Energie. Wat leert ons het Grote Woononderzoek?

Energie. Wat leert ons het Grote Woononderzoek? Wesley Ceulemans & Griet Verbeeck Universiteit Hasselt Studiedag Wonen in Vlaanderen anno 13. De resultaten van het grote woononderzoek 13 Brussel, Vlaams Parlement, De Schelp 3 maart 15 www.steunpuntwonen.be

Inhoud Inleiding Isolatie in de woningen Verwarming in de woningen Relatie met achtergrondkenmerken Bouwperiode Eigendomsstatuut Type woning Socio-economische kenmerken Energieprestatiecertificaat Conclusie 2

1. Inleiding Grote Woononderzoek 13 Bevraging ( huishoudens) Isolatie in de woning Energieprestatiecertificaat Objectieve screening (5 huishoudens) Verwarming in de woning 3

2. Isolatie in de woningen Aanwezigheid van isolatie in de woningen, in %, Vlaanderen, 5 en 13 8 16 17 11 12 8 22 8 33 35 17 14 49 44 69 5 66 77 62 5 51 11 41 11 45 8 23 9 31 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 Isolerend glas Dakisolatie Leidingisolatie Muurisolatie Vloerisolatie (Bijna) overal aanwezig Niet overal aanwezig Niet aanwezig 5: N = 5 216 13: N = 4

2. Isolatie in de woningen Aanwezigheid van isolatie in de woningen, in %, Vlaanderen, 5 en 13 8 16 17 11 12 8 22 8 33 35 17 14 49 44 69 5 66 77 62 5 51 11 41 11 45 8 23 9 31 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 Isolerend glas Dakisolatie Leidingisolatie Muurisolatie Vloerisolatie (Bijna) overal aanwezig Niet overal aanwezig Niet aanwezig 5: N = 5 216 13: N = 5

2. Isolatie in de woningen Aanwezigheid van isolatie in de woningen, in %, Vlaanderen, 5 en 13 8 16 17 11 12 8 22 8 33 35 17 14 49 44 69 5 66 77 62 5 51 11 41 11 45 8 23 9 31 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 Isolerend glas Dakisolatie Leidingisolatie Muurisolatie Vloerisolatie (Bijna) overal aanwezig Niet overal aanwezig Niet aanwezig 5: N = 5 216 13: N = 6

2. Isolatie in de woningen Aanwezigheid van isolatie in de woningen, in %, Vlaanderen, 5 en 13 8 16 17 11 12 8 22 8 33 35 17 14 49 44 69 5 66 77 62 5 51 11 41 11 45 8 23 9 31 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 Isolerend glas Dakisolatie Leidingisolatie Muurisolatie Vloerisolatie (Bijna) overal aanwezig Niet overal aanwezig Niet aanwezig 5: N = 5 216 13: N = 7

2. Isolatie in de woningen Aanwezigheid van isolatie in de woningen, in %, Vlaanderen, 5 en 13 8 16 17 11 12 8 22 8 33 35 17 14 49 44 69 5 66 77 62 5 51 11 41 11 45 8 23 9 31 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 WS 5 GWO 13 Isolerend glas Dakisolatie Leidingisolatie Muurisolatie Vloerisolatie (Bijna) overal aanwezig Niet overal aanwezig Niet aanwezig 5: N = 5 216 13: N = 8

3. Verwarming in de woningen 82% van de Vlaamse woningen beschikt over centrale verwarming Aardgas (68%) voornaamste energiebron gevolgd door stookolie (23%) en elektriciteit (7%) Steenkool, hout, butaan- of propaangas nog weinig gebruikt Tussen 5 en 13 verschuiving van stookolie naar aardgas als hoofdbrandstof Aardgas Stookolie Elektriciteit Andere Woonsurvey 5 54% 34% 8% 4% Grote Woononderzoek 13 68% 23% 6% 3% Vlaamse energiebalans 61% 28% 7% 4% 9

