auteur Harrie Heemskerk Grote en kleine inspectiebedrijven hebben elkaar straks hard nodig Zelfregulering brengt forse groei inspectiemarkt De vraag naar gecertificeerde elektrotechnische inspecties zal de komende jaren een stevige groei vertonen. Dat komt door de voortschrijdende marktregulering van het preventieve toezicht op de veiligheid van de elektrotechniek in ons land. In dit proces is rond de afgelopen jaarwisseling weer een belangrijkste stap voorwaarts gezet. Om aan deze stijgende vraag te kunnen voldoen zullen zowel de grote als de kleinere inspectie bedrijven, en de zelfstandig werkende inspecteurs, elkaar de komende jaren hard nodig hebben. Dit is de stellige verwachting van directeur Ed Jalink van AREPA Inspexx, en senior accountmanager John de Weerd van der Heide Inspecties: Er ontstaat meer dan genoeg elektrotechnisch inspectiewerk werk voor ons allemaal, zeker gezien het snel stijgende tekort aan vakbekwame technici in ons land. Pilot Deze twee grotere inspectiebedrijven werden de afgelopen maanden samen met Parkstad Inspecties en Synorga als eerste gecertificeerd voor de nieuwe Scope 10 binnen de installatietechnische certificeringsregeling van de Stichting SCIOS. Dat gebeurde in het kader van een pilot voor de definitieve acceptatie van de nieuwe Scope 10 door de Nederlandse Raad voor Accreditatie, vertellen Ed Jalink en John de Weerd. NTA 8220 Deze Scope 10 is gebaseerd op onder meer de nieuwe NTA 8220, die eveneens kort voor de jaarwisseling door NEN werd gepubliceerd onder de titel Methode voor het beoordelen van elektrisch materieel op brandrisico (lees meer daarover in het hierna volgende artikel). De certificatie van dit type brandveiligheidsinspectie kon daarna verder worden uitgerold. Waarschijnlijk zijn er op dit moment inmiddels al meer inspectiebedrijven gecertificeerd. Want de animo daarvoor is groot. Voor de toepassing van thermografie verwijst de nieuwe NTA 8220 naar de NPR 8040-1. Voor de certificatie van de thermografische vaardigheden van de inspecteurs geldt een afzonderlijk opleidings- en examentraject. Deze nieuwe beoordelingsmethode voor van de brandveiligheid van elektrisch materieel in gebouwen mag overigens ook worden toegepast door inspectiebedrijven die 18 Mag1010 01 2018
Certificatie van elektrotechnische inspecties geeft zowel de verzekeraars als de gebouweigenaren de maximaal haalbare zekerheid dat deze inspecties vakbekwaam, volgens de normen, en onder objectief en onafhankelijk toezicht worden uitgevoerd en gerapporteerd. niet gecertificeerd zijn, zo benadrukte NEN bij de presentatie van de eerste NTA 8220. Maximale zekerheid Maar: Certificatie van deze inspecties geeft zowel de verzekeraars als de gebouweigenaren - en alle anderen die belang hebben bij de brandveiligheid van de elektrotechniek - de maximaal haalbare zekerheid dat deze inspecties vakbekwaam, volgens de normen, en onder objectief en onafhankelijk toezicht worden uitgevoerd en gerapporteerd, aldus Jalink en De Weerd. Dit wordt voor onze hele bedrijfstak een enorme uitdaging Brandveiligheid noodzaak Brand kan zwaar lichamelijk letsel veroorzaken en grote economische schade tot gevolg hebben. Daardoor is en blijft het een bedreiging voor mens, dier en milieu. Falende elektrotechnische installaties en apparatuur vormen een veel voorkomende oorzaak van brand in de gebouwde omgeving, zo blijkt uit de statistieken van verzekeraars. Bovendien kan een