/bloem erop los! ONBEPERKT TINIEREN MET PERKPLANTEN
/perkplanten VOOR EEN MOOIE LENTE, EEN FEESTELIJKE ZOMER EN EEN CHARMANTE HERFST MET VLAG EN WIMPEL ge vrolijkheid in de tuin en in het straatbeeld. Een van de opvallendste verschijnselen van de lente is de kleurrijke intocht van de perkplanten in dorp en stad. Het begint al vroeg met primula s, violen en madeliefjes. En wanneer in mei petunia s, vlijtige liesjes, pelargoniums, begonia s en tal van andere perkplanten bloembakken, tuinvazen, perken en plantsoenen vullen, wordt de lente pas echt warm en kleurrijk. Deze meestal eenjarige perkplanten zijn sterke groeiers en hun bloeikracht is ronduit overweldigend. En als ze goed verzorgd worden, bloeien ze tot diep in het najaar de vorst invalt. Geen andere plantengroep brengt zoveel uitbundi- Gevels krijgen kleur en balkons koketteren met een zoom van bloemen. Geen andere planten bezingen even enthousiast de zomer met zijn zonovergoten vakantiedagen. Perkplanten zijn de vlaggen en wimpels van de bruisende stad, van een dorp dat zichzelf respecteert. Perkplanten geven de gevel uitstraling, zijn een kleurrijk visitekaartje van de bewoners, maken het huis waardevoller en de buurt aantrekkelijker. Bovendien accentueren ze de seizoenen: de belofte die de lente inhoudt, de sprankelende zomer en de warme tinten van de herfst. Perkplanten geven uitstraling en maken de buurt aantrekkelijker. ONITPTTELIJKE BOWSTENEN VOOR DE FANTASIE Het sortiment perkplanten is de jongste jaren sterk uitgebreid. Naast klassiekers als begonia, viooltje, petunia, Lobelia, Ageratum, leeuwenbekje, Oost-Indische kers, fuchsia, pelargonium, Sanvitalia, afrikaantje, Verbena en portulak bieden de tuincentra tal van minder bekende perkplanten aan. Nieuwer in het courante sortiment zijn onder meer Calibrachoa, Sutera (Bacopa), Anagallis, Osteospermum, Scaevola, nieuwe selecties van Nemesia en Diascia, Bidens en Laurentia. Bovendien zijn er vaak tientallen varianten per soort. Zo bestaan er petunia s met enkele en dubbele bloemen in een groot aantal kleuren en tinten. Voor ieder wat wils. Ook het aantal bladplanten dat u in de tuin en in potten, bakken en kuipen kunt gebruiken, neemt voortdurend toe. Het wit askruid en de bonte siernetels van weleer hebben versterking gekregen van basilicum met haast zwarte bladeren, van bonte hondsdraf, goudkleurige Helichrysum en zilverkleurige Calocephalus. De hoornviooltjes met hun lieve kleine bloemetjes zijn in opmars. En sierkolen schenken potten, perken en bloembakken vooral in het najaar [ 02 ]
een kleurenspel dat even verrassend als subtiel is. De herfst is de glorietijd van de chrysanten, perkplanten die duizendvoudig kunnen bloeien en voor een nieuw hoogtepunt in de tuin, op het balkon en op het terras zorgen. Niet alleen het aantal eenjarige planten, ook het sortiment doorlevende perkplanten is toegenomen. Van pelargonium, fuchsia s en andere niet-winterharde kuipplanten vindt u een grotere verscheidenheid dan ooit. Al deze planten zijn bouwstenen waarmee u de mooiste combinaties kunt verzinnen. Het zijn de ingrediënten van boeiende gevels, fleurige perken, opbeurende straten en plantsoenen, uitnodigende terrassen en bloemrijke tuinen. Pelargonium Laurentia axillaris Portulak Sierkool [ 03 ]
NIEW EN BETER? De zoektocht naar nieuwe perkplanten gaat onverminderd voort. Heel af en toe wordt er in een ver en onherbergzaam land nog een nieuwe soort ontdekt, maar de tijd van de grote plantenontdekkingsreizen loopt op zijn einde. Soms ziet men in dat een plantje dat al lang gekend is ongekende eigenschappen bezit en een uitmuntende perkplant blijkt te zijn, maar ook dat zijn uitzonderingen. Af en toe creëert een amateurplantenliefhebber een nieuwe plant, maar verreweg het grootste aantal nieuwigheden ontstaat in professionele plantenveredelingsbedrijven. Deze bedrijven steken een hoop energie in het gericht kruisen en selecteren van nieuwe hybriden, cultivars en selecties met nog betere eigenschappen dan de gewone soort of het vroegere sortiment. Elk jaar stellen ze nieuwe introducties voor. Die moeten aan strenge eisen voldoen. Een gezonde groei, en voor planten waarvan u bloemen verwacht, een vlotte, eindeloze bloei zijn uiteraard de voornaamste eigenschappen die een nieuwe cultuurvariëteit van een perkplant moet bezitten. Bovendien moet de nieuweling iets toevoegen aan het sortiment. Goede eigenschappen kunnen zijn: een compactere groei, anders getinte bloemen, grotere bloemen die ongevoelig zijn voor regen en zo meer. Buiten deze meetbare kenmerken speelt de mode een grote rol. Welke bloemtinten [ 04 ]
