NAKS TORI 7e jaargang Q1 2018 Alakondre dron ensemble Colofon Redactiemedewerkers Fotografie Contactgegevens Siegmien Staphorst Max Lante Thompsonstraat 8 Helga Fredison NAKS archief 499033 Euritha Tjan A Way Pinterest cultorgnaks@yahoo.com Eric Rudge https://www.janess.nl/gallery/ www.nakssuriname.com Nancy Lodik DWT Archief Roseline Daan Waterkant
INHOUDSOPGAVE Interne activiteiten 3 De koto in de schijnwerpers 3 Reduplicatie in het Sranan 4 Deelname NKL aan Makhan Chor 5 Fantastische leerlingenpresentatie Mi Agida Muziekschool 6 Expositie Wilgo Baarn Alakondreman 7 Kennismaking nieuwe voorzitter Kwanzaa Marjorie Peer 10 NAKS Opo Yari 11 Suriname en Nederland lanceren boek Wilgo een Ware Alakondreman 13 Opstart NAKS Mi Agida Muziekschool 14 Kennismaking stagiaire NAKS Mi Agida Muziekschool 15 Externe activiteiten 15 Marronvertellingen in het kader van Wereldverteldag 15 Master Djembé drummer André Mosis doceert the rhythm of the drum 16 Van angisa naar moderne hoed 18 Iwan Wijngaarde over blakaman dey 2018: pardon zeggen is een goed begin 20 Stop vrouwenmishandeling. Adjoeba: there is always a voice 22 12-jarige Michah Lew bedenkt strategisch schaakspel 24 Lezing Drs. Urwin Vyent: onverdeelde boedels verdeelde nazaten 25 Advertenties 26 2
Interne activiteiten De koto in de schijnwerpers In een uitverkochte zaal in No Limit, heeft Stichting NAKS Nederland op 21 oktober 2017 voor de tweede keer de Koto in de schijnwerpers georganiseerd. Hoewel deze activiteit niet in het eerste kwartaal van 2018 plaatsvond, willen wij de lezers van NAKS Tori deze informatie niet onthouden. De koto-activiteit, die gesponsord werd door het Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis (Ninsee), vond plaats in het kader van Black Achievement Month 2017 en had als thema Odo Tori. Het Ninsee wil Nederland kennis laten maken met de volledige Nederlandse 'zwarte' geschiedenis. Naast de geschiedenis van de slavenhandel, wordt er ook gekeken naar de toekomst. Waarom Koto in de Schijnwerpers? NAKS Nederland vindt het belangrijk om deze activiteit (lezing en presentatie) te organiseren, omdat zij van mening is dat het AfroSurinaamse cultureel erfgoed niet verloren mag gaan. Uit inventarisatie is gebleken dat de koto een klederdracht is die de status bedreigd heeft. Dit houdt in dat indien er geen juiste stappen worden ondernomen deze klederdracht zou kunnen verdwijnen. NAKS Suriname staat voor de uitdaging, de kotodracht op de werelderfgoedlijst van de Unesco te plaatsen. NAKS Nederland levert met deze activiteit een bijdrage om voornoemde uitdaging aan te gaan door de koto in Nederland in de schijnwerpers te plaatsen. Ons streven is dat de mensen van Surinaamse origine in Nederland, doordat ze meer informatie krijgen over de geschiedenis van de koto, veel meer waardering opbrengen voor deze klederdracht. Geslaagde combinatie van informatie, demonstratie en muziek De activiteit werd geopend met welkomstzang. Daarna volgden een lezing door de heer Rudi Uda over de Surinaamse Odo en een Kotopresentatie door NAKS Kulturu Posu, samen met kinderen van stichting Wi Kon Na Wan, waarbij verschillende koto met achtergrondinformatie werden gepresenteerd. Nadat vragen van het publiek waren beantwoord door NAKS Kulturu Posu en de heer Uda, werd de activiteit afgesloten met dansmuziek, waarbij het publiek op de tonen van Master Kaseko flink de benen heeft losgegooid. Deze geslaagde tweede editie van NAKS Nederland was uitverkocht en was een groot succes. De bezoekers gaven aan erg genoten te hebben en dat zij het belangrijk vonden om geïnformeerd te worden over dit deel van de Surinaamse cultuur. Dit prikkelt NAKS Nederland om de Koto in de Schijnwerpers jaarlijks te organiseren voor mensen van Surinaamse origine in Nederland of mensen die belangstelling en affiniteit hebben voor de Surinaamse cultuur. 3
Interne activiteiten Reduplicatie in het Sranan Sranantongo heeft historisch gezien een rijke geschiedenis en heeft daarbij ook een bijzondere ontwikkeling doorgemaakt. Volgens taaldeskundige Hein Eersel komt Sranan overeen met het Papiamentu en het Engels uit Jamaica. Sranantongo is een jonge taal die is ontstaan door contact met Afrikaanse en Europese talen, legt Eersel de ontstaansgeschiedenis uit. Volgens hem gaat het om Twi (Ghana), Kikongo (Congo) en het Portugees, Engels en Nederlands. Over de ontstaansgeografie van de taal bestaan er echter een aantal theorieën. Volgens een groep wetenschappers bestond er in Afrika al een prototype Creoolse taal. Dan is er een andere groep die ervan uit gaat dat de taal in Suriname is ontstaan, waar de verschillende bevolkingsgroepen het creëerden voor de verstaanbaarheid naar elkaar. Eersel. Als we zeggen Sranantongo is een Creoolse taal, heeft dat niets te maken met de etnische groep creolen. De Creole taal is een linguïstische term van de talen die ontstaan zijn in contact, in de laatste 500 jaren en die op elkaar lijken, verklaart hij. Sranantongo bestaat al ongeveer 300 jaar. Dat taal leeft kwam tot uiting bij de presentatie van Marjorie Rotsburg. In verband met Internationale Dag van de Moedertaal op 21 februari hield zij een lezing met als hoofdonderwerp Reduplicatie (verdubbeling van woorden). Rotsburg studeerde vorig jaar september met dit onderwerp af als Master of Science in de Nederlandse taal aan de Anton de Kom Universiteit. Vanwege het feit dat er in Nederlands veel reduplicatie voorkomt, vond zij het nodig na te gaan of dat ook het geval is in Suriname, legde Vivian Olf uit die coördinatie van de lezing over dit onderwerp bij NAKS voor haar rekening nam.. Rotsburg onderzocht de dubbele woorden die in Sranantongo voorkomen zoals wakawaka, mekimeki, kibrikibri, draydray. Vóór aanvang van de presentatie kregen alle aanwezigen een stuk papier waarop ze hun dubbele woorden konden neerpennen. Er is sprake van reduplicatie als de verdubbeling afkomstig is van een oorspronkelijk woord. Als het begrip een andere betekenis krijgt dan het oorspronkelijk woord, is er geen sprake meer van reduplicatie. Wat er ook wel gebeurt, is dat die betekenis anders is, maar er is toch een relatie, zoals het bijvoorbeeld het woord opo opo. Al ik zeg a tyar en nanga ala opoopo dan betekent het niet letterlijk opstaan van opo, maar er is toch wel een relatie, zegt de onderzoeker. Het moment dat het helemaal geen relatie heeft met het oorspronkelijke woord zoals tyuku (onderhandse betaling) en tyuku tyuku (spoelen) dan is er geen sprake van reduplicatie. In 1986 heeft president Fred Ramdat Misier de juiste Sranan spelling in een resolutie geslagen. De onderzoeker geeft aan dat er in het Sranantongo nog veel te onderzoeken valt. Opvallend vindt ze ook dat bepaalde Sranan-woorden die dagelijks worden gebruikt, in geen van de Sranan woordenboeken voorkomt die voor het onderzoek zijn geraadpleegd. Zoals het woord odi odi. Dit onderzoek moet mensen wakker schudden om ook naar andere dingen te kijken dan alleen de spelling, zegt ze. Het onderzoek van Rotsburg neemt de taalcommissie van NAKS mee voor de juiste spelling van de taal.-. 4
