CIRCULAIRE NR:11 Februari 2011
Van de redactie Internet is niet meer uit onze samenleving weg te denken. Meestal gebruiken we dit voor onze mail. Denk hierbij aan de wekelijkse schaakberichten van Eip Janssen. Ook kun je onze schitterende website bekijken op http://www.decirkelede.nl Je kunt echter ook schaken via internet. Hierover vertelt Jan Pijkeren. Hij dingt ook mee naar de schoonheidsprijs met een mooie combinatie. Ben Zee vertelt hoe hij ademloos toekeek bij een partij die naast hem werd gespeeld. Ook vertelt hij wat Abba en schaken met elkaar gemeen hebben. Daar hoort ook een schaakstelling bij. Wit begint en offert van elk soort stuk waarover de koning beschikt in volgorde van belangrijkheid (dame, toren, loper, paard) een exemplaar en geeft daarna mat. Voorwaar een voorbeeld van de overwinning van de geest op de materie. Verder kunt u in dit nummer van de Circulaire uw antwoorden vergelijken met de antwoorden van Martijn Bakker bij de partij Capablanca Fonaroff. Hoe u uw tegenstander via een achterste lijn combinatie kunt verschalken, kunt u ook in dit nummer lezen. In maart willen we weer een circulaire laten uitkomen. Uw stellingen voor de schoonheidsprijs of andere kopij graag vóór 27 februari naar t-smit@hetnet.nl Veel leesplezier. Tom Smit
COLOFON Voorzitter : Wedstrijdleider : Secretaris : Penningmeester : Jeugdzaken : Ere-lid : Lid van Verdienste : Redactie Circulaire : Jan Blokpoel (611038, janblokpoel@simpc.nl) Eip Janssen (612138, e.janssen1@chello.nl) Tom Pronk (634499, tpronk@xs4all.nl) Martijn Bakker (06-49370002, martijnbakker1@live.nl) Ben Verduyn (617912, ben0@hetnet.nl) Anton Ebskamp Ben Zee Tom Smit (616570, t-smit@hetnet.nl) Correspondentieadres: Doddendaal 31, 6715 JV Ede
SNEL SCHAKEN Ik wil het in deze bijdrage nadrukkelijk niet hebben over snelschaken (in 5 minuten potjes of in de tijdnoodfase). Het gaat mij om het snel spelen, met name in de beginfase van de partij. Wat dat betreft heb ik mij verbaasd over de partij tussen Dick Wenning en Eip Janssen in de 11 e ronde van de interne competitie. Ik zat naast beide heren en speelde tegen Martien Rood. Af en toe wierp ik een blik op het bord van mijn buren. Ik kon mijn ogen niet geloven. Al na enkele zetten stond het bord in vuur en vlam. Dat kan gebeuren. Dick Wenning speelde met wit het Koningsgambiet heel avontuurlijk, waarop Eip Janssen creatief reageerde. Gebiologeerd keek ik naar de verrichtingen van Dick en Eip. Op een gegeven moment had ik voor mijn eigen partij nauwelijks meer aandacht en dat terwijl tijd voor mij niet onbelangrijk is. Wat voor mij frusterend was, was het feit dat beide heren in sneltreinvaart hun zetten uitvoerden. Onnavolgbaar! Ben ik nu zo dom of zijn zo slim dacht ik op een gegeven moment? Gelet op het feit dat ik beiden regelmatig heb kunnen verslaan kwam ik tot de conclusie dat ik deze vraag negatief kon beantwoorden. Hier was wat anders aan de hand. Hier werd een vorm van Russische roulette gespeeld. Nauwelijks had Dick een zet in een uiterst ingewikkelde stelling uitgevoerd of de hand van Eip zweefde boven het bord om wat te gaan doen. Opmerkelijk, gelet ook op het feit dat onze wedstrijdleider bij het begin van de Open Hof Bokaal nog opgeroepen had om tijdens de partijen de rust te