Hoofdstuk 1 Professionele tips voor het maken van echt scherpe foto s Als je foto s niet scherp zijn, is de rest niet belangrijk Voor professionele fotografen zijn scherpe foto s van levensbelang, want ze verdienen er hun brood mee. Scherpte is voor hen zo belangrijk dat ze er een aparte term voor hebben bedacht: haarscherp. Ik heb altijd gedacht dat die term iets met haren had te maken, maar ben er onlangs achtergekomen dat het gedeelte haar in haarscherp een acroniem is voor hoogwaardige asynchrone accurate resolutie (het chromatografisch scheidend vermogen). Dit lijken op het eerste oog erg technische termen, maar ze worden een stuk minder ingewikkeld als je eenmaal weet dat ik dit hele verhaal uit mijn duim zuig. Je moet toegeven dat ik het overtuigend weet te brengen. Ik durf te wedden dat je erin trapte door het stuk tussen haakjes. Je trapte er toch in? Kom op, doe niet zo flauw; geef het gewoon toe. Niemand lacht je uit als je toegeeft dat je erin bent getrapt, net zo min als iemand je uitlacht als je toegeeft dat je in het verleden weleens foto s hebt gemaakt die niet haarscherp waren. Toch wordt de term haarscherp pas sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw gebruikt, voornamelijk bij fotografie en afbeeldingen. Echt waar. Ik denk dat haarscherp wordt gebruikt omdat je alleen bij scherpe foto s de afzonderlijke haren op bijvoorbeeld een paardenrug kunt zien. Of zit ik je nu in de maling te nemen? 1 SLUITERTIJD: 1/200 SEC F-STOP: F/32 ISO: 200 BRANDPUNTSAFSTAND: 70 MM FOTOGRAAF: SCOTT KELBY
2 Scott Kelby over: Digitale fotografie Het echte geheim van scherpe foto s Voordat we aan Het echte geheim van scherpe foto s toekomen, wil ik even uitleggen wat je nodig hebt om dit boek optimaal te gebruiken. Sorry dat ik je gelokt heb met de titel Het echte geheim van scherpe foto s, maar wees gerust: dit onderwerp komt zo aan bod (samen met heel veel andere). Eerst wil ik zeker weten dat je volledig begrijpt hoe dit boek in elkaar steekt. Daarna kunnen we het uitgebreid over scherpe foto s hebben. De bedoeling is eenvoudig: jij en ik gaan samen op pad om foto s te maken. Tijdens het fotograferen stel je veel vragen, die ik in het boek net zo beantwoord als ik in het echt zou doen: recht voor zijn raap, zonder al te diep op de technische aspecten van digitale fotografie in te gaan. Stel dat je tijdens een wandeling in de natuur aan me vraagt: Scott, ik wil die bloem scherp fotograferen, maar de achtergrond moet onscherp worden; hoe doe ik dat? In zo n geval zou ik geen preek geven over kleine en grote diafragma s, over het feit dat belichting gelijk is aan sluitertijd plus diafragma of over andere dingen die in elk boek over digitale fotografie worden genoemd. (Ik bedoel echt elk boek; sla er maar eens een open.) In die situatie zou ik zeggen: Pak je zoomlens, stel het diafragma op f/2.8 in, zoom in op de bloem en maak een foto. Zo werkt dit boek. Jij en ik zijn samen foto s aan het maken en ik geef dezelfde tips en adviezen die ik in de loop der jaren van professionele fotografen heb gekregen en ik leg dezelfde technieken uit die ze mij hebben geleerd, in begrijpelijk Nederlands, net zoals ik in werkelijkheid een vriend iets uitleg. book.indb 2 11/7/2013 11:46:11 PM