Interne activiteiten Deelname NAKS Kaseko Loco aan Makhan Chor Het belangrijkste onderdeel van het Phagwa- of Holifeest is de Makhan Chor wedstrijd. Hierbij wordt er een menselijke toren gevormd om een pot honing, die zeven meters in de lucht hangt, buit te maken. De organisatie, Ra -Ni Entertainment onder leiding van Dinesh Malhoe heeft voor de zesde keer in maart dit feest met een nationaal karakter gevierd. Bijzonder vanwege de deelname van groepen uit Paramaribo en verschillende districten en groepen van verschillende etniciteit. De wedstrijd is vernoemd naar de God Krishna die zot was op roomboter. De pot met de boter werd zo hoog mogelijk bewaard. Hij vond toch altijd een manier om aan zijn geliefde boter te komen. Malhoe verwacht een opkomst van tienduizend personen door de dag heen. De organisatie heeft zich goed voorbereid. Er is beveiliging in stelling gebracht om erop toe te zien dat zaken niet uit de hand lopen. NAKS Kaseko Loco doet ook elk jaar mee aan de Makhan Chor. Dit jaar hebben leden van NAKS Kaseko Loco samen met andere artiesten gezorgd voor sfeervolle muziek bij dit gebeuren. 5
Interne activiteiten Fantastische leerlingenpresentatie NAKS MI AGIDA De leerlingen van de NAKS Mi Agida Muziekschool hebben zich in de periode november 2017 tot en met februari 2018 flink ingespannen en konden daardoor met succes hun basiscursus afronden. Dat gebeurde op 3 maart 2018 met een leerlingenpresentatie in het NAKS centrum. De leerlingen Blokfluit, Dron, Guitar en Zang hebben daarbij elk in groepsverband een korte presentatie gehouden zodat de ouders en verzorgers en het bestuur van NAKS een beeld konden krijgen van de vorderingen van hun kinderen. De kinderen hebben een fantastische show weggegeven en de ouders hebben hun tevredenheid geuit. Intussen zijn de lessen sinds 5 maart voortgezet bij Mi Agida. De leiding van de Muziekschool (Coődinator Maureen Koenders) streeft ernaar om elk half jaar een leerlingenpresentatie te houden. Docenten zijn: Blokfluit Mildred Reumel Dron Henk Sacco jr. en Stoffy (Ruben Muringen) Gitaar Romeo Kotzebue Zang Maureen Koenders. Indien u na het lezen van dit artikel belangstelling heeft om uw kind in te schrijven, dan kunt u contact opnemen met NAKS kantoor (499033) of Mw. M.Koenders (8981092, telefoon en app). 6
Interne activiteiten Op 15 januari 2018 werd in het NAKS centrum een expositie over het leven en werk van Wilgo Baarn gehouden. Onderstaand volgen de teksten van de banners: Expositie Wilgo Baarn Alakondreman Wilgo zei: Richt je op het bereiken van zelfidentiteit als je jezelf en je eigen komaf niet begrijpt of respecteert, zal je niet optimaal kunnen functioneren als mens (Uit Toespraak S. Staphorst voorzitter NAKS bij de uitvaart van Wilgo Baarn, juli 2017). Wilgo zei: het bereiken van zelfidentiteit is heel belangrijk om andere cultuurgroepen te begrijpen die ook bezig zijn met het invullen van hun eigen identiteitsproces. Reik de hand naar andere cultuurgroepen die ook bezig zijn met hetzelfde proces als jij, namelijk het zoeken naar hun eigen identiteit. Sla jezelf niet op de borst dat jouw cultuur de beste is. Discrimineer de andere cultuurgroepen niet. Zet je in om samen te streven naar het bereiken van een nationale Surinaamse cultuur (Uit Toespraak S. Staphorst voorzitter NAKS bij de uitvaart van Wilgo Baarn, juli 2017). Wij roemen Wilgo om zijn ideaal voor een samenwerkende samenleving vrij van etnische en religieuze obstakelvormende denkbeelden roemen en danken hem voor zijn tomeloze inzet en vruchtdragende betrokkenheid bij veel wat zich de afgelopen jaren op cultuurgebied in Suriname heeft voltrokken. (Uit: Toespraak Oud-minister van Onderwijs Wetenschap en Cultuur, Robert Peneux bij de uitvaart van Wilgo Baarn, juli 2017). 7
Interne activiteiten Wilgo is altijd de spil van de familie geweest. (Maritha Kitaman, pleegdochter van Wilgo Baarn en Elfriede Baarn-Dijksteel). Ik heb van mijn vader en moeder geleerd: respect hebben voor andermans zaken brengt je ver. Vandaar dat ik ook zo leef. Welk geloof, welke bevolkingsgroep ook het maakt niet uit. Ik weet zeker dat ik dat ook zo zal houden. (Gerley Baarn, zoon van Wilgo Baarn en Elfriede Baarn-Dijksteel). Ik denk dat hij op jonge leeftijd al hele sterke principes en een bepaalde levensfilosofie had, die ook in onze opvoeding terug kwam. En die kant van hem wordt soms onderschat. Omdat hij natuurlijk ook een stand-up comedian was (Jennifer Baarn, dochter van Wilgo Baarn en Elfriede Baarn-Dijksteel). Hij was de eerste persoon die mij respecteerde en daarmee heeft hij laten zien wat ik van anderen moest verwachten. (Jennifer Baarn, dochter van Wilgo Baarn en Elfriede Baarn-Dijksteel). De eerste gedachte van Alakondre Dron is het samengaan van culturen. Er moest iets komen om het juiste beeld te scheppen over hoe wij in deze multiculturele samenleving buiten de negatieve politieke invloeden, met elkaar als one nation opereren. Vraaggesprek Chandra van Binnendijk en Marieke Visser met Wilgo Baarn, 2016 En ik had het geluk dat ik een meester had ontmoet. Een breeddenkende leraar die zijn kennis niet beperkt had tot die ene groep waar hij toe behoorde. Een ware alakondreman. (Alida Neslo, theatermaker). 8