bewaren en niet al te snel te spelen. Ik was getuige van een adembenemend schouwspel. Het leek wel een voetbalpartij, waarbij iedereen voor de bal speelt en het na een kwartier 5-5 staat. Maar na enige tijd was de orkaan uit geraasd. Dick en Eip verzonken opeens in diep gepeins. En ik kon me weer op mijn eigen partij concentreren. De stelling bij Eip en Dick bood na alle turbulentie gelijke kansen. Dick Wenning besliste de partij uiteindelijk in zijn voordeel. Eip en Dick gingen over tot de orde van de dag. Geen woord over de fase waarin beiden op hol waren geslagen! Wetende dat dit alles heel betrekkelijk is, zou ik beide heren toch willen verzoeken voor de volgende digitale nieuwsbrief een uitgebreide analyse te geven van hun partij. Het liefst daarbij met de verbruikte tijd per zet, opdat de leden van De Cirkel een indruk kunnen krijgen van de wonderbaarlijke zettenreeks in deze gedenkwaardige partij Ben Zee
Internet club-competitie Zoals sommigen van jullie al weten, beschikt De Cirkel sinds een tijdje over een heus internetschaakteam. Afgelopen jaar begon de KNSB met deze competitie, waarbij clubs in teams van 4 tegen elkaar uitkomen vanachter de computer. De partijen, met een bedenktijd van 3 minuten en 3 extra seconden per zet, worden via het programma Playchess gespeeld. Vorig jaar kwamen Martijn Bakker, Albert Bootsman, Eip Janssen en Jan Pijkeren voor De Cirkel uit. In een spelersveld van 14 teams werden we bijna letterlijk onder de voet gelopen. Van teams als SV De Toren, DSC Delft en Premove-Baronnen verloren we met duidelijke cijfers. Meerdere malen gingen we zelfs met 2-14 of 1-15 de boot in. Toch konden we onze gelijken vinden: de match tegen SV Spijkenisse werd een zenuwslopende krachtmeting, die uiteindelijk uitkwam op een mooie 8-8 gelijkspel. Tegen Osse Schaakvereniging wisten we zelfs te winnen met 10-6, waardoor we als een-na-laatste, maar met opgeheven hoofden het strijdveld konden verlaten. Dit (internet)schaakjaar begon voor ons gelukkig een heel stuk beter: de eerste wedstrijd werd onverwachts gewonnen van het sterke OSV 1. Onze gelederen waren namelijk flink versterkt sinds vorig jaar: we mochten Tom Pronk en Thomas Slijper verwelkomen en hoewel we met pijn in ons hart afscheid hebben moeten nemen van Martijn Bakker (en de ijdele hoop koesteren dat hij ooit terugkeert), zijn we er toch goed op vooruit gegaan. Snelschaakliefhebber Albert Bootsman is natuurlijk ook weer van de partij, en onze wedstrijdleider Eip staat paraat als reserve. Met dit team mochten we daarna tegen de kampioen van vorig jaar: BSG Bussum. Genadeloos werden we aan de kant geschoven, maar tegen spelers met een gemiddelde rating van 2268(!!) mogen we bijna trots zijn op de 1,5-14,5 uitslag! De meest recente wedstrijd was tegen HSV De Eenhoorn II, gemiddelde rating 2060. Het verlies met 3,5-12,5 was misschien pijnlijk, maar te verwachten. Deze maand spelen we tegen Oosten-Toren (2041). Een verlies mag voor de hand liggen, maar oordeel niet te vlug: De Cirkel kan onverwacht uit de hoek komen! Jan Pijkeren P.S. Lijkt u dit wat, schaken voor De Cirkel vanuit uw bureaustoel? Of wil u er gewoon iets meer over weten? Mail janpijkeren@gmail.com of kijk zelf op: www.schaakbond.nl/internetschaak/clubcompetitie.
