Papier en milieu Een kwestie van gezond verstand!

Gedrukt op: Binnenwerk; CyclusOffset 90 g/m² Omslag; CyclusOffset 250 g/m² CyclusOffset is een hoogwaardig kringlooppapier en -karton. 100% samengesteld uit eerste kwaliteit gebruikt papier. Voor meer informatie kunt u terecht op onze website: www.papyrus.com Papier en milieu Een kwestie van gezond verstand! Papyrus Groep Nederland bv Fabrieksweg 23-27 6541 BP Nijmegen The Netherlands P.O. Box 62 6500 AB Nijmegen T: +31 88 65 65 222 F: +31 88 65 65 223 Email: papyrus.nl@papyrus.com www.papyrus.com supporting you NL cover Papyrusmilieu.indd 1 15-1-2009 8:40:28

Het keurmerk voor verantwoord bosbeheer SGS-COC-004399 PEFC/ 30-31-011 NL cover Papyrusmilieu.indd 2 15-1-2009 8:41:06

INDEX Duurzaam ondernemen 2 Uniform bedrijfsbeleid 3 Papier en milieu Een kwestie van gezond verstand 4 Papyrus drukt haar stempel op de bescherming van het milieu en duurzame ontwikkeling 5 Beheren van de hulpbronnen Gerecycleerd papier 6-7 PRODUCTIELABELS De Blauwe Engel 8 EMAS ECO-Management and Audit Scheme 9 Ecologische vooruitgang verzekeren ISO 14001 10 Een gezond milieu Koolstofdioxide (CO2) 11 Hoe komen we tot een oplossing Bio-energie 12 Carbon footprint 13-16 EU Flower 17 Een globaal milieuconcept De Noorse Zwaan (Nordic Swan) 18 Resoluut op deze manier verdergaan Een keten van procedures die het milieu sparen 19 GRONDSTOFLABELS De milieubescherming vanaf het begin FSC (Forest Stewardship Council) 20-21 PEFC (Programme for Endorsement of Forest Certification Schemes) 22 Gemaakt om lang mee te gaan De weerstand tegen veroudering van het papier 23 NEN 2728 24 1

Duurzaam ondernemen Wij zijn FSC en PEFC gecertificeerd en de zorg voor het milieu is de basis voor wat we doen en hoe we werken. Dit is verwerkt in alle aspecten van onze organisatie. We selecteren de producten en leveranciers zorgvuldig en geven voorkeur aan diegene met de belangrijkste kwaliteit- en milieucertificaten. Dit betekent dat Papyrus Groep Nederland een goede partner voor u is als u zich heeft gecommitteerd aan duurzaam ondernemen. Groen licht Papyrus Groep Nederland is, naast ISO gecertificeerd, officieel onderdeel van de FSC en PEFC keten en geeft groen licht aan milieubewust ondernemen! Wij nemen een actieve rol in op het gebied van milieu en verbeteren voortdurend onze duurzame werkwijze door gebruik te maken van de nieuwste technische mogelijkheden. Hierdoor wachten we niet af tot we verplicht zijn te voldoen aan milieueisen, maar spelen in op de laatste maatschappelijke ontwikkelingen. Hierdoor zijn we in staat om een waardevolle bijdrage te leveren aan de bedrijven die kiezen voor duurzaam inkopen van papier. Uw gids Supporting you! Als Papyrus Groep Nederland nemen we graag de rol op ons om als gids te fungeren om u wegwijs te maken in het milieulabyrint. Inmiddels zijn er vele certificaten die gebruikt worden voor het inkopen van papier uit verantwoorde bron, zoals FSC, PEFC, maar ook de labels EU Flower, Nordic Swan, Blaue Engel, NEN2728, ECF en TCF. We ondersteunen graag bij ieder aspect van het gebruik van papier met competent en breed advies. Duurzaamheid een vereiste Voor Papyrus Groep Nederland is duurzaamheid bij bedrijfsvoering en ontwikkeling een vereiste. Een evenwicht tussen onze economische, milieutechnische en maatschappelijke verantwoordelijkheden is noodzakelijk voor een duurzame onderneming en komt ten goede aan al onze relaties. 2

Uniform bedrijfsbeleid Papyrus Groep Nederland voert een uniform bedrijfsbeleid, wat inhoudt dat onze waarden, principes en beleidslijnen overal in Europa hetzelfde zijn. Wij hebben respect voor de andere cultuur, gewoontes en waarden van de samenlevingen waar wij actief zijn. Wij houden ons aan de landelijke wetten en regels en passen zelfs strengere eisen toe als dat nodig is. Papyrus Groep Nederland richt zich bij de hele waardeketen op duurzaamheid en verwacht van zijn leveranciers en partners dat zij zich houden aan ons beleid en de principes met betrekking tot milieu en maatschappelijke verantwoordelijkheid. stimuleren duurzaamheid. Maatschappelijke verantwoordelijkheid Wij zijn voorstander van een ethische bedrijfsvoering bij al onze activiteiten. Wij respecteren en ondersteunen wereldwijd geaccepteerde mensenrechten en arbeidsrechten, en zorgen voor een gezonde en veilige werkomgeving voor al onze werknemers. Wij gedragen ons als verantwoordelijke buur en vervullen onze rol in de ondersteuning van maatschappelijke ontwikkelingen. Economische verantwoordelijkheid Wij dienen als onderneming niet alleen winstgevend te zijn, maar ook een aantrekkelijke en betrouwbare investering, werkgever, leverancier en zakenpartner. Wij trachten bij te dragen aan het economische welvaren van de samenlevingen waar wij actief zijn. Verantwoordelijkheid met betrekking tot het milieu Om het milieu zo min mogelijk te belasten, denken wij na over de levensduur van onze producten en gebruiken we doelmatige regeltechnieken. We maken efficient gebruik van grondstoffen, energie en andere hulpbronnen. We betrekken alleen producten uit legale en betrouwbare bronnen en 3

