Een levens brede aanpak Januari 2018
Inhoudsopgave INLEIDING... 2 OPRICHTING... 2 AUTISME... 2 DOEL... 2 LEVENS BREDE AANPAK... 3 ONDERDELEN... 4 SAMENWERKING... 5 ORGANISATIES RONDOM AUTISME... 5 ONTWIKKELINGEN AUTISME CAMPUS... 7 Autisme Campus Friesland koepelnotitie pag. 1
Inleiding De Stichting Autisme Campus is bijna 2 jaar bezig met het realiseren van haar plannen voor een autisme campus. Vergaderen, subsidies werven, kijken bij andere initiatieven (o.a. Papagenohuis) en praten met experts. Er is al vele bereikt in de afgelopen twee jaar, en de Stichting wil verdere concrete stappen zetten om haar doelen te bereiken. De stichting zoekt de samenwerking met andere professionele partijen om de vier onderdelen van de Camus verder gestalte te geven. Deze notitie is een algemene beschrijving van de Stichting, autisme, voorzieningen en ontwikkelingen. De vier in deze notitie genoemde onderdelen van de Campus worden uitgewerkt in afzonderlijke plannen. Oprichting De Stichting Autismecampus is een initiatief van ouders met kinderen met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS). Zij merken dat het moeilijk is om passend onderwijs, goede leerplekken en geschikte woonvormen voor hun kinderen te vinden. Het gaat om jongeren met veel talenten die in het dagelijks leven toch tegen beperkingen aanlopen, met name omdat er in het onderwijs (te) weinig kennis is over autisme en ze op de meeste woon- en werklocaties niet tot hun recht komen. Bij de op te richten Campus denkt de stichting aan een terrein waar bewoners, begeleiders en docenten een combinatie vinden van wonen, werken en leren. Tevens fungeert de campus als het expertisecentrum autisme van Friesland. Autisme Bij mensen met autisme wordt informatie die via de zintuigen binnenkomt (zicht, geur, geluid, etc.) anders verwerkt door de hersenen. Deze mensen hebben moeite om de details die zij waarnemen te verwerken tot een samenhangend geheel. Hierdoor hebben mensen met autisme problemen met communicatie, sociale interactie en verbeelding. Autisme heb je levenslang, het is vaak onzichtbaar en heeft ook invloed op alle levensgebieden in alle levensfasen. Het brengt specifieke sterke en zwakke kanten met zich mee. De meeste mensen met autisme hebben in meer of mindere mate hun leven lang deskundige begeleiding nodig. Met meer begrip van de omgeving en de juiste begeleiding kunnen veel mensen met autisme naar school of werken, relaties met anderen onderhouden en daardoor een zin- en betekenisvolle rol in de samenleving hebben. Ruim één procent van de Nederlanders - ca. 190.000 mensen - heeft een vorm van autisme. Autistische stoornissen zijn bijvoorbeeld het syndroom van Asperger of PDD-nos en worden tegenwoordig Autisme Spectrum Stoornis (ASS) genoemd. Doel Het doel van de stichting is om een campus op te richten die ondersteuning biedt bij de life events leren, wonen en werken zodat de jongeren op deze campus en daarna een gelukkig, zinvol en uitdagend leven kunnen leiden. Autisme Campus Friesland koepelnotitie pag. 2
Levens brede aanpak In een levens brede aanpak staat de hulpvraag en situatie van een persoon met autisme centraal. Geen standaardoplossingen, maar precies wat nodig is, niet meer en niet minder. De ondersteuning is integraal over de levensgebieden zorg, werk, onderwijs en vrije tijd en volgt zo het werkelijke leven van de persoon. Ook de omgeving (ouders, collega s, zorgverleners, onderwijsprofessionals etc.) wordt toegerust om beter met autisme om te kunnen gaan. Maatschappelijke businesscase De maatschappelijke businesscase 1 (Mbc) maakt inzichtelijk dat door een levensbrede (integrale) aanpak meer mensen met autisme gaan participeren en meer levensgeluk ervaren. Een levensbrede aanpak voor mensen met autisme is ook financieel aantrekkelijk voor de maatschappij als geheel. De mbc maakt inzichtelijk dat door een levensbrede aanpak