Fotografie Pro 1 SCHERPTEDIEPTE

Transcriptie

2 inhoud 1. HET DIAFRAGMA 3 2. HET DIAFRAGMA INSTELLEN OP DE CAMERA 4 3. RELATIE DIAFRAGMA EN SLUITERTIJD 5 4. HET BEGRIP LICHTSTERKTE 6 5. HET BEGRIP SCHERPTEDIEPTE 7 6. INSTELLINGEN OP DE CAMERA 9 7. SSCHERPTEDIEPTE CONTROLEREN OPDRACHTEN Scherptediepte

3 1. HET DIAFRAGMA Hoeveel licht er de sensor bereikt, wordt bepaald door de combinatie van sluitertijd en lensopening (diafragma). Terwijl de sluitertijd een bewegend beeld kan bevriezen, bepaalt de lensopening het gebied dat scherp weergegeven wordt. Het diafragma bevindt zich in het objectief en bestaat uit een aantal over elkaar schuivende lamellen. Deze lamellen kunnen groter of kleiner gemaakt worden en zorgen er voor dat er licht binnen komt. Je kan het diafragma vergelijken met de iris in het oog. Bij veel licht sluit de iris zich, en heb je een klein pupil, bij weinig licht gaat de pupil open staan en heb je een groot pupil. Op jouw camera werkt dit net hetzelfde: Bij weinig licht gebruiken we een grote diafragma, dit is een grote opening, die veel licht doorlaat. Bij veel licht gebruiken we een kleine diafragma, dit is een kleine opening die weinig licht door laat Een groot diafragma (bijvoorbeeld 2,8) Een werk diafragma (bijvoorbeeld 11) Een klein diafragma (bijvoorbeeld 32) De lensopeningen worden beschreven door middel van f getallen. f is dus het universele symbool voor diafragma. Een groot f-getal betekent een kleine lensopening en minder licht. Een klein f-getal betekent een grote lensopening en meer licht. Voorbeeld van enkele diafragma s: f1,4 f2 f2,8 f4,o f5,6 f8 f11 f16 f22 f32 In deze reeks is f1,4 de grootste opening, en laat dus het meeste licht door. f32 is de kleinste opening, en laat het minste licht door. Het diafragma 4 laat 2 keer zoveel licht door dan diafragma 5,6 en 4 keer zoveel licht door als diafragma 8. Scherptediepte - 3

4 2. HET DIAFRAGMA INSTELLEN OP DE CAMERA Het diafragma kun je op je camera uiteraard zelf instellen: 1. Diafragmavoorkeur (A of AV): In deze belichtingsstand stel je vooraf het gewenste diafragma, de camera past zijn sluitertijd automatisch aan dit diafragma en zorgt er zo voor dat de opname juist belicht wordt. 2. Manueel (M): Je stelt zowel het diafragma als de sluitertijd handmatig in. Maak gebruik van de ingebouwde lichtmeter om er voor te zorgen dat de opname correct belicht wordt. 4 - Scherptediepte

5 3. RELATIE DIAFRAGMA EN SLUITERTIJD Brandpuntsafstand 62mm, diafragma 5,6, sluitertijd 1/100sec. Brandpuntsafstand 62mm, diafragma 22, sluitertijd 1/8sec. Het diafragma en de sluitertijd zijn belangrijke onderdelen van een camera. Ze zorgen er voor dat de foto juist belicht wordt. Het diafragma regelt hoeveel licht er tot aan de sensor komt. De sluitertijd bepaald hoelang de sensor belicht wordt. De oorzaak van een overbelichte foto is dat er teveel licht tot aan de sensor komt. De oorzaak van een onderbelichte foto is dat er te weinig licht tot aan de sensor komt. Wil je om een bepaalde reden, in dezelfde lichtomstandigheden het diafragma veranderen, dan moeten we ervoor zorgen dat toch dezelfde lichthoeveelheid tot aan de sensor komt, dus passen we ook de sluitertijd aan. Bijvoorbeeld: Je start met een diafragma van 8 en een sluitertijd van 1/125s. Verander je het diafragma naar 11, dan wordt de sluitertijd aangepast naar 1/60s. Zo zorg je ervoor dat er nog altijd dezelfde hoeveelheid licht tot aan de sensor komt. Voorbeeld van relatie diafragma en sluitertijd. Diafragma ,6 4 2,8 Sluitertijd Scherptediepte - 5

