Vierde sessie van de Conferentie van Staten die Partij zijn (7 tot 9 september 2011, VN-hoofdkwartier New York) 8 september: Conferentie van Staten die Partij zijn 10.00 uur tot 13.00 uur: Rondetafelgesprek 2. Daadwerkelijke en volledige participatie in het politieke en openbare leven waarborgen (spreektijd 3 min!) 1
VERKLARING VAN BELGIË: Geachte voorzitter, dames en heren, België is verheugd u te kunnen informeren over welke stappen het heeft gezet om het VRPH uit te voeren en in het bijzonder over ons standpunt inzake de volledige participatie van personen met een handicap in het politieke en openbare leven. Het VN-verdrag Alle Belgische parlementen hebben het VRPH geratificeerd in 2009. In juli van dit jaar hebben we ons eerste verslag ingediend en we wachten nu op de reacties van de VN-commissie. In de tweede helft van 2010 was België voorzitter van de Raad van de Europese Unie en we hebben toen hard gewerkt rond de uitvoering van het VN-verdrag. In november 2010 hielden we een succesvol Werkforum rond de instanties die opgericht dienen te worden in het kader van de uitvoering van het Verdrag. België is ook bijzonder fier dat de Europese Unie dit Verdrag heeft geratificeerd tijdens ons voorzitterschap. Artikel 29: politieke rechten Politici spelen een belangrijke rol in de uitvoering van het VRPH. We kunnen enkel spreken over een inclusieve maatschappij wanneer de beleidsmakers er vast van overtuigd zijn dat personen met een handicap volledig in de maatschappij moeten worden opgenomen. Inclusie in de maatschappij betekent ook participatie in het politieke en openbare leven. Het is een noodzakelijke voorwaarde voor een mensenrechtengericht burgerschap. Personen met een handicap hebben immers het recht om hun politieke rechten te genieten op gelijke voet met alle andere burgers. Dit omvat het recht om te stemmen, om verkozen te worden en om de eigen rechten te verdedigen. 2
Politieke rechten: het recht om te stemmen Politieke rechten omvatten in de eerste plaats het recht om te stemmen. In België is er stemplicht. België heeft het VN-verdrag geratificeerd in 2009, maar we hadden reeds lang daarvoor richtlijnen om verkiezingen toegankelijk te maken voor personen met een handicap. België is een pionier op dit vlak. In 2001 keurden we reeds een antidiscriminatiewet goed. Deze wet beschermt de mensenrechten van personen met een handicap, in het bijzonder door de invoering van het begrip "redelijke aanpassing". De wet is een rechtsinstrument. Wanneer een persoon met een handicap vindt dat hij wordt gediscrimineerd omdat de omgeving niet is aangepast, kan hij het recht op aanpassingen eisen voor de rechtbank. België had ook al reeds lang vóór het VRPH richtlijnen voor de organisatie van verkiezingen. Sinds 1980 moet elk gebouw waarin één of meer stembureaus zijn per 5 stembureaus over minstens één stemhokje beschikken dat is aangepast voor personen met beperkte mobiliteit. Bij elke verkiezing maken we een document op met praktische richtlijnen voor de stembureaus. In ons verslag geven we meer gedetailleerde informatie over alle maatregelen die België neemt om verkiezingen toegankelijk te maken voor personen met een handicap. Maar wat met personen met intellectuele handicaps of geestelijke gezondheidsproblemen? Er is nog veel te doen op dit vlak. In oktober 2010 publiceerde het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten een document met betrekking tot het recht op politieke participatie van personen met geestelijke gezondheidsproblemen en personen met intellectuele handicaps. Volgens het VN-verdrag moet iedereen het recht hebben om ten volle deel te nemen aan het politieke leven. We zijn gelijk en we moeten dan ook allemaal dezelfde politieke rechten hebben, welk soort handicap we ook hebben. In vele 3
Europese landen, ook in België, is het recht op politieke participatie gekoppeld aan de rechtsbekwaamheid van de persoon. Personen op wie een beschermingsmaatregel van toepassing is en die bijvoorbeeld geheel of gedeeltelijk onder toezicht van een voogd staan, kunnen niet politiek participeren, ongeacht hun functioneel bekwaamheidsniveau. Er is nu een wetsvoorstel dat afstapt van het principe dat deze personen geen politieke rechten hebben en dat bepaalt dat een rechter moet beslissen of de persoon al dan niet voldoende bekwaam is. Het is een delicaat probleem dat we moeten durven bespreken. We zijn benieuwd naar de goede praktijken en ervaringen van andere landen. Politieke rechten: het recht om verkozen te worden Politieke rechten omvatten ook het recht om verkozen te worden. Er zouden minder hindernissen moeten zijn voor personen met een handicap om zich kandidaat te kunnen stellen bij een verkiezing. We hebben in de politiek meer personen met een handicap nodig als raden, parlementen en regeringen een weerspiegeling willen zijn van de maatschappij. Eens verkozen betekent het begrip "redelijke aanpassingen" ook dat de persoon met een handicap zijn functie ten volle kan uitoefenen, bijvoorbeeld door hem een doventolk ter beschikking te stellen. Volledig burgerschap betekent ook in de politiek kunnen gaan. We zouden heel graag horen hoe andere landen hiermee omgaan. Volledige participatie in het openbare leven Tot slot nog een woordje over de participatie van personen met een handicap in het openbare leven. België heeft verschillende bevoegdheidsniveaus en op elk niveau zijn er raden van personen met een handicap die de administraties en de ministers adviseren. Op het niveau van de Belgische federale regering worden personen met een handicap vertegenwoordigd door de Nationale hoge raad voor personen met een handicap. Op 20 juli keurde de Belgische regering het voorstel goed om deze Raad in de toekomst een meer structurele rol te geven, zodat hij in 4
de toekomst meer zal worden betrokken bij de beleidsbeslissingen en opdat bij deze beslissingen van bij het begin rekening zou worden gehouden met de eventuele gevolgen voor personen met een handicap. Besluit België kan nog meer goede praktijken toelichten, maar onze tijd is beperkt. Ik zal het dan ook hierbij houden. Bedankt voor uw aandacht. Jean-Marc DELIZEE 5