ongeveer 624 mensen op 100.000 inwoners meer gaan participeren en meer levensgeluk ervaren. De investeringen en opbrengsten bouwen in vier jaar op. Na vier jaar zien we dat iedere (jaarlijks) geïnvesteerde euro er (jaarlijks) vier oplevert. De investering verdient zichzelf al geheel terug in de vorm van directe besparingen op bespaarde kosten voor ondersteuning en uitkeringen; de extra opbrengsten ontstaan door te voorkomen dat mensen uitvallen (preventie). Om dit te realiseren is het van belang dat organisaties zoals gemeenten, onderwijsinstellingen en arbeidsorganisaties met elkaar in gesprek gaan om heldere afspraken te maken over het organiseren en financieren van de levensbrede ondersteuning. Alleen gezamenlijk kan een levensbrede aanpak worden gerealiseerd en zijn de effecten - grotere participatie en bijkomende financiële voordelen - haalbaar. 1 Levensbrede aanpak bij autisme een businesscase Vanuit Autisme bekeken oktober 2015 Autisme Campus Friesland koepelnotitie pag. 3
Onderdelen De Autisme Campus kent de volgende onderdelen: - Autisme-wonen-campus Vaak hebben mensen met autisme hun leven lang ondersteuning nodig. Voor jeugd en volwassenen met autisme is het meestal een zoektocht om een passende woonvorm te vinden. De stichting heeft als ambitie een woonvorm met 24- uurs begeleiding voor jongeren en appartementen met begeleiding. Op de campus kunnen jongeren/jong volwassenen met Autisme Spectrum Stoornis zelfstandig in een eigen appartement gaan wonen. De appartementen worden van alle gemakken voorzien zodat bewoners in voldoende comfort kunnen wonen. Er komen gemeenschappelijke ruimtes waar bewoners gezamenlijk kunnen eten of kunnen recreëren. Doel is voorbereiden op het zelfstandig wonen buiten de campus. - Autisme-werken/leren-campus Met een diploma op zak door naar passend werk is nog niet een vanzelfsprekendheid voor mensen met ASS. De grote uitdaging is dat ASS ers niet overprikkeld en overvraagd raken, maar wel werk doen op hun Berny Linnemann (Scauting):,,Als je het vertrouwen wint van een werknemer met autisme, heb je een hele loyale en harde werker in huis. Het anders denken van iemand met autisme kan een belangrijke meerwaarde voor je bedrijf betekenen: het ontleden van problemen met oog voor detail en een andere manier van kijken, kan een unieke oplossing voor je probleem opleveren. niveau. Inpakwerk of sorteren is niet passend voor iemand met een HBO werk en denkniveau. De autismecampus wil de doelgroep op maat gaan begeleiden naar passend werk. De campus kan haar expertise zowel inzetten voor de werknemer als werkgever. Een aantal bewoners kan op de campus zelf aan de slag. Waar nodig worden passende opleidingsmogelijkheden gezocht. Autisme Campus Friesland koepelnotitie pag. 4
- Autisme-expertise-campus De autismecampus is een kennis- en expertisecentrum voor jongeren, ouders, bedrijven, scholen en hulpverleners. Samenwerking Het plan wordt inmiddels breed omarmd en gesteund door de volgende partijen: Gemeente Tytsjerksteradiel; NVA Friesland; Singelland; Stichting Samendracht Drachten Autisme Team Noord (locatie Drachten) De Friesland Zorgverzekeraar. Bovendien zijn er regionale partijen die hun diensten (deels) sponsoren en hun betrokkenheid geven aan het ambitieus plan van de autisme campus. Dit zijn onder andere: o Peter Scherjon (I Do Dare Dream), zij stellen advies beschikbaar om de visie vorm te krijgen en o BentAcera voor advisering van de bunisess case, de exploitatie, prognose en de liquiditeitsprognose. Organisaties rondom autisme Er is een groot aantal organisaties die zich met voorlichting en samenwerking rondom autisme bezighouden, en er zijn diverse voorzieningen die dagbesteding en/of opvang bieden. Een paar voorbeelden: Autisme Team Noord (Drachten) Het Autisme Team Noord-Nederland Friesland (ATN Friesland) is gespecialiseerd in uitgebreide diagnostiek, behandeling