Maart 2012, nummer 23 Nieuwsbrief uw partner in toegankelijkheid In deze nieuwsbrief Impressie Aftrapbijeenkomst OLGA, blz. 2 Inkomensgrenzen in de Wmo, blz. 4 Tabel: inkomen/eigen bijdrage, blz. 11
Impressie Aftrapbijeenkomst OLGA op 25 januari 2012 Na een door omstandigheden hectische aanloop naar deze dag was het een enorm prettige gewaarwording om de zaal in Amstelveen langzaam vol te zien lopen met bezoekers. Het was duidelijk te merken dat velen elkaar al kenden en dat ook het onderwerp van de lezing iedereen bezig hield en dus erg aansprak. Bij de opening waren er nog maar drie stoelen in reserve, de rest werd ingenomen door vogels van diverse pluimage ; enkele politici, leden van WMO- en andere raden, maar vooral leden en sympathisanten van OLGA onderhielden zich met elkaar onder het genot van een kopje thee/ koffie en een koekje. Kortom, sfeer en opkomst maakten deze middag al bij voorbaat geslaagd. Pagina 2
Nog prettiger werd het voor mij bij de kennismaking met de spreker, de heer Matthijs Vermaat. Niet alleen kwam hij ontspannen en ter zake kundig over, ook gaf hij aan tijdens zijn voordracht direct in te willen gaan op relevante vragen. Hoewel dat voor de aanwezigen erg prettig is, stelt dat wel heel hoge eisen aan de spreker. Dat bleek even later gelukkig helemaal geen probleem. Na een korte inleiding, waarin hij de meest recente ontwikkelingen op het gebied van de jurisprudentie naar voren bracht en aangaf dat hij zijn verhaal daardoor drie keer heeft moeten herschrijven, ging hij direct over op de inhoud. Wat volgde was een enthousiast en gedreven verhaal, ondersteund en verlevendigd met anekdotes en ter zake doende voorbeelden, waarin alle aanwezigen werden meegenomen in en door het voor leken ondoorzichtige woud van regelgeving in en over de WMO. Vrijwel iedereen had daarbij zijn of haar eigen ervaringen met instanties en regelgevingproblematiek, maar nooit liep dit uit op een verzanding in eigen situatie. Pagina 3
Integendeel, de lijnen van het betoog liepen dwars door situaties en geledingen en leverden een proactieve en leerzame, maar vooral een vermakelijke middag op, waar ieder aan zijn of haar trekken kwam. Ook de afsluiting, met natje en droogje, was levendig en bood bovendien nog de mogelijkheid even persoonlijk met dhr. Vermaat te spreken. Kortom, mijn eerste aftrapper was meteen een rake. Jammer dat Marjon en Geert door trieste familieomstandigheden verstek moesten laten gaan. Zoals u misschien weet bestaat OLGA dit jaar al weer twintig jaar. Wij hopen om naar aanleiding daarvan een activiteit op poten te zetten, die onze Aftrap qua inhoud en opkomst zal kunnen evenaren. Jascha van Leeuwen INKOMENSGRENZEN EN DE WMO: GELOPEN KOERS? M.F. Vermaat, Van der Woude De Graaf Advocaten In een serie uitspraken heeft de CRvB in december 2011 en januari 2012 ten aanzien van een aantal aspecten van de Wmo helderheid geschapen. Het betreft de besparingsbijdrage en de inkomensgrenzen. Is hiermee aan alle vragen op dit terrein een antwoord gegeven? Nee, nog niet. Pagina 4
De besparingsbijdrage is (kort gezegd) het geld dat iemand die niet meer kan fietsen uitspaart omdat hij geen fiets meer hoeft te kopen. Dat geld wordt dan door de gemeente bij de betrokkene in rekening gebracht als een scootmobiel wordt verstrekt. De CRvB oordeelt in de uitspraak BU7263 1 dat de Wmo geen ruimte biedt om een besparingsbijdrage op te leggen. Hoe komt de Raad tot zijn oordeel? De Raad leidt uit de wetsgeschiedenis af dat het de bedoeling van de wetgever is geweest om artikel 4 tweede lid Wmo, mede in verband met inkomenseffecten, te interpreteren in het licht van de art. 15 en 19 Wmo. Dit leidt ertoe dat de Wmo ( ) geen ruimte biedt om naast de op artikel 15 van de Wmo gebaseerde bijdrage extra financiële voorwaarden, zoals een besparingsbijdrage, op te leggen bij het verstrekken van een voorziening in natura als de scootmobiel. De Raad vervolgt: Dat deze besparingsbijdrage zijn grondslag vindt in het algemeen gebruikelijk zijn van het bezit van een fiets, doet daaraan niet af. De uitsluitingsgrond algemeen gebruikelijk kan in het kader van de Wmo slechts zien op de in aanmerking komende voorziening zelf en kan, gelet op het voorgaande, geen grondslag bieden voor een bijdrage in verband met een mogelijke besparing van kosten van een andere, wel algemeen gebruikelijke voorziening. Geen besparingsbijdrage dus. Het kon onder de Wvg al niet, 2 en ook onder de Wmo blijkt het niet te kunnen. Maar zegt deze uitspraak ook wat over het kunnen stellen van inkomensgrenzen zoals op www.rechtspraak.nl, en ook in de samenvatting door de redactie van Uitspraken Sociale Zeker- Pagina 5