zullen inslaan? Laat de consument zich dit jaar verleiden door een plantje met kleinere, maar erg aardige bloemen en laat hij/zij de grootbloemige violen in de rekken staan? Of wil hij/zij de gevel met uitsluitend blauw bloeiende planten in de bloemen zetten en gaat in dat blauwe sortiment op zoek naar iets heel exclusiefs? Zijn witte en grijze tinten zijn niet in de mode? Met deze en vele andere vragen moeten de plantenveredelaars rekening houden. Mode is grillig en lang niet alles is voorspelbaar. In Vlaanderen zijn een aantal veredelingsbedrijven en jonge-plantenbedrijven actief die elk jaar nieuwe perkplanten op de markt brengen, planten die nog beter zijn dan de soorten en cultuurvariëteiten waaruit ze voortkomen. Piepjonge zaailingen vertrekken uit deze bedrijven naar opkweekbedrijven die ze al met een eerste bloempje naar de tuincentra brengen, waar u uit het rijke sortiment uw keuze kunt maken. geniet van de plantenliefde en het vakmanschap van tal van Vlaamse kwekers en veredelaars. En vertrekt uit uw tuincentrum met het beste van het beste, perkplanten die wanneer ze naar behoren verzorgd werden uw stoutste verwachtingen zullen overtreffen. Vanaf dan is het aan u om ze de nodige zorg te geven en er met fantasie en verbeeldingskracht prachtige potten, kuipen, randen en perken mee te creëren. We proberen u met deze brochure een aantal mooie voorbeelden aan te reiken en u, als u ze nog niet moest kennen, de kneepjes van het vak te leren. BEGONIA DRAGON WING We kunnen Begonia Dragon Wing als voorbeeld nemen. Het is slechts een van de vele recente introducties. Wanneer u in het voorjaar een kleine plant koopt, kunt u zich nauwelijks voorstellen wat een pracht van een begonia deze Dragon Wing in de zomer wordt. De donkergroene, glanzende bladeren hebben de vorm van een vleugel en de rode bloemen hebben de kleur van drakenbloed. Begonia Dragon Wing verdraagt hitte, groeit vlot, ziektevrij en gemakkelijk in zon en schaduw, wordt ongeveer 35 cm hoog en ruim 40 cm en is nooit zonder bloemen. Een sterke groeier en bloeier heeft recht op een rijke voeding. Wanneer de bladeren van Begonia Dragon Wing een bronskleur vertonen, is het hoog tijd hem weer de allerbeste plantenvoeding voor te schotelen. Begonia Dragon Wing : de donkergroene bladeren hebben de vorm van een vleugel, de rode bloemen de kleur van drakenbloed. [ 05 ]
BLOEIENDE BAKKEN, POTTEN EN KIPEN DE GRONDREGELS Het vullen van perken en potten is een beetje als koken en kokkerellen en elke tuinliefhebber ontwikkelt net als elke kok na verloop van tijd een eigen receptuur. Perken of bloembakken moeten bloeien én vooral boeien. Gelukkig bestaan er enkele basisregels die u wanneer u ze bij het potten van de planten in het achterhoofd houdt tot steun kunnen dienen om een mooie zomerse bloembak te creëren. Het zijn eenvoudige regels. We zetten ze even op een rijtje. EEN GOEDE POT, BLOEMBAK OF KIP Neem de pot niet te klein. Het materiaal waarvan de pot of bloembak gemaakt is, is van ondergeschikt belang. Of u nu cementen, stenen, terracotta of kunststof potten gebruikt, de meeste principes blijven gelijk. Elke pot moet voorzien zijn van drainagegaten in de bodem zodat het overtollige water vlot kan wegvloeien. De meeste perkplanten komen uit droge gebieden en hebben een hartgrondige hekel aan natte voeten. Om de drainage optimaal te laten verlopen doet u er goed aan de potten een beetje van de grond te houden door ze op houten, terracotta of kunststof blokjes te plaatsen. Ook bij het potten van de planten moet u ervoor zorgen dat de afvoergaten niet verstopt raken. GEEF W PLANTEN DE ALLERBESTE POTGROND Zelfs als u zuinig bent, mag u nooit beknibbelen op de potgrond. Dat zou u en de perkplanten zuur opbreken. Goede potgrond heeft zijn prijs. De meeste potgrondleveranciers brengen verschillende potgronden op de markt, aangepast aan de planten waarvoor ze gebruikt worden. De samenstelling is uitgekiend en proefondervindelijk getest. Deze, meestal voorbemeste potgronden bevatten hoogwaardige substraten en zogenaamde sporenelementen. Dat zijn voedingsstoffen en mineralen die planten absoluut nodig hebben, zij het in minuscule hoeveelheden. Ontbreekt een sporenelement, dan vertonen planten al gauw gebreksverschijnselen en zijn ze bovendien veel minder resistent tegen ziekten. HET POTTEN VAN JONGE PLANTEN In het voorjaar gaan de vingers kriebelen. De warme dagen lokken u naar buiten en in kwekerijen, bloemenwinkels en tuincentra staan tal van perkplanten als jonge diva s te pronken. kunt de verleiding gewoonweg niet weerstaan. Viooltjes, primula s en madeliefjes kunt u al vroeg in de lente potten. Laat u door de vorstgevoelige perkplanten echter niet te vroeg op het jaar verleiden. In mei kan het in de koude streken van ons land nog vriezen. Over het algemeen doet u er goed aan tot na de ijsheiligen te wachten en pas vanaf half mei planten te kopen en te potten. Thuis haalt u de potten en bakken uit het schuurtje. Maak ze, wanneer dat nodig mocht blijken, met zuiver water schoon. Kijk of de drainagegaten helemaal open zijn, leg een potscherf over elk gat of gebruik een vingerdik laagje gepofte kleikorrels om een optimale drainage te verzekeren. Breng een eerste laagje goede potgrond aan. kunt de potgrond zo u wilt vermengen met een vochtbuffer, bijvoorbeeld TerraCottem [ 06 ]
