Persconferentie essenscia 2017, jaar van economische groei voor de Belgische chemie en farma in een onzekere internationale context Brussels, 26 April 2018
Agenda Economische kerncijfers 2017 Yves Verschueren, Managing Director, essenscia Blijvende noodzaak aan ambitieus industrieel beleid Wouter De Geest, Voorzitter, essenscia 2
2017, sterk jaar voor Belgische chemie en farma Omzet op recordhoogte Stijging van tewerkstelling voor derde jaar op rij Verdubbeling van de investeringen in R&D op tien jaar tijd Onbetwiste nummer 1 van de Belgische export Positieve vooruitzichten voor 2018
Omzet op recordhoogte Omzet stijgt op tien jaar met 26% Sector vertegenwoordigt bijna 1/4 van de omzet van de verwerkende industrie 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 In miljard euro 21,8% 20,5% 19,5% 19,4% 52,3 54,3 55,9 44,8 20,7% 20,8% Aandeel in de totale verwerkende industrie 30% 24,2% 25,0% 23,9% 22,3% 23,0% 60,3 60,4 62,7 64,1 63,9 64,9 65,8 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Omzet van de sector Aandeel van de sector in de totale verwerkende industrie 25% 20% 15% 10% 5% 0% Bron : AD Statistiek volgens de BTW-aangiften industrie van de chemie en life sciences, incl. kunststof- en rubberverwerking - Voorlopige cijfers voor 2017 4
Een homogene en geïntegreerde sector Indeling van de omzet per subsector in 2017*** Zepen, detergenten en cosmetica 3,7% Andere chemische producten** 7,4% Kunststof- en rubberverwerking 12,0% Verven, vernissen en inkten 3,2% Chemische producten voor de landbouw 0,5% Basischemie* 45,0% Farma 28,2% Bron: AD Statistiek volgens BTW-aangiften * o.a. industriële gassen, kleurstoffen, meststoffen, organische en anorganische basisproducten, polymeren ** o.a. synthetische vezels, lijmen, etherische oliën, chemische producten voor fotografie en cinematografie *** op basis van de hoofdactiviteit van de onderneming
2007M1 2007M4 2007M7 2007M10 2008M1 2008M4 2008M7 2008M10 2009M1 2009M4 2009M7 2009M10 2010M1 2010M4 2010M7 2010M10 2011M1 2011M4 2011M7 2011M10 2012M1 2012M4 2012M7 2012M10 2013M1 2013M4 2013M7 2013M10 2014M1 2014M4 2014M7 2014M10 2015M1 2015M4 2015M7 2015M10 2016M1 2016M4 2016M7 2016M10 2017M1 2017M4 2017M7 2017M10 2018M1 Productie draait op volle toeren Installaties chemie- en farma-industrie draaien op volle toeren Productiecapaciteit zat in gans 2017 boven trendniveau van de voorbije 10 jaar 88 % Bezettingsgraad productiecapaciteit* Chemische Industrie en life sciences in België 86 84 82 Trend (2007-2017): 81 80 78 76 74 72 Bron : NBB *Seizoen gezuiverde data; uitgezonderd rubber - en kunststofverwerking 6
Sleutelsector voor de welvaartscreatie van de Belgische economie Stijging van de toegevoegde waarde met 30% op 10 jaar Sector is goed voor 1/3 van de toegevoegde waarde van de industrie Toegevoegde waarde (in miljard ) 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 27,2% 27,1% 27,6% 13,5 Toegevoegde waarde chemie en life sciences 30,0% 14,1 13,9 13,4 31,5% 15,2 30,1% 30,6% 14,6 14,9 Aandeel in de totale verwerkende industrie 32,7% 35% 31,8% 31,8% 31,4% 15,6 16,0 16,5 17,6 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Bron : NBB nationale rekeningen ESR 2010, NACE 20,21,22 *Raming voor NACE 22 op basis van de cijfers van 2015 7
Stijging van de tewerkstelling voor het derde jaar op rij Meer dan 2.500 nieuwe jobs, waarvan 1.125 extra jobs het voorbije jaar De sector vertegenwoordigt bijna een vijfde van de industriële tewerkstelling Tewerkstelling ('000 arbeidsplaatsen) 110 100 93,6 94,9 91,5 90 80 70 17,3% 17,1% 16,4% 89,3 90,2 89,9 17,5% 17,7% 17,9% 18,1% Aandeel in de verwerkende industrie 19,3% 19,1% 19,0% 18,5% 88,2 88,2 88,9 89,7 90,8 20% 19% 18% 17% 16% 60 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 15% Tewerkstelling Aandeel in de totale verwerkende industrie Bron: RSZ gedecentraliseerde statistieken op 30 juni van elk jaar 2017: raming op basis van gecentraliseerde statistieken van de RSZ
