08.45 Ontvangst en registratie 09.30 Opening congres Anne Lefebre, voorzitter Verenso congrescommissie 09.35 Helderman, theater over de wonderlijke wereld van dementie Muziek, ontreddering en het zoeken naar de grens van leven en dood Kracht van Beleving 09.55 Welkomstwoord Nienke Nieuwenhuizen, voorzitter Verenso 10.15 Belofte van de toekomst Uitreiking Jan Stoopprijs Prof. dr. Sytse Zuidema 10.35 Advocaat van de duivel, het recht van de sterkste Door de beschikbaarheid van minimaal invasieve technieken is het overlijdensrisico van de interventie sterk afgenomen, juist voor kwetsbare hartpatiënten. In een multidisciplinair orgaanspecialistisch- overleg wordt tot deze quick-fix besloten. Wie zorgt er voor dat de patiënt ook van deze verworvenheid kan genieten? Bas de Mol 11.00 Pauze 11.30 Aanvang ronde 1 - Maak uw keuze uit sessie 1A t/m 1F. 1A 1B Stand van zaken van de wetenschap (Groningen) Deze sessie bevat 2 presentaties: 1. De rol van de specialist ouderengeneeskunde, verzorgenden en familie in het voorschrijven van psychofarmaca Het voorschrijven van psychofarmaca is een proces waarbij verschillende partijen (arts, wettelijk vertegenwoordiger, verzorgende) een rol hebben. In de presentatie wordt ingegaan op dit complexe proces en de leidende rol van de specialist ouderengeneeskunde. 2. Medicatiereview in het verpleeghuis Bij verpleeghuispatiënten met een steeds kortere levensverwachting wordt vaak medicatie voorgeschreven die gericht is op (secundaire) preventie. In de DIM-NHR-studie is gekeken naar het effect van medicatie op het onjuist voorschrijven van dergelijke preventieve medicatie. Sarah Janus en Sytse Zuidema De specialist ouderengeneeskunde verkoopt helemaal niks! De workshop gaat over het zichtbaar maken van de toegevoegde waarde van de specialist ouderengeneeskunde. Met als uitgangspunten: de specialist ouderengeneeskunde wil beter worden in het profileren van zichzelf, in het bepalen van toegevoegde waarde van hem/haar als professional en zou zich graag efficiënter verkopen. De workshop richt zich op het bepalen van de deze toegevoegde waarde en hoe deze bekend kan worden gemaakt. Joris Boon
1C Neurochemie en pharmacotherapie van de ziekte van Parkinson Teus van Laar Flitspresentatie Elsje Smit Geriatric trauma unit and geriatric rehabilitation Onderzoek naar effect van geriatrische trauma unit op GRZ duur en uitkomst revalidatie 1D Maximaliseren van bewegingsvrijheid en optimaliseren van mobiliteit bij bewoners met dementie Observatie van het beloop van levenskwaliteit, gedrag, stemming, cognitie en functionele status gedurende het eerste verblijfsjaar in een woonzorglocatie met maximale aandacht voor bewegingsvrijheid en mobiliteit. Rudi Dierkx en Jabke de Haan Flitspresentatie Wanda Rietkerk Zijn thuiswonende ouderen in staat doelen te stellen en te behalen? Zorg voor ouderen wordt bij voorkeur persoonsgericht ingericht, bijvoorbeeld door gezamenlijk behandeldoelen op te stellen. Wij onderzochten of thuiswondende ouderen in staat zijn om ondersteund door huisarts en specialist ouderengeneeskunde gezondheidsgerelateerde doelen te stellen en te behalen. 1E 1F De Professionele Adviesraad (PAR), bezint eer ge begint Het kwaliteitskader is stellend waar het gaat over leiderschap, governance en management: stimuleren van meer professionele inbreng in de organisatie door onder meer de oprichting van een verpleegkundige adviesraad (VAR), een professionele adviesraad (PAR). Veel organisaties hebben de oprichting van een PAR in overweging, en veel professionals hebben tal van vragen over het waarom, wat en hoe. Ronald van Peppel Acupunctuur, bewezen alternatief bij pijn? Pijn is van oudsher de bekendste indicatie van acupunctuur. De laatste jaren zien we steeds meer studies die de pijnstillende werking van acupunctuur bewijzen. In de groep kwetsbare ouderen waar het gebruik van medicatie het liefst zo beperkt mogelijk blijft kan acupunctuur als een zinvol alternatief aangeboden worden. In deze presentatie wordt een overzicht geboden van inzichten uit wetenschap, recente ontwikkelingen in het vakgebied en zien we wat acupunctuur kan toevoegen voor deze patiëntengroep. Johanna Biemans Pijn bij fragiele ouderen De richtlijn in praktijk Hansje Vonk 12.20 Zaalwissel 12.30 Aanvang ronde 2 Maak uw keuze uit sessie 2A t/m 2F. 2A Stand van zaken van de wetenschap (Leiden) Deze sessie bevat 3 presentaties: 1. Geriatrische revalidatie: mind the gap 2. De specialist ouderengeneeskunde als bruggenbouwer 3. De specialist ouderengeneeskunde is in de lead op vele manieren: in de opleiding, in het onderzoek en zelfs internationaal.
