Carbon footprint rapportage 2017

Vergelijkbare documenten
Hoogwaardig en veelzijdig

Hoogwaardig en veelzijdig

Hoogwaardig en veelzijdig

Hoogwaardig en veelzijdig

Hoogwaardig en veelzijdig

Carbon Footprint Rapportage 2014

Carbon Footprint Rapportage 2016

Carbon Footprint Rapportage 2015

Carbon Footprint Rapportage 1e helft 2015

Carbon Footprint Rapportage 1e helft 2016

Carbon Footprint Rapportage 1e halfjaar 2014

Carbon Footprint Rapportage 2014

Carbon Footprint Rapportage 2012

Carbon Footprint. Rapportage 1 e halfjaar Versiedatum: 11 oktober B.2&5.B.1+2 Rapportage Carbon Footprint 1 e halfjaar van 11

Carbon Footprint Rapportage 2013

38,6. CO 2 (ton/jr) 2014

Periodieke rapportage 2016 H1

Carbon Footprint. Rapportage 1 e halfjaar Versiedatum: 15 november B.2&5.B.1+2 Rapportage Carbon Footprint 1 e halfjaar van 16

CO₂-nieuwsbrief. De directe emissie van CO₂ - vanuit scope 1 is gemeten en berekend als ton CO₂ -, 95% van de totale footprint.

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2014

Periodieke Rapportage 2 e helft 2016

Periodieke rapportage 2016 H2

Voortgangsrapportage Carbon Footprint eerste half jaar 2012

Periodieke rapportage e helft. N.C. Zwart Verhuur BV

Derde voortgangsrapportage CO2-emissiereductie.

Periodieke rapportage 2014

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 2013

De CO2 prestatieladder kent 3 scopes. Deze betreffend de uitstoot van CO2 als gevolg van de volgende activiteiten:

Periodieke rapportage 2015 H2. 20 januari 2016

Periodieke rapportage 2 e helft September 2016

Periodieke rapportage 2 e helft 2016

Aann. bedr. H. van Haarst B.V. Kanaalstraat 329 Enschede

Periodieke rapportage 2017 H1. November 2017

Periodieke rapportage 1 e helft 2015

Periodieke rapportage 2016 September 2016

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 2014

Periodieke rapportage e helft. N.C. Zwart Verhuur BV

Periodieke rapportage 1 e helft 2016

Periodieke rapportage 2015 H1 + H2

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2013

PERIODIEKE RAPPORTAGE 2015

Periodieke rapportage 2015 H1

Periodieke rapportage 2 e helft maart 2015 versie definitief

5.B.1_2 Voortgangsrapportage Review Co₂-emissies 2016 H1. Conform Co₂-prestatieladder B.1 met 2.A A A B.2

Periodieke rapportage 2017 H2

1 De directe en indirecte GHG-emissies 2017

Periodieke rapportage 2 de half jaar 2017

Periodieke rapportage 2 de half jaar 2016 Juni 2017

CO2-Emissie-inventaris

5.B.1_1 Voortgangsrapportage Review Co₂-emissies 2015 H1 + H2. Conform Co₂-prestatieladder B.1 met 2.A A A B.

Aann. bedr. H. van Haarst B.V. Kanaalstraat 329 Enschede

Periodieke rapportage 2016 H1

Periodieke rapportage H Peek Groep Versie: 1 september Periodieke rapportage H1 2016

Periodieke rapportage 2 de half jaar 2017

Periodieke rapportage 2014

Periodieke rapportage 1 e helft 2014

Energiemanagement plan

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2015

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2017

Jaarverslag Criteria. Conform niveau 3 op de CO2- prestatieladder 3.0 en ISO norm. Opgesteld door Paraaf. Datum Versie 2

Periodieke rapportage 2016 H2

CO2-Emissie-inventaris

Periodieke rapportage 2016 H1

Periodieke rapportage 1 ste half jaar 2017

Emissie-inventaris 2018

Groen-Punt Groep B.V.

Periodieke rapportage 1 ste half jaar 2017

CO2-footprint 2018 H1

5.B.1_1 Voortgangsrapportage Review Co₂-emissies 2016 H1 + H2. Conform Co₂-prestatieladder B.1 met 2.A A A B.

