WARMTENETTEN: sleutelrol voor duurzame warmte Jo Neyens VVSG Inspiratiedag, 8 nov. 2018
voorstelling WNVL WARMTENETWERK VLAANDEREN Platform van ODE sinds 2013 Missie: bevorderen warmtenetten in Vlaams gewest Werkprogramma met steun Vlaamse overheid 70 leden: warmteproducenten aannemers van leidingnetten fabrikanten en leveranciers van componenten studiebureaus, projectontwikkelaars, kenniscentra universiteiten en onderwijsinstellingen intercommunales overheden en semi-overheidsinstellingen gewestelijke verenigingen en beroepsfederaties 2
voorstelling WNVL WAT DOEN WE? Nieuwsflitsen Website www.warmtenetwerk.be Ledenvergadering Werkgroepen WG EPB WG beleid Overleg en samenwerking Congres Projecten Warmtewende Vlaams Brabant INTERREG DOEN (Energiemakelaar) 3
kader GROENE WARMTE: BELANG Discussie over energie: vaak over elektriciteit 4
kader GROENE WARMTE: BELANG 5
kader GROENE WARMTE: BELANG Vlaanderen (2014): 60% warmte Gemiddeld gezin (2015) warmte, warm water, koeling elektriciteit vervoer industriele proceswarmte 6
kader STRATEGIE VOOR DUURZAME WARMTE Welke haalbare duurzame warmtetechnieken? Oplossing 1: Elk appartement zijn eigen individuele techniek: warmtepomp/ biomassaketel/ zonneboiler/wkk? Ruimtelijk en economisch moeilijk haalbaar op grote schaal Oplossing 2: Elk appartement aangesloten op een warmteproductie op gebouwniveau? Voor nieuwbouw en doorgedreven renovatie relatief makkelijk haalbaar In bestaande gebouwen? Ruimtelijk, juridisch-administratief, economisch moeilijk haalbaar op grote schaal Oplossing 3: Elk appartement aangesloten op een warmtenet? 7
kader STRATEGIE VOOR DUURZAME WARMTE Schaalniveau Verduurzaming warmte: gebiedsgerichte opties i.f.v. woondichtheid gebouw wijk: lokale planning regionaal: warmtekaart Vito-studie: 62% 8
concept COLLECTIEVE VERWARMING Warmtenet: collectieve energie van gemeenschappelijke bronnen naar diverse verbruikers op diverse temperaturen (ook koudenetten!) + link naar opslag en beheer elektriciteitsnet BRONNEN OPSLAG AFNEMERS 9
concept COLLECTIEVE VERDUURZAMING Warmtenetten zijn geen doel, maar een middel voor verduurzaming Besparen + juiste temperatuur Residentieel/tertiair: LT-warmte, industrieel: HT-warmte Principe van cascadering: retour HT-net = aanvoer LT-net Van CO 2 -besparing naar CO 2 -neutrale warmte CO 2 -besparing via WKK en restwarmte: bvb. 30% in Gent Toekomst: overschakeling op duurzame bronnen groen gas (biogas, synthetisch gas uit HE power to gas ) Opslag + integratie systeemdenken: integratie warmte elektriciteit (Power2Heat) slimme thermische opslag: centraal / decentraal + prijssignaal seizoensopslag voor thermische zonne-energie 10
concept BRONNEN VOOR WARMTE EN KOUDE Industriële restwarmte Restwarmte elek-centrales Geothermie (diep/ ondiep) Vaste biomassa Afvalwater GFT, maaisel, snoeisel,... Restafval Aardgas als overgang Oppervlaktewater 11 11
concept AFNEMERS VAN WARMTENET Overheid (stad/prov/vla/fed) Ziekenhuizen & OCMW Sociale huisvesting Scholen Stadsontwikkelingsprojecten Religieus/ historisch patr. Kantoren Industriële afnemers Particuliere afnemers 12 12
technische aspecten OPBOUW: WARMTELEIDING Geïsoleerde buizen Staal of kunststof Star of flexibel Lekdetectie Transportmedium Speciale vloeistoffen (thermische olie) Stoom Water : goedkoop, veilig Aandacht Afwerking isolatie Uitzettingen 13 13
afgiftestation warmtenet scheiding tussen warmtenet/circuit verbruiker Regelkring Meting en registratie verbruik technische aspecten OPBOUW: WARMTEWISSELAAR meting vermogen = massadebiet x warmtecap. x Δt vermogen x tijd = kwh of GJ Serre 3.000 kw KMO/appartement 500 kw Woning 50 (SWW) + 10 kw (CV) 14
technische aspecten VOOR- & NADELEN Algemene kenmerken Warmtenet stroom- of gasnet Warmtenet = altijd lokaal gebeuren Diverse taakverdelingen, meestal 1 producent (toekomst: open netten ) + - Voordelen Rendement warmtenet: 80 tot 90 % netto Grote afstanden haalbaar: uitkoppeling warmte industrie Levensduur > 40 jaar Principe gelijktijdigheid: kleiner centraal vermogen i.p.v. som ind. ketels Betrouwbaarheid: > 99% - indien gewenst back-up ketels Nadelen Grote investering = lange afschrijving diameter leidingen (2x) uitkoppeling Uitzettingen leidingen: aftakkingen achteraf niet eenvoudig Continu warm Bij aanleg warmtenet zo veel mogelijk klanten tegelijk aansluiten 15