In de presentatie wordt eerst laten zien hoe we de afgelopen twee jaar bezig zijn geweest met een comorbiditeitslijst, waarbij drie aios het project hebben opgepakt om deze lijst te testen op usability & reliability als hun wetenschappelijke leeropdracht (WLO). Daarna zal de spreker vertellen over de uitkomsten van een uitwisselingsproject met aios geriatrie uit Engeland met daarbij de focus op klinische en wetenschappelijke ervaringen in de geriatrische revalidatie zorg. Monica van Eijk, Maaike Scheffers en Anouk Kabboord 2B Het groene gras aan de overkant Waarom is het zo leuk en inspirerend om als zelfstandig specialist ouderengeneeskunde in de nulste en eerste lijn te werken en wat is er allemaal te doen? In deze presentatie vertel ik over de oprichting van de zelfstandige Praktijk Ouderengeneeskunde en over andere leuke en interessante initiatieven en mogelijkheden die je als (zelfstandige) specialist ouderengeneeskunde kunt ondernemen. Ester Bertholet Werken als zelfstandige? Steeds vaker worden initiatieven gestart om als zelfstandige specialist ouderengeneeskunde te werken. Een speelveld vol kansen en risico s. Peter de Leeuw 2C Spasticiteit na CVA Richtlijn bij spasticiteit van cerebrale en spinale origine Spasticiteit wordt onvoldoende herkend en adequaat behandeld. Herkenning en behandeling voorkomt of vermindert onnodig leed, vergroot kwaliteit van leven en vermindert zorgzwaarte. Het verschijnen van de richtlijn spasticiteit afgelopen jaar is een uitgelezen gelegenheid om hier aandacht aan te schenken en in te gaan op de verschillende behandelmogelijkheden. Markus Wijffels ECT: bijna 80 jaar oud, maar springlevend De presentatie zal kort ingaan op de herkomst van Electroconvulsietherapie (ECT), de effectiviteit bij ernstige depressies bij oudere volwassenen, ambulante onderhoudsbehandeling en andere indicaties naast depressie. Harm Pieter Spaans 2D Triage van kwetsbare ouderen in de keten: de specialist ouderengeneeskunde in the lead Het is belangrijk dat de kwetsbare ouderen indien zij zorg nodig hebben deze zorg snel ontvangen en op de juiste plek. Patiënten ervaren overgangen van zorg als zeer ingrijpend en deze dienen dus zo veel mogelijk voorkomen te worden. De specialist ouderengeneeskunde is expert op het gebied van zorgdiagnostiek en prognostiek en is dus bij uitstek degene die hier bekwaam is. In deze presentatie wordt u meegenomen in hoe u de triage en indicatiestelling voor de diverse soorten zorg kunt doen (wat zijn de verschillen tussen bijvoorbeeld ELV, GRZ, WLZ etc) en hoe u als specialist ouderengeneeskunde in the lead bent als het gaat om het organiseren van deze spoedzorg en de 24/7 triage van kwetsbare ouderen. Ellen Vreeburg Flitspresentatie Karin Pouw De START/STOPP criteria voor verpleeghuisbewoners Door middel van een Delphi studie met een internationaal panel is onderzocht of de veelgebruikte START/STOPP criteria wel passend zijn voor de verpleeghuisbewoner met een beperkte levensverwachting (1.5-2 jaar).