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 2016

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 2017

Opdrachtgever: Directie HKV lijn in water. 3.A.1 CO 2 -emissie inventaris eerste helft ten behoeve van de CO 2 -Prestatieladder

Periodieke rapportage 2016 H2. Juni 2017

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2016

Periodieke rapportage e helft. N.C. Zwart Verhuur BV

Groen-Punt Groep B.V.

CO2-Emissie-inventaris

CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 2017 CO 2 -EMISSIE INVENTARIS 3.A A B.2.

5.B.1_2 Voortgangsrapportage Review Co₂-emissies 2017 H1. Conform Co₂-prestatieladder B.1 met 2.A A A B.2

footprint 2018 CO2 footprint 2018 Opgesteld door: RM Vrijgave: MM Paraaf: Datum: Paraaf: 1.0 Versie: Datum: Status: Definitief

VolkerRail Holding CO2 Voortgangsrapportage H1 2017

Monitoring scope 1 en 2

CO 2 -Prestatieladder

CO 2 -Voortgangsrapportage 2016 Prins Bouw B.V.

CO 2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2016-H1. Periode: 1 januari t/m 30 juni 2016

Carbon footprint 2011

CO2-Prestatieladder Carbon Footprint rapportage ISO Wepro Group B.V.

Periodieke rapportage 2017 H1

Periodieke rapportage 2016 H1

Aann. bedr. H. van Haarst B.V. Kanaalstraat 329 Enschede

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 2010, 2011 en 2012

De voortgangsrapportage van CO 2 reductie Visscher Oldebroek Jaar 2015

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 2015

Hoofdstuk 4 beschrijft ons plan van aanpak, inclusief de te nemen maatregelen in het bedrijf en vervoer (3.B.1 van CO 2 -Prestatieladder).

Carbon Footprint 2e helft 2015 (referentiejaar = 2010)

Carbon Footprint 2014

CO 2 reductieplan: doelstellingen en voortgang Thales Transportation Systems 2 e half jaar 2015

3.C.1 Voortgangrapportage CO Ter Riele

Monitoring scope 1 en 2

Transcriptie:

Hoogwaardig en veelzijdig Carbon footprint rapportage 2017 Versiedatum: 28-03-2018

Inhoud Samenvatting... 3 Algemeen... 4 Emissies scope 1... 6 Emissies scope 2... 8 Emissies scope 3... 9 Emissies projecten/overhead... 10 Realisatie reductiedoelstellingen... 11 Carbon footprint rapportage 2017 2 12

Samenvatting Deze rapportage bevat een overzicht van de CO 2 uitstoot die is gerelateerd aan de bedrijfsactiviteiten van. In deze rapportage wordt de CO 2 emissie van 2017 vergeleken met 2015 en 2016. Het jaar 2016 is het nieuwe basisjaar Deze inventarisatie is onderverdeeld in 3 scopes, waarbij binnen deze scopes verschillende emissiebronnen worden onderkend. In onderstaande tabel is de emissie per bron weergegeven. Scope emissiebron 2015 2016 2017 ton CO 2 ton CO 2 ton CO 2 Scope 1 Gebruikte brandstof op de bedrijfslocatie 56,6 66,7 54,1 Zakelijk verkeer in personenauto s 124,1 128,7 133,6 Koudemiddelen airco s 0,0 0,0 0,0 Totaal scope 1 180,7 195,4 187,7 Scope 2 Elektriciteit 0,0 0,0 0,0 Zakelijk luchtverkeer 2,2 0,6 1,2 Totaal scope 2 2,2 0,6 1,2 Scope 3 Ingehuurd transport 90,1 76,4 79,9 Ingehuurde montagebussen 10,5 20,5 23,6 Woon-werkverkeer 25,9 24,4 26,0 Totaal scope 3 126,5 121,3 129,5 Totale emissie scope 1 t/m 3 309,4 317,3 318,4 De doelstelling voor 2017 is een reductie van 1% ten opzichte van het basisjaar 2016. In 2017 is een stijging van 0,3% gerealiseerd. Er is een besparing gerealiseerd in het verbruik van aardgas ten behoeve van verwarming. Daarentegen is er meer uitstoot gerealiseerd als gevolg van eigen auto s en ingehuurde transportmiddelen. In de volgende hoofdstukken wordt de emissie per scope nader onderbouwd en geanalyseerd. In vergelijking met het basisjaar 2008, waarin een totale CO2 emissie van 664,9 ton is gerealiseerd, ligt de uitstoot over 2017 meer dan 50% lager. In de komende jaren wil de uitstoot nog verder verminderen. Carbon footprint rapportage 2017 3 12