Amateurs in actie, de Cirkel had ook spelers in Wijk aan Zee
SCHEURKALENDER SCHAKEN Eind 2010 heb ik een scheurkalender 2011 bij New in Chess aangeschaft. Elke dag biedt de kalender een nieuw verhaal, een ander feit of een aansprekende anekdote. De kalender is er voor alle schakers: de goede, de minder goede en de beginnende. Want om deze kalender te waarderen is niet de vaardigheid in het spel belangrijk, maar de liefde ervoor en die delen al die schakende Nederlanders, aldus de uitgevers. We zitten inmiddels al weer ver in januari. Bij wijze van illustratie geef ik voor de aardigheid het stukje op 12 januari 2011. Ik citeer. De vraag op 12 januari is: Wat heeft de Zweedse popgroep Abba met schaken te maken? Jan Timman trainde voeger vaak terwijl de muziek van Abba uit zijn luidsprekers rolde. Niet omdat hij die zo mooi vond maar juist om tegenovergestelde reden: als hij zijn concentratie kon bewaren onder die voor hem vreselijke klanken, was hij ook bestand tegen de ergste afleidingen die een schaker tijdens zijn partij kon ontmoeten. Maar dit antwoord was niet de bedoeling van de vraag, Abba heeft nog veel duidelijker connecties met het schaakspel. Twee van haar leden, Benny Andersson en Björn Ulvaeus zijn met de Engelse componist Tim Rice verantwoordelijk voor de musical Chess, die de driehoeksrelatie tussen een Amerikaanse wereldschaakkampioen, zijn geliefde en een Russische opponent tot onderwerp had. In deze musical wordt op een groot scherm een partij vertoond tussen beide spelers die eindigt in een fantastische combinatie. In werkelijkheid was deze zettenreeks ooit gespeeld in een onofficiële partij van de sterke Estse schaker Paul Schmidt. Of dit moois daadwerkelijk ooit zo op het bord is verschenen of dat naderhand enigszins met de stukken is gemanipuleerd doet niet ter zake: de combinatie blijft wonderschoon.
Wit begint en wint (9 zetten, niet zuinig zijn met materiaal!) Oplossing: 1. De3-h6+, Kg7xh6 2. h5xg6+, Kh6-g5 3. Th1-h5+, Kg5xh5 4. f3-f4+, Pd4xe2 5. Pd5-f6+, Kh5-h6 6. Tb1-h1+, Kh6-g7 7. Pf6-e8+, Tf8xe8 8. Th1xh7+, Kg7-f6 9. Th7xf7 mat Ben Zee
De onderste rij. Vaak denk je dat de koning goed staat achter pionnen met de bescherming van 1 of 2 torens op de onderste rij. Dat is niet altijd het geval en er is niets erger voor een schaker dan mat achter de paaltjes. Dit heb ik zelf onlangs ondervonden. Hoog tijd dus om daar wat aandacht aan te besteden. Ik heb over dit thema een paar combinaties geselecteerd en ook in de rubriek Opgaven vindt u stellingen die met een onderste rij - combinatie opgelost kunnen worden. In onderstaande stelling kan wit mat geven als de zwarte dame weg is. Dit wetend, is het plan makkelijk, maar de uitvoering wat lastiger. Adams Torre Wit aan zet wint. 1. Dg4, Db5 (op Td8 volgt Dd7: en de toren kan niet terugnemen wegens mat). 2. Dc4, Dd7 3. Dc7!, Db5 4. a4, Da4: 5. Te4, Db5 6. Db7: Een voorbeeld waarbij de zware stukken op de onderste rij naast het voorkomen van mat achter de paaltjes nog een andere taak hebben, vind u in onderstaand diagram. De toren moet de loper op b7 dekken en (moeilijker te zien) de dame moet paard f6 dekken. Aljechin Freeman (blind simultaan!) Wit aan zet wint. 1.Lb7:, Tb7: Nu is de onderste rij alleen beschermd door de dame en beide paarden 2. Lf6:, Df6: (of gf6:, 3. Dh6, Df8 4. Te8 en na De8: is het met Dg7 mat) 3. Te8+, Pf8 4. Ph6+, Dh6: 5. Tf8:+, Kf8: 6. Kf8: Dd8 mat.
