regionaal zorgstrategisch plan 2017-2024
INHOUDSTAFEL DOELSTELLING 3 UITDAGINGEN maatschappelijke veranderingen omgevingsanalyse 4 5 WAAR STAAN WE VOOR? 6 WAAR GAAN WE VOOR? samen armoede bestrijden werken aan ieders gezondheid geschikte huisvesting voor iedereen woonbegeleiding uitbouw van ouderenzorg en thuiszorg 7 8 9 10 SAMENGEVAT 11
DOELSTELLING Zorgregio Brasschaat* omvat zes gemeenten: 1. Brasschaat 2. Essen 3. Kalmthout 4. Kapellen 5. Wuustwezel 6. Stabroek 6 2 3 4 1 5 De gemeenten bevinden zich in het noordwesten van de provincie Antwerpen. Samen tellen ze in 2017 volgens www.provincies.incijfers.be 140.112 inwoners op haar grondgebied. De regio vertoont de laatste decennia een grote ontgroening (- 4%) en een sterke vergrijzing (+ 6,4%). Het project Samen ZorgKrachtig 2017-2024 wil lokale besturen, plaatselijke en regionale zorgactoren verenigen in een partnerschap om een geïntegreerde en overkoepelende zorgstrategie uit te werken. Samen ZorgKrachtig is het eerste regionaal zorgstrategisch plan in Vlaanderen dat welzijn en zorg verbindt voordat de nieuwe eerstelijnszones in voege treden. De gekozen strategische thema s bestrijken de domeinen armoede, gezondheid, huisvesting & woonbegeleiding en ouderen- & thuiszorg. Het provinciebestuur van Antwerpen is ingegaan op de vraag om tijdens de opmaak van het plan in te staan voor de procesbegeleiding. * De zorgregio s zijn ingedeeld volgens de kleinstedelijke zorgregio s (2008). Met de eerstelijnsconferentie 2017, werden deze hertekend in eerstelijnszones. Stabroek was betrokken bij de opmaak van het zorgstrategisch plan maar maakt niet langer deel uit van deze eerstelijnszone. p 3
UITDAGINGEN maatschappelijke veranderingen Vermaatschappelijking van de zorg wordt vaak als antwoord geformuleerd op de uitdagingen van vandaag en van de toekomst (stijgende zorgbehoeften en stijgende verwachtingen naar de invulling van die zorg). Het verwijst naar het streven om de zorgvraag zo veel mogelijk te integreren in de samenleving. Het speelt ook in op de engagementen en de inzet van iedereen die ondersteuning biedt (met inbegrip van vrijwillige en informele zorg zoals burenhulp). Reorganisatie van het eerstelijnslandschap: elke gemeente moet aangesloten zijn bij een eerstelijnszone. De eerste opdracht is deze af te bakenen. Welke gemeenten vormen samen een eerstelijnszone? Inhoudelijk vormen samenwerking en afstemming de sleutelbegrippen. De reorganisatie is vooral een proces op niveau van de professionele actoren om versnippering en hiaten in de ondersteuning te voorkomen. De oprichting van een geïntegreerd breed onthaal is verbonden met de evolutie naar eerstelijnszones, waarbij alle inwoners binnen die zone terecht kunnen met al hun vragen rond zorg en welzijn. Hiervoor stemmen CAW, OCMW en de diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen hun diensten eerst op elkaar af. Vervolgens komt er samenwerking en afstemming tussen alle betrokken actoren, zodanig dat -ook complexe- zorgvragen geïntegreerd aangepakt worden. Het vernieuwde decreet lokaal sociaal beleid veronderstelt dat de lokale besturen (lees de gemeenten) het best geplaatst zijn om de lokale sociale noden te detecteren en aan te pakken. Hiervoor krijgen ze de regie in handen, wat betekent dat ze de sociale hulp- en dienstverlening van alle actoren, actief binnen de gemeente, maximaal op mekaar afstemmen. De integratie gemeente en OCMW wil een goed lokaal sociaal beleid voeren voor de burgers. Het sociaal beleid maakt daarbij deel uit van alle aspecten van het lokaal-maatschappelijk functioneren: huisvesting, tewerkstelling, veiligheid, cultuur, gezondheid, integratie, mobiliteit... Verder moet de integratie van de dienstverlening van gemeente en OCMW leiden tot meer duidelijkheid voor de burgers in de vorm van één aanspreekpunt voor alle diensten binnen een gemeente. Een nieuw Vlaams ziekenhuislandschap verlaat de piste van aanbodgestuurde zorg naar meer patiëntgerichte zorg, dus met een betere afstemming op de reële zorgnoden. Hoekstenen in dit beleid zijn het centraal stellen van de patiënt, kwalip 4