3. Verwarming in de woningen % van de Vlaamse woningen (met centrale verwarming) heeft een gasketel en 25% een stookolieketel 58% van de gasketels hebben een label (CE, HR, HR+, HRTop) 29% van de stookolieketels hebben een label (CE, Optimaz, Optimaz Elite)

3. Verwarming in de woningen Duurzame energie nog zeer beperkt Gemiddeld voor Vlaamse woningen: 9% Warmtepomp: 1% Zonnecollectoren (warm water): 2% Zonnepanelen (elektriciteit): 8% 11

4. Bouwperiode 8 Aandeel woningen naar bouwperiode, in %, Vlaanderen, 13 13: N = Oliecrisis K-peil EPB 5 49% 26% 18% 8% Voor 1919 1919-1945 1946-19 1961-19 1971-198 1981-19 1991- -5 Na 5 12

4. Bouwperiode Aandeel woningen waar isolerend glas (bijna) overal aanwezig is naar bouwperiode, in %, Vlaanderen, 5 en 13 8 K-peil EPB 5 Renovatie Oliecrisis Voor 1919 1919-1945 1946-19 1961-19 1971-198 1981-19 1991- -5 Na 5 Woonsurvey 5 Grote Woononderzoek 13 5: N = 5 216 13: N = 13

4. Bouwperiode Aandeel woningen waar dakisolatie (bijna) overal aanwezig is naar bouwperiode, in %, Vlaanderen, 5 en 13 8 K-peil EPB 5 Renovatie Oliecrisis Voor 1919 1919-1945 1946-19 1961-19 1971-198 1981-19 1991- -5 Na 5 Woonsurvey 5 Grote Woononderzoek 13 5: N = 5 216 13: N = 14

4. Bouwperiode Aandeel woningen waar muurisolatie (bijna) overal aanwezig is naar bouwperiode, in %, Vlaanderen, 5 en 13 8 5 K-peil EPB Oliecrisis Voor 1919 1919-1945 1946-19 1961-19 1971-198 1981-19 1991- -5 Na 5 Woonsurvey 5 Grote Woononderzoek 13 5: N = 5 216 13: N = 16

4. Bouwperiode Aandeel woningen waar vloerisolatie (bijna) overal aanwezig is naar bouwperiode, in %, Vlaanderen, 5 en 13 8 EPB 5 K-peil Oliecrisis Voor 1919 1919-1945 1946-19 1961-19 1971-198 1981-19 1991- -5 Na 5 Woonsurvey 5 Grote Woononderzoek 13 5: N = 5 216 13: N = 17

4. Bouwperiode Oudere woningen beduidend minder dan gemiddeld (82%) centrale verwarming 8 5 Aanwezigheid van centrale verwarming in de woningen naar bouwperiode, in %, Vlaanderen, 13 67 69 77 83 91 85 96 97 13: N = 5 2 Voor 1919 1919-1945 1946-19 1961-19 1971-198 1981-19 1991- -5 Na 5 18

4. Bouwperiode Belangrijkste energiebron of brandstof van de verwarming in de woning naar bouwperiode, in %, Vlaanderen, 13 8 5 Voor 1919 1919-1945 1946-19 1961-19 1971-198 1981-19 1991- -5 Na 5 Aardgas Stookolie Elektriciteit Andere 13: N = 5 2 19

5. Eigendomsstatuut Isolatie van de woningen naar eigendomsstatuut, in %, Vlaanderen, 13 8 5 9 13 79 19 12 69 15 18 8 8 78 74 36 37 7 6 57 57 41 12 47 54 54 57 6 36 33 69 6 25 75 4 21 Eigenaar Private huurder Sociale huurder Eigenaar Private huurder Sociale huurder Eigenaar Private huurder Sociale huurder Eigenaar Private huurder Sociale huurder Isolerend glas Dakisolatie Muurisolatie Vloerisolatie (Bijna) overal aanwezig Niet overal aanwezig Niet aanwezig 13: N =