heid, wordt gesuggereerd? Op dit moment een heet hangijzer omdat diverse gemeenten in hun verordening of beleid hebben vastgelegd dat boven een bepaald inkomen geen hulp bij het huishouden meer wordt toegekend. Of een scootmobiel. Een belangrijk verschil tussen beiden is dat de eerste geen specifieke gehandicaptenvoorziening is, en de tweede wel. Alleen gehandicapten maken daar gebruik van. De totstandkomingsgeschiedenis van de Wmo en het Besluit maatschappelijke ondersteuning geven op dit punt geen eenduidig beeld. Onlangs liet de staatssecretaris naar aanleiding van een uitspraak van de rechtbank Maastricht uit 2010 3, die handelde over het stellen van een inkomensgrens ten aanzien van een scootmobiel weten dat er geen inkomensgrenzen onder de Wmo mogen worden gesteld. 4 De Wmo gaat in artikel 4 lid 2 uit van de gedachte, dat bij het bepalen van de voorzieningen voor maatschappelijke ondersteuning een gemeente, conform het compensatiebeginsel, rekening houdt met de persoonskenmerken, de behoefte en de capaciteit van de aanvrager om uit het oogpunt van kosten zelf in maatregelen te voorzien. De gemeente kan vervolgens bepalen of aan betrokkene voor de voorziening een eigen bijdrage wordt gevraagd. De Wmo gaat uit van een individuele toetsing per cliënt en staat niet toe dat gemeenten in hun verordening een inkomensgrens instellen, waarboven geen aanspraak op een Pagina 6
voorziening gemaakt kan worden. In de Nota van toelichting op het Besluit maatschappelijke ondersteuning (BMO) valt het volgende te lezen 5 : Dit betekent dat als de aanvrager de financiële middelen heeft om de voorziening zelf te betalen, hij niet in aanmerking komt voor verstrekking van de voorziening op grond van de Wmo. Het is aan het college zelf om te bepalen wanneer het compensatiebeginsel tot deze uitkomst leidt. De Wmo geeft geen bevoegdheid om daarover regels te stellen. De Wmo kent dus geen regels als het gaat om de vraag of iemand genoeg geld heeft om zelf de voorziening aan te schaffen. Die bevoegdheid ligt bij het college, aldus de staatssecretaris. Zij vervolgt aldus: De eerste vraag is dus of de aanvrager in staat is zelf in de voorziening te voorzien. Is dat niet het geval en wordt de voorziening toegewezen, dan komt pas het vraagstuk van de eigen bijdrage aan de orde. Een inkomensgrens is, mits goed onderbouwd, een handzaam middel om te bepalen bij welk inkomen iemand geacht wordt zelf in de kosten van de voorziening te voorzien. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen algemeen gebruikelijke en niet-algemeen gebruikelijke voorzieningen. Het gaat er om of iemand zelf in de kosten kan voorzien. Het past tevens in de (oorspronkelijke) bedoeling van de wetgever dat pas als je zelf al je mogelijkheden hebt uitgeput je kunt aankloppen bij de gemeente. 6 Eenduidig is het allemaal echter niet. Welke rechtspraak is er inmiddels van de CRvB met betrekking Pagina 7
tot het stellen van inkomensgrenzen? Aanvankelijk liet de Raad 7 zich niet uit over de mogelijkheid tot het stellen van inkomensgrenzen ( nog daargelaten de vraag of de onder de Wvg tot stand gekomen jurisprudentie van betekenis is gebleven onder de Wmo ). In een volgende zaak 8 waarin iemand door de gemeente in staat werd geacht bij een bepaald inkomen zelf een deel van de kosten van vervoer te kunnen dragen 9 achtte de Raad dit Mede gelet op de aan het College toekomende beleidsvrijheid [acht de Raad dit] geen onaanvaardbare gedragslijn. Eind vorig jaar leidde het inkomen van betrokkene er niet toe om de extra kosten van de automatische transmissie in het kader van de Wmo te vergoeden, omdat het om een algemeen gebruikelijke voorziening ging en het gezinsinkomen, geen aanleiding