Hoofdstuk 1 Professionele tips voor het maken van echt scherpe foto s 3 joey wright Nog een belangrijk geheim Je zult het wel doorhebben: negeer opnieuw de titel. Het is weer een goedkope manier om je aandacht te trekken. Dat is in ieder geval de bedoeling. Hier volgt nog iets belangrijks dat je moet weten. Soms moet je meer doen dan alleen een camera-instelling wijzigen of opnamen anders maken om de gewenste kwaliteit te bereiken: het is soms nodig om hulpmiddelen te kopen die professionals gebruiken om professionele foto s te maken. Schrik niet, want ik heb het nu niet over een nieuwe digitale camera, maar over de accessoires die professionele fotografen dagelijks gebruiken. Ik heb lang geleden ontdekt dat de spullen die je gebruikt in veel situaties niet zo n groot verschil maken. Neem bijvoorbeeld sport: ook op de goedkoopste voetbalschoenen blijft Arjen Robben als Arjen Robben voetballen. Je moet hem natuurlijk wel de juiste maat geven. Bij fotografie gaat deze vlieger helaas niet op. Natuurlijk maakt Frans Lanting ook met een wegwerpcamera interessante opnamen, maar het probleem is dat wij niet zo goed zijn als Frans Lanting. Soms is het noodzakelijk accessoires te gebruiken om te verdoezelen dat we geen Frans Lanting zijn. Die hulpmiddelen worden in dit boek genoemd. Begrijp goed dat ik geen cent van bedrijven ontvang. Ik geef alleen hetzelfde advies dat ik zou geven als we samen opnamen maakten, want dat is de bedoeling van dit boek. Het is zeker niet mijn bedoeling je naar de winkel te sturen, maar soms bereik je alleen professionele resultaten als je dezelfde apparatuur als professionals gebruikt. En dat betekent winkelen. book.indb 3 11/7/2013 11:46:16 PM
4 Scott Kelby over: Digitale fotografie Nog belangrijker dan het voorgaande Opnieuw een neptitel; laat je er niet door afleiden. Iedereen wil professioneel ogende foto s, maar niet iedereen heeft hetzelfde budget als een professional. Waar mogelijk zal ik mijn adviezen in de volgende drie categorieën verdelen: Ik heb een beperkt budget. Dit symbool betekent dat je niet met geld smijt of dat je getrouwd bent en kinderen hebt. Ik kan het me veroorloven. Dit symbool is bedoeld voor mensen die fotografie als hobby beoefenen en het niet erg vinden dat hun kinderen vakantiebaantjes moeten nemen om hun schoolboeken te kunnen betalen. Ze zijn bereid geld uit te geven aan duurdere apparatuur. Geld speelt geen rol. Dit symbool richt zich op tandartsen, advocaten, apothekers, notarissen en dergelijke. Ik leg uit wat ik zou kopen als ik een van die rijke *%$#s was. (Grapje. Min of meer.) book.indb 4 11/7/2013 11:46:17 PM
Hoofdstuk 1 Professionele tips voor het maken van echt scherpe foto s 5 Als je dit fout doet, loopt hij vast Niet zo goed als de vorige neptitel, maar we zijn dan ook slechts één pagina verwijderd van de echte inhoud. Misschien is het je opgevallen dat er veel foto s van Nikon-, Canon-, en Sony-camera s in dit boek staan. Je zou bijna denken dat ik de voorkeur aan deze drie merken geef. Als dat zo is, ben ik niet de enige, want bijna iedereen houdt van deze merken. Het is dus geen toeval dat ze prominent aanwezig zijn in dit boek. Hoe zit het als je zelf een andere camera hebt? Geen probleem; de meeste technieken die in dit boek besproken worden, zijn van toepassing op alle digitale spiegelreflexcamera s en veel zelfs op eenvoudige compactcamera s. Laat je niet van de wijs brengen door de afbeeldingen van Nikon- en Canon-camera s als je zelf een Olympus of Pentax hebt. Dit boek gaat over het maken van veel betere foto s en niet over de instellingen van een Nikon, Sony of Canon, al worden die camera s met hun menu s in de figuren gebruikt, want de meeste mensen hebben nu eenmaal een van die merken. Als ik het over witbalans heb en de bijbehorende instelling in het menu van een Canon-camera toon, mag je diep zuchten en tegen jezelf mompelen: Maakt niet uit, mijn [vermeld hier je cameramerk] heeft ook een witbalansinstelling die bijna op dezelfde manier werkt. Het gaat erom dat je de juiste witbalansinstelling kiest en niet om de knopjes die je moet indrukken op je camera. Als we werkelijk samen foto s zouden maken, is de kans groot dat we met verschillende fototoestellen werken. book.indb 5 11/7/2013 11:46:17 PM