Maak de potten of bakken met zuiver water schoon. Kijk of de drainagegaten helemaal open zijn, leg een potscherf over elk gat of gebruik een vingerdik laagje gepofte kleikorrels om een optimale drainage te verzekeren. De perkplanten die u gekocht hebt zijn nog klein. Ze zullen de volgende maanden sterk gaan groeien. Houd bij het potten en combineren van perkplanten rekening met die explosieve groei. Klop de plantjes uit de potjes zonder te kluit te kwetsen en plaats ze op het eerste laagje potgrond. Nu moet u uw fantasie aanspreken en proberen te voorzien hoe de bloembak er over enkele maanden uit zal zien. Door stijf opgaande planten met hangende planten te combineren krijgt u een ongedwongen compositie. Zorg ervoor dat de bloemtinten bij elkaar passen, al zal iedereen daar een verschillend idee over hebben; gelukkig maar. Wanneer de planten op hun plaats staan, vult u de bloembak met de potgrond. Voor de meeste planten mag u de grond redelijk aandrukken. Zorg ervoor dat er bovenaan een gietrand van ongeveer 2 cm overblijft. Geef overvloedig water. Vul de pot na deze eerste watergift eventueel nog aan met enkele handjes potgrond. Breng een eerste laagje goede potgrond aan. Klop de plantjes uit de potjes zonder te kluit te kwetsen en plaats ze op het eerste laagje potgrond. [ 07 ]
Vlijtig liesje ZON OF SCHADW Het is een misvatting dat eenjarige planten enkel en alleen in de zon gedijen. Vlijtig liesje, pantoffeltje, fuchsia, knolbegonia en allerhande bladsierplanten zullen zelfs op een schaduwrijk balkon het beste van zichzelf geven. Ook potchrysanten zullen in de schaduw blijven doorbloeien. Maak van elke bloembak een kleurrijk schilderij! Pantoffeltje Fuchsia GIETEN, EEN KNST Vooral op hete zomerse dagen neemt het gieten van bloembakken, potten en kuipen op balkons en terrassen veel tijd in beslag. De kluit is dan meestal volledig doorworteld en de planten hebben hun volle wasdom bereikt. Op de heetste dagen van het jaar is het vaak nodig tweemaal per dag te gieten, s ochtends en s avonds. Als de potkluit heel erg is uitgedroogd, kunt u kleine tot middelgrote potten in een emmer water dompelen. Wanneer het opborrelen van luchtbellen ophoudt, is de kluit verzadigd. De eenjarige potplanten leven ervan op wanneer u s avonds ook de terrastegels of het balkon nat sproeit. De planten komen dan een tijdje in een zuil van langzaam verdampend water te staan. iteraard zal het gebruik van vochtbuffers het al te snel uitdrogen van de kluit voorkomen en het aantal gietbeurten verminderen. OOK OP REGENDAGEN Zelfs op regendagen en bij felle wind kan een potkluit uitdrogen. Dat is voornamelijk het geval bij weelderig groeiende planten met grote bladeren die het regenwater over de potrand leiden. Omdat de regen in onze streken vaak vanuit het westen en het zuidwesten komt, zullen bloembakken die op een vensterbank op het oosten of het noorden staan, vaak geen druppeltje regen ontvangen. Controleer daarom potten, bakken en kuipen geregeld en houd de gieter of de tuinslang zelfs bij regenweer bij de hand. [ 08 ]
Engelentrompet, Brugmansia aurea tip! WATER TEGEN ONGEDIERTE Planten als engelentrompet (Brugmansia), camelia, Lantana en andere planten met gladde bladeren zullen er baat bij hebben wanneer u ook het blad besproeit. Doe dat bij voorkeur s avonds. Op die wijze voorkomt u dat de planten aangetast worden door spint, witte vlieg en bladluis. Zijn uw planten al aangetast, dan is het vaak voldoende de planten een paar avonden achter elkaar overvloedig te besproeien. VERLENG DE BLOEI Petunia s en andere eenjarige bloembakplantjes investeren ongelooflijk veel energie in de bloei en vaak ook in de zaadvorming. Daarom is het nodig de verwelkte bloemen en het eronder liggende vruchtbeginsel te verwijderen, zodat er geen zaad gevormd kan worden. Eens er zaad wordt gevormd, neemt de bloeikracht van vele eenjarigen af. Ze voltooien dan immers hun levenscyclus. Wanneer u de vruchtbeginsels uit de planten knipt of nijpt, blijven tal van planten einde- Camelia Lantana [ 09 ]
loos lang nieuwe bloemen schenken. begrijpt dat deze ijverige planten voedsel nodig hebben. Na een week of zes begint de potgrond in bloembakken en potten uitgeput te raken. Daarom zult u moeten bijmesten. Dat kan op verschillende manieren. Onder andere door een ommantelde (gecoate) meststof toe te voegen. Een speciaal waslaagje zorgt ervoor dat de planten slechts uit de korrels halen wat ze nodig hebben. Ook kunt u vloeimest toedienen. Geef tot eind augustus elke veertien dagen vloeimest in de gewone concentratie. Daarbij moet u op het NPK-getal letten. Dat geeft de verhouding aan tussen stikstof (N), fosfor (P) en kalium (K). Stikstof doet de planten groeien. Dat gaat in principe ten koste van de bloei. Fosfor bevordert de bloei. Voor pot-, kuip-, en perkplantjes kiest u dus vloeibare plantenvoeding met een hoog fosforgehalte. Het tweede getal, het P-getal moet dan het hoogste zijn: bijvoorbeeld 10-15-10. Kalium maakt de planten stevig en hardt ze af. Vooral houtige gewas-sen, struiken en bomen zijn daarmee gebaat. De twijgen rijpen af en gaan gesterkt de winter in. Er zijn tal van goede meststoffen en combinaties van waterbuffers en meststoffen in de handel die speciaal zijn samengesteld voor bloembakken en die samen met de andere maatregelen als het verwijderen van de verwelkte bloemen en het oordeelkundig gieten een lange bloei garanderen. tip! EEN SNIFJE EXTRA Gecoate meststoffen bevatten een voorraadbemesting. Naarmate de groei vordert, zal het in vele gevallen nuttig en nodig zijn deze gecoate meststoffen aan te vullen met een lichte dosis snel opneembare plantenvoeding. [ 10 ]