Tewerkstelling in chemie en farma groeit sneller in België dan in Europa Onafgebroken stijging van het sectoraandeel in de Belgische industrie Aandeel chemie en farma in de industriële tewerkstelling ligt fors hoger in België in vergelijking met buurlanden en Europees gemiddelde Aandeel van de tewerkstelling van de sector in de verwerkende industrie 20% 15% 10% 19% 17% 14% 13% 13% 13% 12% 12% 12% 12% 11% 11% 5% 0% België Frankrijk Nederland Duitsland Verenigd Koninkrijk 2010 2016 EU-28 Source: Eurostat, Annual detailed enterprise statistics for industry, number of persons employed, NACE 20-21- 22 /C 2016 behalve Frankrijk (raming 2015) en EU-28 (raming obv 2015)
Sterke groeiversnelling van investeringen in innovatie Uitgaven voor R&D zijn bijna verdubbeld op tien jaar tijd en bereiken recordpeil In miljard 5,0 4,0 3,6 4,1 4,4 3,0 2,3 2,3 2,3 2,5 2,7 2,8 3,1 3,0 2,0 1,0 0,0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Bron: essenscia enquête bij de leden; voorlopig cijfer 2017
Chemie en life sciences is innovatiekampioen van België Chemie en life sciences vertegenwoordigt meer dan de helft van de industriële innovatie Intra-murale O&O uitgaven in de verwerkende industrie Andere producten 14% Elektrische apparatuur 3% Metalen in primaire vorm 4% Machines en werktuigen 6% Transportmiddelen (auto's e.a.) 8% Chemie, life sciences en kunststoffen 56% Informaticaproducten, elektronische en optische producten 11% Bron: Commissie Federale Samenwerking, Overleggroep CFS/STAT; berekeningen Federaal Wetenschapsbeleid; volgens productgroep, referentiejaar 2015, publicatie in 2017 11
Meer dan 1 uitvinding per dag in de chemie en life sciences Chemie, farma en biotech zijn goed voor 1/3 van alle Belgische patenten Recordaantal van 417 patenten in 2017, of een stijging met 62% op 3 jaar 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 +18% +18% +16% 200 235 198 225 277 286 245 258 305 360 417 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Chemie, farma & biotech Mechanical engineering Andere* Electrical engineering Instrumenten Bron: Europees Octrooibureau - EPO (www.epo.org) * speelgoed, civil engineering, andere consumptiegoederen
Belgische chemie en life sciences in de wereldtop op vlak van innovatie België op de 11 de plaats in de wereld wat aantal patenten betreft in chemie, farma en biotech Aandeel patenten in chemie en life sciences ligt in verhouding nergens zo hoog als in België Aantal patenten 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Patenten toegekend aan de sector door het Europees Octrooibureau (2017) 34% 417 Aandeel in het totaal 40% 30% 20% 10% 0% Aantal patenten in de sector Aandeel in totaal aantal patenten Bron: Europees Octrooibureau - EPO (www.epo.org)
Onbetwiste nummer 1 van de Belgische export De chemie, kunststoffen en life sciences blijft de exportkampioen van België met bijna 1/3 van de totale export. Zowat 3/4 van de productie in de chemie en farma is bestemd voor export Aandeel in het totaal van de Belgische export Chemie, kunststoffen en life sciences 31,4% Vervoermaterieel Machines en toestellen Minerale producten (o.a. raffinage) Metalen en staal Voeding, dranken en tabak Parels en edele metalen Textiel Andere producten 12,0% 10,7% 9,0% 8,1% 5,6% 4,5% 3,6% 15,1% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Bron: NBB/INR Chemie, kunststoffen en life sciences: CN hoofdstukken 28-40 Communautair concept (doorvoeractiviteiten en internationale distributiecentra inbegrepen)