Papier en milieu Een kwestie van gezond verstand Eén van de belangrijkste kenmerken van een product is het milieuaspect. Vooral voor het produceren van, en de handel in, papier moet rekening gehouden worden met de bescherming van het milieu. Zo zijn er de laatste jaren een aantal milieucertificaten en labels in het leven geroepen die het ecologisch en duurzaam vervaardigen van papier vertegenwoordigen. De kwaliteits- en milieunormen, waarop ze berusten, dragen actief bij tot de bescherming van het milieu en waarborgen een duurzame vernieuwing van kostbare primaire grondstoffen. Naast de milieuaspecten, worden onze papiersoorten ook getest op ouderdomsweerstand (volgens hun DIN klasse) en wordt dit ook duidelijk weergegeven. Niettegenstaande onze moderne technologieën, blijft papier immers steeds een belangrijke ondersteuning voor wat betreft het bijhouden en archiveren van informatie. Wij garanderen dus eveneens een duurzame kwaliteit. Een stempel drukken de mentaliteit veranderen De toewijzing van een erkend label duidt op de typische ecologische eigenschappen van een product en toont duidelijk aan wat de bijdrage is tot de verbetering van de huidige stand van zaken van ons milieu. De milieulabels versnellen immers de technologische evolutie. De strenge criteria, waarop hun toewijzing berust, bevorderen toekomstgerichte innovaties en sporen aan tot het verder ontwikkelen van de reeds bereikte technische norm. 4

Papyrus drukt haar stempel op de bescherming van het milieu en duurzame ontwikkeling Op lange termijn nadenken De milieulabels die gebruikt worden in de papierindustrie zijn betrouwbaar en geven een duidelijke boodschap weer. Papyrus heeft zich dan ook tot doel gesteld om op lange termijn papiersoorten, die op een nauwgezette milieubewuste manier worden vervaardigd, te promoten en systematisch informatie te geven over hun eigenschappen. Mocht u hierover verdere vragen hebben, aarzel dan niet contact met ons op te nemen. Dit kan steeds via de gebruikelijke kanalen, email: papyrus.nl@papyrus.com of telefoon +31 88 65 65 222. Met deze folder willen wij u namelijk wegwijs maken, zodat ook u bij uw aankopen duidelijk de nadruk kan leggen op het milieuaspect. In deze folder kunt u dan ook een lijst terugvinden van de meest courante labels die toegekend kunnen worden aan bedrijven. Zo vindt u onder andere informatie terug over De Blauwe Engel, EMAS, ISO 14001, Carbon Footprint, EU Flower, Nordic Swan, ECF, TCF, FSC en PEFC. Het geeft een algemeen overzicht weer van de verschillende aspecten van deze labels. Gezien Papyrus zelf FSC en PEFC gecertificeerd is, en wij nauwgezet onze producten in functie van de bescherming van het milieu kiezen, getuigen wij van een verantwoord gebruik van onze primaire bronnen. 5

Beheren van de hulpbronnen Gerecycleerd papier In tegenstelling tot wat de meeste mensen denken, is de papier- en kartonindustrie één van de meest geavanceerde op het gebied van recycling. De papierindustrie in Europa zet vandaag reeds méér dan 58 % oud papier in als grondstof voor de productie en levert zodoende het bewijs mee te willen werken aan de verdere ontwikkeling van het recycleren van haar producten. De technologische vooruitgang betreffende ontinkting - of het nu een voorbehandeling met soda of via flotatiecellen is - heeft de fabrikanten toegelaten om een steeds groter percentage oud papier te gebruiken in hun basisgrondstoffen en zo sterke papiersoorten te ontwikkelen. Op deze wijze wordt de afvalberg steeds kleiner en worden de afvalstoffen terug opgenomen in het economische en commerciële circuit om als grondstof voor andere eindproducten ingezet te worden. Recycleren is echter niet zo eenvoudig: het is namelijk de laatste schakel in een hele reeks van activiteiten, zoals het terugwinnen, het sorteren en het bewerken, en hangt het ook af van de aard van de afvalstoffen. Volgens de zuiverheid en manier van sorteren van de grondstof, verkrijgt men papiersoorten die in witheid kunnen variëren. De gerecycleerde papiersoorten die op milieubewuste manier worden geproduceerd, worden o.a. voorzien van de milieulabels Blauwe Engel of FSC Recycled. De productie van deze gerecycleerde papiersoorten die zo n label dragen, worden zeer streng gecontroleerd. Het is vooral belangrijk dat de basisgrondstof afkomstig is van de terugwinning van oud papier (Post-Consumer-Waste), daar gerecycleerd papier ook kan vervaardigd worden met productieafval. Deze laatste voldoen echter niet aan de strenge criteria van de voornoemde milieulabels, omdat ze niet overeenstemmen met het basisidee van recycleren: namelijk, het opnieuw inzetten van oud papier, die de gehele gebruikscyclus heeft ondergaan. De gerecycleerde papiersoorten die een grote witheid hebben, komen eigenlijk niet overeen met het idee van recyclage en zijn doorgaans niet voorzien van een milieulabel. Vaak zijn het ook geen echte gerecycleerde papieren die afkomstig zijn van de terugwinning van oud papier, tenzij zij een grondige zuivering hebben ondergaan met behulp van additieven of optische witmakers die achteraf werden toegevoegd. 6