2E Medisch leiderschap De medicus (specialist ouderengeneeskunde) vervult een essentiële rol in het complexe zorgveld om het belang van de patiënt voorop te stellen. Door de complexer wordende zorg krijgt deze niet alleen medisch inhoudelijke taken, maar ook financiële-, organisatorische-, en managementtaken. Wat functioneert het beste voor de patiënt? Kees Theeuwes Voldoende toegerust voor toekomstige medische zorg? Voor het Verenso-project Toekomstbestendige competenties zijn bij 200 specialisten ouderengeneeskunde en stakeholders ideeën verzameld over behoeften van kwetsbare patiënten, expertise en ontwikkelpunten voor specialisten ouderengeneeskunde. Die resultaten worden met deelnemers besproken om te komen tot een nieuw beroepsprofiel. Ton Bakker en Corinne de Ruiter 2F Stand van zaken van de wetenschap (Amsterdam) Inspanning(en) in de Geriatrische Revalidatie Zorg (GRZ) Drie presentaties met als sessievoorzitter prof. dr. Cees Hertogh 1. Binnen de GRZ is de vraag over de beste therapie-intensiteit actueel: hoe richten we de behandeling zodanig in dat een optimaal resultaat wordt bereikt? 2. Een van de belangrijkste doelen binnen de GRZ is herstel van het fysiek functioneren en de zelfredzaamheid van de GRZ patiënt. De PROMIS GRZ is een Patient Reported Outcome Measure (PROM), die ontwikkelt is met behulp van zowel GRZ patiënten als experts uit het werkveld. Vervolgens is dit meetinstrument getest in 9 verschillende verpleeghuisorganisaties bij ruim 200 patiënten. 3. De laatste jaren is hard gewerkt aan een onderzoeksagenda voor de GRZ. Onderzoekers van Maastricht University, LUMC en VUmc hebben samen met vertegenwoordigers van beroepsverenigingen, branchevereniging ActiZ en zorgverzekeraars vastgesteld wat de belangrijkste onderzoeksvragen zijn voor de komende jaren. Karin Gerrits, Ewout Smit, Lizette Wattel 13.20 Lunchpauze, met daarin de volgende lunchsessie van 13.30 14.00: L1 L2 Intercollegiale feedback: niet gemakkelijk, wel nuttig en mogelijk Het geven van feedback aan een collega is niet gemakkelijk. Het is echter wel belangrijk en zinvol. In deze workshop wordt een methode geoefend waarmee het geven van feedback gemakkelijker wordt gemaakt. Het is een zeer interactieve workshop. Achterover leunen is er niet bij. Gebruik makend van diverse korte filmpjes worden steeds situaties uit het dagelijks leven geschetst. Vervolgens is het aan de deelnemers om in korte rollenspellen deze methode van intercollegiale feedback toe te passen. Ruud Vriese Euthanasie bij dementia Korte filmtrailer over de problematiek van euthanasie bij dementerende patiënten, waarbij getwijfeld wordt of die niet wilsbekwaam zijn. 14.20 Aanvang ronde 3 Maak uw keuze uit sessie 3A t/m 3F.
