Kijk eens wat eronder zit! Vermogensverdeling en afronden Vragen over blok 3? Terugkoppeling c.q. vragen over kinderalimentatie en partneralimentatieberekening? 1
Blok 4 vermogensverdeling Wat zou jij nog behandeld willen hebben in dit laatste blok Programma dag 7 en 8 Terugblik alimentatie Vermogensverdeling Eigen woning Pensioenen Opstellen documenten Indienen rechtbank Raad voor Rechtsbijstand Nazorg 2
Verzwijgingsartikel Verzwijgt men bewust bepaalde gegevens, dan heeft men kans, indien achteraf blijkt dat er bewust is verzwegen, (alle) rechten te verspelen Art. 3:194 lid 2 BW De juridische vermogensverdeling De relatievorm De onderling gemaakte afspraken (voorwaarden) De peildatum van de samenstelling van het vermogen 3
Relatievorm Stap 1 Wat is de relatievorm? Gehuwd volgens de wet Geregistreerd partner volgens de wet Samenwonend!!!!!!!!!! Stap2; Met of zonder voorwaarden? Gemeenschap van goederen Huidig stelsel boek 1 BW Titel 7 Omvat alle goederen en schulden van echtgenoten bij aanvang van het huwelijk (boedelmenging) en Die tijdens de gemeenschap zijn verkregen 4
Gemeenschap van goederen Gehuwd Standaard Gemeenschap van goederen tot 1 januari 2018 Of Opmaken huwelijkse voorwaarden Geregistreerd partnerschap (zonder voorwaarden of met voorwaarden) Samenwonen (zonder contract, met Notarieel samenlevings contract) Huidig stelsel boek 1 BW Titel 7 Uitzonderingen gemeenschap Privé goederen Erfenissen en schenkingen onder uitsluitingsclausule Verknochte goederen en schulden Pensioenrechten die vallen onder de Wet Pensioenverevening en Pensioen Wet 5
Wat komt o.a. niet voor vermogensverdeling in aanmerking Verknocht: Geld of goederen die direct gehecht zijn aan de persoon, bijvoorbeeld een schadeloosstelling na ongeval, waarbij de uitkering bedoeld is voor levensonderhoud Of ontslagvergoeding (arrest 24 juni 2016 H.R. ondergebracht in Stamrecht BV) Verknochtheid: Waarbij onderscheidt te maken is dat de goederen bij een persoon kunnen behoren, maar de waarde wel in de gemeenschap zal worden verdeeld Uitsluitingsclausule In verkrijging bij een schenking of testament is bepaald dat de schenking of erfenis alleen toekomt aan degene wie dit is toegewezen: Bij: testament Bij schenking op papier: Schenkingsakte Dit is ook genoeg indien dit op een bankoverschrijving is vermeld. 6
De betalingen en de tenaamstelling van de goederen Bepalend is na te gaan aan wie de goederen zijn geleverd En wie de goederen (voor meer dan 50%)heeft betaald Zaaksvervanging; bijvoorbeeld voor geld van een bankrekening wordt een woning gekocht. Waardering privé goederen Voor 1 januari 2012 kenden we de nominalteitsleer - het geïnvesteerde nominale bedrag blijft privé Vanaf 1 januari 2012 de beleggingsleer - het geïnvesteerde ingebrachte bedrag blijft met rendement ( positief of negatief) privé 7
Wet beperking gemeenschap van goederen Wijziging huwelijksgoederenrecht Wanneer 1 januari 2018 Alleen voor nieuwe huwelijken Dan kennen we dus het huwelijksgoederenrecht voor 1 januari 2018 en na 1 januari 2018 Doel wetswijziging Dat alleen het vermogen dat tijdens het huwelijk wordt verworven valt in de beperkte gemeenschap dus Voorhuwelijksvermogen zullen niet meer van rechtswege door boedelmenging overgaan in de huwelijkse gemeenschap en ook erfenissen en schenkingen vallen straks niet meer van rechtswege in de huwelijkse gemeenschap 8
In de praktijk na 2018 Er kunnen grote verschillen ontstaan tussen het huidige en nieuwe stelsel Bij het nieuwe stelsel zullen de privévermogens relatief groter zijn en de kans is groot dat er gedurende het huwelijk meer kans is op boedelmenging tussen privé en gemeenschap en discussie over de vergoedingsrechten Wel of geen voorwaarden opmaken Opnemen insluitingsclausule Bewijsvermoeden; privé vermogen aantoonbaar maken (geldt niet voor schulden of te wel schuldeisers mogen niet benadeeld worden) Wat te doen met inkomsten uit onderneming Belangrijk: uitvoeren van een goede administratie 9
Let op Is er voor het huwelijk al sprake van een gemeenschappelijk vermogen Is er van het voorhuwelijkse vermogen ook een administratie bijgehouden en opgemaakt Is er nog steeds behoefte aan het opstellen van huwelijkse voorwaarden of zelfs meer behoefte Is men bekend met de insluitingsclausule bij schenken en erven Huwelijkse voorwaarden Overeenkomst waarbij de vermogensrechtelijke gevolgen van het huwelijk worden geregeld Altijd opgemaakt door een notaris (notariële akte) Voorafgaande (of tijdens) het wettelijke huwelijk of geregistreerd partnerschap Schulden en vermogen behoort bij degene die het (juridisch) in bezit heeft Voorwaarden hebben werking als het vermogen van iedere partner apart wordt geadministreerd Zaaksvervanging 10