Interne activiteiten Wat Wilgo heeft betekend voor Suriname is niet in een paar honderd woorden uit te drukken. Hij was niet gewoon een cultuurdrager of een theatermaker, hij was het ultieme: hij heeft, samen met Elfriede Baarn-Dijksteel en samen met Henk Tjon onze cultuur helpen vormgeven. Ik heb hem nooit kunnen betrappen op ook maar enige vorm van afstandelijkheid, wantrouwen of miskenning naar mensen met een andere kleur, een ander geloof, een andere cultuur. (Sharda Ganga, theatermaker en columnist bij De Ware Tijd). Bij al het artistieke dat ik doe, laat ik me begeleiden door de lessen die voortvloeiden uit zijn geest, uit zijn kennis, uit zijn kracht, uit wat hem dreef. (Enver Panka, zanger, acteur, komiek, componist, liedjesschrijver en drummer). Brada Wilgo Baarn, wi sabi taki yu wroko no kaba ete ma no frede wrokoman de nofo dan yu prani kankan siri di sa tyari yu wroko waka fu têgo. (Romeo Grot, dichter en schrijver. Uit een gedicht ter gelegenheid van de uitvaart van Wilgo Baarn) Wortu no de nofo fu taki Ma tori de nofo fu prati Ma fosi wi e gi yu grani Fu ala den du di yu du Gi funamku na Afrikan-Sranan kulturu Ma yu ben brasa ala kulturu (Dayenne Denneboom, dichteres. Uit een gedicht ter gelegenheid van de uitvaart van Wilgo Baarn). dagen en uren met U en Oom Henk in André Kamperveenstadion een kans van mijn leven als nieuwkomer Suriname zal het maken! moet het maken!... Suriname heeft met U naam gemaakt! (Tolin Alexander, theatermaker). Een lang gesprek begon. De belangrijkste les daaruit was: Wat er ook zal gebeuren, wees altijd de jongen die we kennen. En vergeet nooit vanwaar je komt. (Clifton Braam, podiumkunstenaar, mediaman, acteur, cabaretier, PR coördinator van NAKS). 9
Interne activiteiten Kennismaking nieuwe voorzitter van NAKS Kwanzaa: Marjorie Peer Wie ben ik en wat doe ik? Ik ben een lieve, aardige en vooruitstrevende jonge vrouw die dagelijks vanuit haar innerlijke kracht, inspiratie put om grotere hoogten te bereiken. In het dagelijks leven ben ik politie ambtenaar en als junior consultant verbonden aan de Basiton Consultancy Group, een jong en energiek bedrijf dat de focus voornamelijk legt op het bedienen van kleine en middelgrote ondernemingen. De student in mij! In april 2018 studeer ik af bij het FHR Institute of Social Studies, als Master in Bedrijfskunde. Kennisvergaring is voor mij een must. De omgeving is steeds aan het veranderen en als mens moet je mee veranderen!. Hiermee geef ik aan dat wij als mensen niet moeten blijven Hobby s! De boog mag niet altijd gespannen blijven, neen echt niet want Mai, zoals ik bekend sta na wan prisiri uma. Wanwan leysi mi e swa mi fesi (zoals het mij soms wordt gezegd, natuurlijk onbewust hoor!) ma.. tan-presi fu ogri nanga fuka no de. Wie mij kent, weet dat ik van gezelligheid houd. Gewoon feesten uit het niets spreekt mij aan. Ik wacht niet op speciale momenten. Verder houd ik van koken. Mijn keuken moet altijd goed voorzien zijn. Mi na bori sma, angri fu bere no sa kiri mi. San mi lostu mi baki sa sori. En over cultuur gesproken, kan het niet anders ik ben erin opgegroeid. Marjorie als lid van NAKS. Tijdens de Politie Spelen, een internationaal evenement waaraan het KPS jaarlijks deelneemt werd aan mij gevraagd om mee te helpen aan de invulling van het cultureel gedeelte. Mijn idee ging gelijk uit naar de Alakondre Dron van wijlen Wilgo Baarn. Tijdens deze mocht ik samen met enkele andere collega s, waaronder Deryl Contino, Bernice Waal en Burnitia Panka, thans ook NAKS-ers, participeren tijdens de culturele dans. Om de culturele avond verder inhoud te geven, werden culturele en Afrikaanse nummers door ons voorgedragen. Onze performances resulteerden in onze aansluiting bij NAKS via Gerold Yngard, eerst in de afdeling Switi Kawina en thans in NAKS Kwanzaa, na introductie door Raidill Morman. Voor zover ik het weet, ben ik het vierde lid van de familie Peer, (naast Beatrixe, Joan en Eric, allen wijlen) dat zich aangesloten heeft bij NAKS. Mijn participatie in de organisatie zal zeker één zijn die van meerwaarde is. Voorzitter NAKS Kwanzaa. Sinds februari 2018 ben ik voorzitter van de NAKS afdeling Kwanzaa. In die hoedanigheid zal ik de nadruk leggen op cultuurbewustzijn en cultuuroverdracht, middels zang en dans. Ik zal mij altijd laten leiden door de geldende normen en waarden van NAKS laten leiden. De groepscohesie zal ik blijven stimuleren en ik zal trachten om altijd een voorbeeldfiguur te zijn en te blijven. Het uiteindelijke doel moet er één zijn een die in lijn staat met het doel van NAKS, waarbij de voordelen zich niet mogen beperken tot de afdeling zelf, maar voor de gehele organisatie moeten gelden. 10
Interne activiteiten NAKS Opo Yari 2018 De sociale commissie van NAKS organiseerde op 8 en 9 februari 2018 de NAKS Opo Yari 2018. Volgens trekker van dit project Anthony Robinson, heeft de sociale commissie onder meer tot doel zorg te dragen dat de leden/afdelingen van de organisatie elkaar beter leren kennen. De commissie tracht dit doel te bereiken door onder andere het organiseren van activiteiten die bijdragen aan de cohesie, de saamhorigheid van de leden onderling en met de organisatie. De sociale commissie besloot om de opzet dit jaar te wijzigen en de gehele organisatie te betrekken bij dit evenement. Zo werd de Opo Yari verspreid over twee dagen, die in het NAKS-centrum aan de Thomsonstraat werden gehouden. Het doel van een Opo Yari is het nieuwe jaar op te dragen aan de allerhoogste. Voorts wordt beoogd de leden van de organisatie een 'boost' te geven voor het nieuwe jaar, zodat zij zich weer in kunnen zetten voor de totale groei van de organisatie. Dag 1: vrijdag 9 februari 2018 Deze dag was gericht op de evaluatie van het jaar 2017. Daarnaast werd er gekeken naar de activiteiten die de afdelingen zullen uitvoeren in het jaar 2018. Centraal op deze 1e dag waren de besturen van de diverse afdelingen van de organisatie. Dag 2: zaterdag 10 februari 2018 De dag van het Opo Yari feest. Hier lag het accent op het samen eten en drinken en gezellig met elkaar doorbrengen. Deze activiteit was bestemd voor elk actief lid van NAKS De openingsgebed is gedaan door Okomfo fu Kondre, Dorenia Babel. Daarna sprak NAKS-voorzitter Siegmien Staphorst de aanwezigen toe. Twee bijzondere momenten waren de kaarsenceremonie en de koek en wijnceremonie. De meerwaarde van deze ceremonie, zegt organisatielid Anthony Robinson, is dat wij als geheel moeten zorgen dat het vuur van NAKS blijft branden en indien het zo is dat het vuur van één van de afdelingen en of van het hoofdbestuur zou uitgaan, dat we het samen weer aansteken. Bij de koek en wijnceremonie aten alle aanwezigen dezelfde cake (viadu) als teken van het één zijn. Er werd ook samen wijn gedronken als teken van het verbond dat we één zijn en dat we samen zullen werken aan de opbouw van de afdelingen en dus van de organisatie. Tijdens dit gedeelte kregen de leden ook de gelegenheid om hun eigen wensen te uiten. Na het formeel gedeelte heeft NAKS Kaseko Loco gezorgd voor sfeervolle dansmuziek. De avond is mogelijk gemaakt door een bijdrage van de verschillende afdelingen en van het hoofdbestuur. Het is een luchtige avond geweest met een goede opkomst en genoeg gezelligheid. De sociale commissie waarvan wij dit jaar zeker meer zullen horen bestaat uit Anthony Robinson, Sahaira Agard, Urmia Rijssen, Elsine Terbeek, Sidney Allyne, Darell Geldorp, Peggyta Bruinberg, Ursila Tuinfort. 11