We zijn dus verplicht om het gebroken wit van gerecycleerd papier te aanvaarden, ofwel FSC gecertificeerd papier te gebruiken, dat gemaakt wordt van nieuwe vezels. Dat is wat de voornaamste milieuorganisaties aanbevelen. Het gerecycleerd papier zou in de mate van het mogelijke op korte afstanden vervoerd moeten worden, en daarom zou het afkomstig moeten zijn uit eigen land of uit een buurland. Ondanks de inspanningen van de industrie en de verbruikers, bestaan er reële grenzen aan de mogelijkheden van recyclage. De vezels kunnen slechts een aantal keer gebruikt worden, en het gebruik van een deel verse vezels in het productieproces is absoluut noodzakelijk om het papier al zijn eigenschappen te laten behouden. De vezels worden immers brozer en breken dus verder af bij elke bijkomende behandeling. Het is dus noodzakelijk om verse vezels toe te voegen, want zonder hen zou recyclage niet mogelijk zijn. De gerecycleerde vezels kunnen voor verschillende toepassingen gebruikt worden. Vooral voor verpakkingen of voor producten die een korte levensduur hebben (vb. kranten, stembrieven, actiefolders) zijn ze uitermate geschikt. Een brede waaier aan FSC papieren van hoge kwaliteit, biedt aan alle milieubewuste verbruikers een alternatief voor elk drukwerk en elke Office toepassing. 7

De Blauwe Engel Productielabels De Blauwe Engel is het eerste en het oudste milieulabel in de wereld, dat bestemd was voor producten en diensten. In de papiersector kan het enkel aan gerecycleerd papier toegekend worden. Het oudste milieulabel ter wereld De instelling van de Blauwe Engel werd in 1977 in Duitsland als instrument van de milieupolitiek in het leven geroepen. Dit instrument dat aangepast werd aan de markt en gebaseerd is op vrijwillige samenwerking, was bestemd om de positieve kenmerken van de verschillende producten te kunnen onderscheiden. Ongeveer 3600 producten en diensten onder verdeeld in 80 categorieën, zijn voorzien van de Blauwe Engel. Het label maakt het mogelijk om de milieuaspecten te versterken in de concurrentiestrijd en draagt ertoe bij om op beslissende wijze de verandering in de structuur van de economie te versnellen in de richting van duurzame ontwikkeling. vereisten op het gebied van bescherming, gezondheid en veiligheid op het werk, alsook voor wat betreft de toepasbaarheid op het gebruik ervan. Op het vlak van papier, betekent dit concreet: Dat de producten voor 100% moeten vervaardigd worden uit oud papier en volledig vrij moeten zijn van chemische producten, kleurstoffen en blekingsmiddelen die het milieu schade berokkenen. Dat de nadruk wordt gelegd op een zuinig gebruik van primaire grondstoffen, energieverbruik en het ecologisch verwijderen van productieafval. Duurzame criteria De Blauwe Engel wordt toegekend aan ecologische producten, die in hun geheel beantwoorden aan de strenge 8

EMAS ECO-Management and Audit Scheme Nu de milieukwesties talrijker en ingewikkelder worden, moet er naar andere manieren gezocht worden om ze op te lossen. Daar is een systematische aanpak voor nodig. EMAS, het Europese systeem voor milieubeheer en audit, is gemaakt voor ondernemingen en andere organisaties (waaronder de gemeenten) die op vrijwillige basis hun resultaten op het vlak van leefmilieu willen evalueren, beheren en verbeteren. Het systeem werd onlangs bijgewerkt en zijn toepassingsgebied werd uitgebreid, zodat het dichter bij de ISO 14001-norm komt te staan. Om zich bij het EMAS aan te sluiten, moet een organisatie: een milieu-analyse uitvoeren van haar activiteiten; een efficiënt milieubeheersysteem opstellen met de bedoeling de resultaten op het gebied van milieu te verbeteren, inclusief hun interne audit; een verklaring opstellen met betrekking tot de bereikte resultaten op het gebied van het milieu; haar milieubeheersysteem laten opvolgen en haar verklaring laten nakijken door een daartoe geaccrediteerde controleur; een inschrijvingsaanvraag indienen bij de bevoegde instanties. 9

Ecologische vooruitgang verzekeren ISO 14001 De systemen met betrekking tot het milieubeheer moeten de ondernemingen helpen om hun milieunormen regelmatig te verbeteren en te controleren. In 1996, heeft de Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO) van het Milieumanagement voor de eerste keer het begrip milieumanagement gedefinieerd: namelijk, een systeem dat tot doel heeft rekening te houden met de milieuaspecten tijdens de bedrijfswerkzaamheden en politieke beslissingen van een onderneming. Om daaraan te voldoen, werden bepaalde normen voor de registratie en evaluatie van belangrijke milieuproblemen gecreëerd. ISO 14001 legt de nadruk op de voortdurende verbetering van alle doelen die gesteld werden op het vlak van milieu. Alle belangrijke productieomgevingen van de leveranciers van Papyrus, zijn in het bezit van dit ISO 14001 certificaat. Zo beschrijft ISO de procedures om de negatieve impact op het milieu te vermijden. Als belangrijke norm in de volledige familie van ISO-normen, omvat ISO 14001 ( de internationale norm van milieumanagement ), de wereldwijd erkende vereisten van de systemen van milieubeheer binnen een onderneming. Zij legt de verschillende domeinen vast, zoals bijv. de milieubalansen en -indexen of de evaluatie van de prestaties die gedaan werden op milieuvlak. Bovendien stelt ze efficiënte instrumenten ter beschikking voor de controle van deze maatregelen. 10