Vormen huwelijkse voorwaarden Het gemeenschap stelsel: Ook als er bijv. sprake is van een beperkte gemeenschap Het verreken stelsel: Periodiek en finaal verrekenbeding: Periodiek: Verrekening (gemeenschappelijk) per periode vaak een (boek)jaar Finaal: Verrekenen de vermogensbestanddelen aan het eind van een huwelijk, alsof zij gehuwd waren in gemeenschap van goederen. Voorwaarden: Vormen van de onderling gemaakte afspraken De koude uitsluiting Periodiek verrekenbeding Finaal verrekenbeding Beperkte gemeenschap 11
Periodiek verrekenbeding Beide echtgenoten genieten in gelijke mate van de vermogensgroei door het niet gebruikte inkomen Vermogensoverheveling gedurende het huwelijk mogelijk zonder dat er sprake is van een gift Ieder een zelfstandig bestuur kan voeren over zijn/ haar vermogen Veilig stellen vermogen van schuldeisers Bij niet periodiek verrekenen kan men stellen dat: men gehuwd was in gemeenschap van goederen, mits ieder zijn/haar vermogen niet is na te trekken Mediation gesprek Mediator gaat gesprek aan over de te bespreken onderwerpen Gebruik (eventueel) de flip-over Structureer de te bespreken onderwerpen 12
Onderhandelen Harvard Methode Win Win De koek vergroten Inventariseer de onderwerpen (belangen) hoe meer onderwerpen, hoeveel meer kans dat ieder krijgt wat hij hebben wil Oefening (plenair) Schrijf zoveel mogelijk onderwerpen op welke behoren bij het verdelen van de goederen, vermogen, etc., Benoem van de eerdere opgestelde lijst, op welke wijze goederen gewaardeerd kunnen worden 13
Onderdelen vermogen Eigen woning, tweede woning Auto, motor, caravan, boot Spaar- en beleggingsrekeningen Opties Spaarloonregelingen Schulden Polissen levensverzekeringen Vervolg Polissen lijfrenteverzekeringen Rechten uit onderneming Aanslagen, dan wel teruggaven belastingen Inboedel goederen: Antiek Sieraden Schilderijen 14
Waarde Economische waarde Dagwaarde Vrije verkoopwaarde Taxatiewaarde Premievrije waarde Afkoopwaarde Wat de gek ervoor geeft Wanneer geleverd Feitelijke inbezitstelling (art. 3.90 lid 1 BW) Notariële akte van levering (art. 2.196 BW) 15
Aanvraag ontbinding huwelijkse gemeenschap en peildatum juridische vermogensverdeling vanaf 1 januari 2012 Op het moment van indiening van het verzoek bij de rechtbank tot scheiding Art. 1:164 BW vergoeding van schade aan de andere partner: Als andere partner nadien schulden heeft gemaakt Goederen van de gemeenschap heeft verspild Rechtshandelingen zonder toestemming echtgenoot heeft verricht Verhaalsrecht schuldeisers na indienen van de scheiding Na ontbinding blijven de echtgenoten beiden in zijn geheel aansprakelijk voor ontstane schulden die in de gemeenschap vallen. 16
Verdeling; Gemeenschap van goederen Ieder heeft de helft in eigendom Gelijkelijk verdelen Overbedeling = schenking????? Waarde en goederen De waarde van de goederen wordt gelijkelijk verdeeld Sommige goederen zijn en blijven eigendom, bijvoorbeeld aandelen van een BV, polissen op naam van verzekeringsnemer of sieraden Echter, waarde kan wel verdeeld worden! 17
Inboedel Vraag: Hoe kunnen partijen hun inboedel verdelen Wie kent voorbeelden uit de praktijk Zou je de inboedelgoederen wel of niet waarderen Wie kent voorbeelden uit de praktijk Wet schuldsanering Waar rekening mee te houden??? Let op: Wanneer één van beiden gebruik gaat maken van de Wet schuldsanering, dan kunnen de schuldeisers de schulden nog steeds blijven verhalen op de ander 18
Casus Mark en Belinda Maak met de groep een verdeling van de casus mark en belinda De eigen woning: Juridisch Register goed, door notaris in te schrijven in een register. Wie heeft het eigendom? Wat is de eigendomsverhouding? 19
De eigen woning: Fiscaal De woning moet de belastingplichtige, anders dan tijdelijk, tot het hoofdverblijf dienen De woning zal de belastingplichtige ter beschikking moeten staan op grond van het eigendomsrecht Fiscaal: Eigenwoningregeling Box 1 werk en woning Rente en andere kosten die samenhangen met een lening voor de eigen woning zijn aftrekbaar van het inkomen in Box 1 Fiscaal aftrekbaar op basis van de eigendomsverhouding bij ieder van de partners Toerekening rente en kosten aan partners op basis van een vrij te kiezen verhouding Bij fiscaal partnerschap 20
Fiscaal partner Gehuwd of geregistreerd partner Samenwoners ingeschreven op hetzelfde adres Notarieel samenlevingscontract Samen Erkend kind Gezamenlijke woning Samen ingeschreven voor (nabestaanden)pensioen Renteaftrek Alleen voor de Box 1 lening Rente voor verwerving, onderhoud en verbetering van de eigen woning Na 01-01-2013 annuïteiten aflossing voor nieuwe of verhoging van hypotheken, wil de hypotheekrente nog aftrekbaar zijn Wat betekend dit bij echtscheiding Max. 30 jaar rente aftrek na aangaan van de lening, regeling is ingegaan vanaf 1 januari 2001 21