3A 3B 3C 3D 3E Stand van zaken van de wetenschap (Maastricht) Deze sessie bevat 3 presentaties: 1. Zorg op het snijvlak van geestelijke gezondheidszorg en verpleeghuiszorg: resultaten van de SpeCIMeN-studie 2. Respiratoire bijwerkingen van opioïden bij kortademigheid: een systematische review 3. Opioïden in de stervensfase: een rationele keuze? Daisy Janssen, Janine Collet, Mark Martens en Cindy van den Berg Dokters en managers: hebben we contact? Dokters en managers hebben een andere achtergrond, een andere taal en andere taken. Zij lijken elkaar vaak niet te begrijpen. Dat kan tot conflicten en zij/wij denken leiden. Zijn de verschillen te overbruggen? Trix Driessen DOAC s bij ouderen Een overzicht van NOAC s, indicaties, risico op (ernstige) bijwerkingen. Kan je een NOAC veilig geven aan een oudere en wat zijn hiervoor de voorwaarden? Madelon Langedijk en Linda Tulner Dilemma s bij de beoordeling (niet)natuurlijk overlijden bij ouderen Dood gaan we allemaal en na de dood dient een lijkschouw te worden uitgevoerd. Nog steeds bestaan er onduidelijkheden over de afhandeling. Wanneer is het (niet)natuurlijk, wanneer moet de schouw verricht worden en door wie, welke vragen moet je beantwoorden bij de lijkschouw, hoe vul je de overlijdensverklaringen correct in, mag je de val bij dementie beschouwen als natuurlijk. Een uiteenzetting aan de hand van praktijkgevallen. Udo Reijnders Invloed of macht - Géén driehoeksrelatie, maar hoe dan wel? Formeel is er geen driehoeksrelatie tussen de specialist ouderengeneeskunde, de raad van bestuur en de raad van toezicht. Hindert dat 'de specialist in the lead'? Of geeft het juist mogelijkheden? Guus de Vriesl Flitspresentatie Marleen Lovink Taakherschikking in het verpleeghuis In deze presentatie zullen de kernboodschappen uit zeven in-depth casestudies naar taakherschikking in het verpleeghuis worden besproken. Er zal hierbij worden ingegaan op de wijze waarop taakherschikking vorm wordt gegeven, de ervaren effecten en de haalbaarheid. De casestudies richtten zich op verpleegkundig specialisten, physician assistants, en praktijkverpleegkundigen die medische taken overnemen van specialisten ouderengeneeskunde. 3F Kosten en baten van de verpleeghuiszorg Zijn zorg en geld twee werelden? Over de systematiek van ZZP s, de bekostiging van de specialist ouderengeneeskunde en de toekomst. Emi van Galen De meerwaarde van een ouderenteam Huisartsen verwijzen sinds 2003 hun oudere kwetsbare patiënten voor assessment en zorgadvies naar ons ouderenteam ( Vivium ABC), bestaande uit verpleegkundige, so en psycholoog. Wij berekenden wat zo n consult eigenlijk opbrengt, nog los van de beoogde winst in welbevinden voor de patiënt en familie. De winst zit vooral in het voorkomen van adverse outcome door medicijnfouten, het voorkomen van SEH bezoek, het verminderen van depressie en het voorkomen van burn-out van mantelzorgers Aafke de Groot
15.10 Pauze 15.40 Aanvang ronde 4 Maak uw keuze uit sessie 4A t/m 4F. 4A 4B Stand van de wetenschap (Nijmegen) Deze sessie bevat vier presentaties: 1. Het tweejarig beloop van kwaliteit van leven bij verpleeghuisbewoners met dementie 2. Moeilijk hanteerbaar gedrag bij dementie op jonge leeftijd 3. Neuropsychiatric symptoms and psychotropic drug use in patients with dementia in general practices 4. Probleemgedrag en kwaliteit van leven bij mensen met een dementie: nog genoeg te doen Anne van der Zon, Britt Appelhof, Petra Borsje, Raymond Koopmans De specialist ouderengeneeskunde: de toekomst vanuit het perspectief van de zorgverzekeraar Aan de hand van de maatschappelijke opdracht van zorgverzekeraars wordt stilgestaan bij recente en wenselijke ontwikkelingen in de gezondheidszorg voor kwetsbare ouderen en chronisch zieken met verschillende gezondheidsproblemen en de rol van de specialist ouderengeneeskunde hierbij. Jeroen Crasborn In verbinding werken aan goede zorg De