Interne activiteiten Suriname en Nederland lanceren boek Wilgo Baarn Een Ware Alakondreman Wilgo Effio Baarn werd op jonge leeftijd lid van de organisatie voor gemeenschapswerk NAKS en bleef dat zijn hele verdere leven: in de goede en slechte tijden. Hij heeft heel veel bijgedragen aan de groei en het in stand houden van de organisatie, maar zijn betekenis reikt veel verder dan zijn verrichtingen in en voor NAKS. Hulde Het gedenkboek brengt hulde en dank aan Wilgo: stonfutu van NAKS, politieman, theatermaker, regisseur, acteur, zanger, kenner van de Afro-Surinaamse cultuur, medeoprichter van de alakondre dron. Een onvolledige opsomming, maar wel een die aangeeft hoe veelzijdig zijn talenten waren. In het culturele leven van Suriname heeft hij naam gemaakt op verschillende gebieden. Ook in het Caribisch gebied en Europa genoot hij bekendheid door de theaterproducties waarin hij optrad of waarvan hij de regisseur was. Zijn maatschappelijke betrokkenheid kwam tot uiting in zijn jarenlange werk voor de Volkshogeschool NAKS. Het boek Wilgo Baarn een ware alakondreman geeft een impressie van Wilgo s persoonlijkheid, zijn leven, zijn verdiensten voor NAKS en voor het culturele leven in Suriname. Chandra van Binnendijk en Marieke Visser kregen van het NAKS-bestuur de opdracht om het boek samen te stellen. Deze opdracht spruit voort uit het beleid van NAKS en met name van de NAKS Werkgroep Boekproducties, om boeken uit te geven die de prestaties van Afro-Surinaamse persoonlijkheden vastleggen. Al eerder verschenen de gedichtenbundel Son ten na mi van Elfriede Baarn-Dijksteel (2010) en Leven en werk van winti duman Elly Purperhart door Chandra van Binnendijk (2015). Dit boek verscheen postuum: op vrijdag 7 juli 2017 overleed Wilgo na een periode waarin zijn gezondheid verslechterde. Hij kreeg op zijn 71ste verjaardag op 15 januari 2017 een voorproefje een tesi van zijn gedenkboek (enkele mooi vormgegeven tekstfragmenten) aangeboden in een kleine ceremonie bij hem thuis. NAKS is dankbaar dat hij die tesi van Wilgo Baarn een ware alakondreman nog heeft mogen meemaken. De uitvaart van Wilgo vond plaats op dinsdag 18 juli 2017 met staatseer. Dit eerbetoon vindt NAKS een belangrijke stap van de overheid in het erkennen van de prestaties die Surinamers leveren op cultureel gebied. Wilgo, onze alakondrekulturuman, heeft heel veel van zeer grote betekenis gedaan voor de Surinaamse cultuur. Moge dit gedenkboek de herinnering aan hem levend houden en een inspiratie zijn voor iedereen die cultuur hoog in het vaandel heeft staan. (Uit het Voorwoord van het boek). De launch in Paramaribo De launch van het boek vond plaats op de jaardag van Wilgo Baarn, 15 januari 2018, in het NAKS Centrum, in een plechtige en drukke bijeenkomst. Er werden toespraken gehouden door de voorzitter van NAKS, de Directeur van Cultuur, dochter Jennifer Baarn namens de familie, vrienden van Wilgo: Sharda Ganga, Tolin Alexander, Alida Neslo, Enver Panka, Clifton Braam. Ook de vertegenwoordigers van de sponsors van het boek namelijk Monique Bueno de Mesquita van het Assurina Community Fund en Duncan Brunings van de Staatsolie Foundation hielden een toespraak (de toespraken zijn te lezen op de NAKS website: www.nakssuriname.com. Sterk was het gedicht van Gerley Baarn, zoon van Wilgo Baarn, getiteld JENGE, een gedicht dat in Tanzania in december 2017 ook werd voorgedragen tijdens een herdenkingsbijeenkomst voor Wilgo Baarn, georganiseerd door artiesten die met hem hadden gewerkt. 12
Interne activiteiten Launch van het boek in Nederland Ook de stichting NAKS Nederland heeft in samenwerking met de Vereniging Ons Suriname op 9 februari 2018 de boeklancering gedaan. Deze activiteit, die geleid werd door Peggy Mac Donald van Radio Mart, was zeer plechtig en druk bezocht. Bijdragen werden geleverd door: - NAKS Kultuu Posu - Ali jah Severin, Gideon Boldewijn en Essie Mensah (Opo Dron) - Delano Veira, voorzitter Ons Suriname (officiële opening) - Jennifer Baarn (presentatie) - Romeo Grot (poëzie) - Liebeth Peroti (zang) - Maritha Kitaman (voorlezen uit het boek) - Kymani Cairo (poëzie) Als onderdeel van het programma werden vanuit Paramaribo korte statements afgelegd door de schrijfsters en de voorzitter van NAKS. Pe un de? ala den granwan fu Sranan pe un de? Mi e kari ala den wenti fu Sramakaliba sosrefi den obiya fu Josikriki Un kon! Un kon si da marki di un pikin libi na baka na ini da kondre pe wi blakabuba rutu de Tra dey tra dey sabana weri weti gi en En yeye opo teki presi na tapu a nengre-oso bangi di en noyti seri fu sidon tapu wetiman sturu Na leki na odo fu JenGe taki: MI NA BRONBRON TE YU KRABU PATU DAN MI DE ETE We na so yu na wi bronbron bikasi san yu libi na baka wi no sa frigiti Ay na mi na GE fu JenGe. Asante sana Bigi Grantangi... Gerley Baarn, 2017 13