6 Scott Kelby over: Digitale fotografie Haarscherpe foto s maak je met een statief Aan slechts één truc heb je niet genoeg om de scherpte van professionele foto s te evenaren. Haarscherpe opnamen bereik je met een combinatie van factoren. Ik blijf het woord haarscherp gebruiken, want het is echt een gangbare term. Helaas zijn fotografen niet zo goed in het verzinnen van originele namen. Je moet dus verschillende maatregelen nemen om haarscherpe foto s te krijgen, maar het allerbelangrijkste is dat je een statief gebruikt. Als er één ding is waaraan je het verschil tussen een professionele fotograaf en een amateur herkent, dan is dat het statief. Een professional werkt altijd met statief, zelfs bij daglicht. Het kost inderdaad meer moeite zo n ding met je mee te slepen, maar het resultaat is het dubbel en dwars waard. Professionals zijn bereid dingen te doen waarin amateurs geen zin hebben; dit is een van de redenen dat hun foto s er zo goed uitzien. Een statief doet niets meer of minder dan zorgen dat de camera in balans staat en onbewegelijk blijft, al zijn sommige statieven beter in deze taken dan andere. Bespaar dus niet op kwaliteit. Professionele fotografen zeggen dit keer op keer, want een goedkoop statief doet zijn werk nu eenmaal niet zo goed als een duurder exemplaar. Het is niet voor niets goedkoop. Kelby s apparatuuradvies Oben AC-2310LA (ongeveer 80 euro) Manfrotto 458B NeoTec Pro (ongeveer 380 euro) Gitzo GT3541L Mountaineer (ongeveer 650 euro)
Hoofdstuk 1 Professionele tips voor het maken van echt scherpe foto s 7 Een balhoofd veraangenaamt het leven Als je een duur statief koopt, krijg je alleen maar een statief. Er zit geen vast bevestigingspunt op zoals bij goedkope statieven, dus moet je er een apart kopen. Een balhoofd heb je natuurlijk niet nodig om scherpe opnamen te maken, maar het werkt wel een stuk prettiger, vandaar dat ik er een pagina aan wijd. Balhoofden zijn handig omdat je er snel en eenvoudig je camera in elke gewenste hoek mee kunt zetten. Dat is een enorm voordeel boven een kaal statief. Goede balhoofden voorkomen dat je camera begint te kruipen, met andere woorden langzaam naar de zijkant glijden nadat je hem hebt ingesteld. Een goed balhoofd is niet goedkoop, maar als je eenmaal kwaliteit hebt gebruikt, wil je niets anders meer. Kelby s apparatuuradvies Manfrotto 498RC4 Midi (ongeveer 110 euro) Oben BC-2 (ongeveer 140 euro) Really Right Stuff BH-40 LR (ongeveer 470 euro)
8 Scott Kelby over: Digitale fotografie Druk die knop niet in, gebruik een draadontspanner Goed, je moet nu een statief met je meezeulen, maar je foto s zijn al veel scherper. Misschien nog niet haarscherp, maar wel scherp. Hoe krijg je ze nog scherper? Met een draadontspanner. De eenvoudigste vorm bestaat uit een kabel die je op de digitale camera aansluit met een knopje aan het uiteinde. Als je dat knopje indrukt, wordt een foto gemaakt zonder dat je de ontspanknop op het fototoestel zelf hoeft aan te raken. Misschien vraag je je af waarom je zo moeilijk zou doen. Dat zal