Nu 2 stellingen waarbij zowel wit als zwart uit moeten kijken voor mat achter de paaltjes en de verliezer denkt te winnen (zoals ons dat ook zo vaak overkomt). Allereerst Fischer tegen Sherwin: Wit begint en wint. 1. Tf7:, Tc1+ 2. Df1!! en wit wint. U en ik zouden 2. Tf1+ gespeeld hebben, maar na Kh8 3. Ta8, Ta8: 4. La8:, Df4! is het uit. Nu een stelling van Bernstein tegen Capablanca: Kan wit Pc3: spelen? Bernstein speelde 1. Pc3:,Tc3: 2.Tc3:, Pc3: 3.Tc3:, in de veronderstelling dat zwart niet op damewinst kan spelen met Db1+ 4. Df1, Td1 wegens 5. Tc8 mat. Capablanca bracht na de afruil echter het schitterende dameoffer 3., Db2 en wit kon opgeven. Tom Smit Bron: H.Bouwmeester: Prisma schaakboek 2 en 3.
Partij Capablanca Fonaroff met vragen en antwoorden. 1, e4,e5 2. Pf3,Pc6 3. Lb5,Pf6 4. 0-0,d6 5. d4,ld7 6. Pc3,Le7 Vraag 1: Leg uit in woorden waarom strategisch gezien Pc3 beter is dan d5. 1 Wit heeft een ontwikkelingvoorsprong. d5 zorgt voor een gesloten centrum waarbij wit geen gebruik kan maken van zijn ontwikkelingvoorsprong 7. Te1,ed4: 8. Pd4:,Pd4: 9. Dd4:,Lb5: 10.Pb5:,0-0 11.Dc3,c6 Vraag 2: Dc3 is een erg sterke zet van wit. Welke 3 redenen zijn er voor wit om zijn Dame te spelen en hem te zetten op het veld c3? 2 Ten eerste heeft de dame op de derde rij meer mobiliteit dankzij het ruimtevoordeel en kan hierdoor makkelijk naar beide flanken. Ten tweede kan wits paard nu via d4 naar f5 waar hij erg mooi staat. En ten derde heeft wit gekozen voor c3 omdat hij de voorgaande twee redenen bereikt met een tempo door het aanvallen van c7 waar zwart nu eerst op moet anticiperen. 12.Pd4,Pd7 13.Pf5,Lf6 14.Dg3,Pe5 Vraag 3: Zwart speelt Pe5. Leg uit waarom Le5 niet goed is in 3 zetten? 3 Er volgt 15 f4 Lf6 16 Le3 Lb2 17 Tad1. d6 pion valt en de zwarte stukken werken net zo goed samen als het hedendaagse Ajax. (Sic! Redactie) 15. Lf4,Dc7 16.Tad1, Tad8 Vraag 4: Wit begint op zet 17 een prachtige combinatie van 6 zetten waarna zwart opgeeft. Een tip: de zwartspeler speelde op zet 18 geen Da5! Bij deze opgave hoef je daar dus niet naar te kijken, anders wordt het te complex. Er volgde in de wedstrijd een prachtig toneelstuk. 17 Td6! Td6 18 Le5 Td1 19 Td1 Le5 20 Ph6+ Kh8 21 De5 De5 22 Pf7+ Er volgt of mat of wit staat een paard en twee pionnen voor. Prachtig!