Interne activiteiten Opstart NAKS Mi Agida muziekschool Mijn naam is Maureen Malone, voor sommigen meer bekend als Koenders. Ik ben gedurende ruim 30 jaar als dirigent en begeleider verbonden (geweest) aan diverse koren en groepen in Suriname en Nederland. Ik ben zangeres, dirigent, audio engineer arrangeur en songwriter en maak tevens backing tracks. Dirigent en pianiste In Suriname begon ik in 1981 als dirigente van het Kanarie Kinderkoor waarmee ik optrad in binnen- en buitenland, onder andere in Curaçao en Frans-Guyana. Van 1997-2007 heb ik in Nederland eerst als pianiste en later als dirigent van The New City Voices, een oecumenisch gospelkoor uit Amsterdam Zuidoost, gefungeerd. Hoogtepunten met dit koor waren onder meer het optreden met The King of Rock n Soul, Solomon Burke; het zingen van backing vocals voor de Amerikaanse zangeres Leela James, een optreden met het Soweto Gospel Choir uit Zuid-Afrika en optredens met Cosmic Theater met het stuk Crux in de Westergasfabriek. Als koordirigente heb ik verder het dubbel mannenkwartet de Singing Friends en het Gemengd Koor Elkana van de Evangelisch Lutherse Gemeente geleid en was ik vanaf 2004 verbonden aan het koor The Colours of God, het gemengd koor van de Evangelische Broedergemeente Amsterdam-Stad & Flevoland te Amsterdam- Watergraafsmeer. Sinds 2017 ben ik tweede dirigent bij het Maranatha Mannenkoor en dirigent van het Maranatha Jongerenkoor. Zangeres, trainer, componist, organist, jurylid: Als zangeres heb ik in de close harmony groep Azalee, waarvan ik medeoprichter was, gezongen. Ik organiseerde black gospel workshops en arrangeerde en componeerde diverse nummers. In 2012 heb ik voor de musical Op weg naar vrijheid (tekst Thea Doelwijt, regie Marjorie Boston) de liedteksten samen met Denise Jannah gecomponeerd. Ik was één van de vaste organisten van Wi Eygi Kerki (Evangelische Broedergemeente Amsterdam Zuidoost) en de enige zwarte vrouw die regelmatig op het Mense Ruiter-orgel (bouwjaar 1960) speelde in Amsterdam (de Koningskerk). Ik heb mij ook bezig gehouden met Surinaamse muziek en heb in dat verband het accent gelegd op kasekomuziek, winti- en sokopsalm muziek en heb ik onder meer gezongen als lid van het koor NAKS Kulturu Posu en Muyeye in Nederland. Vóór mijn vertrek naar Nederland jureerde ik als één van de leden van het nationaal Scholierensongfestival en was lid van de Vereniging van Surinaamse Musici. Coördinator van de NAKS Muziekschool Mi Agida Sinds kort ben ik coördinator van de NAKS Muziekschool Mi Agida. De muziekschool heeft in november jongstleden een doorstart gemaakt en is met 45 kinderen begonnen in de leeftijdsklasse van 7 tot 14 jaar. Op 3 maart 2018 is een eerste succesvolle leerlingenpresentatie gehouden voor de ouders van de deelnemende leerlingen. De vakonderdelen die wij bieden zijn algemene muzikale vorming (Henna Starke), gitaar (Romeo Kotzebue), stemvorming (ondergetekende), blokfluit (Mildred Reumel en dron (Henk Sacc jr. en Ruben (Stoffy) Muringen). 14
Interne activiteiten Kennismaking stagiaire NAKS muziekschool Mi Agida Hallo NAKS Tori lezers, Mijn naam is Stefanie Bruggeling (20) en ik heb mijn afstudeerstage mogen lopen in het zonnige Suriname. Ik studeer docent muziek en heb van januari tot april 2018 bij NAKS stage gelopen. Bij de NAKS Muziekschool Mi Agida heb ik een curriculum voor de gitaarlessen helpen ontwikkelen. Want, hoe kan je via muzieklessen kinderen zo inspireren dat ze het instrument niet meer willen loslaten? De gitaarlessen zijn slechts een opzet. Als dit blijkt te werken, kunnen de ideeën ook bij de overige muzieklessen van Mi Agida worden toegepast. Externe activiteiten Marronvertelingen in het kader van Wereldverteldag Een avond vol marronvertellingen. Daarvan heeft het goed opgekomen en enthousiast publiek op 20 maart 2018 in CCS genoten. Hilly Arduin, Guillaume Pool, Misi Yaba, Yvonne Vrede en Hermien With waren de vertellers van de avond. Op deze dag wordt overal in de wereld volgens een vast thema verhalen verteld. Arduin vertelt dat de organisatie een thema heeft gekozen dat goed aansluit bij onze multiculturele samenleving. Elke cultuur in ons land heeft zijn eigen vertellingen. Vanaf dit jaar zijn Pool, het CCS-bibliotheek en ik gestart om elke etnische groep een podium te geven. In 2019 zullen wij ons richten op Inheemse vertellingen. 15
Externe activiteiten Master Djembé drummer André Mosis doceert The rhythm of the drums 27 april 2018 was de grote dag voor de 27 deelnemers bestaande uit kinderen en volwassenen, die in tien sessies de basiscursus Djembé en Afro-Surinaamse percussie hebben gevolgd. Er was grote belangstelling voor de lessen. Het gros (90%) was leerkracht van het Rooms Katholiek Bijzonder Onderwijs. De groep gaf een presentatie waarin een samenspel van de verschillende basisritmes was verwerkt. Ook werd duidelijk hoe onze eigen traditionele muziekinstrumenten kunnen worden ingezet om liedjes te begeleiden op school, in de kerk en bij andere gelegenheden. Het goed opgekomen publiek kon genieten van wervelende optredens en presentaties. De docent was de master Djembé drummer André Noeki Mosis. Hij gebruikt bij de lessen de KLM-methode namelijk Kijken, Luisteren en Meedoen. De deelnemers werden tijdens de lessen muzikaal getraind en geleerd hoe om te gaan met kinderen met gedragsproblemen. De jongste deelnemer was Jayden Elschot (8) en de oudste Carmen Austin (72). Op die dag werden ook de certificaten uitgereikt. Steeds op de vrijdag van 18.00-19.00u zijn de liefhebbers in de ban van de drums bij NAKS. Na de basiscursus is er een vervolg waarin verdieping in het samenspel aan de orde komt. Mosis zegt: Als je de techniek beheerst, kan je jezelf een percussionist noemen en in muziekgroepen spelen en bij slagwerk assembles. Hij stelt de assembles ensembles samen uit de groep gevorderden. De band krijgt een naam waarna de percussiegroep optredens kan verzorgen. Mosis geeft ook les op het conservatorium aan de Wulfingstraat op de dinsdagavond van 18.00u-19.00u en op de woensdagavond van 18.00-19.00 u. Wie is André Mosis? Mosis is geboren op 31 december 1954 in Diitabiki in het district Marowijne. Hij komt uit een muzikale Okanisi familie, waarvan de zonen van vaderskant de drumtradities het laatste millennium in ere hebben gehouden. De kennis van deze traditionele Okanisi percussie is echter niet aan buitenstaanders overgedragen. Daarom staat bij Mosis het bespelen van percussie hoog in het vaandel. Hij groeide op in Paramaribo en is een gediplomeerd bodem karteerder (topograaf). Van 1980-1982 heeft hij in Suriname gestudeerd aan de Academie voor Hoger Kunst- en Cultuuronderwijs. Daarna volgde hij een interne opleiding voor geschiedenis, antropologie en etnomusicologie. 16