ik je vertellen: tijdens het indrukken van de ontspanknop beweegt de camera een heel klein beetje; net genoeg om te voorkomen dat je haarscherpe foto s maakt. Ik weet dat het overdreven klinkt, maar dat is het niet als je haarscherpe foto s nastreeft. Een draadontspanner is eenvoudiger te gebruiken dan je denkt en betrekkelijk goedkoop. De meeste camera s kunnen tegenwoordig ook met draadloze apparatuur worden bediend. Je foto s worden steeds scherper! Kelby s apparatuuradvies Een gewone draadontspanner kost ongeveer 10 euro. Een draadloze afstandsbediening kost zo n 25 euro. Geavanceerde afstandsbedieningen beginnen bij 100 euro. book.indb 8 11/7/2013 11:46:23 PM
Hoofdstuk 1 Professionele tips voor het maken van echt scherpe foto s 9 Draadontspanner vergeten? Gebruik de timer Als je geen zin hebt een draadontspanner te kopen of hem vergeten bent mee te nemen (dat is mij al te vaak overkomen), dan kun je altijd nog gebruikmaken van de ingebouwde timer van je camera. Je gebruikt de timer meestal om snel jezelf nog aan een foto toe te voegen, vaak met onverwacht resultaat omdat je te langzaam of te ongeduldig was. Wat doet de timer? Inderdaad, hij neemt een foto zonder dat je de sluiterknop hoeft in te drukken. Hij doet dus hetzelfde als een draadontspanner, alleen moet je een tijdje wachten. Als je net als ik een hekel aan wachten hebt, moet je eens in het menu kijken of je de hoeveelheid tijd kunt terugbrengen. In de figuur hierboven zie je dat ik de wachttijd van mijn Nikon op vijf seconden heb ingesteld. Vijf seconden nadat ik op de ontspanknop heb gedrukt, wordt de foto dus gemaakt. Volgens mij moet na die tijd de trilling wel verdwenen zijn die ik met het indrukken van de knop heb veroorzaakt. Een betere draadontspanner Als je van plan bent een draadontspanner aan te schaffen om trillingen te vermijden, dan kun je het beste een afstandsbediening kopen. Een gewone draadontspanner blijft natuurlijk beter dan je eigen trillende vingers, maar hij valt niet te vergelijken met een afstandsbediening, oftewel een draadloze ontspanner die de camera niet eens aanraakt. book.indb 9 11/7/2013 11:46:23 PM
10 Scott Kelby over: Digitale fotografie Scherper dan scherp Nikon Canon Ik lijk misschien een beetje geobsedeerd door cameratrillingen, maar dit hoofdstuk gaat niet voor niets over het vermijden van beweging om de scherpst mogelijke foto s te maken. Een andere mogelijkheid is de spiegel vastzetten. Hierbij wordt de spiegel in de camera omhoog gezet totdat de foto is gemaakt. De hoeveelheid beweging binnen de camera wordt dan zoveel mogelijk beperkt tijdens de opname, met een scherpere foto als resultaat. Op het gebruik van een statief na is dit de belangrijkste manier om trillingen tegen te gaan. Je moet dus achterhalen hoe je de spiegel van jouw toestel vastzet. De meeste moderne spiegelreflexcamera s hebben deze mogelijkheid, aangezien je er ook gebruik van maakt om de sensor te reinigen. De optie heet Exposure delay mode of Mirror lock-up of iets soortgelijks, afhankelijk van het cameramerk. Nadat de spiegel is vastgezet, moet je de ontspanknop twee keer indrukken (met de afstandsbediening of de draadontspanner): de eerste keer om de spiegel in positie te brengen en een tweede keer om de foto te maken. Deze techniek klinkt overdreven. Hoe kan het zoveel verschil maken? Het gebruik van alleen deze truc maakt ook niet veel verschil, maar samen met de andere mogelijkheden kom je steeds dichter bij haarscherpe foto s. book.indb 10 11/7/2013 11:46:25 PM