Werkblad beschrijving interventie voor Goed Beschreven september 2014, versie 1.0 Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad Voor meer informatie centrumgezondleven@rivm.nl www.movisie.nl/effectievesocialeinterventies www.effectiefactief.nl effectiefactief@nisb.nl September 2014, versie 1.0
Colofon Ontwikkelaar / licentiehouder van de interventie Naam Gabrielle van Doorn Adres Wattbaan 31-49 Postcode 3439 ML Plaats Nieuwegein E-mail Gabrielle.van.doorn@knhb.nl Telefoon 030 7513400 Fax 030 7513401 Website www.knhb.nl (van de interventie) Contactpersoon Vul hier de contactpersoon voor de interventie in, wanneer deze afwijkt van de ontwikkelaar of licentiehouder Naam Adres Postcode Plaats E-mail Telefoon Fax Frank van Barneveld Wattbaan 31-49 3439 ML Nieuwegein Frank.van.barneveld@knhb.nl 030 7513437 030-7513401 Referentie in verband met publicatie Naam auteur Bloeme van Kessel Titel interventie Streethockey Databank(en) Plaats, instituut Nieuwegein, KNHB Datum september 2014 Het Werkblad moet een samenvatting van de beschikbare schriftelijke informatie zijn en geeft informatie over de interventie die van belang is voor de beoordeling van de kwaliteit en randvoorwaarden van de interventie. Daarnaast is de informatie bedoeld voor bezoekers van de databank(en) van de samenwerkende organisaties. Het Werkblad is een invulformulier, geordend naar onderwerp (doelgroep, doel enzovoort). De onderwerpen volgen de criteria voor beoordeling. Kijk in de handleiding die bij dit werkblad hoort ter ondersteuning bij het invullen van dit werkblad. Dit is een gezamenlijk werkblad van de volgende organisaties 2
Inhoud Colofon... 2 Samenvatting... 4 Uitgebreide beschrijving... 6 1. Probleemomschrijving... 6 2. Beschrijving interventie... 7 3. Samenhang... 14 4. Uitvoering... 15 5. Evaluatie van praktijkervaringen... 17 6. Aangehaalde literatuur... 19 3
Samenvatting Eén A-4tje, maximaal 400 woorden Schrijf hier een korte pakkende beschrijving van de interventie en neem hier in ieder geval de volgende onderdelen in op: Doelgroep, doel en aanpak van de activiteiten. Streethockey laat kinderen in de leeftijd van 6-12 jaar op een leuke en laagdrempelige manier kennismaken met de hockeysport. Streethockey wordt aangeboden op Krajicek Playgrounds en Cruyff Courts en gedoceerd door sportleiders die verbonden zijn aan deze locaties. Verenigingstrainers van nabijgelegen hockeyverenigingen (maximaal 10 kilometer van de Playground/Court) ondersteunen de sportleiders tijdens het training geven. Aan het eind van het Streetsportseizoen vindt een eindtoernooi plaats op lokaal, regionaal of landelijk niveau. Doelgroep De einddoelgroep van de interventie zijn niet (structureel) sportende kinderen (jongens en meisjes) tussen de 6 en 12 jaar die wonen in wijken met een sociaaleconomische achterstand. Er zijn twee intermediaire doelgroepen: Sportleiders op de Playgrounds en Courts en hockeyverenigingen/verenigingstrainers. Deze laatste is aanvrager van de interventie. Doel Het hoofddoel van Streethockey is het structureel verhogen van de sportparticipatie onder kinderen tussen de 6 en 12 jaar die wonen in achterstandswijken. Subdoelen einddoelgroep: Kennismaking (laagdrempelig) met hockey op Playground/Court Stimulering lid te worden van Krajicek Sportclub of buurtsportclub (waardoor kinderen structureel kunnen sporten en bewegen) Subdoel verenigingstrainers: Verhoging van de betrokkenheid en affiniteit met de einddoelgroep en de wijk Subdoel sportleiders Krajicek Playgrounds en Cruyff Courts: Verhoging van de kennis van en enthousiasme voor de hockeysport Organisatorische subdoelen/randvoorwaardelijke subdoelen: Stimulering van maatschappelijk verantwoord verenigen door de plaatselijke hockeyverenigingen (de wijk in) Oprichting van een Krajicek Sportclub of buurtsportclub (borging) Kennisuitwisseling tussen sportleiders en verenigingstrainers Samenwerking tussen sportleiders en verenigingstrainers Aanbieding van het sportaanbod (Streethockey) dat aansluit bij de behoeften, interesses en talenten van de einddoelgroep Aanpak Streethockey is bedoeld voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar die wonen in wijken met een sociaaleconomische achtergrond en niet (structureel) sporten. Op Krajicek Playgrounds en Cruyff Courts leert de doelgroep (jongens en meisjes) op een laagdrempelige manier kennismaken met verschillende sporten, waaronder hockey. De interventie vindt plaats in het Streetsportseizoen: grofweg vanaf half april tot eind oktober, met een eventueel alternatief programma in de zomer. De doelgroep is al aanwezig op de 4
Playgrounds/Courts en wordt daar geworven om kennis te maken met Streethockey. Streethockey is een afgeleide vorm van hockey, waarbij op een klein veld wordt getraind en wedstrijdjes worden gespeeld. De aanvrager van de interventie (de hockeyvereniging) is verantwoordelijk voor het gehele traject: van het opzetten, tot uitvoering en evaluatie. Er zijn ook andere partijen betrokken bij de interventie: de contactpersonen van de Playgrounds/Courts in de wijk, de gemeente, de KNHB, de Richard Krajicek Foundation en de Cruyff Foundation. De interventie is op te delen in drie fases: de voorbereidingsfase (inclusief inventarisatie), de uitvoeringsfase en de evaluatie- en borgingsfase. Voor de invulling van de deze fases, zie Aanpak, paragraaf 2.3 op pagina 8. Ook kan de handleiding geraadpleegd worden. 5