Een gezond milieu Koolstofdioxide (CO2) Het milieu speelt een steeds belangrijkere rol in ons leven. Daar is alle reden toe. Een gezond milieu is immers van groot belang voor onze leefomgeving. Door menselijk handelen wordt onze natuurlijke leefomgeving in toenemende mate beïnvloed. Zo produceert de mensheid, globaal gezien, steeds meer CO2 (koolstofdioxide) en overige broeikasgassen. Dat versterkt het broeikaseffect: de opwarming van de aarde die het natuurlijke evenwicht op aarde verstoort. Aan de andere kant is koolstofdioxide ook noodzakelijk voor het leven op aarde. valt te denken aan het gebruik van duurzame energiebronnen, bijvoorbeeld zonne-energie. Andere mogelijkheden om de CO2- uitstoot te beperken, zijn het toepassen van brandstofbesparende technieken, het hergebruik van CO2 en methodes om CO2 op te slaan in de grond of in vaste stoffen. In Nederland en andere landen wordt hier momenteel hard aan gewerkt. Het is van groot belang dat we deze nieuwe technieken op grote schaal gaan gebruiken. Gevolgen van CO2 Het klimaatprobleem Door de uitstoot van CO2 neemt het broeikaseffect toe. De mens heeft de afgelopen honderd jaar veel gebruik gemaakt van fossiele brandstoffen. Door deze toename is er veel meer koolstofdioxide in de lucht terechtgekomen. De deken van gassen dat de warmte op aarde vasthoudt, wordt steeds dikker. Het klimaat over de hele wereld wordt daardoor warmer en ecosystemen dreigen te ontsporen. De gevolgen hiervan zijn onder andere droogte en een stijging van de zeespiegel. Terugdringen van de CO2-uitstoot Willen we iets tegen het broeikasprobleem doen, dan moeten we nieuwe methodes bedenken om CO2-uitstoot te voorkomen. Hierbij 11

Hoe komen we tot een oplossing Bio-energie Bio-energie is energie die is opgewekt uit plantaardig materiaal (biomassa). Veel biomassa is afval: denk bijvoorbeeld aan GFT-afval, snoeihout, oud papier, rioolwaterzuiveringsslib en baggerspecie. Een tweede categorie biomassa bestaat uit snelgroeiende bomen en planten die speciaal geteeld worden om energie te leveren, zoals olifantengras, populier en wilg. We spreken dan van energieteelt. Koeienmest, varkens of kippen wordt ook wel beschouwd als een vorm van bio-energie. Hoe wordt bio-energie opgewekt? Biomassa en -afval kunnen op veel verschillende manieren worden omgezet in bruikbare energievormen zoals elektriciteit, warmte en gasvormige of vloeibare brandstoffen ( bio-fuels genoemd). Om biomassa zo duurzaam mogelijk om te zetten in energie wordt meestal een warmtekrachtkoppeling gebruikt. Vergassing Bij vaste biomassa, zoals hout, duurt het veel langer voordat er biogas ontstaat dan bijvoorbeeld bij planten. Daarom wordt bij deze vaste biomassa een andere techniek toegepast, namelijk vergassing. Hier wordt het organische materiaal (hout) dermate hoog verhit dat er biogas vrij komt. Verbranding Verbranden is de meest toegepaste techniek voor het produceren van electriciteit. In kolencentrales wordt er bijgestookt met hout. De hierbij geproduceerde warmte wordt gebruikt als energiebron. De omzetting in energie kan op 3 verschillende manieren gebeuren: Vergisten Bij vergisting wordt het organisch afval in een afvalvergister gedaan. Aan het afval wordt warmte en vocht toegevoegd. Dit versnelt het vergistingsproces en daardoor komt er dus snel biogas vrij. 12

Carbon footprint De ecologische voetafdruk heeft als doel om op een zo makkelijke en begrijpbare wijze de impact van menselijke activiteiten op het ecosysteem en onze planeet weer te geven. In het algemeen wordt deze voetafdruk uitgedrukt in oppervlakte (bijv. in hectaren per persoon, of hectaren die door een stad of een land worden verbruikt, om aan de respectievelijke behoeften te voldoen). Deze oppervlakte staat voor een bepaalde hoeveelheid noodzakelijke hulpbronnen, en dit wordt berekend door middel van een omzettingssysteem. Meer bepaald wil dit zeggen dat de ecologische voetafdruk aangeeft welke bio-productieve oppervlakte er nodig is per persoon of per bevolking om de voornaamste hulpbronnen te produceren die door deze bevolking wordt verbruikt en die ook nodig is om het afval van deze bevolking te verwerken. De ecologische voetafdruk kan eveneens gebruikt worden om aan te geven in welke mate activiteiten zoals veeteelt of goudwinning, maar ook de productie van goederen zoals bv. auto s, computers of draagbare telefoons een invloed hebben op het milieu. Deze zogenaamde oppervlakte is virtueel, maar geeft toch een zeer concrete realiteit weer. Intuïtief begrijpt iedereen dat in een wereld die langzaam ten einde loopt, en waar de bevolking alsmaar toeneemt, deze voetafdruk des te groter wordt, en het ideaal van duurzame ontwikkeling steeds verder wegschuift. Dankzij de ecologische voetafdruk heeft ieder onder ons een idee van de grootte van de oppervlakte op deze planeet, die iedereen afzonderlijk gebruikt om te leven of te overleven. Deze voetafdruk is eigenlijk een globale kwalitatieve echter vereenvoudigde analyse van de impact van onze activiteiten, en wordt uitgedrukt in een index, die coherent is en die makkelijk te begrijpen is voor iedereen, ongeacht taal, leeftijd of cultuur. Daarom heeft deze index dan ook een vrij universeel karakter. Op die manier kan iedereen zijn ecologische voetafdruk berekenen en proberen deze te verminderen. 13