tip! SNOEI ZE IN BLOEI gaat op vakantie en uw hangpetunia s staan er schitterend bij. hebt echter de ervaring dat ze er bij uw terugkomst drie weken later jammerlijk uit zullen zien, ondanks de goede zorgen van uw buurman die helaas geen groene vingers heeft. Dan kunt u voor even van uw hart een steen maken en de planten drastisch terugsnoeien. Enkele weken later bloeien ze dan weer even uitbundig. Het kan trouwens nooit kwaad bij Surfinia s en andere Jamboree hangpetunia s af en toe een aantal stengels in te korten. Dat geeft ze een nieuw elan en versterkt hun bloeikracht. Pelargonium ECHTE EN VALSE EENJARIGEN Bij echte eenjarige planten voltrekt de groeicyclus van zaad tot zaad zich, breed geschat, tussen twee winters. Ze hebben er hooguit enkele maanden voor nodig. Een eigenschap die deze snelle planten vaak ook wel nodig hebben om in een woestijn- en steppeklimaat te overleven. Echte eenjarigen zijn planten die in alle omstandigheden eenjarig zijn en in de herfst, na de bloei afsterven. Anderzijds zijn er planten die in zich in ons klimaat eenjarig gedragen, maar in hun gebied van oorsprong, in de tropen of de substropen, doorlevend zijn. Osteospermum, pelargonium (in de volksmond geranium) en Felicia behoren daartoe. Een treffend voorbeeld van een gelegenheidseenjarige is de wonderboom, Ricinus communis. In de tropen kan deze plant een heuse boom worden, tot 15 m hoog. Strikt genomen is een aantal tweejarige planten ook eenjarig. Dat is zo wanneer je afstapt van het kalenderjaar. Tweejarigen overwinteren immers; vaak met een bladrozet. Ze zaaien zich in de zomer of de nazomer uit en komen tot bloei in het daarop volgende voorjaar of in de zomer: de cyclus van zaad tot zaad voltrekt zich dus in vele gevallen eveneens binnen 12 maanden. De meeste tweejarigen, zoals het gewone vingerhoedskruid, zijn wat men noemt monocarp. Na de bloei sterven ze af. Bontbladig blauw madeliefje Wonderboom, Ricinus communis [ 11 ]
Calibrachoa Zinnia PLANTEN GESCHIKT VOOR POTTEN EN BAKKEN Over het algemeen zijn het de lage, gedrongen, goed vertakte eenjarige perkplanten en enkele zogenaamde valse eenjarigen als pelargonium en fuchsia die het meest geschikt zijn voor pot en kuip. Ook planten die een beetje afhangen zijn goed in potten en kuipen te gebruiken. Ageratum (mexicaantje), Antirrhinum (leeuwenbekje), Begonia semperflorens, Brassica oleracea (sierkool), Calendula (goudsbloem), Calibrachoa en de daarvan afgeleide Million Bells, Celosia argentea (pluimhanenkam), Clarkia unguiculata, Convolvulus tricolor (dagschone), Diascia, Dimorphoteca (satijnbloem), Dorotheanthus bellidiformis (ijskruid), Gazania, Impatiens (vlijtig liesje), Lobelia erinus, Nicotiana alata (siertabak), Nemesia, Oxalis, petunia (en Surfinia ), Persicaria capitata, Portulaca grandiflora (portulak), Reseda odorata (wouw), Salvia farinacea, Salvia splendens (vuursalie), Senecio (wit askruid), Solenostemon (vroeger Coleus, siernetel) Tagetes (afrikaantje), rsinia, Verbena canadensis (Canadees ijzerhard) en allerlei Verbena-hybriden, zinnia. EENJARIGE KLIMPLANTEN VOOR DRVERS EN DOE-HET-ZELVERS Vaak zijn eenjarige klimplanten in pot verrassend mooi. Ook deze klimplanten groeien snel. Ze hebben in pot uiteraard ook een steun nodig. Klimmende Oost- Indische kers en kanariekers (Tropaeolum peregrinum) hechten zich met de bladsteeltjes aan gaas of bamboe. Ipomoea (pronkwinde), Ipomoea lobata (vroeger Mina lobata), Asarina, Eccremocarpus, pronkboon en Thunbergia alata (Suzanna-met-demooie-ogen) slingeren zich langs stokken omhoog. Pronkappel en lathyrus of reukerwt hechten zich met hechtranken aan gaas, stokken en rijshout. Vaak kunnen aan de voet andere eenjarigen worden geplant zodat de kuip een fraai en rijkbloeiend geheel vormt. Deze klimplanten worden minder courant aangeboden. Zaad ervan vindt u wel bij uw tuincentrum. Een klein aantal bedrijven biedt ook voorgekiemde jonge planten van deze klimplanten aan. Met een beetje zorg echter kunt u deze eenjarige klimplanten zelf ter plaatse zaaien. Siertabak [ 12 ]
Ipomoea coerulea DE POTCHRYSANT, EEN PLANT APART Potchrysanten, vooral die met kleine bloemen, zijn de toppers onder de perkplanten voor nazomer en herfst. Nauwelijks lijkt de bloei van de zomerse eenjarigen een beetje af te nemen en ze zijn daar, vaak vele honderden knoppen rijk. Bijna alle kleuren van de regenboog behalve zuiver blauw komen in het sortiment van onze kwekers voor en staan vanaf de nazomer tot ver in de herfst ter beschikking van de consument. Strikt genomen zijn deze planten niet eenjarig. Na de explosieve, overweldigende bloei is het beste er echter af en vaak verdwijnen ze dan ook in het compostvat of in de groencontainer. Als potplanten zijn ze onovertroffen. Geen plant vertolkt de herfst met zijn typisch kleurenpalet beter dan de moderne potchrysant. Thunbergia alata Lathyrus of pronkerwt COMBINATIES Eenjarigen en perkplanten zijn dankbare planten die spetterende, feestelijke, exotische en zomerse kleuren naar de tuin kunnen brengen, maar ook ingetogen tinten zoals het zachte groen van de bloemen van Nicotiana langsdorffii en Nicotiana Lime Green. Over smaken en kleuren kunnen we niet discussiëren. Felle kleuren zullen sommige mensen minder aanspreken, vooral als ermee overdreven wordt. Dan wordt het geheel schreeuwerig en onrustig. Wie deze [ 13 ]