Eigen woning en echtscheiding de echtscheidingsregeling? (art. 3.111 lid 4 Wet IB2001). Deze is exact 2 jaar van toepassing, nadat de belastingplichtige de woning heeft verlaten, (zich op een ander adres heeft ingeschreven) indien de (ex-)partner de woning nog steeds als hoofdverblijf bewoont. De hypotheekrenteaftrek bij scheiding ieder voor de helft eigenaar De belastingdienst ziet hypotheek als 50% schuld voor de één en 50% schuld voor de ander Op basis van de eigendomsverhoudingen: Nog 2 jaar renteaftrek voor degene die de woning heeft verlaten Ieder betaalt de helft van de rente, wil deze fiscaal aftrekbaar zijn Mogelijkheid: benoemen als afspraak in het convenant In het jaar van scheiden opteren voor het fiscaal partnerschap Na het jaar heeft ieder zijn eigen renteaftrek 22
3 Mogelijkheden bij scheiden 1. Partner 1 koopt de woning en neemt de gehele hypotheek over 2. Partner 2 koopt de woning en neemt de gehele hypotheek over 3. Woning wordt verkocht aan een derde Wat te doen? Wat te doen? Waarde verklaring of Taxatierapport? Inzichtelijk maken: Eigenaarslasten Gebruikerslasten 23
Bewonen Onderzoeken wie de woning wil en kan overnemen? Oftewel de hypotheek kan overnemen, in samenspraak met bestaande hypotheekverstrekker Let op: Nationale Hypotheek Garantie Wie krijgt het gebruikersrecht? Slachtoffer of dader Afspraken maken of de niet-gebruiker nog in de gemeenschappelijke woning mag komen Budgetteren Laat ieder van de partijen zijn kosten inzichtelijk maken voordat er tijdelijke afspraken worden gemaakt Welke kosten blijven gemeenschappelijk tot definitiever verkoop of overdracht van de woning Welke kosten heeft ieder van de partijen voor zich zelf 24
verdelen Eigenaarslasten Benoem de eigenaarslasten; Rente, aflossing, bijbehorende kosten aflossingsen risicoverzekering, opstalverzekering, eigenaarslasten gemeentelijke heffingen.. Komen voor rekening van de eigenaren Benoem de gebruikerslasten Energielasten, telefoon, gebruikerslasten gemeentelijke heffingen, inboedelverzekering.. Eigenaarslasten Stel ieder de helft van de woning in eigendom: Partner 1 heeft dan de helft van het eigenwoningforfait en de helft van de renteaftrek Partner 2 heeft de helft van het eigenwoningforfait en de helft van de renteaftrek Fiscaal partnerschap zorgt ervoor dat de renteaftrek terugkomt bij de meest verdienende oftewel degene die het hoogst belastbare inkomen heeft Alleen nog mogelijk in het jaar van scheiden of wanneer men beide nog in de woning woont 25
Let op; waar kan het fout gaan Als degene die de woning heeft verlaten de eigenaarslasten blijft betalen Als degene die de woning heeft verlaten en de 2 jaarstermijn is verstreken, de eigenaarslasten blijft betalen (geen rente aftrek meer) Daar waar geen van beiden meer in de woning wonen of daar gebruik van maken, dan gaat de woning naar box 3 en geldt er geen 2 jaarstermijn Renteaftrek van hypothecaire schulden Rente aftrek max 30 jaar na 2001 Hypotheek kan niet geheel worden ingelost na verkoop woning Ieder heeft dan de helft van de schuld Rente van die schuld voortvloeiende uit de eigen woning is dan nog 15 jaar aftrekbaar. Kan meegefinancierd worden bij de aanvraag Nationale Hypotheek Garantie bij een nieuwe hypotheek? 26
Verkoop woning met schuld Bij verkoop woning met een restant schuld zal de hypotheekverstrekker toestemming moeten geven Idem als er sprake is van Nationale Hypotheek Garantie Bij toestemming zal hypotheekverstrekker voorstel moeten doen over de aflossingswijze van de restant schuld De verdeling van de woning Ingeval van gemeenschap van goederen of beperkte gemeenschap? Dan is elke partner voor 50% eigenaar van de woning Bij scheiding zal (moet) de bank één van de expartners ontslaan uit zijn of haar hoofdelijke aansprakelijkheid Hiervoor gelden dezelfde regels als voor het verstrekken van een nieuwe hypotheek. Vanaf 01 januari 2013. 27
Nieuwe aflossingsregels Vanaf 1 januari 2013: Een nieuwe aflossingsvrije hypotheek mag niet hoger zijn dan 50% van de woning De hypotheek aangegaan na 01-01-2013 moet binnen 30 jaar worden afgelost (annuïtair of lineair) Normen inkomen behoorlijk aangescherpt, er mag minder geld geleend worden Een nieuwe hypotheek oversluiten mag alleen nog als de nieuwe hypotheek niet hoger is dan de oude hypotheek Bij overdracht na de scheiding aan één van de partijen Eigendomsverhouding 100% Eigenwoningforfait 100% voor eigenaar Renteaftrek 100% voor eigenaar, mits voldaan aan de afslossingseis van 01-01-2012 28
Voorbeeld 1 in de relatie Belasting tarief partij 1 = 50% Belastingtarief partij 2 = 30% Stel; Fiscaal partner Jaarlijkse rente stel 16.000,= Belasting teruggaaf stel 8.000,= Rente aftrek hoogste belasting tarief Netto last 8.000,= 2 Jaar regeling bij echtscheiding Één van beide eigenaren heeft de woning verlaten, dan Eigendomsverhouding 50-50% Eigenwoningforfait ieder de helft Renteaftrek ieder de helft 29