Uitgebreide beschrijving 1. Probleemomschrijving Probleem Voor welk probleem, thema of risico is de interventie ontwikkeld? Omschrijf aard en ernst van het probleem Gebruik hiervoor maximaal 400 woorden. Beschrijf ook de spreiding (hoe vaak komt het probleem voor en bij wie) en de mogelijke gevolgen (immaterieel en materieel) als er nu niet wordt ingegrepen. Probleem: De doelgroep van deze interventie (jongens en meisjes tussen de 6 en 12 jaar) wonen in wijken met een sociaaleconomische achterstand. Het sportparticipatiecijfer in deze wijken ligt ver onder het landelijk gemiddelde van 70% (Sportdeelname in Nederland 2006-2011, Mulier Instituut, 2012). Deze doelgroep sport niet (structureel) of sport weinig, onder andere omdat de gezinnen niet altijd de financiële middelen hebben om kun kind(eren) te laten sporten, niet bekend zijn met sport of omdat er geen goede sportmogelijkheden in hun directe omgeving zijn. Spreiding: De spreiding van dit probleem is landelijk en geldt voor alle wijken in Nederland met een sociaaleconomische achterstand. Deze wijken zijn voornamelijk in grote steden gelegen. Dit wordt onderbouwd door de aanwezigheid van de vele Cruyff Courts en Krajicek Playgrounds. Kansen: De Krajicek Playgrounds en de Cruyff Courts bieden uitkomst voor bovengenoemd probleem. Deze Playgrounds en Courts liggen in de achterstandswijken en op deze locaties kan op een laagdrempelige manier dichtbij huis en op maat, verschillende sporten worden aangeboden. Streethockey levert een bijdrage aan de verrijking van het aanbod, zodat de sportleiders op de Playgrounds/Courts nog meer (op maat) verschillende sporten kunnen aanbieden. Hiermee wordt de kans vergroot dat kinderen een sport vinden die bij hen past, worden zij hierin deskundig begeleid (de aanwezige sportleiders zijn bekend met de doelgroep en spreken de doelgroep ook goed aan) en wordt de structurele sportparticipatie verhoogd. Gevolgen bij niet ingrijpen: Wanneer Streethockey niet wordt aangeboden op de Playgrounds en Courts bestaat er de kans dat de sportparticipatie in deze specifieke doelgroep afneemt, omdat het aanbod te eenzijdig is. Zo wordt er voornamelijk voetbal aangeboden, waardoor vrijwel alleen de jongens aan hun trekken komen. Voor bijvoorbeeld meisjes, maar ook jongens die niet van voetbal houden, is er weinig tot geen sportaanbod. Hierdoor kan verveling intreden wat de leefbaarheid van de wijk niet ten goede komt. En wanneer kinderen niet de sport kunnen beoefenen die zij leuk vinden, bewegen zij wellicht helemaal niet waardoor overgewicht onder de doelgroep een reëel probleem is met alle negatieve gevolgen voor de gezondheid van dien. 6
2. Beschrijving interventie Het werkblad is ook geschikt voor een samenvattende beschrijving van complexe of samengestelde interventies. Dit zijn interventies die uit twee of meer afzonderlijke onderdelen bestaan. Denk aan interventies met aparte onderdelen voor verschillende doelgroepen, zoals een leefstijlinterventie die zowel gericht is op de community als de school als de individuele docent. Of aan interventies met verschillende modules die bij een doelgroep op maat worden toegepast. Naarmate er meer onderdelen zijn is het aan te bevelen de structuur visueel weer te geven in een schema. Dit geldt met name voor de subdoelen en voor de aanpak van de interventie. Zie verder bij de betreffende paragrafen hieronder. 2.1 Doelgroep Wat is de uiteindelijke doelgroep van de interventie? De einddoelgroep van de interventie zijn niet (structureel) sportende kinderen (jongens en meisjes) tussen de 6 en 12 jaar die wonen in wijken met een sociaaleconomische achterstand. Zijn er intermediaire doelgroepen? Zo ja, welke? Verenigingstrainer(s) De verenigingstrainer(s) van de hockeyvereniging in de buurt van de Playgrounds/Courts is/zijn de eerste intermediaire doelgroep. Zij zijn afkomstig van de hockeyvereniging die de interventie aanvragen. Deze vereniging ligt op maximaal 10 kilometer van de achterstandswijken. Vanuit de vereniging wordt een trajectleider aangewezen die de interventie coördineert en een verenigingstrainer die de sportleiders op de Playgrounds/Courts ondersteunt met training geven, hockeykennis, veldmaterialen, etc. Sportleiders op de Playgrounds en Courts De sportleiders op de Playgrounds en Courts nemen het Streethockey op in hun wekelijks sportaanbod om de primaire doelgroep hiermee kennis laten maken, waardoor het sportaanbod wordt vergroot en de sportparticipatie omhoog gaat. Selectie van doelgroepen Hoe wordt de doelgroep en - indien van toepassing - de (intermediaire) doelgroep(en) geselecteerd? Voor de einddoelgroep wordt geen selectie gemaakt: alle kinderen tussen de 6 en 12 jaar die naar een Playground of Courts komen, kunnen meedoen aan Streethockey. Mocht de sportleider of contactpersoon van de Playground of Court ook kinderen tussen de 6 en 12 jaar die nog niet bekend zijn met de Playground en Court willen benaderen, dan kunnen zij zich richten op omliggende scholen en brede scholen. Hiervoor moeten de sportleiders (of lokale contactpersonen) scholen bezoeken om nieuwe doelgroepen uit te nodigen voor het Streethockey (of ander sport)-aanbod op de Playgrounds/Courts. De sportleiders worden ook niet geselecteerd: zij zijn immers al aanwezig op de locaties om het sportaanbod, waaronder Streethockey, aan te bieden. De verenigingstrainers die worden ingezet zijn afkomstig van de hockeyvereniging die aanvrager is van de interventie. Deze hockeyvereniging ligt op maximaal 10 kilometer van de Playground/Court waar 7