Externe activiteiten Hij is cultuuradviseur en percussiedocent van beroep en oprichter van de sociaal culturele vereniging Kifoko. Die houdt zich bezig met de marronmuziek en -dans ter bevordering van de dansstijlen. In de jaren 70-80 was hij ook bij NAKS betrokken en heeft regelmatig met Johan Zebeda en Wilgo Baarn gewerkt. Mosis vertrok in 1990 naar Nederland waar hij zich nog meer op cultuurgebied specialiseerde. Hij maakt schilderijen, is voordrachtkunstenaar en puwemaschrijver. In het dagelijks leven gaf hij advies over cultuur participatie en cultuur educatie aan onderwijs- en culturele instellingen in Nederland. Hij verzorgde ook trainingen voor werkprocessen en percussielessen op scholen, in zijn eigen praktijk en op het conservatorium. Zijn laatste functie was bij het Cultureel Centrum Den Haag. Hij was van 20132017 adviseur voor cultuurparticipatie, wereldmuziek en theater bij de CultuurSchakel. Mosis heeft 28 jaar in Nederland gewoond en keerde in december 2017 terug naar Suriname. Zijn hoofddoel is om drumlessen, in het bijzonder aan scholieren, te geven. Hij wil zijn kennis met Surinaamse collega s die werken op het culturele veld, delen en ook samenwerken met anderen. Mosis is drukdoende te re-integreren. Zijn streven is om de Afro-Surinamers dichter bij elkaar te brengen. Hij wil op zoek gaan naar wat ons bindt en niet wat ons scheidt. Hierbij is kennis delen het sleutelwoord. Wij moeten op zoek gaan naar een goede samenwerking en bouwen aan een gezamenlijke toekomst. Mosis is getrouwd met Laetitia Tojo, met wie hij vijf kinderen heeft. Zijn hobbies zijn schilderen, tekenen, voetballen en musiceren. Hij heeft een eigen onderneming: Kingbotho Cultuuradvies en Cultuur Onderwijs (KCACO). 17
Externe activiteiten Van angisa naar moderne hoed Jane Stjeward-Schubert is een populaire hoedenmaker, die haar sporen in Nederland en in Suriname heeft verdiend. Zij maakt kunstzinnige hoeden, die hun oorsprong vinden in de culturele hoofddoek, de angisa. Deze staat op de werelderfgoedlijst van de Unesco als immaterieel cultureel erfgoed. Om de angisa te verheffen, besloot JaneSS een combinatie van hoed en angisa te maken. Het resultaat werd een Angisa on top. JaneSS heeft nieuwe materialen toegepast zoals sisal, buntal, chintz en zijde. Hierdoor zijn kunstzinnige hoofdcreaties ontstaan en blijft de belangstelling bij zowel Surinaamse als Nederlandse vrouwen bestaan. In de afgelopen jaren heeft JaneSS tal van schitterende ontwerpen gecreëerd; hoeden voor elke gelegenheid zoals begrafenissen, verjaardagen, huwelijken, enzovoorts. De hoeden worden in het bijzonder door modebewuste dames gedragen. Ze zijn exclusief en op maat gemaakt. De ene keer komt de persoon met een eigen model, maar vaak genoeg zijn het mijn eigen creaties. Mijn hoofdcreaties zijn handgemaakte angisa, hoeden en accessoires met een verhaal. De ontwerpen zijn een bijzondere verwerving van kunst, mode en historie. Cultureel erfgoed wordt door de diverse materialen en technieken op een verfrissende manier nieuw leven ingeblazen, bedoelt bedoeld voor elke vrouw die met haar hoed haar persoonlijkheid wil uitdragen. De hoeden kunnen op meerdere manieren gedragen worden. In de loop der jaren heb ik honderden ontworpen. Mijn hoeden zijn herkenbaar aan de stijl. Ik maak hoeden met één of meer stoffen en ze worden netjes afgewerkt. De angisa wordt sierlijk op de hoed gedrapeerd. In het begin waren de Angisa on top kleine creaties, maar nu durft JaneSS meer uit de kast te halen. De hoeden worden groter. Hierdoor valt de drager ook op. Een waaiercreatie of Let Them Talk Feda angisa behoort tot de meest gevraagde Angisa on top. JaneSS is niet van de een op andere dag hoedenmaker geworden. Op 16-jarige leeftijd woonde ze in Nederland. Eens kreeg ze de vraag wat er zo mooi is aan de Surinaamse cultuur? Omdat die vraag haar bezig hield, is zij op zoek gegaan naar haar roots. Zij kreeg belangstelling voor de traditionele klederdracht van Suriname: de angisa en de koto. Als resultaat kwam zij naar haar geboorteland om zich te verdiepen in het maken van deze kleding. JaneSS kreeg les van koto deskundige Lucy Sissy Slijngaard. Zij vond de vouwtechniek van de angisa heel interessant. Immers, daarmee staat of valt de vervaardiging van een goede angisa. Toen zij dit onder de knie had, zocht ze een andere uitdaging en sloot zich aan bij de Nederlandse Red-hat-society. Haar talent werd ontdekt nadat zij workshops over hoeden-maken had gevolgd. 18
Externe activiteiten JaneSS wilde zich onderscheiden en besloot haar kennis voor de bindwijze van de angisa als basis te gebruiken voor het maken van de hoeden. Haar passie voor de angisa heeft geleid tot vereenvoudigde vouwtechnieken met respect voor de rijke traditie van dit unieke hoofddeksel. De hoedenontwerper heeft nu haar eigen vouwtechniek ontwikkeld en wil workshops angisahoeden verzorgen aan degenen die zelf al hun eigen angisa kunnen vouwen. Zij vindt het belangrijk om een bijdrage te leveren aan het behoud van het Afro-Surinaams cultureel erfgoed. Verder wil zij een boek uitgeven met al haar creaties. JaneSS is te vinden op culturele markten, zoals op 1 juli in het Oosterpark, waar mensen blij met hun hoed of angisa huiswaarts keren. Zij doet ook mee aan presentaties/demonstraties over de angisa. Inmiddels wordt JaneSS belicht in Sabaku (het SLM tijdschrift) en in de Modemuze, het platform voor kostuumzaken. Zij presenteert op verzoek op netwerkbijeenkomsten en/of high tea s met succes de tijdreis van de vertrouwde traditionele angisa, naar de kunstzinnige moderne hoed van diverse hoedenmaterialen. Bijzondere kunstprojecten Vol enthousiasme vertelt JaneSS dat zij hoofddeksels voor drie bijzondere kunstprojecten heeft ontworpen. Voor de kunstenaars Boris van Berkum en Marianne Markelo zijn XXL Angisa creaties gemaakt. Voor de kroonjaren (bigi yari) heeft zij speciaal voor de jarige de buketi angisa (3in1) ontworpen. Voor de Dinari Dey (Dag van de Aflegverenigingen) heeft zij de Opo Langi (Miss De Neef) variant ontworpen. De standaard angisa-dracht is de Low Ede (rouwhoofddoek). Tenslotte verwijzen wij naar de website www.janess.nl waar alle hoofdcreaties in geuren en kleuren te zien zijn. 19