Voorbeeld 2: rente aftrek 2 jaarsregeling Belasting tarief partij 1 = 50% Belastingtarief partij 2 = 30% Partij 1 is verhuisd naar andere woning Geen fiscaal partner meer Jaarlijkse rente 16.000,= Partij 1 50% van 8.000,= maakt 4.000,= Partij 2 30% van 8.000,= maakt 2.400,= Netto last 9.600,= Na 2 jaar heeft partij 1 geen renteaftrek meer Belastingtarief partij 1 = 50% Belastingtarief partij 2 = 30% Partij 1 is verhuisd naar andere eigen woning Geen fiscaal partner Jaarlijkse rente 16.000,= Partij 1 geen aftrek meer = 0% van 8.000,= 0,= Partij 2 = 30% van 8.000,= maakt 2.400,= Netto last 13.600,= 30
Stel: partij 2 heeft de woning verlaten, na 2 jaar en heeft geen renteaftrek meer Belasting tarief partij 1 =man 50% Belastingtarief partij 2 = vrouw 30% Partij 2 is verhuisd naar andere eigen woning Geen fiscaal partner Jaarlijkse rente 16.000,= Partij 1 = 50% van 8.000,= maakt 4.000,= Partij 2 geen rente aftrek meer = 0% van 8.000,= 0,= Netto last 12.000,= Voorbeeld 3; Na 2 jaar periode echtscheiding Eigendomsverhouding 50-50% Eigenwoningforfait blijver 50% Renteaftrek blijver 50% Eigenwoningforfait vertrekker als alimentatie Renteaftrek vertrekker nihil Is dit te compenseren als alimentatie!!! 31
Stel alle eigenaarslasten bij één van de partijen Benoemen in convenant Stel partij A blijft in de woning wonen: Partij A heeft het recht van bewonen voor een duur van maximaal 2 jaar nadat partij B is verhuisd naar een eigen woonadres. Partij B zal zijn aandeel in de rentelasten voldoen, evenzo zal partij B namens partij A ook haar aandeel in de rentelasten voldoen, waardoor zijn betaling namens partij A door hen beiden zal worden aangemerkt worden als een onderhoudsverplichting. Samenvatting netto lasten In jaar van scheiding en fiscaal partnerschap, netto 8.000,= Gedurende 2 jaar na verlaten woning, netto 9.600,= Na 2 jaar partij 1 heeft de woning verlaten, netto 13.600,= Na 2 jaar partij 2 heeft de woning verlaten, netto 12.000,= 32
Samenvatting netto lasten Stel geen van beiden woont meer in de woning en de woning is nog niet verkocht Dan gaat de woning fiscaal naar box 3 en is er geen rente aftrek meer Nationale Hypotheek Garantie Verplicht één van de eigenaren eerst na te gaan of die de hypotheek alleen kan betalen Indien geen van partijen de hypotheek kan betalen, dan verkoop aan een derde Goedkeuring hypotheekverstrekker en NHG 33
Eigen woning en kapitaalverzekering eigen woning (KEW) Kapitaalverzekering eigen woning of paarrekening eigen woning of Beleggingsrekening eigen woning Bij scheiding toe te delen ieder voor de helft? Bij verkoop woning bij scheiding wel of niet inlossen (voordelen/nadelen). Kan fiscaal geruisloos Lijfrente of stamrecht Netto contante waarde meenemen in de vermogensverdeling (vaak afkoopwaarde) Is een bruto bedrag waarover nog belasting afgedragen moet worden Minus latente belastingclaim, gebruikelijk 30% Let op: Afkopen lijfrentepolis kan fiscale gevolgen met zich meebrengen 34
Afronding www.mijnpensioenoverzicht.nl Raad voor Rechtsbijstand Opstellen ouderschapsplan Opstellen convenant Indienen Rechtbank Notaris: Akte van verdeling Nazorg: Gezag, pensioen,.. Pensioen en AOW 35
Algemene Ouderdoms Wet Overheidsvoorziening Basis voorziening Opbouw van 15 65 jaar 50 jaar elk jaar 2% opbouw = 100% uitkering U kunt uw AOW-leeftijd berekenen op Rijksoverheid.nl. Bent u geboren na 1954? Dan is uw AOW-leeftijd 67 jaar en 3 maanden. Of dit is later. Vanaf 2022 hangt de AOW-leeftijd namelijk af van hoe oud mensen gemiddeld worden. AOW Vanaf 2022 wordt de AOW-leeftijd gekoppeld aan de levensverwachting die levensverwachting minder snel stijgt dan in voorgaande jaren. In 2023 zal de AOW-leeftijd daarom gelijk zijn aan die in 2022: 67 jaar en drie maanden. 36
Pensioen www.mijnpensioenoverzicht.nl Neem een overzicht mee van jouw pensioenoverzicht Inloggen met je DigiD Pensioen Vanaf 1 januari 2007 Pensioen Wet Wet Pensioen verevening 1 mei 1995 Boon van Loon arrest De scheiding heeft plaatsgevonden tussen 27 november 1981 en 1 mei 1995 Het arrest Boon van Loon volgt het zgn vermogen principe of te wel de jaarlijkse pensioen uitkering is een opgespaard bedrag, wat tot uitkering komt op pensioenleeftijd 37
Arrest Boon van Loon De scheiding heeft plaatsgevonden tussen 27 november 1981 en 1 mei 1995 Het ouderdomspensioen en het nabestaandenpensioen moeten tussen beide expartners worden verdeeld (men stelde dat pensioen vermogen is) Alleen verdeling als er tijdens het huwelijk sprake was van gemeenschap van goederen Beide partners hebben ook recht op het pensioen dat voor het huwelijk is opgebouwd Wanneer is er sprake van pensioen We spreken van pensioen daar waar sprake is van een werkgevers- en werknemersverhouding Pensioen beschouwt men NIET als vermogen en wordt dus nooit in de vermogensverdeling betrokken. Let op : Lijfrente (zgn privé pensioen) is geen pensioen, hoort dus thuis in de vermogensverdeling 38