Streethockey wordt aangeboden. De verenigingstrainer heeft ervaring met training geven aan kinderen tussen de 6 en 12 jaar en is enthousiast om aan de slag te gaan met kinderen uit achterstandswijken die nog geen ervaring hebben met hockey om hen op een laagdrempelige manier kennis hiermee te laten maken. 2.2 Doel Hoofddoel Wat is het hoofddoel van de interventie? Het hoofddoel van de interventie Streethockey is de structurele sportparticipatie verhogen onder kinderen tussen de 6 en 12 jaar die wonen in achterstandswijken. Subdoelen Wat zijn de subdoelen van de interventie? Indien van toepassing: koppel de subdoelen aan de betreffende (intermediaire) doelgroepen, bijvoorbeeld in een schema. Subdoelen einddoelgroep: Kennismaking (laagdrempelig) met hockey op Playground/Court Stimulering lid te worden van Krajicek Sportclub of buurtsportclub (waardoor kinderen structureel kunnen sporten en bewegen) Subdoel verenigingstrainers: Verhoging van de betrokkenheid en affiniteit met de einddoelgroep en de wijk Subdoel sportleiders Krajicek Playgrounds en Cruyff Courts: Verhoging van de kennis van en enthousiasme voor de hockeysport Organisatorische subdoelen/randvoorwaardelijke subdoelen: Stimulering van maatschappelijk verantwoord verenigen door de plaatselijke hockeyverenigingen (de wijk in) Oprichting van een Krajicek Sportclub of buurtsportclub (borging) Kennisuitwisseling tussen sportleiders en verenigingstrainers Samenwerking tussen sportleiders en verenigingstrainers Aanbieding van het sportaanbod (Streethockey) dat aansluit bij de behoeften, interesses en talenten van de einddoelgroep 2.3 Aanpak Opzet van de interventie Hoe is de opzet van de interventie? Denk aan volgorde, frequentie, intensiteit en duur - indien van toepassing. Voeg hier eventueel een schema in. Voorbereidingsfase Partijen bij elkaar brengen (vereniging, gemeente, KNHB, Richard Krajicek Foundation, Cruyff Foundation, sportleiders) Bepalen op welke Playgrounds/Courts het Streethockey wordt aangeboden Communicatie richting doelgroep op omliggende basisscholen en brede scholen 16 weken 4 uur per week 2 uur per week 2 uur per week 8
(via flyers/posters, social media, op Playgrounds/Courts) Samenstellen van lesmateriaal/lessenreeks en verzamelen veldmateriaal Opleiden van de sportleiders in Streethockey (hockeywise maken) Opleiden van de verenigingstrainers (streetwise maken) Uitvoeringsfase Communicatie richting doelgroep op omliggende basisscholen en brede scholen (via flyers/posters, social media, op Playgrounds/Courts) 2 uur per week 16 uur 16 uur 20 weken 2 uur per week Uitvoering van Streethockey (opening seizoen, trainen, toernooi, bezoeken) 20 uur eenmalig (interventie-aanvrager: voorbereiding en opening Streetsportseizoen) 10 uur per week (interventie-aanvrager) Aanbieden van Streethockey Tussentijdse updates sturen aan betrokken partijen Evaluatie- en borgingsfase Evaluatie van het proces (opstellen en afnemen) 2 x 4 uur per week (training, voorbereiding en evaluatie door verenigingstrainer en sportleider) 2 uur per week 6 weken 50 uur (onder einddoelgroep, sportleiders/verenigingstrainers, betrokken partijen en verwerking) Locatie en uitvoerders Waar wordt de interventie uitgevoerd en door wie? Indien van toepassing per onderdeel beschrijven. Op Krajicek Playgrounds en Cruyff Courts met een geschikte ondergrond (bij voorkeur kunstgras; betonnen ondergrond kan ook, zolang de ondergrond egaal is) vindt het Streethockey plaats. Een hockeyvereniging (of een andere lokale sportaanbieder) gesitueerd op maximaal 10 kilometer van wijken waar Playgrounds/Courts liggen, is de initiatiefnemer en coördinator/trajectleider van deze interventie. Het Streethockey wordt uitgevoerd door sportleiders die verbonden zijn aan de Playground of Courts. Vooraf krijgen de sportleiders een (bij)scholing in hockey, gegeven door de KNHB. De verenigingstrainers krijgen voor de interventie plaatsvindt een bijscholing streetwise. Deze wordt gefaciliteerd door de Richard Krajicek en de Cruyff Foundation. Op de Playgrounds/Courts worden de sportleiders ondersteund door verenigingstrainers van nabijgelegen hockeyclubs. 9
Inhoud van de interventie Welke concrete activiteiten worden uitgevoerd en eventueel in welke volgorde? Indien van toepassing per onderdeel samenvatten. Bij interventies op maat: geef aan wat op basis van welke criteria wanneer wordt uitgevoerd. Geen uitputtende beschrijving van activiteiten; het is voldoende als de lezer zich een beeld kan vormen van wat er gedaan wordt en hoe. 1) Voorbereidingsfase: Partijen bij elkaar brengen (vereniging, gemeente, KNHB, Richard Krajicek Foundation, Cruyff Foundation, sportleiders) De aanvrager van de interventie (de hockeyvereniging of een andere lokale sportaanbieder) is verantwoordelijk voor het gehele traject: van het opzetten, tot uitvoering en evaluatie. Er zijn ook andere partijen betrokken bij de interventie: Playgrounds/Courts in de wijk (lokale contactpersonen), de gemeente, de KNHB, de Richard Krajicek Foundation en de Cruyff Foundation. De interventie-aanvrager voert gesprekken met de betrokken partijen en zorgt er ook voor dat iedereen minimaal één keer met elkaar om de tafel zit. Bij dit overleg worden onder andere de volgende onderwerpen besproken: inventarisatie sportaanbod en locaties, inhoud samenwerkingsverband, taak- en rolverdeling, locatie(s), trainingsdag en tijd, werving trainer en evt. sportleider, organisatie