Algemeen Om de carbon footprint te bepalen zijn gegevens verzameld over alle soorten emissies, op basis van deze gegevens en de conversiefactoren zijn de hoeveelheden CO2- bepaald (kwantificering). Voor het vaststellen van de footprint zijn de conversiefactoren zoals vermeld op www.co2emissiefactoren.nl/. Alleen voor Acetyleen en Weldap waren op deze website geen emissiefactoren beschikbaar. Hiervoor zijn de conversiefactoren van de Milieubarometer / Stichting Stimular (https://www.milieubarometer.nl/) gebruikt. Er is geen gebruik gemaakt van biomassa en CO2 removels zijn niet van toepassing. Tot en met het jaar 2016 was het jaar 2008 het basisjaar. Het oude basisjaar werd niet meer als voldoende representatief gezien en is derhalve aangepast naar 2016. Tevens is vanaf dat jaar gewerkt met een nieuwe set aan reductiedoelstellingen en nieuwe opzet van de Carbon Footprint rapportage. Beschrijving bedrijf is actief in het inrichten van de (openbare) buitenruimte. De producten en projecten die het bedrijf realiseert hebben vaak een link met fietsen en/of openbaar vervoer. Hierbij moet bijvoorbeeld worden gedacht aan fietsparkeervoorzieningen en zitmeubilair, maar ook beglazingsconstructies zoals luifels en drooglopen en grotere staalconstructies als bruggen behoren tot het assortiment. Jan Kuipers Nunspeet is vaak van ontwerp tot en met montage bij een project betrokken. De omzet wordt voor het grootste deel gerealiseerd in Nederland. Daarnaast is ook actief in met name België, Duitsland en Frankrijk. De Organisational Boundary van betreft alleen de besloten vennootschap Jan Kuipers Nunspeet BV (KvK 08007090) en Jan Kuipers Beheersmaatschappij BV (KvK 08723322). Jan Kuipers Beheersmaatschappij BV Jan Kuipers Nunspeet BV Verantwoordelijkheid voor opstellen De verantwoordelijke persoon voor is M. van Brederode, algemeen directeur. Carbon footprint rapportage 2017 4 12

Onzekerheid Carbon Footprint In onderstaande tabel is een inschatting gemaakt van de onzekerheidsfactor van de emissie inventaris: Emissie Grondslag Onzekerheid Significantie Brandstofverbruik wagenpark Brandstofverbruik materieel Facturen leveranciers Op rapportage moment mogelijk grotere hoeveelheid voorraad dan gemiddeld tijdens andere rapportage momenten. Facturen leveranciers brandstoffen en oliën Op rapportage moment mogelijk grotere hoeveelheid voorraad dan gemiddeld tijdens andere rapportage momenten. Aardgas Meterstanden Geen Geen Lasgassen Facturen leveranciers Op rapportage moment mogelijk grotere hoeveelheid voorraad dan gemiddeld tijdens andere rapportage momenten. Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Verwaarloosbaar Elektriciteitsverbruik Meterstanden Geen Geen Vliegverkeer Op basis van de facturen zijn de gevlogen km bepaald. Mogelijk afwijking met daadwerkelijk gevlogen route Verwaarloosbaar Er zijn geen schattingen verricht dus de emissie inventaris kan als betrouwbaar gekenschetst worden. De enige onzekerheid die nog bestaat is dat er bij het samenstellen van de emissie inventaris onverhoopt nog en factuur of afrekening wordt gemist. Wij zien dit echter als niet significant. Daarbij is een inschatting of berekening hiervan niet zinvol te maken. Carbon footprint rapportage 2017 5 12