Centrale warmteproductie = veel verliezen? technische aspecten MYTHES & FABELS moderne warmtenetten = efficiënter dan Oostblok - stadsverwarming met stoomleidingen goed geïsoleerde warmteleidingen: verliezen 10-15%/jaar Alleen beperkte afstanden haalbaar? lange afstanden haalbaar met weinig warmteverlies voorbeeld Gent: 20 km, Wenen 940 km Lage energiewoning: weinig warmte nodig? warmteverbruik = vooral sanitair warm water: kan uit warmtenet komen met lagere debieten (smalle leidingen) innovatie: voorverwarming ventilatielucht via warmtenet Bestaande woningen aansluiten is moeilijk? opportuniteit: collectieve stookplaats in appartementsbouw centrale aanpak van bron voor energetische renovatie 16
district heating grid district cooling grid innovatie 4-DE GENERATIE WARMTENET temperatuur Nu: 3G R,D&D: 4G rendement Hernieuwbare energie (Seizoens)opslag power2heat warmtepomp 1G 1880-1930 2G 1930-1980 VVSG inspiratiedag 3G 8/11/2018 1980-2020 4G 2020-2050 17
Regulering warmte- en koudenetten Overleg in beleidsplatform warmtenetten VEA Decreet met algemene principes status en evolutie VLAAMS BELEID Uitvoeringsbesluiten: sociale tarieven, maar nog geen fonds MB verplichte haalbaarheidsstudie >20MW Steunmaatregelen Call restwarmte, groene warmte, biomethaan Hervorming van call in 2019: aparte steun voor buizen in de grond Ook aansluitpremies gewenst (cf. Frankrijk, Duitsland, ) EPB Aanpassingen voor warmtenetten: externe warmtelevering Nog knelpunten: primaire energie, aftopping, 18
1. Vlaamse beleidsteksten Vlaams klimaatbeleidsplan 2021-2030 (p.94) rol van lokale besturen VISIE + PLANNING tegen 2030 beschikken alle gemeenten over een ruimtelijke energiestrategie (p. 94) tegen 2025 in nieuwe ontwikkelingen fossiele brandstoffen zoveel mogelijk vermijden (met uitzonderingen) Vlaamse overheid zal lokale besturen ondersteunen Beleidsplan Ruimte Vlaanderen Aandacht voor warmtenetten in ruimtelijke planning 2. Lokaal beleid provincies en intercommunales: expertise, intergemeentelijke projecten, gemeenten: warmtezonering, warmtebeleidsvisie, projectteam, ruimtelijke sturing, communicatie 19
voorbeelden PROJECTEN EN PLANNEN Bestaande netten Gent EDF Luminus Roeselare Mirom Nieuw residentieel Antw. Nieuw Zuid Kuurne/Harelbeke Industriele warmte Stora Enso/Volvo Indaver Ecluse Aanbouw/ ontwikkeling Oostende Leuven (lage T-net) Turnhout Niefhout Mol Dessel (geothermie) Antwerpen Nieuw-Zuid Warmteplan Vl. Regering 2020 20
Brochure: Korte technische info Warmtenetten in ruimtelijke planning Aanpak door lokale overheden Website www.warmtenetwerk.be modelteksten tabellen uit de leidraad nog aan te vullen aanbod Warmtenetwerk LEIDRAAD LOKALE OVERHEDEN 21
Fossiele uitstap conclusie DUURZAME WARMTE Minstens even nodig en dringend als kernuitstap Grootste uitdaging: bestaande bouw Renovatietempo verdubbelen van 1% naar 2% nul CO 2 : vergroening warmte residentieel jaarlijks 100.000 huishoudens tot 2050 = 325 woningen per gemeente per jaar = 1 woning per dag in elke gemeente Strategische rol gemeente warmtevisie lange termijn warmteplanning en zonering informeren, overtuigen, stimuleren, verplichten Niet wachten, de warmtewende start vandaag 22
conclusie SLEUTELROL VOOR WARMTENETTEN Warmtenetten laten toe om op grote schaal reststromen te valoriseren op grote schaal HE-bronnen te integreren met 1 investeringsbeslissing een groot aantal afnemers om te schakelen van fossiele naar duurzame warmtebronnen mee te helpen aan het evenwichtsbeheer in het elektriciteitsnet via thermische opslag (goedkoop!) Warmtenetten: sleutelrol in warmtewende voor fossiele uitstap 23
PROJECT WARMTEWENDE 24
www.warmtenetwerk.be 25