op maat, consultatie en deskundigheidsbevordering. De hulp richt zich niet alleen op de patiënt. Ook ouders, de partner of andere gezinsleden worden, indien nodig, bij de behandeling betrokken. ATN Friesland heeft de hoofdvestiging in Drachten. Het biedt hulp aan kinderen, jongeren, volwassenen van alle niveau s en hun omgeving. ATN Friesland maakt deel uit van de zorggroep Jonx binnen Lentis. Naast een vestiging in Drachten heeft het ATN ook diverse spreekuurlocaties in onder andere Oosterwolde, Leeuwarden en Dokkum. Het ATN is verder nog gevestigd in Groningen en Hoogeveen. Autisme Campus Friesland koepelnotitie pag. 5
Scauting (Hoogeveen, Tjalleberd en Burgum) Scauting Coaching & Detachering BV is opgericht op 1 april 2015, door Wolter Piek en André Oostenveld. Zij zagen dat veel normaal- tot hoogbegaafde mensen met autisme vastlopen in werk of studie. Hoewel veel van deze mensen over veel talenten beschikken en in staat zijn om te werken, lopen ze vast omdat de omgeving onvoldoende aangepast is op de zaken waar mensen met autisme het moeilijk mee hebben. Omdat wonen, leren en werken met elkaar in verbinding staat, bieden zij op alle levensterreinen coaching aangepast op de wensen van de cliënt. Met de OPA-methodiek (oprecht persoonlijke aandacht) bieden zij maatwerk. Naast de woonbegeleiding, worden leer/werktrajecten aangeboden op het gebied van ICT. Dat is het terrein waar onze kennis en netwerk liggen. Daarbij proberen we aan te sluiten op het bedrijfsleven, zodat de kansen op doorstroming naar werk groter zijn. Ook richten wij ons op persoonlijke ontwikkeling door het aanleren van verschillende vaardigheden. Nederlandse Vereniging voor Autisme De NVA geeft mensen met autisme en hun naasten een stem en zorgt dat zij gehoord worden. De NVA is dé organisatie in Nederland die vanuit het perspectief van mensen met autisme en hun naasten bouwt aan een autismevriendelijke maatschappij; een maatschappij waarin mensen met autisme optimaal geïntegreerd, geaccepteerd en zelfredzaam zijn. Door belangenbehartiging, door betrouwbare informatievoorziening en door lotgenotencontact in de buurt. De NVA zorgt voor begrip en herkenning. Door de NVA kunnen mensen met autisme en hun naasten zichzelf zijn en optimaal tot hun recht komen. Vanuit autisme bekeken De Coalitie Vanuit autisme bekeken verbindt mensen die samen willen werken aan een inclusieve maatschappij en daarbij kijken vanuit autisme. De missie is een inclusieve maatschappij waarin ieder mens de ruimte krijgt om zijn eigen plek in te nemen. De coalitie verbindt mensen en initiatieven die hier samen aan willen werken. Deelnemers aan de coalitie delen kennis en ervaring en leren van anderen uit hun regio of vakgebied. Vernieuwende initiatieven die bijdragen aan een inclusieve(re) maatschappij bieden krijgen een podium ter inspiratie van anderen. PAS (Personen uit het Autisme Spectrum) De doelstellingen van PAS zijn: Belangenbehartiging, informatievoorziening, deskundigheidsbevordering, lotgenotencontact en het bevorderen van de communicatie tussen autisten onderling en tussen autisten en niet-autisten. PAS is in 2001 als vereniging begonnen, met als doelen: lotgenotencontact, bewustmaking van de problematiek van normaalbegaafde volwassenen met een autismespectrumstoornis, en participatie in besluitvorming rond dit onderwerp. PAS verzorgt onder meer contactdagen en gespreksgroepen. Autisme Campus Friesland koepelnotitie pag. 6