kleurtoetsen echter met overleg weet toe te passen, krijgt vrolijke bloembakken, gevels en tuinen. Heel wat eenjarige en tweejarige perkplanten zijn echte lieverdjes: Nemesia, madeliefjes, viooltjes, vergeet-mij-nietjes, Heliophila, Lobelia erinus, Phlox drummondii en Phacelia viscida, Linanthus, Limnanthus, Nolana en het bosliefje, Nemophila menziesii, zijn vertederende kleine plantjes. /01 Calibrachoa, petunia, Sanvitalia, knolbegonia, Lantana, Verbena, Pelargonium, Brachyscome en de gele cultivar van het penningkruid, Lysimachia nummularia Goldii /02 Sanvitalia, Begonia Dragon Wings en Lysimachia nummularia Goldii /03 Bonte hondsdraf, Lysimachia nummularia Goldii, siernetel en petunia [ 14 ]
HANGMANDEN GEEF W GEVEL EEN GLIMLACH Sinds de hanging baskets uit Engeland naar onze streken zijn komen overwaaien, is tuinieren in hangmanden ook bij ons een ware rage geworden. Met een beetje aandacht, kennis, ijver en uiteraard met de juiste planten kunt u ook bij ons prachtige manden en korven vullen. Hangmanden zijn uitermate geschikt voor het opvrolijken van gevels. Ze hebben een grote invloed op het straatbeeld en worden om die reden ook vaak aan lantaarnpalen gehangen. Een goede mand is gepuntlast en zwaar geplastificeerd. Duurdere manden zijn van bandsmeedijzer. Er zijn ook trendy wilgentenen korven; zij zijn al fraai nog voor de planten de mand helemaal hebben ingepalmd. Verder kunt u kiezen uit manden met een ronde of met een platte bodem. Manden met een platte bodem hebben het voordeel dat ze op de werktafel zonder hulpconstructie blijven staan. De manden moeten uiteraard voorzien zijn van stevige kettingen. Vaak wordt ook een draagstel bijgeleverd dat aan een muur bevestigd kan worden. Voor de bepleistering van de mand wordt traditioneel sfagnum of veenmos gebruikt. Ander mos, uit de tuin bijvoorbeeld, kan ook. Mos houdt vocht vast. Een alternatief zijn de inlegvellen van kokos. Kokos houdt echter geen vocht vast. De inhoud van de mand is niet erg groot. Daarom moet de gebruikte potgrond van prima kwaliteit zijn. Voeg er wat klei aan toe en een paar eetlepels van een vochtbuffer, samen met een traagwerkende organische meststof of een gecoate meststof. De planten in een hanging basket moeten er zich een half jaar in kunnen handhaven. tip! HANGPOTTEN MET WATERRESERVOIR iterst gebruiksvriendelijk zijn de hangpotten met een waterreservoir die u in goed gesorteerde tuincentra vindt. Dat waterreservoir kan tot 2 liter water bufferen, zodat u op hete dagen niet voor onaangename verrassingen komt te staan wanneer u van uw dagtaak thuis komt. EN HANGMAND BEPLANTEN In een hangmand horen onder meer hangplanten of planten met slappe stengels. Koop kleine plantjes met een kleine kluit anders zijn ze moeilijk door de mazen van de mand te planten. Wanneer u zelf eenjarigen hebt gezaaid, kunt u ze er als kleine planten in zetten. [ 15 ]
Een hangmand beplant u niet alleen bovenaan. Hij is het mooist wanneer u ook planten langs de zijkanten plant. Bovenaan kunt u laagblijvende omhoog groeiende planten gebruiken. Die zorgen ervoor dat de beplanting van een volgroeide hanging basket mooi bolrond komt te staan. Prettig zijn de echte slappe afhangers zoals de bonte hondsdraf die lange slierten naar beneden laten hangen, terwijl de Oost-Indische kers en de kanariekers zowel naar beneden groeien als langs de kettingen omhoog kronkelen zodat u een ongedwongen en luchtig sfeertje verkrijgt. kunt de hangmand ook met slechts één soort beplanten. Alleen met oranje vlijtige liesjes bijvoorbeeld of pastelkleurige surfinia s. Ook dat kan een zeer geslaagd effect opleveren. Hanging baskets zijn blikvangers en daarom kiezen de meeste mensen voor sterk contrasterende bloemkleuren. Maar ook de bladkleuren en de grootte en de vorm van de bladeren mogen hun niet te onderschatten rol spelen. Gebruikt u echter te veel planten met kleine blaadjes en bloemen dan wordt het geheel een beetje zeemzoet. Zorg daarom voor een grote afwisseling in bladtextuur. Naarmate de planten groeien, is er kans dat één of meer soorten de overhand krijgen. Daarom zult u af en toe in moeten grijpen. GIETEN EN VOEDEN Meer nog dan kuipen zullen hanging baskets frequent en regelmatig gegoten moeten worden: de grond in hangmanden is extreem gevoelig voor uitdroging. Van alle kanten heeft de wind vat op de hangmand en de uitgegroeide planten verdampen vooral op warme zomerdagen erg veel vocht. mag de grond nooit laten uitdrogen want een volledig droge kluit neemt geen water meer op. In dat geval kunt u de mand in een kuip water proberen te dompelen, maar gezien de planten de mand helemaal begroeid hebben, is dat zonder de beplanting te beschadigen bijna niet mogelijk. Geef tijdens een warme periode op zijn minst elke avond water. Dan hebben de planten rustig de tijd zich helemaal vol te zuigen. Als het vochtig weer is moet u die avondlijke watergift vermijden omdat anders gemakkelijk smeul en rot optreden. Om die reden is het echt nodig een product te gebruiken dat de waterhuishouding van de kluit regelt en voor een vochtbuffer zorgt. Ook voor hanging baskets zijn gecoate meststoffen aangewezen, dat zijn meststofkorrels die van een deklaagje voorzien zijn en hun voedingsstoffen langzaam maar voortdurend ter beschikking van de plantenwortels stellen. Door het veelvuldig water geven en het feit dat er veel doorstroming is, zullen meststoffen echter snel uitspoelen. Bijmesten zal af en toe nodig zijn. [ 16 ]