Emissies scope 1 Gasverbruik 2015 2016 2017 Verbruik aardgas op eigen bedrijfslocatie (in m 3 ) 28.101 33.111 26.753 Conversiefactor 1,884 1,884 1,884 CO 2 uitstoot aardgasverbruik (in tonnen) 52,9 62,4 50,4 Verbruik lasgassen (in m 3 ) 1.800 2.170 1.840 Conversiefactor *) 0,002 0,002 0,002 CO2 uitstoot lasgassen (in tonnen) 3,6 4,3 3,7 *) De conversiefactor voor lasgassen is de gemiddelde factor op basis van de verschillende gebruikte soorten en de bijbehorende conversiefactoren In 2017 is ongeveer 20% minder aardgas verbruikt dan in 2016. Dezelfde vermindering was ook in het eerste halfjaar van 2017 t.o.v. het eerste halfjaar van 2016 zichtbaar. Deels kan deze vermindering worden verklaard doordat het in 2017 warmer is geweest dan in 2016. Als gevolg hiervan hoefde minder gestookt te worden. Indien gekeken wordt naar het aantal gewogen graaddagen in 2017 (2.740), dan ligt dit ongeveer 6% lager dan het aantal gewogen graaddagen over 2016 (2.920). De temperatuur verklaart hiermee slechts een deel van het lagere gasverbruik. Een andere verklaring is het beter instellen van thermostaten en het toenemend gebruik van de pelletverbrandingsinstallatie. beschikt over 2 gasaansluitingen. Het verbruik in de productiehallen is met 14% afgenomen t.o.v. 2016, het verbruik in het kantoor is met 38% afgenomen t.o.v. 2016. Voor beide aansluitingen geldt dat de besparing in 2017 hoger is dan verwacht mag worden op basis van de ontwikkeling van de gewogen graaddagen. Het kantoor wordt deels verwarmd door middel van een pelletverbrandingsinstallatie. In 2017 zijn meer pellets verstookt dan in 2016, terwijl op basis van de gemiddelde temperatuur een daling verwacht zou worden. Dit betekent dat de verwarming van het kantoor voor een groter deel is gerealiseerd door middel van verbranding van pellets. Verbruik diesel 2015 2016 2017 Verbruik diesel door personenauto s (in liters) 10.262 10.803 14.263 Verbruik diesel door montagebussen (in liters) 23.255 22.957 22.324 Verbruik diesel totaal (in liters) 33.517 33.760 36.587 Conversiefactor 3,23 3,23 3,23 CO 2 uitstoot dieselverbruik (in tonnen) 108,3 109,0 118,2 Verbruik benzine 2015 2016 2017 Verbruik benzine door personenauto s (in liters) 5.555 6.974 5.540 Verbruik benzine door aggregaten (in liters) 206 226 89 Verbruik benzine totaal (in liters) 5.761 7.200 5.629 Conversiefactor 2,74 2,74 2,74 CO2 uitstoot benzineverbruik (in tonnen) 15,8 19,7 15,4 Carbon footprint rapportage 2017 6 12

De emissie als gevolg van het verbruik van diesel en benzine is licht toegenomen ten opzichte van het basisjaar 2016 (+3,8%). Deze stijging kan worden verklaard door mutaties in het wagenpark. In absolute omvang is het wagenpark over 2017 gelijk aan 2016, echter doordat er een uitbreiding heeft plaatsgevonden m.b.t. de buitendienst en een inkrimping van een auto die weinig kilometers maakt, zijn er gemiddeld per auto meer kilometers gemaakt.. Koudemiddelen in airco s 2015 2016 2017 Verbruik koudemiddelen (in liters) 0 0 0 Recapitulatie emissies scope 1 (in tonnen CO 2 ) 2015 2016 2017 Aardgas 52,9 62,4 50,4 Lasgassen 3,6 4,3 3,7 Diesel 108,3 109,0 118,2 Benzine 15,8 19,7 15,4 Koudemiddelen airco 0,0 0,0 0,0 Emissie scope 1 180,6 195,4 187,7 Carbon footprint rapportage 2017 7 12