Papageno Huis Laren Het Papageno Huis is een thuis voor jongeren met autisme: dagbesteding of wonen. Voor jongeren met autisme valt het vaak niet mee een plek te vinden in de maatschappij. Om ze op weg te helpen én houvast te geven is het Papageno Huis opgericht. Jongeren met autisme kunnen daar terecht voor activiteiten, dagbesteding en werkervaringsprogramma s. Bovendien zijn er in het huis appartementen waar 12 jongeren leren zelfstandig te wonen. Het Papageno Huis is te vinden in de voormalige Villa Dennenoord Laren. Deze sfeervolle villa uit 1870 is zo ingericht dat jongeren met autisme zich er helemaal op hun gemak voelen. De kleuren, de Annemarie Wensink, Zorgmanager s Heeren Loo: Doordat we met zoveel vrijwilligers werken, kunnen we begeleiding op maat geven. Daar gaan we heel ver in. verlichting, de klimaatbehandeling, de geluiddempende plafonds: over alles is nagedacht. Voor de professionele zorg wordt nauw samengewerkt met s Heeren Loo zorggroep. Helder Eindhoven Helder is een kleinschalige havo/vwo school die zich specifiek richt op leerlingen met een vorm van autisme en/of AD(H)D. Helder is een zelfstandige, reguliere middelbare school en valt dus niet onder het speciaal voortgezet onderwijs. Bovenop alle reguliere vakken en lessen, bieden we een unieke leeromgeving. Ondersteuning, aandacht, individueel maatwerk, begeleiding, betrokkenheid en enthousiasme zijn daarin toverwoorden. Dat is de magie van Helder. Daarmee verrichten we samen met ouders en leerlingen wonderen. Ontwikkelingen autisme campus Voorlichting De Autisme Campus heeft de afgelopen twee jaar veel aandacht besteed aan het geven van voorlichting over autisme. Enkele voorbeelden: Minisymposium Autisme Werkt!, dinsdag 22 november in ROC Friese Poort in Drachten Podium TV interview Autisme Campus Friesch Dagblad 12 december 2016 Autisme Campus een plek waar je jezelf kunt zijn. TedX 17 september 2016 TedX talk over autisme Diverse artikelen in de pers over samenwerkingsverbanden van de autism campus. Autisme Campus Friesland koepelnotitie pag. 7
Resultaten samenwerkingsverbanden Matrix Lyceum Drachten Autisme Campus is mede initiator van een havo/vwo school voor jongeren met autisme. Op 1 september 2017 is het Matrix Lyceum (havo/vwo) voor jongeren met autisme in Drachten gestart. Er is gestart met een kleine groep van 7 leerlingen, maar vanaf begin 2018 kunnen nieuwe leerlingen worden aangemeld. Op dit moment is dit de enige voorziening in zijn soort in Noord-Nederland. De Helder-shool in Eindhoven heeft als inspiratiebron gediend. Kinderen met ASS kunnen de lesstof in het regulier onderwijs prima aan, maar de drukte op een school voor voortgezet onderwijs niet. De wisselingen van de lessen, de drukte in de gang, lawaai in de klas het zijn te veel prikkels. Teuny Bosma (teamleider Matrix Lyceum: Het gevolg is dat deze kinderen in de problemen raken en vastlopen. Soms gaan ze naar een school voor speciaal onderwijs, maar daar krijgen ze dus niet de intellectuele uitdaging die ze wel aankunnen. En soms blijven ze zelfs helemaal thuis. Het speciaal onderwijs voorziet wel in voortgezet onderwijs op vmbo-niveau, en biedt ook les voor havoleerlingen, maar dan in een aangepast profiel en zonder echte vakdocenten. Zonde van het talent dat deze groep leerlingen wel degelijk heeft, vond openbare scholengemeenschap Singelland, waarvan het Marnix Lyceum deel uitmaakt. De Leeuwarder Courant besteedde op 16 januari 2018 in de onderwijsbijlage uitgebreid aandacht aan het Matrix Lyceum. Dagbesteding Scauting Sinds 2 januari 2018 is Scauting in samenwerking met Autisme Campus een project gestart voor dagbesteding in Burgum. De trajecten zijn voor mensen met autisme van alle leeftijden. De organisatie biedt dagbesteding in verschillende vormen: creatief, technisch en gericht op ICT. Creatieve dagbesteding beidt mensen met autisme zich te ontwikkelen in tekenen en/of schilderen, op papier en op de computer. Technische dagbesteding biedt ruimte aan bijvoorbeeld 2D Geesje Duursma (Autisme Campus): We werken samen met Scauting omdat we beide vinden dat mensen met autisme talenten hebben die waardevol zijn voor de maatschappij. en 3D ontwerpen en printen. ICT-dagbesteding leert deelnemers alle facetten van het maken van websites. Autisme Campus Friesland koepelnotitie pag. 8