Mogelijkheden Oudedag Pensioen Wet pensioenverevening Standaard verevening Afwijkende percentage verevening Conversie Afstand doen van de wet pensioen verevening Voor iedere partner en elke regeling kan een andere mogelijkheid worden gekozen De Pensioen Wet In deze wet staat: Een beschrijving van de taken en verantwoordelijkheden van de werkgever, werknemer en pensioenuitvoerder, in relatie tot het pensioen De verschillende onderdelen van de wet in het kader van de echtscheiding 39
Wetten betrekking op pensioen Wet pensioen verevening heeft betrekking op het oudedagspensioen Pensioen Wet heeft betrekking op het nabestaandenpensioen Stel; Pensioen Wet Nabestaanden Pensioen als in de huwelijkse/partnerschap voorwaarden de Wet Pensioen verevening ter zijde is gesteld of bij scheiding dit zo in het convenant is opgenomen, blijft er altijd wel een nabestaanden uitkering beschikbaar 40
Pensioen Wet Nabestaanden Pensioen Stel; als in het samenlevingscontract opgenomen is dat voor de samenwonende partner een nabestaanden uitkering beschikbaar, moet deze wel aangemeld zijn bij het pensioenfonds en Bij verbreken samenwoning afgemeld worden bij het pensioenfonds, belangrijk kan zijn dat dit vermeld wordt in het einde relatie convenant. Pensioen Wet Nabestaanden Pensioen Mogelijkheid 1 Opbouw nabestaande pensioen is er sprake van een tijds evenredige aanspraak; Inleg van de premie wordt jaarlijks gereserveerd voor uitbetaling tijds evenredige aanspraak. Er bestaat dan een gereserveerde aanspraak 41
Pensioen Wet Nabestaanden Pensioen Optie 2 Jaarlijkse benodigde premie/koopsom wordt betaald, voor het verzekeren van de tijdsevenredige aanspraak. Er wordt niets gereserveerd en de nabestaanden aanspraak is na de scheiding niet meer aanwezig. Vaak kan en wordt gerepareerd door een deel van de opgebouwde aanspraak van het oudedagspensioen te reserveren De Wet Pensioen Verevening bij scheiden De echtscheiding heeft plaats gevonden na 30 april 1995 Alleen van toepassing voor gehuwden en geregistreerde partners Ook bij huwelijkse voorwaarden een verdeling van het ouderdomspensioen Kan wel bij huwelijkse voorwaarden worden uitgesloten Een pensioenfonds is verantwoordelijk voor de uitbetaling van het pensioen, mits aanmelding binnen 2 jaar na. 42
Wet Pensioenverevening Wettelijke echtscheidingsregeling op (01-05-1995) Voorwaarde (er is sprake van): Echtscheiding of verbreken geregistreerd partnerschap Scheiding van tafel en bed Verdeling ongeacht huwelijkse goederenregime Dus te verdelen pensioenjaren = huwelijkse jaren Wet Pensioenverevening Partijen krijgen recht op uitbetaling deel: Binnen 2 jaar na tijdstip scheiding moet via het formulier melding worden gedaan. Er bestaat dan jegens de verzekeraar recht op uitbetaling Verzekeraar is actief, echter pas nadat formulier is ontvangen en de kosten zijn betaald De Wet VPS bepaalt namelijk dat een pensioen niet wordt verevend als het voorwaardelijk pensioen lager is dan 467,88 (2017 ) zie art. 3, lid 3. 43
Het pensioenoverzicht www.mijnpensioenoverzicht.nl Pensioen www.mijnpensioenoverzicht.nl Wat valt jou op van jouw eigen pensioenoverzicht Vanaf 2014 wordt in het pensioenoverzicht ook het vereveningsdeel opgenomen In niet alle overzichten is het nabestaanden pensioen opgenomen 44
Het pensioenoverzicht Het pensioenoverzicht bestaat uit verschillende onderdelen, namelijk: De gegevens Het te bereiken pensioen Het opgebouwde pensioen Het pensioen voor het gezin als de pensioengerechtigde overlijdt Sinds augustus 2013 ook dat deel wat bij een eerdere scheiding is verevend voor de ex partner Wet Pensioenverevening Vereveningsmethoden: Standaard methode: Verevenen Bijzondere methoden: Andere periode dan huwelijkse periode Ander bedrag of percentage dan standaard methode. Conversie. Afwijkingen Afstand (uitsluiten van Wet PV) Opteren voor Boon van Loon 45
Afwijken verevening, bijzondere methoden Conversie: alleen ingeval van echtscheiding: Vrouw krijgt geen recht op uitbetaling deel OP en bijzonder WP Vrouw krijgt eigen recht op OP op haar eigen pensioenleeftijd Conversie is geldig mits: Bij huwelijkse voorwaarden of Echtscheidingsconvenant afgesproken en verzekeraar stemt in Conversie Omzetting bijzonder nabestaandenpensioen en de helft van het OP in een eigen recht op OP (eigen pensioen datum) Bij overlijden van de partner gaat de helft van het opgebouwde OP niet meer terug naar de pensioengerechtigde 46