UITDAGINGEN teitsverbetering en samenwerking & netwerkvorming tussen ziekenhuizen. Er verandert dus heel wat in de organisatie van de dienstverlening. Participatie is essentieel, zowel van de burger als de professional, om de juiste samenwerking en afstemming te realiseren én te bevorderen. omgevingsanalyse armoede Inspraak verhogen en drempels verlagen, wegwerken van vooroordelen, kennis en inzicht in alle facetten van armoede verbreden, dat is de uitdaging. In onze regio heeft 9,5% van de bevolking recht op verhoogde tegemoetkoming geneeskundige verzorging. Dat is een stuk minder in vergelijking met het Vlaams gemiddelde (14,6%). Onze regio behoort dan ook tot de meer welstellende in Vlaanderen. gezondheid Een gezondheidsbeleid in elke gemeente, toegankelijke psychologische zorg, preventie van chronische aandoeningen, mobiliteit/toegankelijkheid van de zorg, outreach vanuit het ziekenhuis zijn de grote uitdagingen op vlak van gezondheid. 10.430 personen in onze zorgregio, waarvan 63% ouder dan 65 jaar, hebben het statuut van chronische patiënt. In de afgelopen 20 jaar is het aantal diabetici gestegen in deze regio. huisvesting en woonbegeleiding De grote doelen zijn om te zorgen voor een voldoende aanbod betaalbare huuren/of koopwoningen, preventieve woonbegeleiding op te starten en projecten rond alternatieve woonvormen te stimuleren. De gemiddelde huurprijs van een sociale woning bedraagt 20% meer dan het provinciale en Vlaamse gemiddelde. De aankoopprijs van een flat, woning of villa ligt ook beduidend hoger in onze regio. ouderen- en thuiszorg Flexibiliteit in thuiszorgaanbod en in gebruik tussen thuiszorg en residentiële zorg, buurtvervlechting via lokale dienstencentra, vereenzaming tegengaan, mobiliteit versterken, ondersteuning mantelzorgers... Daar moeten we aan werken. 11% van de ouderen in de regio is zorgbehoevend. Volgens prognoses zal tegen 2025 het aantal 65-plussers toenemen met 10-30%. De zorgbehoevendheid zou met 4,18% toenemen. p 5
WAAR STAAN WE VOOR? Samenwerking tussen de diverse actoren zowel op gemeentelijk als intergemeentelijk niveau en dit tussen zorg en welzijn. Regionale uitwisseling van expertise om samen ZorgKrachtig te zijn. Participatie/empowerment van de burger verhogen waardoor die centraal staat in de ondersteuning. En outreach vanuit de hulpverlening naar de burger wanneer die (nog) niet tot bij de dienstverlening geraakt. Toegankelijkheid van de dienstverlening op vlak van bereikbaar-, begrijpbaar- en betaalbaarheid. Kwaliteit door gebruik te maken van good practices, aanwezig in de regio, en op zoek te gaan naar goed werkende alternatieven buiten de regio. Preventie door de dienstverlening zodanig te organiseren dat er een snelle hulpverlening kan opstarten. De minst ingrijpende ondersteuning eerst aanbieden en burgers informeren om gezondheid en welzijn te bevorderen. p 6
WAAR GAAN WE VOOR? samen armoede bestrijden Om de juiste methodieken en visie te bepalen om kinderen en ouders in armoede te helpen, is het betrekken van de school een must. Dat doen we door het inzicht van leerkrachten te verhogen in zowel de leefwereld van armoede als in de mogelijkheden om door te verwijzen. Kinderarmoede en de escalatie ervan moeten zo vroeg mogelijk opgemerkt worden. Kennis en inzicht worden gedeeld in een gemeentelijke participatiegroep, waarbij één regionaal aanspreekpunt optreedt als helpdesk/dispatch rond armoede. Het wegwerken van drempels op alle levensdomeinen (wonen, weten, werken en welzijn) kunnen we bevorderen door de mensen in armoede meer te betrekken en uit te nodigen op 0-de-lijnactiviteiten. We schakelen ook meer ervaringsdeskundigen in. En elke lokale beleidsbeslissing wordt voorafgaand onderworpen aan een armoedetoets. We leren mensen in armoede met de juiste info snel en overal de juiste wegen kennen. De zelfredzaamheid van mensen in armoede wordt verhoogd door lokaal projecten te organiseren waar mensen in armoede mee rond de tafel zitten. p 7