Bidens ferulifolia PLANTEN VOOR HANGMANDEN Goede planten voor hangmanden zijn vlijtig liesje, Lantana, sommige viooltjes, hangfuchsia s, pantoffelplantje (Calceolaria), klimop, aardbeiplantjes, zenegroen (Ajuga reptans), bonte hondsdraf (Glechoma hederacea Variegata ), gevlekte dovenetel (Lamium maculatum), penningkruid (Lysimachia nummularia), tandzaad (Bidens ferulifolia), Brachyscome, Convolvulus sabatius, Helichrysum petiolare, Lobelia erinus, Lysimachia congestiflora, Plectostachys serpyllifolia, bacopa (Sutera cordata), Sanvitalia procumbens, Persicaria capitata, schildzaad (Lobularia maritima), Oost-Indische kers, kanariekers, petunia (Surfinia en Jamboree) en Verbena. PERKEN, PLANTSOENEN EN BORDERS De meeste perkplanten bloeien overvloedig en het overgrote deel van de cultivars doet dat vaak meer dan een zomer lang. Ze vullen perken en plantsoenen en u kunt er schitterende langdurig bloeiende en kleurrijke borders mee creëren. Ook als gatenvullers in vaste-plantenborders spelen ze een rol van betekenis. En er zijn nog tal van toepassingen die misschien minder voor de hand liggen, maar een prachtig resultaat kunnen geven. Zo kunnen ze in formele tuinen de parterres van buxus kleur geven of zelfs als bodembedekker hoge ogen gooien. En daarmee zijn we bij de Carpet Bedding aangeland, want tal van lage eenjarige perkplanten lenen zich wonderwel voor het vormen van bloeiende tapijten, met kleurrijke en subtiele motieven. tip! Fuchsia COMPOST EN POTGROND Compost is een beste humus, een prima grondverbeteraar die het bodemleven bevordert en zowel de voedingstoestand, de zuurgraad (ph) als het vochthoudende vermogen van uw tuingrond op peil brengt. mag compost echter niet verwarren met potgrond. Aan potgrond worden heel andere eisen gesteld. Compost kan goede potgrond nooit vervangen. [ 17 ]
IN FORMELE PERKEN Van oudsher werden perken in formele Franse tuinen met eenjarigen en soms zelfs met eenjarige groenten als kolen beplant. In Engeland was Carpet Bedding erg populair. Niet alleen de kleur van de bloemen, maar ook de bladkleuren spelen een rol in de formele perken en in Carpet Bedding. Eenjarigen die hiervoor in aanmerking komen moeten een perfect voorspelbare groei bezitten, laag en compact blijven, een keurig tapijt vormen en langdurig staan te pronken met bloemen van dezelfde tint. Voor deze geometrische en strakke perken hebt u de keuze uit Begonia x semperflorens-hybriden, verschillende vormen van sierkool, de mooie siernetels die vroeger Coleus en tegenwoordig Solenostemon heten, Lobelia erinus, lage dahlia s en lage vormen van duizendschoon, vlijtig liesje, goudsbloemen, petunia (en Surfinia), Salvia splendens, Senecio bicolor, Tagetes, Silene pendula, Verbena-hybriden en lage vormen van zinnia. Ook het tweejarige vergeet-menietje, het gevuldbloemig madeliefje en de Viola x wittrockiana-hybriden doen het er prima. De hier genoemde planten kunnen ook als bodembedekker gebruikt worden. Af en toe zien we er een mooi voorbeeld van. Een tapijt van petunia s bijvoorbeeld dat zich tussen de andere planten weeft of een pad met een randje van goudsbloemen. [ 18 ]
ONVERWACHTE TOEPASSINGEN En ten slotte zijn er planten met een uitgesproken bladtint of zelfs met bijna zwarte bladeren. Denk aan Perilla frutescens met paarse bladeren en aan de rode tuinmelde. Ook de bijna zwarte blaadjes van basilicum, Ocimum basilicum Dark Opal zorgen evenals de grovere zwarte bladeren van de sierbiet, Beta vulgaris MacGregor s Favourite, voor een spectaculair effect in moestuinen, kruidentuin, perkjes en formele tuinen. EENJARIGENBORDERS EN PLKTINEN We zijn in het moderne tuinieren eerder vertrouwd met borders van vaste planten en gemengde borders van vaste planten en struiken dan met een bloeiende zee van eenjarige planten. En toch leent het grootste deel van de eenjarigen en perkplanten zich prima voor fantastisch mooie en lang bloeiende borders. Niet alleen lage perkplanten komen er voor in aanmerking, maar gewoonweg alle soorten eenjarigen van eenjarige grasjes als kwispelgerst, Hordeum jubatum en hazenstaartje, Lagurus ovatus, tot reuzegrote een- en tweejarigen. Lage perkplanten vormen dan de voorste rijen van zo een bloemenzoom. Halfhoge en hoge eenjarigen zoals amarant, siernetel, Lavatera trimestris, klaproos, slaapbol, Convolvulus, zonnebloemen, Cosmos zijn slechts enkele van de talrijke ingrediënten van een eenjarigenborder. Deze planten groeien over het algemeen goed in een vrij schrale, goed doorlatende bodem. hoeft ze in normale tuingrond echt niet te voeden. Daar kunnen ze, anders dan in potten, bloembakken en kuipen, naar hartelust wortelen. kunt een aantal van deze eenjarigen ter plekke zaaien of in een kasje voorzaaien en later verspenen. Een groot aantal ervan is in het voorjaar ook als jonge plant in tuincentra te koop. Een prettig gevolg van de enorme bloeikracht van deze eenjarigen en perkplanten is dat u er voortdurend bloemen van kunt snijden. kunt er dan ook een apart snijbloemenhoekje van maken. Die speelse eenjarige bloemen kunt u in boeketten aanvullen met de statige bloemen van vaste planten uit de borders en met rozen uit uw eigen tuin. Rode basilicum, Ocimum basilicum Dark Opal Hazestaartje, Lagurus ovatus Siernetel, Solenostemon Dagschone, Convolvulus tricolor [ 19 ]