Carbon footprint of CO2-voetafdruk De CO2-voetafdruk wordt beschouwd als een onderdeel van het algemene begrip ecologische voetafdruk. Definitie van een CO2-voetafdruk Carbon footprint is een manier om te meten wat de impact is van de menselijke activiteiten op het milieu in termen van hoeveelheid gassen die geproduceerd worden en die het broeikaseffect vergroten. Dit wordt gemeten in eenheden koolstofdioxide (CO²). Deze carbon footprint is bestemd voor personen en organisaties om hen te helpen zich beter bewust te maken van de impact die zij hebben als persoon of organisatie met betrekking tot de opwarming van de aarde. Voor de producten De carbon footprint kan beschouwd worden als het geheel van CO2 en andere gassen die uitgestoten worden tijdens de volledige levenscyclus van een product of dienst, en die bijdragen tot het broeikaseffect. Normaal gezien wordt een carbon footprint in een equivalent van CO2 uitgedrukt (meestal in kilo s of in tonnage). De carbon footprint kan worden berekend via een analysemethode van de levenscyclus (ACV), of kan beperkt worden door de uitstoten, die rechtstreeks voortkomen uit het verbruik van fossiele brandstoffen, in beschouwing te nemen. Als persoon Een andere definitie voor de voetafdruk is de totale hoeveelheid koolstofdioxide die toegeschreven wordt aan de activiteiten van één persoon gedurende één jaar (in hoofdzaak wordt het energieverbruik in beschouwing genomen). Deze definitie maakt het mogelijk om een persoonlijke voetafdruk te berekenen met betrekking tot de opwarming van de aarde. De berekening van de koolstofvoetafdruk kan enerzijds enkel de rechtstreekse uitstoot in beschouwing nemen (typisch voorbeeld hiervan is de energie die gebruikt wordt in huizen en energie die gebruikt wordt tijdens het vervoer (inclusief het reizen met de wagen, vliegtuig, treinen en trams en andere publieke vervoermiddelen), of anderzijds eveneens de indirecte uitstoot in beschouwing nemen (dus ook de CO2- uitstoot ten gevolge van het goederen- en dienstenverbruik). Vermindering van de koolstofafdruk Wanneer men volgende maatregelen toepast, kan men de afdruk op efficiënte wijze verminderen: Evaluatie van de levenscyclus (ACV) om zeer nauwkeurig de CO2-balans te bepalen Identificatie van warme punten met betrekking tot het energieverbruik en CO2-uitstoot 14

Optimalisatie van energiedoeltreffendheid en bijgevolg het verminderen van CO2-uitstoot en andere uitstoten, die afkomstig zijn uit productieprocessen. Integratie van schone energie, bio-brandstoffen, enz. Identificatie van oplossingen met betrekking tot het neutraliseren van CO2-uitstootgassen, die niet geëlimineerd kunnen worden door energie besparende maatregelen te nemen. Jammer genoeg staan deze maatregelen niet garant om de beruchte stap, waarbij uiteindelijk CO2-uitstootgassen worden geneutraliseerd, te bereiken. Carbon offset Carbon offset is een conceptueel werktuig, dat een antwoord geeft op het begrip carbon footprint en CO2-uitstoot. Het is een systeem dat de uitstoot vermindert of compenseert door substitutie dankzij de deelname en investering in talrijke substitutieprojecten. Deze projecten zijn erop gericht om CO2-uitstoot te verminderen, zoals de oprichting van zonneenergieparken, windenergieparken of herbebossingparken. Kortom, om uw uitstoot te verminderen, kunt u ze eveneens compenseren door uw uitgestoten hoeveelheid CO2 terug te kopen... Kyoto-protocol, CO2-overeenkomst, en certificaten Zoals het wordt erkend op wetenschappelijke basis, houdt de koolstofdioxide-uitstoot in de lucht (en de uitstoot van andere broeikasgassen) bijna uitsluitend verband met de omzetting van energiefactoren, zoals aardgas, ruwe aardolie, enz. Het koolstofgehalte dat tijdens de omzetting naar energie vrijkomt, bereikt hierdoor de atmosfeer en wordt verantwoordelijk gesteld voor de opwarming van de aarde (bijv. de verandering van het klimaat) Het Kyoto-protocol stelt gerechtelijke doelstellingen en tijdschema s vast om de kraan met broeikasgassen in de industrielanden, die het Kyoto-protocol bekrachtigden, dicht te draaien. Alle lidstaten van de klimaatsconventie hebben als doelstelling de broeikasgassen in de atmosfeer zodanig te stabiliseren dat elke gevaarlijke verstoring van het klimatologische systeem wordt verhinderd. Zo verbinden ze zich ertoe om collectieve voorzorgsmaatregelen te treffen teneinde de oorzaken van klimatologische veranderingen te voorzien, te voorkomen of te verzachten om zo de schadelijke gevolgen te beperken. 15