Positieve handelsbalans ligt structureel hoger dan het Belgische handelssaldo De sector behoudt een positieve handelsbalans van bijna 24 miljard euro in miljard 30 25 20 15 10 5 0 19,0 19,5 13,7 3,6 20,4 12,4 24,0 10,5 27,0 8,8 23,7 24,2 23,8 7,5 13,4 13,9 22,3 22,7 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 handelssaldo chemie, kunststof en life sciences handelssaldo - totaal van goederen 19,2 17,1 Bron: NBB/INR Chemie, kunststoffen en life sciences: CN hoofdstukken 28-40 Communautair concept (doorvoeractiviteiten en internationale distributiecentra inbegrepen) Voorlopige cijfers 2017 23,7 20,8
Steunpilaar van de Belgische welvaart De chemie en farma levert veruit de belangrijkste bijdrage aan de positieve handelsbalans van België Bijdrage aan de Belgische handelsbalans (in miljard EUR) Chemie, kunststoffen en life sciences Voeding, dranken en tabak Metalen en staal Textiel Vervoermaterieel Machines en toestellen Minerale producten (o.a. raffinage) -13,1-2,5-4,4 2,4 4,0 6,3 23,7-20 -10 0 10 20 30 Bron: NBB/INR Chemie, kunststoffen en life sciences: CN hoofdstukken 28-40 Communautair concept (doorvoeractiviteiten en internationale distributiecentra inbegrepen) Voorlopige cijfers 2017
Investeringen op hoogste niveau van de voorbije 10 jaar Investeringen zitten in stijgende lijn en bevestigen verankering van de industrie Sectoraandeel in de totale investeringen van de Belgische industrie blijft op een hoog niveau van ongeveer 30% Miljard 2,5 2,0 1,86 2,04 Trend = 1,84 1,86 1,60 2,05 1,78 1,88 2,10 2,17 1,5 1,42 1,35 1,0 0,5 0,0 Bron : AD Statistiek op basis van de BTW-aangiften chemische industrie, kunststoffen en life sciences Voorlopige cijfers voor 2017 17
Investeringen in de chemie en life sciences 2017-2018 Total (Antwerpen) Modernisering raffinagecomplex en stoomkrakers Alcon-Novartis (Puurs) Nieuwe afvullijn en bouw analytisch laboratorium Kaneka (Westerlo) Extra productielijn voor MS Polymers Vynova (Tessenderlo) Nieuwe installatie voor kaliumhydroxide en capaciteitsuitbreiding natriumhydroxide
Investeringen in de chemie en life sciences 2017-2018 Shire (Lessines) Nieuwe purificatielijn voor Glassia (behandeling van longemfyseem) Inovyn (Jemppes-sur-Sambre) Nieuw R&D-center voor de ontwikkeling van hoogwaardig pvc (wieken windturbines) Eurogentec (Luik) Uitbreiding met nieuwe fermentatie-installatie Yara (Tertre) Bouw van constructie voor cryogene ammoniak en opslagcapaciteit voor anhydriet
Miljard Investeringen op wereldschaal: sterke groei in de VS en China Investeringen zijn het voorbije decennium sterk toegenomen in China (+370%) en in de Verenigde Staten (+123%) Investeringsritme in Europa hinkt achterop: +17 % op 10 jaar 120 Investeringsuitgaven in de chemie per regio 100 80 60 40 20 0 EU28 NAFTA China Rest of Asia (without China) 2006 2016 Bron : Cefic
Sector kijkt met vertrouwen naar de toekomst Stijgend ondernemersvertrouwen in 2017 en begin 2018 duidt op optimisme bij sectorbedrijven Conjunctuucurve - chemische en farmaceutische industrie 15 Saldo (in %-punten) 10 5 0-5 -10-15 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 seizoengezuiverde reeks afgevlakte reeks Bron: NBB 21
Sleutelsector voor de Belgische economie Aandeel in verwerkende industrie Groei sinds 2010 Tewerkstelling 1/5 +1,7% Export 1/3 +14% Toegevoegde waarde 1/3 +17% Omzet 1/4 +18% Investeringen 1/3 +61% O&O-uitgaven >1/2 +76% Aantal patenten 1/3 +85% Bron: RSZ, AD Statistiek, NBB (toegevoegde waarde op basis van ESR 2010), Belspo (volgens productgroep) en essenscia enquête, EPO Cijfers 2017, behalve toegevoegde waarde (2016) Analyse essenscia 22