beweging 'radicale vernieuwing verpleeghuiszorg' wil terug naar de bedoeling van de zorg. Door consequent te denken en te handelen vanuit de relatie tussen de mens die zorg nodig heeft, de naasten en de zorgverleners. Dat gebeurt door met elkaar te werken vanuit een gezamenlijk perspectief. Want juist in de verbinding tussen onder andere bewoners, familie, medewerkers, artsen, bestuurders, toezichthouders, overheden en inkopers wordt de beweging steeds sterker. Joep Bartholomeus zal vertellen hoe de beweging ontstaan is. En op welke manier mensen in 60 zorgorganisaties en onder andere zorgkantoren/inspectie daarmee bezig zijn. Joep Bartholomeus 4C Photopharmacology: towards Light-Controlled Therapy Overuse of antibiotics leads to the emergence of multi-resistant bacteria. Our recent work on light-controlled antibiotics, aimed at solving this problem, will be presented. Dr. Wiktor Scymanski Flitspresentatie Claudia Smeets Invloed van omgevingsfactoren op psychofarmacagebruik Resultaten van de PROPER studie, waarin de prevalentie van psychofarmacagebruik voor probleemgedrag bij verpleeghuisbewoners met een dementie en de invloed van omgevingsfactoren op dit gebruik zijn onderzocht. 4D Visitatie toont de kwaliteit en ontwikkelmogelijkheden van de specialist ouderengeneeskunde Hoe kan visitatie u en uw vakgroep helpen de eigen kwaliteit aan te tonen en ontwikkelmogelijkheden zichtbaar te maken. Wat levert het op? Hoe werkt visitatie nieuwe stijl vanaf najaar 2017? Wat moet u er als specialist ouderengeneeskunde zelf voor doen? Gerard de Wild
4E 4F Intercollegiale feedback: niet gemakkelijk, wel nuttig en mogelijk Het geven van feedback aan een collega is niet gemakkelijk. Het is echter wel belangrijk en zinvol. In deze workshop wordt een methode geoefend waarmee het geven van feedback gemakkelijker wordt gemaakt. Het is een zeer interactieve workshop. Achterover leunen is er niet bij. Gebruik makend van diverse korte filmpjes worden steeds situaties uit het dagelijks leven geschetst. Vervolgens is het aan de deelnemers om in korte rollenspellen deze methode van intercollegiale feedback toe te passen. Ruud Vriese Medisch Leiderschap..., (n)iets voor mij..? Specialisten ouderengeneeskunde zijn goed opgeleid als specialist maar worstelen nog regelmatig met het krachtenveld tussen inhoudelijke zorg en de aandacht voor processen, (financiële) middelen en systemen, ofwel het domein van management en bedrijfsvoering. Een krachtenveld waar ook nog eens protocollen de eigen handelingsruimte stevig aan banden lijken te leggen. Nynke beschrijft haar ervaringen als specialist ouderengeneeskunde in de eigen dagelijkse praktijk en zal met de aanwezigen in gesprek gaan over hun eigen ervaringen met deze worsteling. Marie-José zal, vanuit de theorie en haar inzichten als opleider/coach en sociaal- en arbeids-& organisatie-psycholoog bij Locum Consult, deze inhoudelijke gesprekken koppelen aan nieuwe inzichten voor de aanwezigen voor het creëren van ruimte en invloed. Een workshop om niet te missen! Nynke Klaassens en Marie-José Cremers 16.30 Zaalwissel, gevolgd door plenaire afsluiting: 16.40 Zelf nadenken over je eigen dood Je visie op de dood is medebepalend voor hoe je je relatie met stervenden vormgeeft. In deze lezing geef ik een voorbeeld hoe je, gebruik makend van inzichten uit de filosofie, je eigen visie verder kunt ontwikkelen, en beter kunt begrijpen waarin andere visies afwijken van die van jou. Menno de Bree 17.10 Troost u, uw werk zal nooit meer af zijn De nieuwe renaissance, waarin kennisverspreiding sneller gaat dan ooit, biedt enorme kansen voor mensen om zich bottom-up te organiseren en sneller, efficiënter en zonder bureaucratie dingen voor elkaar te krijgen en oplossingen te vinden voor moeilijke vraagstukken. Martijn Aslander 17.40 Einde congres /zaalwissel 17.50 Algemene ledenvergadering 18.50 Dinerbuffet 21.00 Afsluiting