Met 18 Le5 Da5 had zwart beter spel gekregen. 19Lc3 Lc3 20 bc3 Tg6 21 Pe7+ Kh8 22 Pg6+ hg6 23 Dd6 en wit zou een pion voorstaan in een moeilijke stelling. Vraag 5: Wanneer wit deze combinatie niet ziet op zet 17, kan hij ook een strategisch plan kiezen waarbij hij zwarts belangrijkste verdediger probeert af te ruilen om zodoende een sterke aanval te krijgen. Geef de 4 zetten aan die wit zou kunnen doen om dit voor elkaar te krijgen. 5 Zwarts loper is de verdediger. Als deze geruild kan worden kan wits aanval doorgaan. Het goede plan is 17 h4 g6 18 h5 Tfe8 19 Lg5 Lg5 20 Dg5 waarna wit een sterke aanval heeft. Voor de leukigheid nog even een soort van cijfer voor je prestatie: 0 vragen goed Prestatierating <1400 1 vraag goed Prestatierating: 1500 2 vragen goed Prestatierating: 1700 3 vragen goed Prestatierating:1800 4 vragen goed Prestatierating: 1900 5 vragen goed Prestatierating:>2000 Martijn Bakker
SCHOONHEIDSWEDSTRIJD Stelling 4 Jan Pijkeren Hans van de Weteringh interne competitie Materiaal gezien staat het nog gelijk, maar het mag duidelijk zijn dat wit hier beter staat. Opdracht: Wit aan zet. Vind de beste zet die wit in deze stelling heeft. Hierbij de analyse van Jan: Oplossing: 1.Pe6! 1.... Lxe6? 2.Tgxe7+ Kd8 Wit wint hier met 3.Txe6 een vol stuk, maar volgens Fritz is 3.Lxc5 zelfs mat in 9! 1.... Lf6 2.Pc7+ Kd8 3.Pxa8 Lxg7 4.Lxc5 Zie onderstaand:
Nu staat het nog gelijk, maar de zwarte toren staat aangevallen, terwijl deze de loper op f7 moet blijven dekken. Zwart probeert nog: 4.... Kc8 5.Tc7+ Kb8 6.Lxf8 Lxf8 7.Txf7 Ld6 8. Pb6 en wit staat een volle toren voor. Andere mogelijkheden zoals 1.Txe7+ en 1.Lxc5 zijn ook winnend, maar moeilijker: Na 1.Txe7+ Kxe7 2.Lxc5+ Kf6 3.Lxf8 Txf8 4.Txf7+ Txf7 5.Pxf7 Kxf7 (zie 3e diagram) zijn alle stukken afgeruild en staat wit een gezonde pion voor. Na 6. f3 of 6.f4 kan wit op zijn gemak de pluspion verzilveren. Als wit vanuit het eerste diagram 1.Lxc5 speelt, volgt 1.... Lxc5 2.Pxf7 en heeft wit zijn stuk met pionwinst terug, maar het witte paard is nu zó sterk, dat Fritz 2.... Txf7 als beste zet voor zwart ziet. Want na bijvoorbeeld: 2.... Ld4, om de witte toren aan te vallen, verliest zwart direct na 3.Pd6+ Kd8 4.Td7 mat.
Opgaven Eerst de oplossingen van de vorige keer. Opgave 5. 1. Pe2 en dan afhankelijk van wat zwart doet 2. Tg3 mat of Th2 mat. Opgave 6. 1. Ke4 en na Ka1 2. Ld4 mat en na Kc1 2. Pd3 mat en na Ka3 2. Pc4 mat en na Kc3 2. Pa4 mat. Opgave 7. 1. Ta5 en dan afhankelijk van het antwoord 2. Ld2 mat of 2. Da4 mat. Opgave 8. 1. Db8. na Tb8: is het mat met Lb8: en na Tb1: is het mat met Lg3. Opgave 9 Opgave 10 Zwart aan zet wint Zwart aan zet wint. (mat in 4) Opgave 11 Opgave 12 Zwart aan zet wint. Wit aan zet wint Auteurs dank voor uw bijdrage!