Conversie Het vereveningsdeel wordt opgesplitst in twee separate delen: Het vereveningsdeel wordt als ware uit de pensioenregeling gehaald Het deel wordt zelfstandig gereserveerd voor degene aan wie dit toekomt Is dus niet meer afhankelijk van de pensioenleeftijd van de pensioengerechtigde Moet bij convenant worden geregeld Wel of geen toestemming nodig van pensioenuitvoerder? Voordelen conversie Niet afhankelijk van leeftijd pensioengerechtigde Ontvangt pensioen op eigen pensioenleeftijd Geen pensioenvereveningsgat of inkomenstekort op pensioenleeftijd Door conversie kan men de pensioensituatie beter laten aansluiten op ieders persoonlijke situatie 47
Wanneer is conversie bespreekbaar Als de partners niets meer met elkaar te maken willen hebben, is conversie aan te raden: de pensioenband tussen de partners wordt definitief verbroken. De mogelijkheid van conversie kan men overwegen indien de ex-partner die het ouderdomspensioen heeft opgebouwd, aanzienlijk ouder is dan de ander: Hierdoor is de kans groot dat de oudere ex-partner als eerste overlijdt, waardoor de overgebleven partner geen ouderdomspensioen meer ontvangt Bij conversie is de uitkering van het ouderdomspensioen niet afhankelijk van de leeftijd of het overlijden van de partner Wanneer is conversie bespreekbaar Dus bij verschillen in leeftijden van de partners Conversie is ook een goede oplossing als de partner, die het ouderdomspensioen niet heeft opgebouwd, niet financieel afhankelijk is van partneralimentatie 48
Afstand doen van verevening Afstand/uitsluiten Wet Pensioen Verevening Moet bij (echt)scheidingsconvenant of huwelijkse voorwaarden worden uitgesloten De Wet Pensioen verevening expliciet noemen indien de toepasselijkheid van WVPS wordt uitgesloten, artikel 1:94, lid 4 BW geen werking meer heeft. Gevolg hiervan is dat het huwelijksvermogensrecht herleeft. Dit zou betekenen dat Boon/Van Loon in beeld komt. Het geniet dan ook voorkeur om en passant ook Boon/Van Loon uit te sluiten. Afstand doen van verevening Een kort huwelijk of geregistreerd partnerschap, er is weinig opgebouwd Nadenken over pensioen is vaak nog heel ver weg en kan men niet overzien Vaak zie je dat hier niet over wordt nagedacht en is men scheidings moe De gedachte dat bij gelijke inkomens het opgebouwde pensioen ook wel gelijk zal zijn. Men heeft geen trek ooit later nog weer eens geconfronteerd te worden met de naam van de ex partner Bij de scheidingsmediator ontbreekt kennis om het pensioen bespreekbaar te maken 49
Waarde oudedagspensioen Levenskans ongeveer 20 jaar bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Stel: elke 1.000,= oudedagspensioen heeft dan een kapitaalwaarde van 20.000,= (bruto) Vraag in de familiemediation praktijk: Is afzien van pensioenverevening wel op zijn plaats? Waardeoverdracht klein pensioen uitgesteld tot 2019 Voorheen konden kleine pensioenen worden afgekocht NU: de ingangsdatum zal waarschijnlijk 1 april 2018 of 1 juli 2018 zijn. De ingangsdatum automatische waardeoverdracht pensioenen kleine pensioenen is : 1 januari 2019 Vanaf die datum aan de nieuwe pensioenuitvoerder als de werknemer een nieuwe baan aanneemt. Pensioenaanspraken die leiden tot een uitkering van minder dan bruto 2,00 per jaar komen door de nieuwe wet te vervallen 50
Pensioenverrekeningslijfrente Gelijkschakeling met gefacilieerde lijfrente Een formulering??? De vereveningsgerechtigde ziet af van zijn/haar aanspraak op pensioenverevening indien en voor zover de vereveningsplichtige door middel van premiebetalingen in de zin van art. 6.6 Wet IB 2001, een lijfrentevoorziening treft ter verrekening van de pensioenaanspraken van de vereveningsgerechtigde, welke partijen thans begroten op? Afronding Raad voor Rechtsbijstand Opstellen ouderschapsplan Opstellen convenant Indienen Rechtbank Notaris: Akte van verdeling Nazorg: Gezag, pensioen,.. 51
www.rvr.org Inschrijven register MfN met M nummer Voldoende mediations te hebben uitgevoerd Inschrijven bij RvR met R. Nummer 52
Vier soorten toevoeging We onderscheiden vier soorten rechtsbijstand, de soort rechtsbijstand is van toepassing al naar gelang het soort zaak: Rechtshulp die u verkrijgt via Rechtwijzer. Lichte Advies Toevoeging (LAT); Mediation. Reguliere toevoeging. Wat is een toevoeging Toevoeging betekent hetzelfde als gesubsidieerde mediation of gesubsidieerde rechtsbijstand. Wanneer men een toevoeging krijgt, betaalt de Raad een deel van de kosten van de mediator of advocaat. Afhankelijk van het inkomen betaalt men wel een eigen bijdrage. Hoe hoger uw inkomen, hoe meer eigen bijdrage u moet betalen. Voor mediation gelden er lagere eigen bijdragen dan bij de advocatuur 53
www.rvr.org Benodigde stukken / informatie origineel en door de mediator ondertekend aanvraagformulier Mediation doorverwijzing rechtbank of Juridisch Loket (indien van toepassing) afschrift van de getekende Mediationovereenkomst High Trust Als het kantoor van de mediator/ advocaat-mediator deelneemt aan High Trust, dan kan de mediationtoevoeging op basis van High Trust worden aangevraagd. Dat betekent dat bij de aanvraag mediationtoevoeging geen stukken worden meegestuurd. Na controle 54