materialen, werving kinderen, communicatie naar doelgroep en ouders, voorbereiding, planning en organisatie workshop hockeywise en workshop streetwise. Bepalen op welke Playgrounds/Courts het Streethockey wordt aangeboden De aanvrager inventariseert op welke Playgrounds en Courts het Streethockey kan worden aangeboden. Niet iedere ondergrond is geschikt om het Streethockey optimaal aan te bieden: voorkeur gaat uit naar kunstgras, maar uitwijken naar een hardere ondergrond is ook mogelijk (wel kans op eerdere slijtage van materialen). Communicatie/werving richting doelgroep op omliggende basisscholen en brede scholen (via flyers/posters, social media, op Playgrounds/Courts) De Playgrounds/Courts in de wijk zijn al een verzamelplek voor de doelgroep, waardoor de sportleiders de kinderen makkelijk op de hoogte kunnen brengen dat zij Streethockey gaan aanbieden daar. Dit gebeurt via mondelinge reclame, maar ook via social media, posters en flyers die bij de Playground/Court opgehangen kunnen worden. Mocht de sportleider of contactpersoon van de Playground of Court ook kinderen tussen de 6 en 12 jaar die nog niet bekend zijn met de Playground en Court willen benaderen, dan kunnen zij hun communicatie richten op omliggende scholen en brede scholen. Hiervoor moeten de sportleiders (of lokale contactpersonen) scholen bezoeken om nieuwe doelgroepen uit te nodigen voor het Streethockey-aanbod op de Playgrounds/Courts. Samenstellen van lesmateriaal/lessenreeks en verzamelen veldmateriaal De interventie-aanvrager is samen met de verenigingstrainer, de sportleider en de KNHB verantwoordelijk voor het (inhoudelijk) opzetten van het lesmateriaal en het verzamelen van het veldmateriaal. De KNHB heeft hier een ondersteunende rol in. Er is een handleiding beschikbaar voor de interventie-aanvrager, maar de exacte inhoud en opbouw van de lessen wordt opgesteld door de hockeyvereniging, de verenigingstrainer en de sportleider en wordt aangepast aan de lokale situatie. De aanvrager inventariseert op hoeveel Playgrounds/Courts Streethockey gaat worden aangeboden en hoeveel materiaal (sticks, ballen, pilonnen en hesjes) moet worden aangeschaft. Samen met de verenigingstrainer en de sportleider gaat de aanvrager het lesmateriaal samenstellen. Het lesmateriaal moet beschikbaar zijn voor zowel de trainer als de sportleider. Ook moet het materiaal begrijpbaar zijn voor de sportleider, die (wellicht) geen hockeyachtergrond heeft. Het lesmateriaal is onderdeel van de lessenreeks die wordt opgesteld voor het hele Streetsportseizoen (ongeveer 20 weken). Er zit een opbouw in de lessen van week 1 naar week 20, maar iedere les kent ook verschillende niveaus. De KNHB heeft voorbeelden van oefenstof voor de lessenreeks. Opleiden van de sportleiders in Streethockey (hockeywise maken) De sportleiders die tijdens het Streetsportseizoen op hun Playground of Court samen met een verenigingstrainer het Streethockey gaan geven, krijgen van de KNHB een tweedaagse introductie in hockey. Veel sportleiders hebben geen hockeyachtergrond, dus is het zinvol om hen de sport hockey bij te brengen. Tijdens deze opleiding leren zij de basistechnieken van hockey, maar ook leuke spelvormen die aansluiten bij de doelgroep. Deze tweedaagse opleiding (van 2 x vijf uur) wordt gegeven door een docent van de KNHB en 10
wordt door de aanvrager in overleg met de KNHB, de Richard Krajicek Foundation en de Cruyff Foundation gepland. Opleiden van de verenigingstrainers (streetwise maken) De verenigingstrainers die tijdens het Streetsportseizoen op de Playgrounds/Courts Streethockey gaan geven, zijn niet bekend met de doelgroep. Een docent van de Richard Krajicek Foundation en de Cruyff Foundation geeft hen een tweedaagse introductie in het streetwise training geven. Hier leren de verenigingstrainers hoe zij kunnen omgaan met de doelgroep, kunnen reageren op bepaalde situaties en wat de cultuur is die heerst op de Playgrounds en Courts. Deze tweedaagse opleiding (van 2 x vijf uur) wordt door de aanvrager in overleg met beide foundations gepland. 2) Uitvoeringsfase: Communicatie/werving richting doelgroep op omliggende basisscholen en brede scholen (via flyers/posters, social media, op Playgrounds/Courts) De Playgrounds/Courts in de wijk zijn al een verzamelplek voor de doelgroep, waardoor de sportleiders de kinderen makkelijk op de hoogte kunnen brengen dat zij Streethockey aanbieden daar. De communicatie hierover is in de voorbereidingsfase al gestart, maar gaat door in de uitvoeringsfase. De doelgroep moet blijven weten dat Streethockey op hun Playground of Court wordt aangeboden. Dit gebeurt via mondelinge reclame, maar ook via social media, posters en flyers die bij de Playground/Court opgehangen kunnen worden. Mocht de sportleider of contactpersoon van de Playground of Court ook kinderen tussen de 6 en 12 jaar die nog niet bekend zijn met de Playground en Court willen benaderen, dan kunnen zij hun communicatie richten op omliggende scholen en brede scholen. Hiervoor moeten de sportleiders (of lokale contactpersonen) scholen bezoeken om nieuwe doelgroepen uit te nodigen voor het Streethockey-aanbod op de Playgrounds/Courts. Uitvoering van Streethockey Streethockey laat kinderen op een leuke en laagdrempelige manier kennismaken met de hockeysport op Krajicek Playgrounds en Cruyff Courts. Streethockey is een afgeleide vorm van hockey, waarbij op een klein veld wordt getraind en wedstrijdjes worden gespeeld. De aanvrager van deze