gaf af te wijken 10. In BV1309 11 schept de CRvB een hoop duidelijkheid. Inkomensgrenzen kunnen niet. Bij de verstrekking van een vervoersvoorziening in natura is, naast de op artikel 15 van de Wmo gebaseerde eigen bijdrage, geen ruimte voor een inkomensgrens. Beroep gegrond. De term capaciteit in artikel 4, tweede lid Wmo heeft in feite geen zelfstandige betekenis. Het moet worden uitgelegd tegen de achtergrond van de artikelen over de eigen bijdrage en het eigen aandeel (artikelen 15 en 19 Wmo).Naar het zich laat aanzien is er voor gekozen aan te haken bij de wetsgeschiedenis ten tijde van de behandeling van het wetsvoorstel Wmo, en Pagina 8
niet die van het Besluit maatschappelijke ondersteuning zijnde van lagere orde. Maar, en dat is het voorbehoud dat ik hier maak, het is niet volstrekt duidelijk dat er geen enkele inkomensgrens kan worden gesteld. Het ging in de hierboven genoemde zaak om de beëindiging van het gebruik van de regiotaxi, een voorziening die specifiek voor mensen met en beperking in het leven is geroepen. Maar als het gaat om het stellen van inkomensgrenzen als het gaat om te bepalen of een voorziening die niet speciaal is gemaakt voor mensen met een beperking, gelet op de persoon van de aanvrager algemeen gebruikelijk is 12 is ook onder de Wmo geoorloofd. Evenals voorheen onder de Wvg, 13 Een auto is een bekend voorbeeld. Die wordt veelal bij een inkomen van anderhalf maal onder de WWB norm algemeen gebruikelijk geacht. En het is niet ondenkbaar dat hetzelfde geldt voor de hulp bij het huishouden. noten: 1. CRvB 19 december 2011, LJN BU7263, zie www.rechtspraak.nl 2 CRvB 14 juni 2008, LJN BD4172. 3 Rechtbank Maastricht 15 oktober 2010, nr. AWB 09/1732, niet gepubliceerd. 4 Zie het antwoord op de vraag van het Kamerlid Venrooy-Van Ark (VVD). Brief d.d. 10 november 2011 met het kenmerk DBO- 3091385. 5 Nota van Toelichting bij het Besluit MO, Stb. 2006, 450. 6 Zie Kamerstukken II 2004/05, 30 131, nr. 3. 7 CRvB 12 oktober 2010, LJN BO1038. Pagina 9
8 CRvB 20 juli 2011, LJN BR3280. 9 Dit deel was in de betreffende gemeente op een forfaitair bedrag van 1.344,52 vastgesteld 10 CRvB 30 november 2011, LJN BU7172. 11 CRvB 19 januari 2012, LJN BV1309. 12 Met het begrip algemeen gebruikelijk wordt beoogd te voorkomen dat een voorziening wordt verstrekt waarvan, gelet op de omstandigheden van de betrokkene, aannemelijk is te achten dat deze daarover zou (hebben kunnen) beschikken als hij niet gehandicapt zou zijn geweest. CRvB 3 juli 2001, LJN AI5993 en CRvB 21 mei 2008, LJN BD3476. Zie voor de gehanteerde criteria CRvB 14 juli 2010, LJN BN1265, CRvB 25 juni 2008, LJN BD6234 13 CRvB 12 mei 2004, LJN AP1020. De powerpoint presentatie van die bij dit artikel hoort, kunt u vinden op: http://www.olga-amstelland.nl/actueel Pagina 10
Tabel: Overzicht van bruto jaar inkomen, gezinssamenstelling en maximale eigen bijdrage per periode van vier weken. Inkomen: A B C D bijstandsnorm 10.424 18,00 16.011 18,05 20.848 25,80 22.038 25,80 modaal 33.000 134,48 214,07 79,96 149,04 1,5 x modaal 324,87 404,46 270,35 339,43 49.500 2 x modaal 515,25 594,84 460,73 529,81 66.000 100.000 907,56 987,15 853,04 922,12 Balkenendenorm 193.000 1.980,63 2.060,23 1.926,12 1.995,20 cijfers: maart 2012 In de linkerkolom staat het brutogezinsinkomen vermeld, in de andere kolommen de gezinssamenstelling. A: alleenstaande, jonger dan 65 B: alleenstaande, ouder dan 65 C: meerpersoonshuishouden, beiden jonger dan 65 D: meerpersoonshuishouden, beiden ouder dan 65 De eigen bijdrage is de maximaal te betalen eigen bijdrage per periode van 4 weken. Dit is een netto-bedrag. Aangezien niet duidelijk is wat er met de korting van de Wtcg (Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten) zal gaan gebeuren, is daar geen rekening mee gehouden. Pagina 11
Colofon De nieuwsbrief van OLGA verschijnt twee à drie keer per jaar. Via de nieuwsbrief houdt OLGA belangstellenden op de hoogte van haar activiteiten. Redactie: Ada Sellemans en Marjon Graven Secretariaat OLGA: Bertha von Suttnerlaan 98 1187 SX Amstelveen T. 020-3453429 ma, di, wo en vr 14-17 uur E. info@olga-amstellamd.nl Meer informatie over OLGA: www.olga-amstelland.nl Pagina 12