Bij toevoeging Mediation kan op drie wijzen worden opgestart. Doorverwijzing rechtbank = RMA + mediationnummer Doorverwijzing Juridisch Loket = HJL + mediationnummer Eigen acquisitie www.kenniswijzer.nl voor mediator www.kenniswijzer.nl Op Kenniswijzer vindt u alle werkinstructies, wet- en regelgeving en relevante jurisprudentie op het gebied van de gesubsidieerde rechtsbijstand in samenhang met elkaar. www,rechtwijzer.nl voor de consument Probleem of conflict? Vul stap voor stap Rechtwijzer in. U krijgt advies over wat u in uw situatie kunt doen en wie u daarbij kunnen helpen. 55
Eigen bijdragen 2017 Peiljaar fiscaal jaarinkomen 2 jaar terug Toets in 2017 = fiscaal inkomen 2015 Toevoeging voor minder dan 4 uur of meer dan 4 uur Fiscaal jaarinkomen 18700 eigen bijdrage 53 euro Fiscaal inkomen 26400 eigen bijdrage 105 euro Eigen bijdragen Bij aanvraag toevoeging wordt eerst gekeken naar fiscaal inkomen Toevoeging wordt voorlopig vastgesteld Mediator declareert de voorlopige toegekende eigen bijdrage rechtstreeks aan de klant. Mediator houdt verrichtingenstaat bij 56
Peiljaarverlegging bij afwijzing op basis van inkomen Men kan vervolg verzoek indienen na de eerste beslissing op de aanvraag voor gesubsidieerde mediation of rechtsbijstand. Daarvoor maximaal zes weken de tijd, gerekend vanaf de datum van de beslissing. Peiljaar verlegging naar inkomen 2016 Peiljaar verlegging naar inkomen 2017 Indienen declaratie na beëindigen mediation bij RvR Mediation beëindigen Vertellen van hercontrole van inkomen en vermogen. Mogelijkheid intrekken toevoeging Heffingsvrij vermogen 12.500 euro Stel na verkoop van de woning houden partijen 30.000 euro over te verdelen dan heeft dus ieder recht op de helft 15.000 euro en wordt de toevoeging ingetrokken 57
Declareren mediator Benoem dat de toevoeging voorlopig is Om achteraf niet voor verrassingen te komen staan, van tevoren duidelijke afspraken maken met partijen over het tarief. Aangeven hoeveel tijd je verwacht nodig te hebben voor de kwestie en klant gedurende de mediation op de hoogte houdt van de bestede tijd. Onderwerpen die niet aan de orde zijn gekomen Welke onderwerpen hebben jullie niet gehoord en wat jullie vandaag nog graag aan de orde willen laten komen. 58
Afronding Opstellen ouderschapsplan Opstellen convenant Indienen Rechtbank Notaris: Akte van verdeling Nazorg: Gezag, pensioen,.. Structuur bieden Vertel bij de intake, aanvangsfase, wat men gedurende het scheidingsproces mag verwachten: Het is hun scheiding Niet te lang stilstaan bij het verleden, wees toekomst gericht Wie doet wat Afspraken over huiswerk Communicatie 59
Huiswerk voor partijen? Wat en hoeveel huiswerk zou je partijen mee kunnen geven voor het volgende gesprek Afronden gesprek: Is vandaag alles gezegd of gevraagd of aan de orde gekomen, wat voor jullie belangrijk was? De familiemediator Het is de bedoeling dat wij als familiemediators niet alleen het scheidingsproces begeleiden Het is de bedoeling dat wij als familiemediators ook weer nodig zijn in de toekomst. Vraag: Over welke thema s verwacht je dat partijen (samen) de mediator weer nodig hebben? 60
Om te komen tot een afronding Integratie alimentatie- en vermogensverdeling Ouderschapsplan Convenant (vaststellingsovereenkomst) Gezamenlijk verzoek Stel: Gedurende het mediationproces komen de deelnemers op een bepaald onderwerp er niet uit en de standpunten verharden Wat dan??? De spreekuurrechter In mediation kunnen tussentijds juridische vraagstukken worden ingebracht bij de spreekuurrechter Rechtbanken zullen een bureau inrichten waar je de juridische vraagstukken kan inbrengen Mediator is of kan bij rechtspraak aanwezig zijn of de vraag van partijen inbrengen. Partijen kunnen bij hun vraag aanwezig zijn. De uitspraak is een vonnis Kosten 39,50 euro 61
Wetsvoorstel scheiden zonder rechter Het wetsvoorstel erop neer dat getrouwde stellen en geregistreerde partners die geen minderjarige kinderen hebben en hun huwelijk of geregistreerd partnerschap willen beëindigen, een verzoekschrift kunnen indienen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Ten minste veertien dagen later moeten zij vervolgens samen naar de ambtenaar van de burgerlijke stand gaan om te verklaren dat hun huwelijk of geregistreerd partnerschap duurzaam is ontwricht en dat zij het daarom wensen te beëindigen. Wetsvoorstel scheiden zonder rechter Doel: een echtscheiding minder belastend te maken en de kosten ervan te verminderen. Wat indien de toekomstige ex-echtgenoten een executoriale titel wensen ten aanzien van een opgestelde echtscheidings-overeenkomst? Wat als zich geschillen voordoen in de toekomst? 62