interventie is verantwoordelijk voor het inzetten van verenigingstrainers die de sportleiders ondersteunen op de geselecteerde Playgrounds en Courts. De aanvrager stelt samen met de verenigingstrainer en de sportleider een lessenreeks op aan de hand van de voorbeeld oefenstof van de KNHB en verzamelen het (veld)materiaal dat hiervoor nodig is. De verenigingstrainer bereidt de training(en) voor en de interventie-aanvrager gaat iedere week langs bij de locatie(s) waar Streethockey wordt aangeboden. Ook ondersteunt de aanvrager de verenigingstrainers en de sportleiders waar en wanneer nodig. Aanbieden van Streethockey De sportleider van de Playground of Court mag zelf bepalen op welke manier hij/zij het Streethockey gaat aanbieden. Een voorbeeld hiervan is: Streethockey wordt 1 maal per week aangeboden op de Playground/Court en de training duurt maximaal 1 uur tot anderhalf uur. Het aantal keer dat Streethockey per week wordt aangeboden, kan naarmate naar een toernooi (onderlinge wedstrijdjes tussen andere Playground/Courts, lokaal, regionaal of landelijk) toegewerkt wordt, worden verhoogd naar bijvoorbeeld 2 keer per week. Het enthousiasme van de doelgroep is hierbij belangrijk en moet goed naar worden gekeken: hoe meer kinderen aan Streethockey doen, hoe vaker het kan worden aangeboden en idealiter zelfs een Krajicek Sportclub of buurtsportclub (voor hockey) kan worden opgezet. Tussentijdse updates sturen aan betrokken partijen Naar aanleiding van de wekelijkse bezoeken die de aanvrager brengt aan de locatie(s) waar Streethockey wordt aangeboden, houdt hij/zij alle betrokken partijen op de hoogte van de vorderingen. Dat doet de aanvrager door middel van updates per email, maar ook via tussentijdse bezoeken aan de gemeente, de KNHB, de Richard Krajicek Foundation en de Cruyff Foundation. Zo kan worden bijgestuurd wanneer de interventie niet volledig naar wens verloopt. 3) Evaluatie- en borgingsfase: Evaluatie van het proces (opstellen en afnemen) Vanzelfsprekend wordt de interventie ook geëvalueerd. Zowel de sportleiders, de verenigingstrainers als de kinderen die aan Streethockey hebben meegedaan, delen na afloop hun ervaringen met de trajectcoördinator van de hockeyvereniging met als doel het volgende traject nog aantrekkelijker te maken. Dit is belangrijk voor de duurzaamheid en borging van de interventie. Maar ook de samenwerking met de gemeente, de KNHB en de Richard Krajicek Foundation en de Cruyff Foundation wordt geëvalueerd. Deze samenwerking moet optimaal zijn om Streethockey ook in andere gemeenten te kunnen aanbieden en een duurzaam 11
karakter te geven. In de evaluatie wordt ook meegenomen of het mogelijk is om een Krajicek Sportclub op te richten of een buurtsportclub voor hockey, waardoor het mogelijk is dat kinderen ook buiten het Streetsportseizoen (structureel) kunnen hockeyen (een van de subdoelen van de interventie). De aanvrager van de interventie stelt de evaluaties op, neemt ze af en verzamelt en analyseert de antwoorden om daar een goede samenvatting van te maken. 2.4 Ontwikkelgeschiedenis Betrokkenheid doelgroep Was de doelgroep betrokken bij de ontwikkeling van de interventie, en op welke manier? Het Streethockey wordt sinds april 2013 gegeven op zestien verschillende Playgrounds en Courts in de gemeente Den Haag. Voor de totstandkoming van deze samenwerking (tussen de gemeente, de Richard Krajicek Foundation, de Cruyff Foundation en de KNHB) en de uitvoering, is de primaire doelgroep (kinderen tussen 6 en 12 jaar) niet betrokken geweest. De intermediaire doelgroep sportleiders heeft wel een bijdrage geleverd aan het Streethockey in Den Haag. Zo hebben zij na afloop van hun tweedaagse hockeyopleiding (gegeven door de KNHB) in de evaluatie aangegeven waar zij behoefte aan hebben op de Playgrounds/Courts om Streethockey zo goed mogelijk te geven. Dit was niet alleen veld- en lesmateriaal, maar ook hockeykennis van en ondersteuning door nabijgelegen hockeyverenigingen/hockeytrainer. Zo is ook deze interventie ontstaan: de hockeyvereniging is aanvrager en dus volledig betrokken bij het opzetten en uitvoeren van Streethockey in haar gemeente. De primaire doelgroep is wel ondervraagd (de deelnemende kinderen aan Streethockey in Den Haag). Voor meer informatie, zie onderdeel Evaluatie en praktijkervaringen. Op basis van deze resultaten wordt de interventie mogelijk op bepaalde punten aangepast. 2.5 Vergelijkbare interventies In Nederland uitgevoerd Worden in Nederland vergelijkbare interventies uitgevoerd, zo ver bekend? Welke? Zijn deze opgenomen in één van de databanken met (potentieel) effectieve interventies? Er zijn zes interventies vergelijkbaar met Streethockey: Basketball's Cool, Buurtsportvereniging, City Streetball, De Krajicek-Sportclub op de Playground, JeugdSportPas en Sportclub als Buurthuis van de Toekomst. Alle zes interventies zijn opgenomen in de databank Menukaart Sportimpuls. Overeenkomsten en verschillen Wat zijn de belangrijkste overeenkomsten en verschillen (puntsgewijs)? Onderstaande zes interventies hebben één gemeenschappelijke overeenkomst: ze dragen allen bij aan het verbreden van het sportaanbod in de wijk. De interventie Streethockey past hier goed tussen, zodat alle interventies elkaar versterken. Overeenkomst(en) Basketball s Cool Primaire en intermediaire doelgroep(en) (Hoofd)doel Verschil(len) Locatie 12