beginnende brand zich via de bijbehorende gebouwbekabeling snel verder uitbreiden. Hier tegenover kan een betrouwbare elektrotechnische installatie via verschillende beveiligingssystemen de gevolgen van brand juist beperken, de aanwezigen helpen het gebouw tijdig en zonder al te veel paniek te ontvluchten, en de brandweer in staat stellen haar werk veilig te doen. Kortom, elektrotechniek staat centraal bij de brandveiligheid in de gebouwde omgeving. Hoe vaak het hierbij toch nog mis gaat, met alle gevolgen van dien, is regelmatig te vinden in de media en wordt geregistreerd door de verzekeraars. Bliksem- en overspanningsbeveiliging De overheid stelt dan ook steeds hogere wettelijke eisen aan zowel de brandveiligheid als de betrouwbaarheid van de elektrotechniek in gebouwen en de werkomgeving. En aan de bliksem- en overspanningsbeveiliging van installaties. Want het ontbreken daarvan is eveneens een belangrijke oorzaak van brand. De eisen op dit gebied zijn in de jongste NEN 1010, waarvan de veiligheidseisen begin vorig jaar bij wetgeving van kracht zijn geworden, verder aangescherpt. Ook de Europese normen op dit gebied worden momenteel grondig vernieuwd. Maar de overheid laat het preventieve toezicht op de Mag1010 01 2018 19
naleving hiervan in toenemende mate over aan de markt zelf. Normen zijn daarbij de maatstaven, waaraan alle betrokken marktpartijen en organisaties zich houden. Anders werken de veiligheids- en beveiligingsmaatregelen niet. Geen vervanging Jalink en De Weerd benadrukken dat een brandveiligheidsinspectie volgens de NTA 8220-methode geen vervanging is van de bestaande NEN 3140-inspecties, die kunnen worden gecertificeerd binnen de Scopes 8 en 9. En ook niet van de NEN 1010-inspectie bij oplevering van nieuw aangelegde installaties. Bij dergelijke inspecties wordt anders naar de ET-installaties gekeken, dan bij het dagelijks gebruik ervan in de praktijk. Wel kunnen de afzonderlijke inspecties in combinatie met elkaar worden uitgevoerd. In dat geval hoeft een deel van de metingen en verrichtingen maar één keer te worden uitgevoerd. Normcommissie en Werkgroep NTA 8220 De nieuwe NTA 8220 werd kort voor de jaarwisseling door NEN gepubliceerd onder de titel Methode voor het beoordelen van elektrisch materieel op brandrisico. Hij is ontwikkeld onder verantwoordelijkheid van Normcommissie NEC 623 Werkvoorschriften bij NEN. Deze commissie is ook verantwoordelijk voor de Nederlandse normen NEN 3140 en NEN 3840, in het kader waarvan eveneens elektrotechnische installaties en arbeidsmiddelen worden geïnspecteerd. Ook deze normen worden dit jaar vernieuwd en worden hierbij op het gebied van de inspecties verder op elkaar afgestemd en in onderlinge samenhang verder doorontwikkeld. NEC 623 bestaat uit de volgende leden: M.J.M. Boone, Netbeheer Nederland, voorzitter F. Engelen, ASML M.H.J. Krewinkel, ASML H. Finger, Netbeheer Nederland P.A. Gouweleeuw, VAPRO J. Groeneveld, ikeur R.E.M. Groenewegen, NVVK N.M.J. Hendrix, Stork F.J.H.T. Smits, UNETO-VNI P. Jongbloed, Jongbloed BV L.G. Lemeer, Kegrob J.M.E. Smeekes, UNETO-VNI J.C. Verstraten, Kegrob De werkgroep voor de NTA 8220 bestaat uit: J.M.E. Smeekes, UNETO-VNI, voorzitter A. Geelen, Vidimus Inspectie & Beheer Onderzoek R. Gubbels, ikeur J.H.M.P. Otten, Verbond van Verzekeraars F.J.H.T Smits, UNETO-VNI Gezonde tarieven Beiden rekenen voor dat de vraag naar gecertificeerde inspecties de komende jaren het