Emissies scope 2 Elektra 2015 2016 2017 Verbruik elektriciteit (in kwh) 343.229 398.217 425.383 Conversiefactor 0,000 0,000 0,000 CO 2 uitstoot elektra (in tonnen) 0,0 0,0 0,0 Het elektraverbruik neemt wederom toe ten opzichte van het voorgaande jaar. Een belangrijke oorzaak hiervoor is de investering in het machinepark (lasrobots). Hierdoor is sprake van een verschuiving van mankracht naar machinekracht en dus meer verbruik van elektriciteit. De elektriciteit die wordt ingekocht is groene stroom op basis van Nederlandse wind. De hierbij behorende conversiefactor is 0, hetgeen inhoudt dat het elektraverbruik geen CO 2 emissie met zich meebrengt. Zakelijk luchtverkeer 2015 2016 2017 Aantal afgelegde reizigerskilometers 8.191 2.588 4.196 Conversiefactor *) 0,269 0,232 0,286 CO 2 uitstoot vliegverkeer (in tonnen) 2,2 0,6 1,2 *) De conversiefactor voor reizigerskilometers is de gemiddelde factor op basis van de verschillende categorieën reizen (afstanden) en de bijbehorende conversiefactoren De uitstoot in scope 2 bestaat uitsluitend uit vliegreizen. Hiervan is slechts incidenteel sprake. Op basis hiervan, en het feit dat deze scope slechts fractioneel bijdraagt aan de totale CO 2 emissie, blijft een nadere analyse hier achterwege. Recapitulatie emissies scope 2 (in tonnen CO 2 ) 2015 2016 2017 Elektra 0,0 0,0 0,0 Zakelijk luchtverkeer 2,2 0,6 1,2 Emissie scope 2 2,2 0,6 1,2 Carbon footprint rapportage 2017 8 12

Emissies scope 3 Ingehuurd transport 2015 2016 2017 Dieselverbruik 28.158 23.660 24.747 Conversiefactor 3,23 3,23 3,23 CO 2 uitstoot ingehuurd transport (in tonnen) 90,1 76,4 79,9 De uitstoot is ten opzichte van het basisjaar met 4,6% toegenomen. Dit is te verklaren doordat er meer omzet is gerealiseerd in 2017 dan in 2016. Een logisch gevolg hiervan is, dat er ook meer transportbewegingen plaatsvinden. Relatief gezien is de uitstoot van ingehuurd transport lager dan in het basisjaar 2016. Ingehuurde montagebedrijven 2015 2016 2017 Benaderd dieselverbruik 3.257 6.357 7.313 Conversiefactor 3,23 3,23 3,23 CO 2 uitstoot ingehuurde montagebedrijven (in tonnen) 10,5 20,5 23,6 De stijging van de emissie door ingehuurde montagebedrijven hangt samen met de daling van de uitstoot door eigen auto s (montagebussen). Doordat meer montagewerk is uitbesteed, is er sprake van een verschuiving van scope 1 naar scope 3. Daarnaast is er meer omzet gerealiseerd, waardoor het verbruik door ingehuurde montagebussen meer dan evenredig stijgt (omzetgroei wordt in meer door ingehuurde montageploegen gerealiseerd dan door eigen ploegen). Woon-werkverkeer 2015 2016 2017 Afgelegde autokilometers 117.602 111.020 118.180 Conversiefactor *) 0,22 0,22 0,22 CO 2 uitstoot woon-werkverkeer (in tonnen) 25,9 24,4 26,0 *) de conversiefactor is een benadering die is gebaseerd op het gemiddeld veronderstelde verbruik en het soort brandstof De uitstoot door woon-werkverkeer is slechts beperkt beïnvloedbaar door. Waar mogelijk wordt hiermee in het aannemen van nieuw personeel rekening gehouden. Daarnaast wordt het gebruik van fiets en openbaar vervoer voor woon-werk verkeer gestimuleerd. Recapitulatie emissies scope 3 (in tonnen CO 2 ) 2015 2016 2017 Ingehuurd transport 90,1 76,4 79,9 Ingehuurde montagebedrijven 10,5 20,5 23,6 Woon-werkverkeer 25,9 24,4 26,0 Emissie scope 3 126,5 121,3 129,5 Carbon footprint rapportage 2017 9 12

