC) NOT ((high 1W temperature 1W polymer) OR cogen+/al OR alkaline OR ((operat+/al OR subject+/al OR endure+/al) 5D (high 1W temperature)))) * or *1 11