aanbod zal overstijgen: Er zal meer dan genoeg werk ontstaan voor zowel de grote als de kleinere inspectiebedrijven en de zelfstandig werkende inspecteurs, ieder binnen hun eigen specifieke segmenten van de brede elektrotechnische inspectiemarkt. De vraag overstijgt het aanbod. Hierdoor zullen tevens gezonde tarieven ontstaan, die ook voor kleinere inspectiebedrijven en individuele inspecteurs de kosten van de opleiding en certificatie zullen dekken, zo is hun verwachting. Zekerheid Jalink en de Weerd hopen voor de komende jaren op een snelle groei van het aantal inspectiebedrijven en individuele inspecteurs, dat zich ook binnen de nieuwe Scope 10 laten certificeren dan wel erkennen: De grote verzekeringsmaatschappijen werken al jaren mee aan deze nieuwe inspectiemethode en de certificatieregeling ervoor. Zij geven aan iedere drie of vijf jaar een brandveiligheidsinspectie van de elektrotechniek in gebouwen volgens de nieuwe NTA 8220-methode te gaan eisen via hun polisvoorwaarden: Er zullen dus nog heel wat inspectiebedrijven en inspecteurs moeten worden opgeleid, erkend en gecertificeerd. Dat wordt voor onze hele bedrijfstak de grote uitdaging van de komende jaren. Zeker gezien het huidige snel groeiende tekort aan technisch vakbekwaam personeel. Risicofactoren De SCIOS Scope 10 op basis van de nieuwe NTA 8220 komt naast de bestaande Scopes 8 en 9 voor de certificatie van inspecties van elektrotechnische installaties en aangesloten arbeidsmiddelen in het kader van NEN 3140. Deze norm wordt dit jaar eveneens vernieuwd. Voor meer informatie over het normalisatieproces bel of e-mail Sukran Yilmaz bij NEN, tel (015) 2 690 194, sukran.yilmaz@nen.nl Het functioneren van nieuwe installaties wordt bij oplevering geïnspecteerd volgens de bepalingen in de jongste NEN 1010. Deze normen verwijzen naar onder meer de 20 Mag1010 01 2018
binnen de afzonderlijke specifieke gebruiksruimtes in een gebouw uit. De methode Verspreiding van brand is daarom een belangrijk aandachtspunt in de nieuwe NTA 8220. Deze beoordelingsmethode is specifiek gericht op het brandveiligheidsrisico van al het elektrotechnisch materieel in gebouwen en bedrijven. Daarbij wordt tevens gekeken naar de aard van het gebruik ervan, en de risicofactoren in de omgeving. Lees meer hierover in bijgaand kader. NTA 8220 is een nieuwe Methode voor het beoordelen van elektrisch materieel op brandrisico, aldus de titel. NEN-EN-IEC 61439 voor de schakel- en verdeelinrichtingen in installaties, plus NEN-EN-IEC 60204 voor de industrie. Later kan de NTA 8220 worden doorontwikkeld tot NEN 8220 Deze normen zijn vooral gericht op de elektrische veiligheid en betrouwbaarheid. Ze sluiten niet altijd alle brandveiligheidsrisico s in combinatie met de omgevingsfactoren Duidelijkheid en groei Jalink en De Weerd: Dit zal een stuk meer duidelijkheid scheppen in het aanbod van verschillende typen elektrotechnische inspecties, zowel voor de inspectiebedrijven zelf als voor hun opdrachtgevers. Daarbij biedt de hiervoor verder uitgebreide certificeringsregeling onze opdrachtgevers de genoemde maximaal haalbare zekerheid, dat deze inspecties volgens alle eisen en voorschriften worden verricht. Dit geldt ook voor de andere partijen die deze inspecties gaan eisen, zoals de verzekeringsmaatschappijen. Stichting SCIOS De Stichting SCIOS breidde voor de certificatie van deze Falende elektrotechnische installaties en apparatuur zijn nog te vaak oorzaak van brand in de gebouwde omgeving. Dat blijkt onder meer uit de statistieken van verzekeraars. Daarom werken zij mee aan de regulering van de elektrotechnische veiligheid door de markt zelf. Mag1010 01 2018 21