Emissies projecten/overhead In onderstaand overzicht is weergegeven welk deel van de totale CO 2 emissie toewijsbaar is aan projecten en welk deel betrekking heeft op overhead. Scope en subcategorie Projecten Overhead Totaal Scope 1 Aardgas 43,4 7,0 50,4 Lasgassen 3,7 0,0 3,7 Zakelijk verkeer 72,1 61,3 133,4 Brandstof aggregaten 0,2 0,0 0,2 Koudemiddelen 0,0 0,0 0,0 Scope 2 Elektra (toewijzing o.b.v. m 2 kantoor/productie 0,0 0,0 0,0 Zakelijk vliegverkeer 0,0 1,2 1,2 Zakelijk verkeer met privéauto s 0,0 0,0 0,0 Scope 3 Ingehuurd transport 79,9 0,0 79,9 Ingehuurde montagebedrijven 23,6 0,0 23,6 Woon-werkverkeer 0,0 26,0 26,0 Totaal 222,9 95,5 318,4 Jaar Projecten Overhead Totaal 2016 227,6 89,7 317,3 2017 222,9 95,5 318,4 In het jaar 2017 zijn twee projecten van toepassing waarbij een gunningsvoordeel (fictieve korting door CO2-prestatieladder certificering, niveau 5). Deze twee projecten representeren 12,5% van de omzet van. Dit betekent dat 12,5% van de aan projecten toewijsbare CO2-uitstoot aan het gunningsvoordeel kan worden toegewezen. Dit betreft 27,9 ton CO2. Jaar Projecten algemeen Met gunningsvoordeel Totaal projecten 2017 195,2 27,9 222,6 Carbon footprint rapportage 2017 10 12

Realisatie reductiedoelstellingen Scope 1 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 Dynamische inregeling gebouwbeheersysteem 0,4 0,4 0,4 0,3 0,2 0,1 Nieuwe gebouwen CO 2 neutraal (natuurlijk moment) Wagenpark zuiniger (personenauto s) 1 1 1 1 1 1 1 1 Montagebussen zuiniger 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 Rijgedrag beïnvloeden (online cursus) 0,5 0,1 0,3 0,1 Totaal scope 1 195,4 2,4 2 1,9 1,8 2 1,7 1,5 1,5 Scope 2 Dynamische inregeling gebouwbeheersysteem Nieuwe gebouwen CO 2 neutraal (natuurlijk moment) Inventarisatie verbruik machinepark Totaal scope 2 0,6 0 0 0 0 0 0 0 0 Scope 3 Woon-werkverkeer 12 0,1 0,1 0,1 0,2 0,1 0,1 0,1 0,2 Ingehuurde montagebussen 0,2 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 Ingehuurd transport 0,4 0,4 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 Totaal scope 3 121,3 0,7 0,7 0,4 0,5 0,4 0,4 0,4 0,5 Totaal 317,3 3,1 2,7 2,3 2,3 2,4 2,1 1,9 2 Doelstelling 317,3 314,2 311,5 309,2 306,9 304,5 302,4 300,5 298,5 Carbon footprint rapportage 2017 11 12

In onderstaand overzicht zijn de reductiedoelstellingen voor de periode 2017-2024 opgenomen. In onderstaande grafiek is de gerealiseerde uitstoot gerelateerd aan de doelstelling. 350,00 Voortgang CO 2 reductie 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00-2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 1e halfjaar 2e halfjaar doelstelling De gerealiseerde uitstoot in 2017 ligt 1% boven de doelstelling. In het eerste halfjaar is een kleine besparing gerealiseerd ten opzichte van 2017, terwijl in het tweede halfjaar de uitstoot wat hoger was. De stijging wordt met name veroorzaakt door toename van CO2 in scope 3. In scope 1 is de CO2 uitstoot in 2017 verminderd ten opzichte van 2016. In scope 2 is de uitstoot weliswaar gestegen, maar dit is marginaal en wordt alleen veroorzaakt door toename in vliegreizen. In scope 3 zit in 2017 de grootste stijging. Deze CO2 uitstoot ligt grotendeels buiten onze invloedsfeer in verband met uitbesteding van deze diensten. Carbon footprint rapportage 2017 12 12