Peildatum Er kunnen zich meerder peildata voordoen: Overeengekomen peildatum in convenant Peildatum voor schuldeisers, datum indien echtscheidingsverzoek is ingediend bij rechtbank Verkoop woning, opheffen gezamenlijke bankrekeningen,.. Convenant menselijk (emotioneel) Einde van periode van zakelijke en financiële onzekerheid Na ondertekening start nieuwe fase in het leven Afscheidsritueel Om de zakelijke afwikkeling, zoals woning, hypotheek en pensioen, uit te voeren 63
Convenant en/of vaststellingsovereenkomst Art. 7: 900 lid 1 BW: Juridisch een vaststellingsovereenkomst Kan dwingend recht opzij zetten: Volgens Art 7. 902 BW, grootst mogelijke voorzichtigheid betrachten Onderhandse akte tussen partijen: Kan notarieel worden vastgelegd Convenant en de genoemde artikelen: Zijnde een vaststellingsovereenkomst Contracteervrijheid Art. 3: 40 BW: Niet in strijd met openbare orde of goede zeden Arrest: De Haviltexnorm: Gaat niet alleen om de taalkundige betekenis, maar met name om de intentie oftewel wat men over en weer van elkaar mag verwachten Arrest 18 oktober 2002 64
Indeling echtscheidingsconvenant Wie zijn de partijen Wanneer en hoe is men gehuwd Zijn er kinderen Alimentatie man of vrouw Gebaseerd op eigen inkomsten Draagkracht en behoefte benoemen Wel of niet nihil beding opnemen Vervolg 1 Wat te doen als de alimentatiebehoeftige meer gaat verdienen? Niet wijzigingsbeding opnemen, bepalen duur en gewijzigde omstandigheden Wat te doen met alimentatie bij nieuwe partner? Huisvesting, wie bijv. in de eigen woning blijft wonen en de kosten betaalt Wat te doen als er een nieuwe partner intrekt? 65
Voorbeeld benoemen Kali in convenant Bruto jaarinkomens van beiden De (gezamenlijk) netto maandinkomens Behoeften kinderen op basis van gezamenlijk netto inkomen Kindgebondenbudget en zorgkorting Wat het deel is van vader en van moeder Wat de te betalen kinderalimentatie gaat worden Vervolg 2 Ouderschapsplan, gezag, omgangsregeling en alimentatie kinderen Kinderbijslag naar wie? Wederzijdse informatieplicht over belangrijke besluiten? Hoogte kinderalimentatie per kind, per maand en hoelang aan wie te betalen? Wie betaalt de overige bijzondere kosten? 66
Vervolg 3 Verdeling vermogen Verkregen schenkingen en erfenissen benoemen, wel of niet voorzien van uitsluitingsclausule Totale vermogen opsommen Wie krijgt wat en verdelen Overbedelingsom vaststellen Wanneer deze betaald moet zijn Boetebeding bij te late betaling bijv. 1% p.m. Welke notaris een verdelingsakte gaat opstellen en wie betaalt deze Vervolg 4 Kenteken auto s op naam Bankrekeningen op naam Overlijdensverzekering op alimentatie betaler Rechten van de levensverzekeringen Aandelen van BV of bedrijf op naam 67
Overlijdensrisicoverzekering Welke reden kan er zijn voor het regelen van een overlijdensrisicoverzekering bij scheiding? Bijvoorbeeld: ter compensatie van kinder- en of partneralimentatie na overlijden Vervolg 5 Pensioen bij echtscheiding: Verevenen of een afwijkende verevening (%) Conversie Uitsluiting verevening Bijzonder nabestaandenpensioen 68
Vervolg 6 Kwijting en vrijwaring De kosten van mediation en ingeschakelde adviseurs Wat te doen bij geschillen? Slotbepaling: De partijen verbinden zich deze overeenkomst noch geheel, noch gedeeltelijk te zullen ontbinden op grond van enigerlei tekortkoming in de nakoming daarvan. Nakoming zal steeds gevorderd kunnen worden, al dan niet met schadevergoeding Natuurlijke verbintenis Boek 6 BW: Wanneer de ene echtgenote jegens de andere echtgenote een dringende morele verplichting heeft van zodanige aard dat naleving daarvan, ofschoon niet afdwingbaar, naar maatschappelijke opvattingen, als voldoening van een aan die ander toekomende prestatie moet worden aangemerkt 69
exemplaren 1 voor ieder van de partijen 1 voor de mediator 2 voor indienen rechtbank door de advocaat Documenten naar advocaat/rechtbank Convenant Ouderschapsplan Vermogensverdeling Alimentatieberekening Inboedelverdeling Huwelijkse voorwaarden Afronding Indienen Rechtbank Notaris: Akte van verdeling Nazorg: Gezag, pensioen verevening 2 jaars termijn,.. 70
Indienen rechtbank Gezamenlijk of individueel verzoek gedurende het mediationproces Reden: Huwelijkse duur (5 jaar, geen kinderen) of schulden, aankomend faillissement., of erfenissen. Na ondertekening ouderschapsplan en convenant Altijd door advocaat ( bij toevoeging worden kosten betaald door RvR) Proces rechtbank en akte van berusting Inschrijven Burgerlijke Stand Indienen rechtbank Nodig voor insturen rechtbank Uittreksels huwelijksregister van gemeente waar huwelijk heeft plaats gevonden (Digid) Uittreksels geboorte registers kinderen Kopie legitimatiebewijzen 71
nazorg Benoem thema s wat partijen zelf hebben te doen na de scheiding Wie gaat welk thema voor hen uitvoeren? 72