NTA 8220-inspecties haar Scopes 8 en 9 voor NEN 3140- inspecties uit met een nieuwe Scope 10. Binnen de al langer bestaande Scopes 1 t/m 7 worden verschillende andere installatietechnische inspecties in gebouwen en fabrieken op basis van de daarbij behorende normen gecertificeerd. Daarnaast wordt de eveneens nieuwe Scope 11 gericht op de inspectie van de elektrotechniek in explosieve omgevingen. Daaraan worden extra hoge eisen gesteld in de Europese ATEX-richtlijnen en bijbehorende normen. De volledige SCIOS-regeling en de geaccrediteerde certificerende instellingen die het inspectiewerk in de praktijk toetsen, staan onder toezicht van de Nederlandse Raad voor Accreditatie. Dat is een objectieve en onafhankelijke instelling die door de overheid is aangewezen. UNETO-VNI en ikeur Ook de elektrotechnische brancheorganisatie UNETO-VNI en de vakvereniging voor elektrotechnische inspecteurs De NTA 8220-inspectiemethode Kort voor de jaarwisseling publiceerde NEN de allereerste editie van de NTA 8220. Dit document voorziet in een methode voor het beoordelen van elektrisch materieel op brandrisico, aldus de titel. Deze nieuwe beoordelingsmethode dient een ander doel dan de reeds bekende elektrotechnische inspecties in het kader van normen als NEN 1010, NEN 3140, NEN-EN-IEC 61439 en NEN-EN-IEC 60204. De nieuwe inspectiemethode verwijst daar voor specifieke gevallen wel naar. De NTA 8220-methode ziet er in hoofdlijnen als volgt uit: Risico-analyse De methode is uitsluitend gericht op het beperken van brandveiligheidsrisico s van elektrisch materieel, rekening houdend met de aard van het gebruik ervan, alle omgevingsfactoren, en andere omstandigheden. Daarom moet bij zo n inspectie om te beginnen een risico-analyse worden gemaakt. Deze is ontwikkeld door de risicodeskundigen van de brand- en gevolgschadeverzekeraars, die aan het document hebben meegewerkt. Zij benadrukken dat het maken van zo n analyse naast elektrotechnische vakbekwaamheid nog een heel aantal andere vaardigheden van de inspecteur vereist. De analyse strekt zich uit over de wijze waarop de installatie is ontworpen, uitgevoerd en onderhouden. Ook de manier waarop hij wordt belast door alle aangesloten toestellen, apparatuur en anderevoorzieningen in het gebouw speelt hierbij een rol. Net als de risicofactoren in de omgeving van het elektrisch materieel. Alle normen die op dit geheel van kracht kunnen zijn worden hierbij meegenomen. Andere normen De NTA 8220 verwijst voor de elektrotechnisch-inhoudelijke veiligheidseisen naar de reeds genoemde bestaande en bekende normen. Op basis van de risico-analyse wordt al het elektrisch materieel hieraan getoetst door middel van de gebruikelijke tests, metingen, beproevingen en een visuele controle. Wanneer hierbij thermografische apparatuur wordt gebruikt, dan dient dit te gebeuren volgens de richtlijnen en vermelde waarden in de NPR 8040-1. Steekproeven Afhankelijk van de risico-analyse worden sommige specifieke gebruiksruimten in gebouwen altijd volledig geïnspecteerd. Andere ruimten, en installatiedelen of apparatuur daarin, worden getest op basis van steekproeven. De omvang en frequentie daarvan zijn ontleend aan NEN 3140 en staan in een bijlage