5. Eigendomsstatuut Belangrijkste energiebron of brandstof van de verwarming in de woning naar eigendomsstatuut, in %, Vlaanderen, 13 91 8 68 65 75 5 27 23 11 13 6 4 6 3 4 1 2 1 Vlaanderen Eigenaar Private huur Sociale huur Eigendomsstatuut Aardgas Stookolie Elektriciteit Andere 13: N = 5 2 21

5. Eigendomsstatuut De huurwoningen beschikken meer dan gemiddeld (%) over een gasketel Private huur: 79% Sociale huur: 93% In de private huurwoningen beschikken ketels minder dan gemiddeld over een label Gasketel: 51% (tov 58% Vlaanderen) Stookolieketel: 19% (tov 29% Vlaanderen) 22

5. Eigendomsstatuut Duurzame energie voornamelijk in de eigendomswoningen 1 op de Vlaamse eigendomswoningen beschikt over zonnepanelen 23

6. Type woning Isolatie Isolerend glas (76% vs 78%) en dakisolatie (71% vs 68%) zowel in eengezinswoningen als appartementen zeer courant aanwezig Muurisolatie (43% vs 5%) en vloerisolatie (29% vs 38%) minder aanwezig bij eengezinswoningen dan appartementen 24

6. Type woning Isolatie: evolutie tussen 5 en 13 Aanwezigheid isolerend glas en vloerisolatie nemen toe in eengezinswoningen en appartementen Aanwezigheid van dak- en muurisolatie nemen toe in eengezinswoningen, maar stagneren in appartementen 25

6. Type woning Belangrijkste energiebron of brandstof van de verwarming in de woning naar type woning, in %, Vlaanderen, 13 87 8 5 68 62 23 11 6 3 4 4 3 Vlaanderen Eengezinswoning Appartement (incl., serviceflat) Type woning Aardgas Stookolie Elektriciteit Andere 13: N = 5 2 26

8 5 7. Socio-economische huishoudkenmerken Hoe hoger geschoold, hoe beter de woning geïsoleerd 85 Volledig of gedeeltelijke isolatie van de woningen naar opleidingsniveau, in %, Vlaanderen, 13 85 89 93 67 71 79 86 45 46 58 65 28 29 41 5 Isolerend glas Dakisolatie Muurisolatie Vloerisolatie Lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs 13: N = 27

8 5 7. Socio-economische huishoudkenmerken Tewerkgestelden beschikken meer dan gemiddeld over isolatie 83 Volledig of gedeeltelijke isolatie van de woningen naar activiteitsstatus, in %, Vlaanderen, 13 85 82 93 65 73 71 83 46 49 49 62 47 32 33 32 Isolerend glas Dakisolatie Muurisolatie Vloerisolatie Werkloos (Brug)pensioen Ziek*/arbeidsongeschikt Tewerkgesteld 13: N = 28

7. Socio-economische huishoudkenmerken Woningen van alleenstaanden en eenoudergezinnen beschikken minder dan gemiddeld over isolatie 8 5 83 Volledig of gedeeltelijke isolatie van de woningen naar huishoudtype, in %, Vlaanderen, 13 89 94 68 73 79 87 Isolerend glas Dakisolatie Muurisolatie Vloerisolatie Alleenstaand Eenoudergezin Koppel zonder kind Koppel met kind 49 47 56 65 33 33 38 51 13: N = 29

7. Socio-economische huishoudkenmerken Hoe hoger het inkomen, hoe beter de woning geïsoleerd Volledig of gedeeltelijke isolatie van de woningen naar inkomen, in %, Vlaanderen, 13 8 5 82 85 89 92 95 69 72 75 84 87 45 47 52 61 71 31 32 37 44 54 Isolerend glas Dakisolatie Muurisolatie Vloerisolatie 1 2 3 4 5 13: N =

7. Socio-economische huishoudkenmerken Verwarming Significante verschillen voor inkomensniveau, activiteitsstatus en opleidingsniveau naar aanwezigheid van centrale verwarming Ouderen (45+), gepensioneerden, laagopgeleiden en laagverdieners vaker stookolie als hoofdbrandstof 31