Concreet houdt dit in dat alle landen verplicht zijn om een inventaris bij te houden waarin men de uitstoot van broeikasgassen publiceert, alsook nationale programma s uit te werken, te implementeren en te publiceren, waar aangegeven wordt welke maatregelen genomen worden om de klimatologische veranderingen te verminderen. Het Kyoto-protocol gaat een stapje verder, want het stelt een tijdschema voor, waarbinnen de uitstoot van de zes broeikasgassen die verantwoordelijk worden geacht voor de klimatologische opwarming de laatste vijftig jaar, moeten gereduceerd worden. Het protocol vermeldt de toezegging om in 38 industrielanden de uitstoot van gassen te verminderen, wat globaal gezien een vermindering inhoudt van 5.2 % CO2-uitstoot binnen dit en 2012 in vergelijking met de uitstoot van 1990. van toelating tot uitstoot, het gezamenlijk tewerk gaan en het mechanisme ter bevordering van schonere ontwikkeling. Deze moet de industrielanden in staat stellen te genieten van koolstofkredieten. Deze krijgen ze voor hun investeringen in schonere technologieën die ze gebruiken voor hun projecten ter vermindering van broeikasgassen, buiten hun geografische zone. Een aanpassingsfonds van de Wereldbank werd gecreëerd om projecten en programma s te financieren die betrekking hebben op de aanpassing van klimatologische veranderingen. Dit voor de landen die het protocol bekrachtigen. Theoretisch zijn het subsidiaire mechanismen, die dienen als een aanvulling op de nationale beleidsmaatregels. Deze werden genomen om de strijd tegen uitstoot aan te gaan, en een zekere flexibiliteit van het totale systeem te garanderen. De toezegging van de industrielanden is zeer ambitieus. Om de realisatie ervan te vergemakkelijken, voorziet het Kyoto-protocol voor deze landen, de mogelijkheid zich te beroepen op zogezegde flexibiliteitsmechanismen ter aanvulling van de beleidsregels en maatregelen die zij op nationaal niveau moeten uitvoeren. De nationale acties moeten een significant deel vormen van de inspanningen op het gebied van uitstootvermindering, daar het teruggrijpen naar de mechanismen binnen het protocol slechts ter ondersteuning is: namelijk, internationale uitwisseling 16

EU Flower Het Europees ecolabel, of de Bloem, is het label dat erkend wordt door alle landen van de Europese Unie, maar ook door Noorwegen, Liechtenstein en Ijsland. Dit label, dat in 1992 werd ingevoerd door een verordening van de EU, is geleidelijk aan aanvaard als referentie bij de steeds groter wordende groep van consumenten die milieuvriendelijkere producten willen kopen en op die manier willen bijdragen tot minder vervuiling. De doelstellingen van de Bloem zijn: Het aanzetten tot het ontwerpen, het produceren, het commercialiseren en het gebruiken van producten die minder schadelijk zijn voor het milieu tijdens hun hele levenscyclus. Het Europees ecolabel kan worden toegekend aan elke productcategorie, met uitzondering van voedingswaren, dranken en farmaceutische producten. Het Europees ecolabel richt zich tot alle spelers in de economie: enerzijds als informatiebron, waarbij het de verkoper en de koper vaak ook overheden in staat stelt met hun kennis van zaken voor de meest milieuvriendelijke oplossing te kiezen. Anderzijds is het voor de producenten een stimulans om scherper te concurreren. Deze twee aspecten zijn essentieel om de markt te laten evolueren ten gunste van de groene producten.. De verbruikers beter informeren over de gevolgen voor het milieu van de verschillende producten. Daarbij wordt rekening gehouden met de veiligheid van het product alsook van de werknemers, en worden de eigenschappen in beschouwing genomen, die het product geschikt maken voor gebruik. Het Europees ecolabel geeft, voor elke categorie van producten, aanleiding tot de opstelling van een lastenboek. Zodra dit lastenboek bij stemming is goedgekeurd, wordt het bekend gemaakt in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen. De producenten, fabrikanten of dienstverleners wiens producten of diensten aan deze criteria voldoen, kunnen aanspraak maken op dit label. 17

Een globaal milieuconcept De Noorse Zwaan (Nordic Swan) De Nordic Eco-labelling Board, afkomstig uit Scandinavië, houdt zich bezig met een algemene evaluatie van processen die betrekking hebben op de fabricatie van papieren die het label verkrijgen. Deze evaluatie begint bij de oorsprong van primaire grondstoffen en gaat tot het productieproces. De belasting op het milieu verminderen - een duurzame ontwikkeling garanderen Het verbruik van energie en water, alsook de schadelijke uitstoten, worden gemeten en geëvalueerd volgens een puntensysteem. Het is volgens deze criteria dat het Nordic Swan label wordt toegekend. Nordic Swan promoot de producten die het milieu zo weinig mogelijk verontreinigen en waarvan de fabricatieprocessen in hun geheel voldoen aan de hoge normen. Nordic Swan staat voor duurzame ecologische bosbouw en een gematigd gebruik van natuurlijke hulpbronnen, omwille van een minimale verontreiniging tijdens het productieproces en een vermindering van de afvalstoffen. het gebruik voor de productie van chemische producten die het milieu sparen, het verminderen van lozing van fosfor en componenten van zuren, het verminderen van uitstoot van zwavel en stikstofdioxide in de lucht, minder energieverbruik, het sorteren van de afvalstoffen, het verzekeren van de kwaliteit en de veiligheid van de omgeving. Promoten van innovatie Concreet betekent dit dat Nordic Swan volgende criteria handhaaft: het gebruik van hout dat afkomstig is van gecertificeerde bossen, 18