Zowel Basketball s Cool als Streethockey zijn op dezelfde doelgroep gericht: kinderen in de leeftijd tussen de 6 en 12 jaar (jongens en meisjes). Daarbij willen ze beiden bijdragen aan een structureel sportaanbod creëren voor de doelgroep. Streethockey vindt plaats op Playgrounds/Courts, terwijl Basketball s Cool plaatsvindt in klaslokalen en gymzalen van basisscholen. Buurtsportvereniging Hoofd- en subdoel(en) Primaire doelgroep Ondanks dat de doelgroep van een Buurtsportvereniging verschilt met die van Streethockey (de Buurtsportvereniging is voor iedereen in de wijk, van jong tot oud), streven beide interventies wel hetzelfde doel na: het verhogen van de sportparticipatie door het creëren van structureel sportaanbod in de wijk. City Streetball Intermediaire doelgroep Hoofd- en subdoel(en) Primaire doelgroep Locatie City Streetball is net als Streethockey erop gericht om de lokale vereniging bij de interventie te betrekken: zij nemen de gehele uitvoering op zich en zetten ook verenigingstrainers in. Tevens zijn beide interventies er op gericht om kinderen op een laagdrempelige en structurele manier kennis te laten maken met een nieuwe sport. De doelgroep van Streethockey is alleen jonger en het City Streetball wordt aangeboden op lokale basketbalpleintjes, waar Streethockey op Playgrounds/Courts plaatsvindt. De Krajicek-Sportclub op de Playground Primaire en intermediaire doelgroep Hoofd- en subdoel(en) Locatie Uitvoerders Hockeyaanbod Ondanks dat de Krajicek-Sportclub als specialisatie de doelgroep meisjes tussen de 6 en 24 jaar heeft, richten zij zich net als de interventie Streethockey op kinderen tussen de 6 en 12 jaar (ook jongens). Doel is hier om kinderen op een laagdrempelige manier kennis te laten maken met verschillende sporten en deze sporten ook structureel aan te bieden. Beide interventies vinden plaats op de Krajicek Playgrounds, waar Streethockey ook op een Cruyff Court kan worden aangeboden. De sportleiders zijn verantwoordelijk voor het geven van de training, waar bij Streethockey ook een verenigingstrainer wordt ingezet. Waar de Krajicek-Sportclub gericht is op diverse sporten, is Streethockey vanzelfsprekend alleen hockey. JeugdSportPas Primaire doelgroep Locatie Doel De interventie JeugdSportPas is net als de interventie Streethockey erop gericht dat meer kinderen tussen de 6 en 12 jaar uit lage SES wijken gaan sporten. De interventie JeugdSportPas wil echter het percentage kinderen dat lid is van een vereniging verhogen, terwijl de interventie Streethockey graag wil dat kinderen kennismaken met een nieuwe sport (hockey) in hun eigen omgeving op een Playground of Court. Sportclub als Buurthuis van de Toekomst Primaire en intermediaire doelgroep(en) Hoofd- en subdoel(en) Locatie De Sportclub als Buurthuis van de Toekomst kent twee overeenkomsten met Streethockey: dezelfde doelgroep (kinderen tussen de 6 en 12 jaar uit lage SES wijken) en hetzelfde doel: een breed en duurzaam sportaanbod in de wijk creëren waardoor de sportparticipatie wordt verhoogd. Bij Streethockey vindt de interventie plaats op Krajicek Playgrounds of Cruyff Courts, terwijl de Sportclub als Buurthuis van de Toekomst diverse andere locaties kent. Toegevoegde waarde Wat is de toegevoegde waarde van deze interventie? Alle interventies zoals hierboven genoemd zijn opgenomen op de Menukaart Sportimpuls en zijn allemaal gericht om in wijken die een sociaaleconomische achterstand hebben een structureel en divers sportaanbod te creëren dat gericht is op buurtbewoners tussen de 4 en 80 jaar oud. De interventies willen de 13
sportparticipatie onder de verschillende doelgroepen verhogen, een positieve bijdrage leveren aan de leefbaarheid van de wijk en een koppeling maken tussen de buurtbewoners, de wijk en sportaanbieders in de omgeving. Hier sluiten de doelstellingen van de interventie Streethockey goed op aan. Streethockey levert een positieve bijdrage aan de (structurele) sportparticipatie in achterstandswijken, creëert een nieuw sportaanbod (in de directe omgeving) voor de doelgroep en verbreedt de kennis en interesse van de sportleiders. Tevens krijgt de wijk een (positieve) impuls vanuit de hockeyvereniging die haar maatschappelijke betrokkenheid toont en via het nieuwe sportaanbod meer kinderen de kans wilt geven om te sporten op de Playgrounds en Courts. 3. Samenhang (Facultatief) Beschrijf in maximaal 250 woorden hoe de aanpak aansluit bij de aanleiding, het doel en de doelgroep. Anders gezegd: hoe leidt deze aanpak bij deze situatie en/of dit probleem tot het beoogde doel bij deze doelgroep. Nvt 14
4. Uitvoering Materialen Welke materialen zijn beschikbaar voor de uitvoering, werving en evaluatie van de interventie? Alle veldmaterialen (hockeysticks, hockeyballen, hesjes, pylonen) worden door de aanvrager gekocht om het Streethockey goed te kunnen uitvoeren op de geselecteerde Playgrounds en Courts. Hetzelfde geldt voor mond- en scheenbescherming. De lesmaterialen worden door de interventie-aanvrager, de verenigingstrainer en de sportleider opgesteld (met ondersteuning van de KNHB). Voorbeeld oefenstof (beschikbaar gesteld door KNHB) Lesmateriaal ten behoeve van de scholing voor sportleiders (ontwikkeld door KNHB) Lesmateriaal ten behoeve van de scholing voor verenigingstrainers (ontwikkeld door Richard Krajicek Foundation en Cruyff Foundation) Praktische handleiding voor de aanvrager om interventie op te zetten en uit te voeren Type organisatie Welk(e) soort(en) organisatie(s) kan /kunnen de interventie uitvoeren? Hockeyverenigingen; Gemeenten; Richard Krajicek Foundation; Cruyff