7. Socio-economische huishoudkenmerken Huishoudens met meer dan gemiddeld (9%) duurzame energie Vierde (12%) en vijfde (12%) inkomensquintiel Leeftijdsgroep 35-44 (13%) en 45-64 (12%) Tewerkgestelden (13%) 2 werkenden in het huishouden (19%) Opleidingsniveau hoger middelbaar (9%) en hoger onderwijs (14%) Koppels met kind (17%) 32

8. Energieprestatiecertificaat European Energy Performance of Buildings Directive Energieprestatiecertificaat (EPC) bestaande gebouwen 1/11/8: EPC Verkoop 1/1/9: EPC Verhuur Energiezuinigheid woning Energiescore en aanbevelingen 33

8. Energieprestatiecertificaat 8 Kennis van het EPC bij de huurders naar eigendomsstatuut en jaar van intrek, in %, Vlaanderen, 13 39 45 Huurder Private huurder Sociale huurder Voor 9 Na 9 N = 2 173 34 Jaar van intrek 43 Type verhuurder Percentage huurders kent het EPC Private eigenaar zonder bemiddeling 42 Private eigenaar na bemiddeling van een immobiliënkantoor 5 Private eigenaar na bemiddeling van een sociaal verhuurkantoor 8 Sociale Huisvestingsmaatschappij 22 OCMW 14 Bedrijfsvennootschap 56 34

8. Energieprestatiecertificaat Kennis van het EPC bij de huurders naar socio-economische huishoudkenmerken, in %, Vlaanderen, 13 N = 2 173 8 74 5 23 31 45 48 5 39 41 22 51 26 34 19 27 46 55 35 42 45 42 1 2 3 4 5 18-34 35-44 45-64 65+ Tewerkgesteld (Brug)pensioen Werkloos Arbeidsongeschikt Lager onderwijs Lager middelbaar Hoger middelbaar Hoger onderwijs Alleenstaand Eenoudergezin Koppel zonder kind Koppel met kind Inkomensquintiel Leeftijdsgroep Activiteitsniveau Opleidingsniveau Huishoudtype 35

8. Energieprestatiecertificaat 8 Opmaak van het EPC bij de verhuurders, in %, Vlaanderen, 13 62% van deze verhuurders wist niet dat het EPC verplicht was 5 42 5 13 Alle huurwoningen Gedeelte huurwoningen Geen enkele huurwoning Niet van toepassing / Geen antwoord Verhuur sinds 1 januari 9: N = 663 1 op de 3 verhuurders verhuurt via immobiliënkantoor 36

8. Energieprestatiecertificaat Gebruik van het EPC bij de woningkeuze Eigenaars: 39% Huurders: % Gebruik van het EPC bij de onderhandeling van de aankoop/huurprijs Eigenaars: 8% Private huurders: 6% 37

Conclusie Isolatie in de Vlaamse woningen Isolerende beglazing en dakisolatie meest aanwezig Duidelijke vooruitgang tussen 5 en 13 maar nog een groot deel woningen zonder dakisolatie, muurisolatie en vloerisolatie Verwarming in de Vlaamse woningen Verschuiving naar aardgas als hoofdbrandstof Nog groot aantal ketels zonder label Hernieuwbare energie nog zeer weinig toegepast in Vlaanderen 38

Conclusie Achtergrondkenmerken Kleiner aandeel aanwezigheid van isolatie en aanwezigheid van ketels met label Woningen gebouwd voor 19 Huurwoningen Woningen van ouderen (45+), gepensioneerden, laagopgeleiden (lager onderwijs, lager middelbaar), laagverdieners (eerste tem derde inkomensquintiel) en nietwerkenden 39

Conclusie Energieprestatiecertificaat Minder dan 1 op de 2 huurders kent het EPC Het EPC wordt quasi niet gebruikt bij de onderhandeling over de aankoop/huurprijs