Externe activiteiten Iwan Wijngaarde over Blakamandey 2018 Pardon zeggen is goed begin We moeten pardon tegen elkaar kunnen zeggen. Niet schelden, maar dingen uitpraten. Woorden van Iwan Wijngaarde, voorzitter van de Feydrasi Fu Afrikan Srananman. Het thema dat hij dit jaar voor de herdenking van de Blakamandey koos, was dan ook Pardon. Wijngaarde zegt dat het gebruik is dat landen die de Black Civilisation Day (Blakamandey) herdenken, zelf een thema kiezen dat actueel is voor de groep. Denken Volgens Wijngaarde denken we vaak dat we zo goed zijn, maar we weten soms niet wat we verkeerd hebben gedaan of dat we überhaupt iets verkeerd hebben gedaan. Toch is het ook dan belangrijk om pardon te zeggen, omdat je dan opnieuw en samen kan beginnen aan een nieuw traject. Het thema Pardon geldt voor iedereen, maar in het bijzonder voor de Afro-Surinamers, zegt de Feydrasivoorzitter. Hij vindt dat de groepen in de samenleving beter met elkaar overweg zouden kunnen, als iedereen pardon zou kunnen zeggen. De door de Unesco, een werkarm van de Verenigde Naties (VN), in 1976 aanbevolen Dag der Zwarte Beschaving, is geadopteerd door vele landen en organisaties. De viering werd dit jaar op 6 januari 2018, voor de 21 ste keer in ons land gehouden en de organisatie was in handen van de Feydrasi Fu Afrikan Srananman. Die kiest elk jaar een plek uit waar afstammelingen van tot slaaf gemaakten wonen. De locatie werd dit jaar Babun Kriki, een vakantieoord in het district Para. Het was de vierde keer dat de viering in Para is gehouden, omdat Para eigenlijk de zetel is van de zwarte groep mensen, eerste keer was het in Para in Onverwacht. En we hielden het ook een keer te vierkinderen. Erfgenamen Heel veel afstammelingen van tot slaaf gemaakten hebben in Para ook plantages gekocht. Dat geldt ook voor de eigenaar van plantage Babun Kriki. Die heeft ervoor gezorgd dat zijn kinderen de erfgenamen werden van zijn plantage. Eén van die afstammelingen heeft Babun Kriki tot ontwikkeling gebracht. Er zijn ongeveer 500 kavels in ontwikkeling gebracht en die worden verhuurd aan mensen die er een huis willen opzetten. Het land blijft dus eigendom en toch blijft het een bijdrage leveren in het leven van de kinderen. Het is een mooie plek en een mooi initiatief, vandaar dat wij als Feydrasi hebben besloten om de viering er daar te houden. We willen positieve dingen ondersteunen, zo legt Wijngaarde de keuze van de organisatie uit. De organisatie zette ook een monument op te Babun Kriki ter ere van Da Letterboom, die de plantage kocht. Het heeft een diameter van zes meter en heeft de vorm van een piramide. De namen van de tien eerste erfgenamen staan op het monument. Wijngaarde: Overal waar we Blakamandey vieren, zetten we een monument op, maar dit is het grootste tot nu toe. 20
Externe activiteiten Overheid De voorzitter van de Feydrasi kan het trouwens niet waarderen dat de overheid ook dit keer geen hand heeft uitgestoken om de organisatie te helpen. Vorig jaar waren de middelen al erg schaars, maar dit jaar is het veel en veel erger geweest. Ik heb heel veel uit mijn eigen zak moeten betalen. Dat doe ik graag, maar dat is natuurlijk niet de bedoeling. Wat Wijngaarde ook steekt, is dat de Algemene Vergadering van de VN 2015-2024 uitriep tot het internationaal decennium voor mensen van Afrikaanse afkomst (resolutie 68/237). En Suriname drie jaar verder nog steeds niets heeft gedaan om inhoud te geven hieraan. In de resolutie wordt gewezen op de noodzaak om nationale, regionale en internationale samenwerking te versterken, zodat de doelgroep er door dit decennium op vooruit gaat. De organisatie wil in de komende periode zelf meer inhoud geven aan de gedachte achter dit decennium.-. 21
Externe activiteiten Stop vrouwenmishandeling Ajoeba: There is always a choice NAKS TORI schrijfster Helga Fredison was aanwezig bij de première van het theaterstuk Ajoeba en deelt haar ervaring met ons. Ik wist niet wat ik zag en hoorde. Het leek alsof ik op Sint Maarten, waar orkaan Irma zwaar tekeer ging, beland was. Ineens waren we in een geruïneerde huiskamer, waar de hoofdrolspeler Charlie (Jose Parami) zijn getrouwde vrouw Ajoeba (Brigitta Miesiedjan), geestelijk en lichamelijk molesteerde. De spreektaal was betjan Engels. Mijn eerste reactie was: Wat krijgen we nou?!, maar na een minuut drong het eindelijk tot me door dat dit theaterstuk een master piece was. Het was uniek, exclusief en op hoog niveau. Dat Guyanees Engels had ook zijn charmes. Ik ging naar huis met een trots gevoel, dat ook wij hier theaterstukken op hoog niveau kunnen produceren. Bij de derde voorstelling was ik er weer bij. Onderdrukking en geestelijke mishandeling In 2008 verscheen het eerste boek van de schrijfster Josta Vaseur, getiteld Een verboden relatie. Het ging over een vrouw die door haar man zwaar mishandeld werd. Ze werd onderdrukt, gemarteld en van haar vrijheid beroofd. Anno 2000 was zij een slavin van haar eigen man. Ze moest te allen tijde klaar staan, zodat hij zijn seksuele lusten op haar kon botvieren. Naar aanleiding van dit boek schreef Vaseur een hoorspel, dat via de radio te beluisteren was. De cultuurguru, wijlen Wilgo Baarn, was zo onder de indruk dat hij Vaseur op het hart drukte om er een theaterstuk van te maken. Kort voordat hij overleed (7 juli 2017), heeft hij haar voorgesteld om Alexander Tolin te vragen dit stuk te regisseren. In januari 2017 begon zij met de voorbereiding van het stuk en in mei dat jaar, nam Tolin het van haar over. En, Wilgo Baarn had gelijk. Tolin was de juiste man op de juiste plek. Hij had een bijzonder gevoel voor het stuk en hier en daar bracht hij zijn ideeën in om het stuk levendiger te maken. Naast de hoofdrolspelers bestond de cast uit Regina Haakmat, Gaby Treurniet, Diego Lapar en Clarence Amat. 22
