Asbestbrand en recht L.E.M. Hendriks Advocatenkantoor Wyck Maastricht www.wyck-advocaten.nl
Asbest en regelgeving Veel ingewikkelde wetgeving Zal strenger worden: asbest is gevaarlijk(er) Rapport Gezondheidsraad
Europese regels Richtlijn 83/477/EEG betreffende de bescherming van werknemers tegen de risico's van blootstelling aan asbest op het werk wijzigingen (o.m. 1991, 2003) Richtlijn 87/217/EEG inzake voorkoming en vermindering van verontreiniging van het milieu door asbest Afvalstoffen (Kaderrichtlijn; Eural; EVOA)
Nederlandse wetten Wet milieubeheer hoofdstuk 9: Stoffen en preparaten hoofdstuk 10: afvalstoffen Arbeidsomstandighedenwet Woningwet Wabo + Wm (inrichtingen) Wbb Waterwet Sr (173a/b, 225)
Lagere regelgeving Uitvoeringsbesluiten AMvB ministeriële regelingen Arbo-besluit M.n. hfd 4, afd 5 (aanvullende voorschriften asbest) Asbestverwijderingsbesluit 2005 Productenbesluit Asbest Regeling grenswaarden asbest
Nog meer lagere regelgeving Gemeentelijke regels Bouwverordening (sloopvergunning) Richtlijnen/circulaires Handreiking mobiel reinigen, opslag en transport van asbesthoudende bulkmaterialen SCA 540, SCA 530 (BRL 5050) NEN-normen
Essentie regels Allemaal als doel: Het voorkomen, beperken, beheersen van het risico dat gepaard gaat met het vrijkomen van asbest en daarnaast het zoveel mogelijk ongedaan maken van de gevolgen van het niettemin (onbeheersd) vrijkomen van asbest
Asbestbrand Essentie: trekt zich van regels en (gemeente)grenzen niets aan zorgt voor verwezenlijking van risico van onbeheersd vrijkomen van asbest Hoe gaan we daar juridisch nu mee om Bevoegdheden Aansprakelijkheden
Brand, en nu?? Accuut gevaar/dreiging vraagt onmiddellijk optreden Gemeente neemt verantwoordelijkheid Geeft opdracht om te saneren uit zorg voor de omgeving en bewoners kost een paar centen Onderzoek: geen schuldige aan te wijzen Gemeente wil verhalen
Verhalen van kosten Veroorzaker Eigenaar pand/terrein Juridische grondslag voor verhaal Aansprakelijkheid voor opstal (art. 6:174 BW) Onrechtmatige daad (art. 6:162 BW)
Art. 6:174 BW (opstal) HR 15 juni 2001, NJ 2002, 336 Als de opstal voldoet aan alle (veiligheids)eisen, is er geen aansprakelijkheid op grond van art. 6.174 BW indien door brand asbest in woonwijk terechtkomt Eigenaar handelt niet onrechtmatig jegens gemeente door een gevaarlijke situatie te laten voortbestaan door niet zelf het van haar opstallen afkomstig asbesthoudende materiaal te (doen) verwijderen uit de woonwijk niet aansprakelijk voor de kosten van verwijdering van dit asbest, welke de Gemeente in de uitoefening van haar publiekrechtelijke taak tot sanering van de woonwijk heeft gemaakt
Art. 6:162 BW (onrechtmatige daad) HR 7 november 2003, LJN: AI0341 (NJ 2004, 292) Asbestbrand buiten schuld eigenaar; die ruimt vervolgens niet op; is dat onrechtmatig (6:162 BW) omdat in strijd met de zorgplicht van art. 1.1a Wm niet is opgeruimd HR: art. 1.1a Wm verplicht niet maatregelen te nemen om de gevolgen van milieubedreigend gedrag dat iemand niet kan worden toegerekend zoveel mogelijk te voorkomen/beperken/ ongedaan maken, ook als hij weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat die voor het milieu nadelige gevolgen kunnen intreden Geen zelfstandige aansprakelijkheidsnorm naast art. 6:162 BW Geen aansprakelijkheid voor kosten gemeente
Rb Den Bosch 26-09-2007, LJN: BC3521 Verontreiniging na brand; niet goed gesaneerd; nieuwe verontreiniging: sanering nodig Primaire (brand) en secundaire verontreiniging Primair kosten: gemeente claimt op basis van opstal, onrechtmatige daad, 1.1a Wm, 17 Wm, zaakwaarneming en ongerechtvaardigde verrijking HR gevolgd; geen aansprakelijkheid Secundaire kosten: wel als opruimen nodig was na slechte sanering
Wat nu?? Geen mogelijkheid om te verhalen?? Jawel, Maar dan moet het anders worden aangepakt
Optreden overheid bij overtreding Hoofdstuk 5 Awb; handhaving Dwangsom Bestuursdwang Zelf handelen op kosten overtreder Begunstigingstermijn Spoedeisend karakter: geen termijn Grondslag voor dit optreden is de overtreding Welke overtreding?