Rudbeckia hirta Zinnia Lavatera trimestris GEEF DE WIND GEEN KANS In een eenjarigenborder en een snijbloemenperkje is de wind de grootste spelbreker. snijdt hem het best de adem af door om de meter bamboestokken van 100 tot 120 cm lang ongeveer 40 cm diep in de grond te slaan en ze op een hoogte van een halve meter met dun maar stevig touw, kriskras, vierkant en diagonaal te verbinden. In dat web van touw vinden de stengels van de zomerbloemen voldoende steun. Zorg ervoor dat de bamboestokken boven-aan recht zijn afgeknipt en niet schuin en scherp, en plaats er een klein bloempotje of zo bovenop, zodat u geen gevaar loopt u er bij het plukken aan te verwonden. EENJARIGEN DIE EINDELOOS SNIJBLOEMEN LEVEREN Gemakkelijke eenjarigen die goede snijbloemen geven en waarvan het zaad gemakkelijk te vinden is, zijn: Amaranthus, korenbloemen, hoge leeuwenbekken, dille, zomerasters (Callistephus), Clarkia, cosmos, eenjarige ridderspoor (Consolida), Lavatera, vlas, Ierse klokken, siertabak, Rudbeckia hirta, eenjarige Scabiosa, zinnia en zonnebloem. Zaai zonnebloemen van de soort Helianthus debilis. Dat is een vertakkende soort die eindeloos veel bloemen geeft. En ook Oost-Indische kers mag in het snijbloemenhoekje niet ontbreken, al was het maar om met de pikante, eetbare bloemen en blaadjes zomerslaatjes te verfraaien. tip! BLADGERPELARGONIMS IDEALE TERRASPLANTEN De populariteit van bladgeurpelargoniums neemt hand over hand toe. Het zijn inderdaad erg fraaie en boeiende planten en uw neus zal u niet tegenspreken, behalve wanneer u aan een zeldzame allergie lijdt. Was pakweg 30 jaar geleden alleen de citroengeranium (officieel citroenpelargonium) genoegzaam bekend, dan kunt u nu kiezen uit een sortiment van ruim 50 cultivars, elk met een specifieke bladgeur. Het aardige is dat bladgeurpelargoniums echte geurkameleons zijn en tal van bloemengeuren, specerijen en andere van oorsprong plantaardige parfums, zoals chocolade, kunnen nabootsen. In pot op een zonnig terras zullen ze nooit teleurstellen. Bovendien verjagen de citroenpelargonium en andere bladgeurpelargoniums muggen en ander vervelend ongedierte. [ 20 ]
EENJARIGEN IN VASTE-PLANTEN- BORDERS Eenjarigen zijn bovendien uitermate geschikt om open plekken in een gemengde border en een vaste-plantenborder op te vullen. De meeste vaste-borderplanten bloeien in de periode van begin mei tot half juli. Dan valt de bloei meestal stil. Daarvoor is onder meer de zomerhitte verantwoordelijk. In die periode laten veel vaste planten vooral hun zaden rijpen. In de nazomer zien we dat veel vaste planten een tweede bloei kennen, andere laten het afweten. De meeste eenjarigen zullen zich, gezien hun afkomst, juist ten volle ontplooien in de zomerse warmte. Ze bloeien dan volop en doen dat vaak tot de zon in het najaar getemperd wordt en de eerste vorst toeslaat. Om die reden zijn eenjarigen in een border van groot nut. Ze zorgen voor een uitbundige bloei in de warmste periode van het jaar. Pas ingeplante vaste-plantenborders hebben een jaar of twee, drie nodig om tot volle wasdom te komen. In het begin zijn er open plekken. Daarom is het goed eenjarigen tussen de vaste planten te laten groeien en bloeien. De border lijkt goed gevuld en is het eerste jaar al mooi. Dat geeft moed. Wanneer u de wat vermoeide eenjarigen in de nazomer uitrukt, geeft u de vaste planten de kans zich in de nazomer en het najaar stevig te ontwikkelen. /01 Begonia, afrikaantje, Rudbeckia hirta, siernetel /02 Siernetel, afrikaantje, Rudbeckia hirta [ 21 ]
tip! DE KATTENSNOR HODT VAN WARMTE Een heel interessante plant die zomaar tussendoor in een border en ook in plantsoenen hoge ogen gooit, is de kattensnor, Cleome hassleriana. Het is een plant die het beste warm in een kas wordt voorgezaaid. Op een zonnige plek groeit hij uit tot een mooie verschijning. Niet alleen de bloemen maar ook de kleverige peulen zijn decoratief. Zoals de meeste eenjarigen bloeit de kattensnor tot het vriest. Er is recent ook een compacte versie van de kattensnor op de markt gekomen. Cleome hassleriana Sparkler is beschikbaar in vier verschillende kleuren. Deze kattensnor wordt ook in kleinere tuinen ongetwijfeld een succes. IN OPENBAAR GROEN Een bloemenakker midden in de stad of op een rotonde. Dat kan. Er zijn echter meer voor de hand liggende toepassingen voor eenjarigen in openbaar groen van stad en dorp. Zo bestaan er tegenwoordig in elkaar passende bloembakken die een heuse bloemenmuur of bloemenzuil maken op pleinen, langs parkings en in