Foundation Opleiding en competenties Welke opleiding /training en specifieke competenties van de uitvoerders zijn vereist? De sportleiders volgen een verplichte scholing (gefaciliteerd door KNHB) zodat zij meer hockeywise worden. De verenigingstrainers volgen op hun beurt een scholing om meer streetwise te worden (gefaciliteerd door Krajicek Foundation en Cruyff Foundation). Sportleiders hebben een sportopleiding (Sport & Bewegen, ALO, CIOS) gevolgd of zijn hier mee bezig en verenigingstrainers hebben ervaring in het training geven en hebben bij voorkeur een jeugdtrainerscursus gevolgd. Specifieke competenties welke de sportleiders en verenigingstrainers moeten hebben zijn: 1) om kunnen gaan met het losse karakter van de sportbeoefening 2) begrijpen van en affiniteit krijgen met de doelgroep 3) om kunnen gaan met de aangepaste vorm van de hockeysportbeoefening Kwaliteitsbewaking Hoe wordt de kwaliteit van de interventie bewaakt? De kwaliteit van de interventie wordt bewaakt door de KNHB, de gemeente, de Richard Krajicek Foundation en de Cruyff Foundation. Ook is een nauwe samenwerking tussen de sportleiders (Playgrounds/Courts)en de verenigingstrainers (hockeyvereniging) vereist. Zij kunnen er op toezien dat de trainingen op de juiste (verantwoorde, leuke en veilige) manier worden uitgevoerd, of er behoefte is aan meer uitdaging (training) en of de onderlinge samenwerking tussen de partners constructief is. 15
Zowel de sportleiders als de verenigingstrainers volgen voordat het Streetsportseizoen start, een tweedaagse opleiding om hen voor te bereiden op de uitvoering van Streethockey. De sportleiders maken kennis met hockey en leren in de opleiding hockeywise de beginselen van de sport en de verenigingstrainers leren in de opleiding streetwise hoe zij kunnen omgaan met de doelgroep. Voor de interventie-aanvrager heeft de KNHB een praktische handleiding samengesteld. Hierin staat beschreven hoe de hockeyvereniging (of andere lokale sportaanbieder) de interventie moet opzetten, uitvoeren monitoren en evalueren. Door ook tussentijds bijeen te komen met de betrokken partijen kan er tijdig worden bijgestuurd, wat de kwaliteit van de interventie ten goede komt. Randvoorwaarden Wat zijn de organisatorische en contextuele randvoorwaarden voor een goede uitvoering van de interventie? Op de Playgrounds en Courts werken sportleiders die bekend zijn met de buurt en de kinderen. Hierdoor is een aantal randvoorwaarden (zoals bekend zijn met demografische achtergrond en culturele normen en waarden) al gewaarborgd. Specifiek voor deze interventie gelden onderstaande voorwaarden: Betrokkenheid en affiniteit met de doelgroep van verenigingstrainers Betrokkenheid van hockeyvereniging, KNHB, gemeente, Richard Krajicek Foundation en Cruyff Foundation Draagvlak onder sportleiders om Streethockey in hun aanbod op te nemen Veilige en geschikte ondergrond (bij voorkeur kunstgras, anders beton of een egale ondergrond) voor Streethockey Beschermende materialen (mond- en scheenbescherming) Duidelijke en passende spel- en veiligheidsregels voor Streethockey (bijvoorbeeld zaalhockeyregels) Instructie gericht om hoe op veilige wijze om te gaan met een hockeystick Overdraagbaarheid en/of implementatie Is er een systeem voor de overdracht en/of implementatie? Geef een samenvatting. Om de interventie te kunnen implementeren en naar andere locatie te kunnen overdragen is het volgende beschikbaar: 1) Handleiding hoe de interventie uit te voeren 2) Oefenstof waarop lessenreeks kan worden gebaseerd 3) Ondersteuning KNHB 4) Opleidingen hockeywise en streetwise Zie bijlage. Kosten Wat zijn de kosten van de interventie? Denk ook aan de uren voor voorbereiding en evaluatie. 16
5. Evaluatie van praktijkervaringen Onderzoek en resultaten Is er een evaluatie geweest van de praktijkervaringen met de interventie bij de uitvoerders en de doelgroepen en wat zijn daarvan de meest relevante uitkomsten? Beschrijf het bereik, de succes- en verbeterpunten en geef indien van toepassing aan of er na de evaluatie punten in de interventie zijn aangepast. Beschrijf hoe de evaluatie is opgezet en neem hier de respons en de respondenten in mee. Op woensdag 4 juni 2014 vond in Den Haag op het Plein het eerste Streethockeytoernooi plaats. Aan dit toernooi namen zo n negentig kinderen (tussen de 6 en 12 jaar) in teams van verschillende Playgrounds en Courts. 75 van de 90 deelnemers aan het Streethockeytoernooi zijn gevraagd naar hun ervaringen met Streethockey. Zij gaven gemiddeld het rapportcijfer 8,7 voor hun ervaring met Streethockey en gemiddeld een 9,1 voor het Streethockeytoernooi. De respondenten zijn individueel geïnterviewd door verschillende onderzoekers en gaven aan dat zij hockey een gave en snelle sport vinden en vooral ook leuk om te doen. Ook vonden ze Streethockey soms best moeilijk, maar leuk omdat je het met je vrienden doet. Ook de sportleiders zijn gevraagd naar hun ervaringen met het geven van Streethockey op hun Playground of Court. Het ging hier om zestien sportleiders, van zestien verschillende Playgrounds en Courts in Den Haag (in gezamenlijke vraaggesprekken). Aan de hand van enkele citaten kunnen de ervaringen goed worden weergegeven: Toen ik hoorde dat we hockey zouden krijgen, dacht ik dit is niks voor mij. Ik kan t niet. Maar ik vond t heel leuk, ik kan het nu en ik ga het ook zeker geven! Het leren van de basis op de eerste dag (introductie hockeywise) van de opleiding was nodig om