bij de NTA 8220. Rapportage Aan de aangetroffen risico s en gebreken worden op basis van de NTA 8220 acceptatiecriteria en urgentie-klassen toegekend. Die worden verwerkt in de voorgeschreven rapportage aan de opdrachtgever. Geen inspectie hetzelfde De combinatie van het toegepaste elektrotechnische materieel met alle mogelijke gebruiksaspecten en omgevingsfactoren kan van geval tot geval verschillen. In principe zal dus vrijwel geen enkele NTA 8220-inspectie hetzelfde zijn. Op basis van de ervaringen in de komende jaren kan deze eerste NTA 8220 verder worden doorontwikkeld tot de norm NEN 8220. De NTA 8220 wordt niet alleen toegepast als onderdeel van de SCIOS-certificeringsregeling of verzekeringspolissen. Dit nieuwe elektro technische inspectiedocument kan en mag ook de basis vormen voor andere erkenningsregelingen, en voor overeenkomsten tussen bijvoorbeeld gebouweigenaren en gebruikers, of woningcorporaties en hun huurders. Kijk voor meer informatie op www.nen.nl/normshop 22 Mag1010 01 2018
Van der Heide verzorgde bij AREPA Inspexx de driedaagse opleiding voor de SCIOS Scope 10 aan de eerste groep inspecteurs van beide inspectiebedrijven. Zij slaagden voor zowel het NTA 8220 examen als het NPR 8040-1 examen voor thermografische inspecties. Daarna werd hun werk in de praktijk geaudit door de certificerende instelling. ikeur werken samen al jaren mee aan deze voort schrijdende marktregulering van de elektrotechnische veiligheid in gebouwen en bedrijven, plus de bijbehorende normen, documenten en regelingen. Vakbekwame inspecties onder objectief en onafhankelijk toezicht Erkenning en certificatie Ed Jalink en John de Weerd verwachten dat er de komende jaren nog heel wat inspectiebedrijven bedrijven en individuele inspecteurs worden gecertificeerd en individueel erkend. Het proces van marktregulering kan zich nu vrij snel verder voltrekken. Naast de genoemde bedrijven zijn de afgelopen paar jaar al ruim 55 inspectiebedrijven gecertificeerd voor elektrotechnische NEN 3140-inspecties binnen de al langer bestaande SCIOS Scopes 8 en 9. Samen beschikken zij over een veel groter aantal elektrotechnische inspecteurs, van wie de individuele vakbekwaamheid in het kader van de certificatie al is getoetst en erkend. Uitbreiding van hun erkenning met Scope 10 en de NTA 8220 is voor hen niet zo n grote stap. Bovendien zijn de procedures binnen de bedrijven waar de erkende inspecteurs werken hierbij ook al gecertificeerd. Inspecteurs die nog in het geheel niet zijn gecertificeerd zullen voor Scope 10 eerst de opleiding voor Scope 8 met goed gevolg moeten afronden. Dat zal meer tijd gaan kosten, want de opleidings- en examencapaciteit hiervoor is nog in ontwikkeling. Maar gezien de vraag vanuit de verzekeraars en de mede hierdoor verwachte groei van de inspectiemarkt zal hieraan nu snel verder invulling worden gegeven, zo verwachten AREPA en van der Heide. Thermografie Voor de toepassing van thermografie bij deze specifieke brandveiligheidsbeoordeling van elektrische materieel verwijst de nieuwe NTA 8220 naar de Nederlandse Praktijk Richtlijn NPR 8040-1 met de titel Inspectiemethoden voor elektrische installaties - Deel 1: Thermografie - Beoordelen van de gemeten temperatuur. n Voor de certificatie van de thermografische vaardigheden van de inspecteurs geldt een afzonderlijk opleidings- en examentraject. Lees daarover meer in de volgende editie van Mag1010. Mag1010 01 2018 23