straten. Vanwege hun overvloedige bloei lenen eenjarigen zich voor het in de bloemen zetten van gevels van openbare gebouwen en voor het beplanten van vluchtheuvels, perken en plantsoenen. Worden zowel de wijken als de mensen niet vrolijker van de uitbundige bloemenpracht van eenjarigen in de zomermaanden? Terwijl de binnenstad vol eenjarigen planten een feestelijk aanzien krijgt. Want gul zijn eenjarigen en de stad van steen en beton kan een kleurtje gebruiken. Zo ziet u hier en daar hoe de boomspiegels met perkplanten zijn beplant. Vaak merk je in die straten dat een groter aantal huiseigenaars veel meer aandacht besteedt aan het in de bloemen zetten van hun gevel. Voorbeelden strekken En lenen eenjarige planten met hun voorspelbare bloemkleuren zich niet voor bloementapijten en voor allerlei leuks voor de kindertjes? Sprookjesfiguren en striphelden kunnen uitgebeeld worden en maken de koekenstad ook voor de jongsten onder ons aantrekkelijker. In de inleiding zeiden we het al: perkplanten zijn de vlaggen en wimpels van de stad. En met het huidige sortiment kunnen die vlaggen en wimpels van de prille lente tot de herfst wapperen. ECOLOGISCH VERANTWOORD Eenjarigen verwelken. In het najaar gaan ze naar het compostvat of worden meegegeven met de GFT-container. In beide gevallen worden ze gecomposteerd, een natuurlijk proces waarbij plantaardig materiaal wordt omgezet in hoogwaardige humus, compost. Zo baart het dode materiaal opnieuw leven, want compost bevat tal van gunstige micro-organismen die de bodem en de potgrond gezond houden. Ervaren tuiniers zullen zelfs enkele handjes compost aan de goede potgrond toevoegen wanneer ze hun bakken en potten beplanten. Misschien werpt u op dat de perkplanten in bloembakken in droge tijden wel heel veel water nodig hebben. Door vochtbuffers als TerraCottem te gebruiken kunt u de hoeveelheid water beperken. En als het regent, zorgt de hemel zelf voor het broodnodige water, waarvan een deel door de polymeren van de vochtbuffer wordt opgeslagen om het mondjesmaat weer vrij te geven wanneer de kluit begint te drogen.ook kunt u gebruik maken van hangpotten met een waterreservoir dat het uitspoelende water gedeeltelijk bijhoudt zodat u ook met deze methode minder frequent water moet geven. [ 22 ]
EN WAT ALS PROFESSIONELE HLP WENST? Niet iedereen heeft de tijd of de ervaring om zelf zijn bloembakken of tuinperken te beplanten met perkplanten. w hovenier of tuinaannemer staat als vakman klaar om u te adviseren en om de klus voor u te klaren. Hij of zij kan alle grondbewerkingen uitvoeren en potgrond, perkplanten en terrasplanten leveren. Hij kan creatieve en seizoensgebonden plantencombinaties uitwerken. Ook de ervaring en de visie van een tuinarchitect kan een oplossing bieden om uw dromen om te toveren in kleurrijke en harmonieuze composities met perkplanten. De bloemist of het personeel van het tuincentrum in uw buurt zal u graag inlichtingen verstrekken over het plantensortiment en de verzorging van uw perkplanten. tip! ATOMATISCHE DORSTLESSERS INSCHAKELEN Het gieten van perkplanten en tuinplanten is belangrijk maar soms lastig. Een tijdelijk of een permanent waterbevloeiingssysteem maakt het u een stuk gemakkelijker. In de handel vindt u alle benodigdheden voor een efficiënt bevloeiingssysteem. kunt daarbij beroep doen op de vakman, uw hovenier of tuinaannemer, die deze bevloeiing volgens de regels van de kunst kan installeren, eventueel met een betaalbaar volautomatisch besturingssysteem.terwijl u uitrust en geniet van uw kleurrijke tuin zal het beregeningssysteem automatisch de dorst van uw planten lessen. Met een druk op de knop of met een automatische tijdsregeling is alles mogelijk: druppelbevloeiing, bloembakbevloeiing, sproei- en vernevelinstallatie, al dan niet met afstandsbediening en computerbesturing. KINDERSPEL Het componeren van een eenjarigenborder vraagt al een beetje inspanning. moet de grond plantklaar maken en doorlevende onkruiden als haagwinde, zevenblad, kweekgras en akkerpaardenstaart verwijderen. Gelukkig is het beplanten van bloembakken helemaal geen lastig karwei. Het is een aangenaam werkje waarbij u zelfs de kleuters kunt betrekken. De kleurrijke plantjes geven snel resultaat. En daar houdt een mens wel van. Bovendien hebben de meeste perkplanten kleuren en tinten die kinderen tof en cool vinden. Jong geleerd is oud gedaan. En als u van experimenteren houdt dan kunt u dat gemakkelijk en met een klein budget met eenjarigen en perkplanten. kunt het resultaat snel beoordelen en lessen trekken uit het goede en het slechte. Onze leefomgeving zal er mooier en aangenamer van worden. BLOEM EROP LOS! [ 23 ]
Perkplanten, een kleine investering voor een overrompelend zomergevoel! Perkplanten geven een onbeperkte rente. Bloem erop los! TEKST EN COÖRDINATIE Ivo Pauwels FOTO S Johan De Meester en Ivo Pauwels VORMGEVING Whitespray bvba Voor meer informatie: Vlam vzw Vlaams promotiecentrum voor Agro- en Visserijmarketing Leuvenseplein 4, B-1000 Brussel T 02/501 62 50 - F 02/501 62 15 e-mail: vlam@vlam.be - e-mail: eric.devos@vlam.be http://www.vlam.be en www.bloemenplanten.be verantwoordelijke uitgever: Walter Vandepitte