Blijvende noodzaak aan ambitieus industrieel beleid Wouter De Geest Voorzitter essenscia 23
Agenda Energie: 2018 is een scharnierjaar voor de competitiviteit van de komende decennia Jong talent aantrekken en duurzame loopbanen verzekeren Buitenlandse handel is fundament van onze welvaart Chemie en life sciences speelt sleutelrol in circulaire economie en de Plastics Strategy 24
Energie-efficiëntieresultaten van de Vlaamse industrie Succesvolle start van vrijwillige beleidsovereenkomsten (fase 2015-2018) 9,9 PJ Energiebesparing ~ isoleren van 300.000 daken ~ jaarlijks energieverbruik van 85.000 gezinnen Vermeden CO 2 -uitstoot van 515.000 ton ~ uitstoot van 260.000 auto s Industrie neemt 63% van de Vlaamse energie-efficientieverbetering voor haar rekening Energiegebruik in de industrie is nuttig gebruik voor creëren van toegevoegde waarde 25
Energiepact: quo vadis? essenscia vraagt een pact dat Doelstellingen voor energie-efficiëntie en hernieuwbare energie in het kader van het nationale energie- en klimaatplan 2030 specifieert De impact van alle uitdagingen kwantificeert en transparantie brengt over de kosten De factuur duidelijk toewijst alvorens de kosten gemaakt worden en de industriële competitiviteit beschermt Hernieuwbare energie in het pact Energie-efficiëntie in het pact Doelstelling 2030 Kost Doelstelling Kost Elektriciteit 40%? Warmte?? Transport?? Industrie +1%/jaar Gebouwen?? Transport?? 26
Wie betaalt de factuur? essenscia inschatting bijkomende meerkosten voor elektriciteitsproductie 90% gesubsidieerd Productiepark (GW) volgens energiepact: Potentieel extra subsidiebudget 2017-2030 Subsidies voor bijkomende hernieuwbare capaciteit *: 11 miljard euro Subsidies voor gas: 3-4 miljard euro *huidige subsidies rekening houdend met toekomstige kostendalingen Bron: essenscia Ook de kosten gelieerd aan de ambities op vlak van hernieuwbare warmte, alternatieve voertuigen, energieperformantie van gebouwen, worden niet vermeld in energiepact Er moet op korte termijn duidelijkheid komen over de volledige kost van het energiepact en de financiering ervan, inclusief de impact voor de industrie 27
Competitieve energiekosten zijn van levensbelang voor chemie & life sciences In België is de kost voor elektriciteit 10,5 tot 34% hoger dan in de omliggende buurlanden Bron: Deloitte 2018 De factuur voor groene stroom in België hoort bij de duurste in Europa Het energiepact voorziet in een energienorm voor de energie-intensieve industrie België moet de totaalfactuur in de hand houden door de aanname van realistische doelstellingen en door een kostenefficiënt beleid essenscia roept de regeringen op om de energienorm uit het pact snel om te zetten in wetgeving 28
Nood aan jong technisch en wetenschappelijk talent Ruim 30% van de werknemers in de sector zijn 50+ ers Dit betekent een uitstroom van zowat 22.000 medewerkers de komende 10 jaar Toenemend belang van sensibilisering om jongeren te motiveren voor STEM-studies 20000 18000 16000 Aantal arbeidsplaatsen Tewerkstelling per leeftijdscategorie 14000 12000 10000 8000 6000 2003 2008 2013 2017 4000 2000 0-25 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60+ Bon : RSZ (obv de woonplaats van iedere werknemer)
Uitdaging: talent aantrekken In België studeert minder dan 20% in secundair onderwijs af in een STEM-studierichting Gemiddelde van de OESO-landen ligt op meer dan 25% In Duitsland heeft bijna 40% van de afgestudeerden een STEM-diploma