Resoluut op deze manier verdergaan Een keten van procedures die het milieu sparen Wat de papierproductie betreft, promoot Papyrus de papiersoorten die op een milieubewuste manier vervaardigd werden. Hierbij werd in het bijzonder rekening gehouden met de bescherming van water en CO2-uitstoot. TCF (Total Chlorine Free - volkomen zonder chloor) Deze papieren worden vervaardigd met cellulose die zonder chloor of chloorderivaten werden gebleekt. Deze manier van bleken sluit de aanwezigheid van AOX (absorbeerbare organische halogeenverbindingen) uit, die teruggevonden worden in het geloosde water zijn. De TCF papieren worden namelijk gebleekt met zuurstofverbindingen (bijv. waterstofperoxide) Dankzij de steeds meer ontwikkelde productiemethodes, is er zelfs vanuit het milieu oogpunt geen opmerkelijk verschil meer tussen TCF en ECF. Zonder optische witmakers Voor dit soort papier maakt men geen gebruik meer van optische witmakers die het UV-licht, dat niet zichtbaar is voor het menselijke oog, omzetten in zichtbaar licht. Met hun gebroken witte uitstraling verschaffen deze papieren een uiterst rustgevend leesgevoel. ECF (Elementary Chlorine Free - zonder elementaire chloor Deze papieren worden vervaardigd met cellulose, die gebleekt werden met chloorderivaten in plaats van met elementaire chloor. Dit blekingsproces zorgt ervoor dat het residuele water geen schadelijke stoffen bevat. Het elementair chloorvrij bleken van papier is een standaardprocedure geworden, die wereldwijd aanvaard is als een milieuvriendelijk proces. 19

De milieubescherming vanaf het begin FSC (Forest Stewardship Council)* *Raad voor verantwoord bosbeheer De bescherming van het milieu begint reeds bij de aanplanting van primaire grondstoffen, die steeds teruggroeien. De bossen in de hele wereld voorzien niet alleen economische grondstoffen, maar vormen vooral de natuurlijke leefruimte van een massa diersoorten en planten. Zij bepalen in zeer grote mate het klimaat van onze aarde. Een goed bosbeheer, dat gebaseerd is op algemeen erkende normen, is absoluut noodzakelijk om te voldoen aan deze milieucriteria. Het FSC systeem is het enige certificaat dat ondersteund wordt binnen alle belangrijke milieuorganisaties. Forest Stewardship Council Het FSC is een organisatie zonder winstoogmerk, die gesticht is in 1993 - één jaar na de Internationale Milieuconferentie in Rio. Het FSC wordt ondersteund door milieuorganisaties, sociale groepen en ondernemingen. Het zet zich in voor een verantwoord duurzaam bosbeheer en bevordert de handel in hout, dat op een sociale- en milieubewuste correcte manier wordt geproduceerd. Het bosbeleid wordt geëvalueerd, rekening houdend met de bijzonderheden per land. Het label is onderworpen aan strenge controles en betreft eveneens het geheel van de productieketen (Chain of Custody). Productieketen (Chain of Custody) Grondstoflabels Voordat een product het FSC label krijgt, moet de opspoorbaarheid gewaarborgd zijn vanaf zijn oorsprong. Dat betekent dat bedrijven die papier verwerken of handel drijven in papier, de gecertificeerde en niet-gecertificeerde producten systematisch van elkaar moeten scheiden. De feilloze opspoorbaarheid van een gelabeld product vanaf zijn gecertificeerde oorsprong is daarom een belangrijk kenmerk, dat essentieel is voor de geloofwaardigheid van FSC. De richtlijnen van FSC bepalen dat elke onderneming die eigenaar is van een product of die het verkoopt, FSC gecertificeerd moet zijn, zodat het afgewerkte product het FSC label mag dragen. Dit geldt ook voor zuiver commerciële ondernemingen die eenvoudigweg afgewerkte producten verdelen en die eigenaar zijn van hun goederen. De ondernemingen die hun afgewerkte producten direct aan een eindgebruiker (bijv. een detailhandel) aanbieden, dient echter niet gecertificeerd zijn. 20

De criteria van FSC Het succes van FSC steunt niet alleen op zeer strikte richtlijnen, maar wordt eveneens verklaard door het feit dat alle betrokken partijen (milieu, sociaal, economie) in het proces zijn betrokken en deelnemen aan de uitwerking van die normen. Deze normen die individueel voor elk land worden bepaald, steunen op tien principes en worden aangepast naargelang de lokale condities. Kort samengevat: Goed voor het milieu De stammen niet te kort afsnijden Geen synthetische chemische hulpproducten in het bos gebruiken De verscheidenheid van de soorten beschermen Goed voor de mens De rechten van arbeiders garanderen Beschermen van gezondheid en veiligheid op het werk Erkennen van traditionele exploitatierechten van het bos Goed voor de economie Efficiënt en milieubewust exploiteren van de producten van het bos Bosbeleid baseren op een planning op gemiddelde en lange termijn Promoten van een grote verscheidenheid aan producten Het FSC certificaat Een kredietsysteem verzekert dat de hoeveelheid producten die op de markt gebracht worden als zijnde FSC gecertificeerd, effectief beantwoordt aan de hoeveelheid primaire grondstoffen die gebruikt worden in het hele FSC productieproces. Naargelang de soort en de verhouding van de primaire grondstoffen, maakt FSC een onderscheid tussen vier groepen met eigen logo: 100% FSC Het product bevat uitsluitend hout dat afkomstig is van FSC gecertificeerde bossen. FSC Mixed Sources Het product bevat naast FSC gecertificeerde grondstoffen ook grondstoffen die afkomstig zijn van gecontroleerde bronnen. Het hout dat afkomstig is van illegale bronnen, zoals van illegale ontginning of geen attest heeft, wordt eveneens uitgesloten voor deze mengeling. FSC Mixed Recycled Naast de combinatie van grondstoffen die onder FSC Mixed Recycled vallen, bevatten deze producten ook een gecontroleerd percentage oud papier. FSC Recycling Indien het product uitsluitend vervaardigd werd uit gecontroleerd oud papier, komt het in aanmerking om het FSC Recycling label te verkrijgen. Met oud papier bedoelen we hier papier of karton dat reeds gebruikt werd (Post-Consumer-Waste). Het afval tijdens fabricatie wordt niet als gerecycleerde materie beschouwd. Meer informatie op www.fsc.org 21