Externe activiteiten Vaseur is ook zangeres en componeert liedjes. Enkele van haar geselecteerde nummers waren ook opgenomen zoals I did it my way van Frank Sinatra waarvan ze de tekst voor Charlie en voor Ajoeba had aangepast. Het lied van Gloria Gaynor, I will survive werd ook prachtig vertolkt door Regina Haakmat en Ajoeba. De live band van Rolenzo Huur heeft ook een voortreffelijke bijdrage geleverd. De bandleden waren Asgar Koster en de gebroeders Elijah en Julian Cairo De beste opvoering Vaseur: Van de drie opvoeringen, vond ik de tweede de beste. Het publiek reageerde ook anders en had feeling met de spelers. Hierdoor werden zij ook niet afgeleid. De laatste opvoering was iets minder. Op de vraag wat haar ervaring is met dit stuk, antwoordde Vaseur: Ik ben zeker een ervaring rijker geworden. Ik heb nooit eerder een theaterproductie gedaan en ik werd opeens producer. Het was een lange en vermoeiende weg, alvorens alles geregeld was. Pff...het sloopt je. Samenwerken om een goed resultaat te krijgen, vraagt veel inzet, vertrouwen, geduld. Jammer genoeg verliep de samenwerking tijdens de repetities niet altijd vlekkeloos. Van Clarence Moekri (EMF), Dennis Lapar en Tolin Alexander, heb ik veel ondersteuning gehad. Tolin is een kanjer van een regisseur waar Suriname heel trots op mag zijn. Al bij al, mag ik zeggen dat ik heel trots ben dat Ajoeba zo goed is ontvangen en niemand kan mij dat ontnemen. Wie is Josta Vaseur? Een bijzondere vrouw geboren in Suriname en moeder van drie kinderen. Ze heeft logopedie, Duits en Nederlands gestudeerd en gaf les op een VMBO school in Nederland tot 1 november 2010 (gepensioneerd). Haar hart ligt bij kinderen (vooral ontspoorden) en bejaarden die ze met de verkoop van haar cd s en boeken ondersteunt. Haar passie ligt in het schrijven van artikelen, verhalen, toneelstukken, hoorspelen, liedteksten en boeken (6). Vaseur heeft 30 cd s uitgegeven, zingt en treedt op met de combinatie gedicht, verhaal en zang. Na 46 jaar in Nederland gewoond te hebben, remigreerde ze zes jaar geleden. Momenteel is ze bezig met een musical over Martin Luther King en één voor de jeugd over Drop Outs. Met de leerlingen van de Nassy Brouwerschool heeft ze vorig jaar twee toneelstukken opgevoerd en met de seniorenburgers doet ze elk jaar een kerst musica in bejaardentehuizen. Binnenkort vertrekt ze naar Aruba om een One woman show te doen. 23
Externe activiteiten 12-jarige Michah Lew bedenkt strategisch schaakspel Tijdens de KKF- jaarbeurs kon het grote publiek kennismaken met het bordspel NYAMI-NO, een strategisch denkspel dat is bedacht door Michah Lew. Michah is 12 jaar oud, zit op LTS-3 en is schaker van Schaakvereniging Het Jonge Paard. Zijn doel met het spel is om meer mensen te laten schaken. NYAMI-NO is daarvoor een goede opstap. Als je NYAMI-NO leuk vindt, moet je schaken zeker proberen. Hij schaakt al vanaf hij 7 is en nog altijd met heel veel plezier. Het spel wordt gespeeld in 2 teams van 13 wakamans, die zich bij aanvang van het spel in Oso bevinden. Tijdens het spel begeven zij zich naar het Veld waar ze elkaar van de Huku van de Strati verdrijven. Het doel van het spel is de Wakamans van de tegenpartij in het Veld uit te schakelen. Daarnaast zijn er ook andere minder lastige en lastigere speelalternatieven. Op de Jaarbeurs is het spel heel goed ontvangen. Nadat men de regels uitgelegd kreeg, kon er een potje worden gespeeld. De jongste speler was zes en de oudste over de tachtig. Het spel werd gespeeld door opa s en oma s, oma s tegen kleinkinderen, volwassen mannen en vrouwen, vriend tegen vriendinnen. Een ieder kon genieten van een potje NYAMI- NO. Michah een spel ontwikkeld voor iedereen. De introductieversie van het spel wordt verkocht voor SRD 27,50. Voorlopig kun je het spel bestellen via de Facebookpagina. Daar zullen ook de verkoopadressen bekend worden gemaakt. Op de foto nam minister van Buitenlandse Zaken Yldiz Beighle het op tegen de bedenker. Bron: http://gfcnieuws.com/12-jarige-schaker-bedenkt-strategisch-bordspel/ 24
Externe activiteiten Lezing Drs. Urwin Vyent: onverdeelde boedels verdeelde nazaten Op 16 september 2017 vond onder auspiciën van de Federatie van Para Plantages, een heel bijzondere lezing plaats in het multi-functioneel centrum van het districtscommissariaat Para te Onverwacht. Inleider was de heer Drs. Urwin Vyent, socioloog. Het bijzondere karakter van de lezing is gelegen in ten eerste de heel opvallende en zeer uitnodigende titel: Onverdeelde boedels Verdeelde nazaten, alsook in het feit dat er een historische benadering is gegeven van een zeer belangrijke kwestie die vaak genoeg door zij die niet bekend zijn met de problematiek, laconiek wordt afgedaan met "...alweer de boedelkwestie van de paraplantages". De Federatie van Para Plantages beoogt met deze lezing een bijdrage te leveren aan het verstevigen van het besef bij de nazaten van de tot slaaf gemaakten, dat eendrachtig moet worden samengewerkt aan de verdere ontwikkeling van de Para plantages. De inleider stelt dat het opkopen van de voormalige slavenplantages in 1881 door de nog geen twee decennia daarvoor vrijverklaarden, niet gezien moet worden als een op zich zelf staand incident! Nee, deze gezamenlijke koop van de voorouders moet worden gezien als een hoogtepunt in een veel langer en moeizaam proces van de emancipatiestrijd, naar volledige vrijheid. De gemaakte 'sweri' dat de plantagegronden bestemd dienen te blijven voor de nakomelingen, moet in de context van de gevoerde strijd om volledige emancipatie gezien worden. De voorouders wilden niet dat hun nakomelingen bezitloze burgers zouden zijn in dienst van anderen. Deze ontwikkelingsvisie van de voorouders gaat terug tot ver voor de koop van de plantages. Het besef was om door middel van de eigen besluitvormingsstructuren, de sociale cohesie en onderlinge solidariteit, de bouwstenen aan te dragen voor het creëren van stabiele gemeenschappen waarin de nazaten zich verder kunnen ontwikkelen. De lezing die te Para werd gehouden was een eye-opener voor velen. Er is dan ook flink gediscussieerd over allerhande kwestie deze boedelproblematiek rakende. Een van de conclusies van de inleider is dat de boedelcultuur en structuur de beste garanties biedt voor de huidige generatie om het historisch erfgoed dat de voorouders hebben nagelaten, te ontwikkelen als onderdeel van de emancipatiestrijd en in de geest van solidariteit en het ontwikkelingsperspectief van de voorouders. Urwin Vyent behoort tot de groep nazaten die de boedel ziet als een mogelijkheid en morele plicht om meer historisch besef en verantwoordelijkheid te ontwikkelen. Een door NAKS geplande lezing door Drs. Urwin Vyent heeft jammer genoeg geen voortgang gevonden. Echter zal gestreefd moeten worden om in de naaste toekomst alsnog een lezing te houden voor de NAKS-ers en andere belangstellenden! De inleider is tevens de auteur van de boeken: Gekocht en betaald (2016) en Profeet aan de Para (2017). 25
Advertenties Als je op de Ringweg bent zul je deze billboard vast wel zien. Onze Enver Panka die illustreert dat werken en studeren wel samengaan!. Gefeliciteerd Enver dat je door dit bedrijf bent aangetrokken als voorbeeldfiguur voor jongeren. 26
Advertenties 27
Advertenties 28