Woningwet ABRvS 24 september 2003, LJN: AL1499 (Dongeradeel) en ABRvS 20 augustus 2008, LJN: BE8876 (Bloemendaal) overtreding Bouwverordening: open erven en terreinen geen gevaar opleveren voor de veiligheid, noch nadeel voor de gezondheid van of hinder voor de gebruikers of anderen, ten gevolge van verontreiniging. Dan bestuursdwang o.g.v. Woningwet, art. 20 (eigenaar aanschrijven) en 26 (bestuursdwang): NB vervallen in 2007 Nu art. 1a lid 1 Woningwet: De eigenaar van een bouwwerk, standplaats, open erf of terrein of degene die uit anderen hoofde bevoegd is tot het daaraan treffen van voorzieningen draagt er zorg voor dat als gevolg van de staat van dat bouwwerk, die standplaats, dat open erf of terrein geen gevaar voor de gezondheid of veiligheid ontstaat dan wel voortduurt
Art. 17 Wm Drijver van inrichting treft bij een ongewoon voorval met (mogelijk) nadelige gevolgen voor het milieu onmiddellijk de maatregelen om de gevolgen van die gebeurtenis te voorkomen of, zoveel mogelijk te beperken en ongedaan te maken. ABRvS 24 december 2003, LJN: AO0766 (Ommen); ABRvS 24 maart 2004, LJN: AO6056; ABRvS 17 maart 2010, LJN BL7747 Verwijtbaarheid doet niet terzake ABRvS 26 oktober 2005, LJN: AU5007; moet dan wel gaan om drijver van de inrichting
Art. 1.1a Wm Lid 1.Een ieder neemt voldoende zorg voor het milieu in acht. Lid 2.De zorg, bedoeld in het eerste lid, houdt in ieder geval in dat een ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat door zijn handelen of nalaten nadelige gevolgen voor het milieu kunnen worden veroorzaakt, verplicht is dergelijk handelen achterwege te laten voor zover zulks in redelijkheid kan worden gevergd, dan wel alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd teneinde die gevolgen te voorkomen of, voor zover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen, deze zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken.
Art. 1.1a Wm ABRvS 21 februari 2007, LJN AZ9023, ABRvS 25 november 2009, LJN: BK4317 Door niet de maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hen kunnen worden gevergd teneinde die gevolgen te voorkomen of zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken, wordt art. 1.1a van de Wm overtreden. de in artikel 1.1a Wm vervatte zorgplicht geldt in beginsel slechts in gevallen waarin ernstige nadelige gevolgen optreden of acuut dreigen op te treden, terwijl de Wm er niet op andere wijze in voorziet om die gevolgen te voorkomen of zo veel mogelijk te beperken
Wie draait dan voor de kosten op?? Essentie van bestuursdwang is dat het bevoegd gezag handelt op kosten van de overtreder Die moet dus betalen heeft mogelijk wel een verhaalsrecht, bijvoorbeeld op veroorzaker
Invordering Dwangbevel Executoriale titel Termijnen; verjaring Verzetprocedure
Invordering: verzetsprocedure Uitgangspunt: rechtskracht van besluit bestuursdwang Niet meer aan de orde is de vraag of al oif niet terecht bestuursdwang werd toegepast Redelijkheid en de hoogte van de in rekening gebrachte saneringskosten. Rb Haarlem 20 oktober 2010, LJN: BP0282 Kosten sanering terecht invorderingskosten
Strafrechtelijke aansprakelijkheid Strafrecht Art. 157/158 Sr Wet economische delicten art. 17 Wm art. 1.1a Wm; niet in art. 1a Wed Art. 173a/b Sr