Duurzame loopbanen stimuleren Lancering Demografiefonds begin 2017 Doel: werkbaar werk in de sector ondersteunen via bedrijfsspecifieke maatregelen en dit in een context van demografische uitdagingen en de verlenging van de loopbanen 154 bedrijfsplannen ingediend 43.268 werknemers = bijna 50% van de sectortewerkstelling www.demografiefonds.be 31
Horizon van exportmarkten is verruimd Europa blijft de belangrijkste afzetmarkt voor de sector De opkomende economieën hebben de voorbije jaren aan belang gewonnen 2007 98 miljard 2017 120 miljard Rest van de wereld 13,0% BRIC 2,9% Rest van de wereld 15,9% NAFTA 11,7% D / F / NL 43,3% NAFTA 9,5% BRIC 6,4% D / F / NL 39,0% Andere EU-28 29,0% Andere EU-28 29,2% Bron : NBB op basis van het communautair concept (i.e. inclusief doorvoeractiviteiten en internationale distributiecentra) NAFTA : Verenigde Staten, Canada, Mexico ; BRIC : Brazilië, Rusland, India en China
Buurlanden blijven belangrijkste handelspartners Meer dan 60% van de export wordt uitgevoerd naar 6 landen 25% Belangrijkste bestemmingslanden van de export van de sector in 2017 20% 20% 15% 11% 10% 8% 8% 7% 7% 5% 0% DE FR NL US IT UK Bron: NBB/INR Volgens het communautair concept (i.e. inclusief doorvoeractiviteiten en internationale distributiecentra) Voorlopige cijfers 2017 33
Brexit: pleidooi voor constructieve handelsrelaties Evenwichtig handelsakkoord Regulatoire convergentie op vlak van normen voor chemische producten (o.a. REACH) en farma Geen bijkomende administratieve lasten of kosten Vrij verkeer van arbeidskrachten 6de handelspartner voor chemie en life sciences 8,2 miljard euro export (= 22,5 miljoen euro/dag) 4,8 miljard euro import 7% van de totale export van de sector Meer dan 1/4de van Belgische export naar de UK komt van chemie en life sciences Britse bedrijven zijn goed voor +10.000 sectorjobs 34
Chemie en life sciences spelen sleutelrol in de circulaire economie Doelstellingen EU Circular Economy Package: Grondstoffen in de EU houden Jobs creëren Investeren in innovatie In de praktijk: Sluiten van kringlopen Bevorderen van industriële symbiose => chemiecluster is koploper Ontwikkelen van nieuwe businessmodellen Belangrijke focus op kunststoffen in de Circular Economy Package via de EU Plastics strategy De chemische industrie brengt oplossingen voor de circulaire economie, maar de voortrekkersrol van de Europese Unie mag niet ten koste gaan van de Europese industrie
Basisvoorwaarden voor een succesvolle circulaire economie en Plastics Strategy Creatie van een stabiel en aantrekkelijk investeringsklimaat om doelgerichte innovatie te stimuleren: Verhogen van de recyclagegraad door uitbouw van lokale sorteer- en recyclage-installaties Verder uitbouwen van chemische recylage Beschouw kunststoffen op het eind van hun levensduur als een grondstof en niet als afval Toepassen van een risicogebaseerde aanpak om geval per geval te analyseren of kunststoffen die zorgwekkende stoffen bevatten gerecycleerd kunnen worden Noodzaak aan samenwerking doorheen de hele waardeketen
Plastics strategy: Microplastics Industrie neemt haar verantwoordelijkheid: Sectorakkoord DETIC Uitfasering van plastic microbeads in rinse-off cosmetica & tandpasta België is het eerste land in Europa dat vrijwillig dit initiatief neemt Medewerking van de industrie aan Europees proces voor restrictie van intentionele microplastics in alle producttypes
Plastics strategy: Zero Pellet Loss Oktober 2017: Lancering gezamenlijk initiatief Zero Pellet Loss om de problematiek van pellet loss in de Antwerpse haven aan te pakken doorheen de hele logistieke keten 1. Pro-actief = pellet loss op bedrijfssites voorkomen 2. Re-actief Monitoring & clean-up: Wekelijkse monitoring Staalnames & analyse Clean-up 38
Sleutelrol chemie en life sciences in de transitie naar een circulaire economie infographie