PEFC (Programme for Endorsement of Forest Certification Schemes)* *Europees programma van gecertificeerde bossen Het PEFC proces is ontstaan op initiatief van Scandinavische, Franse, Oostenrijkse en Duitse boseigenaars, met de steun van de houtverwerkende sectoren. De belangrijkste doelstellingen zijn het duurzame bosbeheer in Europa toe te lichten en te verbeteren. Zowel FSC als PEFC zijn door overheid erkent als gelijkwaardige boscertificaten. Een label voor Europa Het PEFC label steunt op bepaalde vereisten die in 1993 in Helsinki gedefinieerd werden tijdens de Conferentie van de Europese Ministers, die verantwoordelijk zijn voor het Bosbeheer. De principes van het PEFC voor het duurzame bosbeheer zijn vergelijkbaar met die van het FSC. Gezien de regionale benadering, is het PEFC daarentegen efficiënter op het gebied van kosten en is het daarom eveneens toepasselijk voor de kleine familiale exploitaties. Een label voor de wereld Het PEFC staat open voor erkenning van andere systemen van boscertificatie in Europa en de wereld. Zover deze geloofwaardig, vrijwillig en transparant zijn. Wegens deze brede verspreiding, is de hoeveelheid PEFC gecertificeerd hout en papier duidelijk meer voorradig dan de FSC gecertificeerde hoeveelheden. 22

Gemaakt om lang mee te gaan De weerstand tegen veroudering van het papier De weerstand tegen veroudering volgens DIN ISO 9706 Deze internationale norm beschrijft de lange houdbaarheidsduur van de papieren in deze categorie. De vereisten van de DIN ISO 9706-norm overstijgen de vereisten van de DIN 6738-norm. Deskundigen kwalificeren de DIN ISO 9706 als de supernorm, omdat deze als doel heeft de papieren met onbeperkte levensduur te definiëren en te omvatten. De extra witte multifunctionele office papieren uit het gamma van Papyrus, werden allemaal getest volgens de 9706-norm. LDK 12-80: papiersoorten die een levensduur hebben van verschillende eeuwen LDK 24-85: papiersoorten die een levensduur hebben die voldoet aan de hoogste vereisten en kunnen gekwalificeerd worden als bestand tegen de veroudering De weerstand tegen veroudering volgens DIN 6738 Deze Duitse norm definieert de papieren, die ter ondersteuning van andere informatie, gebruikt worden om lang in een archief opgeslagen te blijven. Hun weerstand tegen veroudering wordt bepaald volgens de levensduur en ze worden als volgt ingedeeld: LDK 6-40: papiersoorten die een levensduur hebben van minstens 50 jaar LDK 6-70: papiersoorten die een levensduur hebben van minstens 100 jaar 23

NEN 2728 Vijf procent van het papier dat de overheid gebruikt, dient duurzaam gearchiveerd te worden en te voldoen aan de NEN- 2728 norm. Deze norm geeft eisen met betrekking tot kwaliteit, fysische eigenschappen en duurzaamheid van houtvrije papiersoorten voor administratieve toepassingen voor de Nederlandse overheidsorganen, voor zover het documenten betreft welke krachtens de Nederlandse archiefwetgeving voor blijvende bewaring in aanmerking komen. Deze norm is van toepassing op onbedrukt papier. Papier is een goede informatiedrager, maar niet altijd even goed bestand tegen veroudering. In de loop van de tijd ontstaan er problemen door uitdroging, directe UV-straling, invloed van vocht, inwerking van inkt, inwerking van toner, inwerking van de lijm etc. Het papier kan hierdoor uit elkaar vallen of geheel vergaan. Europees zijn deze eisen vastgelegd in de ISO 9706 norm. Nederland heeft deze norm echter aangescherpt en vastgelegd in de NEN-2728. De NEN-2728 stelt extra eisen t.a.v. de sterkte eigenschappen van papier na veroudering. De oorspronkelijke termijn was 100 jaar, maar onlangs verhoogd naar 250 jaar. 250 jaar is echter nog niet wetenschappelijk onderbouwd. De Nederlandse overheid heeft NEN-2728 gekoppeld aan de Regeling Duurzaamheid Archiefbescheiden. De regelingen Duurzaamheid Archiefbescheiden (2001) Archiefmaterialen waarvoor kwaliteitsnormen bestaan zijn: Papier, schrijf- en hechtmiddelen en verpakkingsmateriaal voor papier. Papier dat aan deze eisen moet voldoen wordt meestal uitvoerig getest door TNO. Binnen ons assortiment zijn onderstaande papiersoorten die voldoen aan de NEN-2728 norm: - Plano Superior - Plano Perfect 24