WAAR GAAN WE VOOR? werken aan ieders gezondheid Voor preventie worden we te vaak naar het ziekenhuis verwezen. Het is de bedoeling om 60% van de burgers buiten het ziekenhuis te helpen door op een kwaliteitsvolle, multidisciplinaire manier gezondheidsbevorderende initiatieven op te zetten (bv. screenings), samen met de eerstelijnspartners. Laagdrempelige ontmoetingsplaatsen halen psychisch kwetsbare mensen uit hun isolement. Iedereen moet binnen de zorgregio eenvoudig terecht kunnen bij een centraal, laagdrempelig infopunt met al zijn hulpvragen, ook de meest complexe. Eerstelijnszorg moet altijd en overal gemakkelijk en goedkoop bereikbaar zijn. Elk nieuw initiatief wordt daarom onderworpen aan een mobiliteitstoets. Preventieacties ter voorkoming van rugklachten, obesitas, diabetes... worden intergemeentelijk en intersectoraal georganiseerd. Daarbij worden ook diverse levensdomeinen betrokken. Zo garanderen we dat de preventieacties altijd en overal dezelfde boodschap uitdragen. p 8
WAAR GAAN WE VOOR? geschikte huisvesting voor iedereen woonbegeleiding Hulpverleners en burgers kunnen binnen de regio snel en zonder omwegen alles te weten komen over huisvesting en woonbegeleiding. Niemand staat graag aan het verkeerde loket met zijn vragen. Om dit waar te maken moeten de diverse partners alle beschikbare kennis verzamelen en delen. Duurzaam wonen promoten en uithuiszettingen vermijden kan alleen door het toepassen van good practices. Die moeten vertaald worden over de hele regio. Gemeenschappelijke preventieacties gericht op specifieke doelgroepen helpen ook om deze doelstelling te bereiken. Om kwetsbare burgers in staat te stellen te blijven wonen in de eigen woonst, start de hulpverlening regionale projecten op, gericht op langdurige en preventieve woonbegeleiding. We moedigen hiervoor samenwerking met andere sectoren/partners aan. Alternatieve woonvormen zoals co-housing of zorgwonen die bijdragen aan inclusie en buurtvervlechting, worden gepromoot door de opstart van kleinschalige initiatieven. Ook burgerinitiatieven met hetzelfde doel worden maximaal ondersteund. p 9
WAAR GAAN WE VOOR? uitbouw van ouderenzorg en thuiszorg De hulpverlening zorgt er proactief voor dat iedereen zo lang mogelijk deelneemt aan de samenleving en niemand eenzaam achterblijft. Dat proberen we waar te maken door de uitbouw van een performant (buurt)netwerk dat specifiek aandacht heeft voor bewoners zonder omkadering of netwerk. De zorgregio kan alleen maar zorgkrachtiger worden als alle partners samen streven naar gezamenlijke oplossingen en doelen, beleidsbeslissingen (bijvoorbeeld toekennen van premies) op elkaar afstemmen, versnippering van dienstverlening tegengaan. Elke gemeente beschikt over een divers en betaalbaar aanbod aan geestelijke gezondheidszorg. We trachten zo elke burger binnen onze zorgregio, en in het bijzonder onze ouderen, een maximaal gevoel van welbehagen te geven. Voor het zorgaanbod wordt een laagdrempelig infopunt voorzien dat proactief en outreachend werkt. De zorgvrager staat centraal. Via het infopunt geraken zorgvragers, mantelzorgers en alle andere die nood hebben aan gerichte informatie, aan de juiste vorm van hulpverlening. Door een betere samenwerking tussen residentiële zorg en thuiszorg, kan de gebruiker flexibeler schakelen tussen de twee zorgvormen, zonder telkens opnieuw de zorgvraag te moeten uitleggen. Dat kan als er meer multidisciplinair overleg (MDO) voorzien wordt en de zorgvrager meer aandacht schenkt aan participatie. p 10
SAMENGEVAT zorgvrager staat centraal aanbieden van tijdige, correcte en duidelijke informatie bereikbare, betaalbare en toegankelijke dienstverlening afstemming tussen beleid, actoren en de behoefte van de burger participatieve bottom-up benadering lokale eigenheid met regionale slagkracht p 11
versterkt welzijn vu: Greet Buysen OCMW-secretaris Heuvel 39 2920 Kalmthout