zelf vaardiger te worden Oefeningen zijn goed toepasbaar op de Courts en Playgrounds Als het drukker wordt, geven we hockey op meerdere dagen, b.v. dinsdag en vrijdag Of wellicht kunnen we hulp krijgen van de vereniging? De hulp van de vereniging wordt toch steeds belangrijker. Trainers van verenigingen kunnen ons ondersteunen en tips geven. Naar aanleiding van de evaluatie met de sportleiders is deze interventie ontstaan. Zij gaven aan dat ondersteuning van nabijgelegen hockeyverenigingen en vooral de kennis van hockeytrainers noodzakelijk is om Streethockey voor de kinderen leuk en aantrekkelijk te houden, maar ook om hun eigen kennis van hockey bij te houden. Succes- en verbeterpunten Succes 1. Samenwerking Samenwerking tussen overkoepelende organen: KNHB, Cruijff Foundation en Krajicek Foundation. Door handen ineen te slaan is het bereik van en aanbod voor de doelgroep groter. 2. Laagdrempelig aanbod Het Streethockey aanbod past binnen het totale streetsportaanbod en kan als zodanig op een laagdrempelige manier worden aangeboden. 3. Nieuw aanbod Hockey is een nog relatief onbekende sport bij de doelgroep. Omdat er toch heel veel gevoetbald wordt op een Playground of Court, is nieuw aanbod zoals Streethockey aantrekkelijk voor kinderen. 4. Beschikbaarheid materialen Op alle Playgrounds het Courts waren voldoende materialen aanwezig zodat het Streethockey optimaal kon worden aangeboden (hockeysticks, hockeyballen, hesjes, pilonnen en tijdens Finaledag Streethockey ook mondbeschermers) Verbeterpunten 1. Betrokkenheid hockeyverenigingen Voor verenigingen is het nog een relatief onbekend project. Initiatief zal wel bij de vereniging moeten liggen, wil men een duurzame relatie opbouwen. 2. Samenwerking lokale partners 17
Samenwerking tussen de lokale hockeyvereniging, gemeente, sportleiders, verenigingstrainers moet nog op gang komen. 3. Duidelijke en consistente regels Eventueel gedifferentieerd naar niveau. 4. Bescherming Naast mond- is ook scheenbescherming gewenst. De interventie wordt voor het komend seizoen aangepast op grond van deze verbeterpunten. Praktijkvoorbeeld (Facultatief) Beschrijf, indien beschikbaar, in max. 600 woorden een praktijkvoorbeeld van de uitvoering van de interventie. Op weg naar de Rabobank Hockey World Cup 2014 in Den Haag hebben de Koninklijke Nederlands Hockey Bond (KNHB), de Cruyff Foundation, de Richard Krajicek Foundation en de gemeente Den Haag de handen ineengeslagen om kinderen in de leeftijd van 6-12 jaar vanaf het voorjaar 2013 op een leuke en laagdrempelige manier kennis te laten maken met de sport. Dit Streethockey project is opgestart door de KNHB om elk kind de mogelijkheid te bieden om te leren hockeyen. Streetsport Den Haag is betrokken geweest bij de uitvoering van het Streethockey op vijf Courts en Playgrounds verspreid over de stad. Medio 2014 wordt hockey op 16 Playgrounds en Courts aangeboden in Den Haag. Op woensdag 4 juni 2014 vond de Finaledag van het Streethockeytoernooi plaats op het Haags Hockey Plein. De Finaledag werd georganiseerd door de studenten van het Teamplayers project Streethockey. Naast de finalewedstrijden was er ook een clinic van (top)hockeyers. Ongeveer 90 kinderen van 6 tot 12 jaar hebben op het speciaal aangelegde veld op het Plein finalewedstrijden gespeeld. Deze kinderen hadden in het Streetsportseizoen voorafgaand aan het toernooi kennisgemaakt met de hockeysport op speelveldjes in hun wijk. Wekelijks werden er trainingen op deze wijkveldjes aangeboden door sportleiders. Tijdens de trainingen werden de kinderen voorbereid op het Streethockeytoernooi. Bijna 20 sportleiders van de gemeente Den Haag hebben in februari 2013 het certificaat Opleiding Streethockey ontvangen. Zij namen deel aan een tweedaagse opleiding onder leiding van KNHB docenten, waar zij de beginselen van het hockeyen leerden. Vanaf dat moment konden zij zelf de trainingen verzorgen op de Playgrounds en Courts. 18
6. Aangehaalde literatuur Maak een alfabetische lijst van alle in deze beschrijving aangehaalde literatuur, en gebruik hiervoor de APA-normen (met kleine letters). Verkoeyen, J.P.G. (2010) "Maatschappelijke waarde van sport: easy to see, hard to proof", Master City Developer, Erasmus Universiteit, Bijvak, S., Leijten, S. (2009) De Schoolsportvereniging, Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap, Universiteit Utrecht Van Wieringen, J.C.M. (2009) Standpunt Beweegstimulering door de jeugdgezondheidszorg Centrum Jeugdgezondheid Van der Meij, N. (2011) Jongeren, wonen en sloop Nicis Institute http://karinkosmeijer.nl/wp-content/uploads/2012/04/jongeren-wonen-en-sloop-website.pdf#page=77 Veldboer, F., Boonstra, N., Krouwel, A., Duyvendak, J.W. (2010) De mixfactor van sport: eenheid en verdeeldheid op het veld FMG: Amsterdam Institute for Social Science Research (AISSR) http://dare.uva.nl/record/1/328745 Van den Broeke, J., Plochg, H., Schreurs, H., Quak, S., Egberts, M., van der Vorst, E., Verhoeff, A., Stronks, K. (2014) Wat is de werkwijze van zorg- en welzijnsorganisaties in Utrecht en Amsterdam om de hoge zorgconsumptie in achterstandswijken te verlagen? Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen http://link.springer.com.proxy.library.uu.nl/article/10.1007/s12508-014-0016-0#page-1 Cevaal, A., Romijn, D., Breedveld, K., Emmen, G., Wender, E. (2010) Sport terug in de wijk W.J.H. Mulier Instituut http://kennisplein.sportzeeland.nl/dynamisch/publicatie/2_3_nl_sport_terug_in_de_wijk.pdf 19