6 4. HET BEGRIP LICHTSTERKTE Met de term lichtsterkte wordt de maximale diafragmaopening van een objectief bedoeld. De lichtsterkte wordt tevens op elk objectief vermeld. Hoe groter de maximale diafragmaopening, hoe lichtsterker het objectief, hoe duurder ook de aankoopprijs van het objectief! Een objectief met als grootste diafragmaopening f2.8 is dus een lichtsterker objectief dan een objectief met als grootste diafragmaopening f5.6. Een lichtsterk objectief heeft als enorm voordeel dat je in donkere lichtomstandigheden toch zonder statief kan fotograferen. Op een zoomobjectief staan vaak twee diafragmagetallen vermeldt. Op een 16-85mm objectief kan bijvoorbeeld f3,5-5.6 vermeld staan. Het eerste diafragmagetal geeft altijd de maximale diafragmaopening bij de kortste brandpuntsafstand van een zoomobjectief aan (in dit geval f3,5 bij 16mm). Het tweede diafragmagetal geeft de maximale diafragmaopening aan bij de langste brandpuntsafstand (in dit geval f5.6 bij 85mm). 6 - Scherptediepte

7 5. HET BEGRIP SCHERPTEDIEPTE De scherptediepte (Engels: depth of field/ DOF) is het gebied in de foto dat scherp weergegeven wordt. Je kan bijvoorbeeld in een foto er voor zorgen dat de voorgrond scherp weergeven wordt en de achtergrond onscherp. Waarom ga je scherptediepte gebruiken? 1. Je kan de aandacht verleggen: Je trekt de aandacht naar een bepaald voorwerp, zo zorg je er voor dat de achtergrond minder storend is. Door de aandacht op de vlinder te leggen, is de achtergrond geen storend element meer in deze opname. Brandpuntsafstand 300mm, diafragma 13, sluitertijd 1/160sec. 2. Omgekeerd kan je bewust diepte in je opname creëren: Kleine scherptediepte: je creëert diepte door je onderwerp los te laten komen van de achtergrond (bv. portretten) Kleine scherptediepte Brandpuntsafstand 85mm, diafragma 5,6, sluitertijd 1/160sec. Grote scherptediepte gebruik je bv in een landschap om er voor te zorgen dat alles scherp is van voor tot achter. Grote scherptediepte Brandpuntsafstand 16mm, diafragma 11, sluitertijd 1/1000sec. Schertptediepte- 7

8 Factoren die een invloed hebben op de scherptediepte: 1.Het diafragma: Hoe kleiner het diafragma, hoe minder licht er binnen komt maar hoe groter de scherptediepte. Hoe groter het diafragma, hoe meer licht er binnen komt maar hoe kleiner de scherptediepte. 2. De keuze van de brandpuntsafstand van het objectief: Hoe langer de brandpuntsafstand hoe minder de scherptediepte. 3. De afstand tot het onderwerp: Hoe dichter de camera zich bij het onderwerp bevindt, hoe kleiner de scherptediepte. 4. Het formaat van de sensor: Hoe kleiner de sensor, hoe groter de scherptediepte. Conclusie: 1.Veel scherptediepte : Veel scherptediepte bekom je door gebruik te maken van een klein diafragma, een korte brandpuntsafstand en een grote afstand tussen de camera en het onderwerp. 2. Weinig scherptediepte: Weinig scherptediepte bekom je door gebruik te maken van een groot diafragma, een lange brandpuntsafstand en een kleine afstand tussen de camera en het onderwerp. 8 -Schertpediepte

9 6. INSTELLINGEN OP DE CAMERA Automatische opnameprogramma s: Jouw camera kiest zelf een bepaald diafragma afhankelijk van het opnameprogramma dat je kiest. 1. Portret: Indien je onderwerp in de voorgrond van de foto geplaatst wordt, kan je bijvoorbeeld kiezen voor deze automatische camera-instelling. De camera kiest automatisch voor een groot diafragma (bijvoorbeeld 5,6). Maak je ook nog eens gebruik van je zoom ( lange brandpuntsafstand) en hou je er rekening mee dat de afstand tussen het onderwerp en de achtergrond best zo groot mogelijk gehouden wordt, dan heb je eenoptimale kleine scherptediepte. 2. Landschap: Indien je landschappen of gebouwen wilt fotograferen, kun je voor deze camera-instelling kiezen. Bij het instellen van dit programma wordt er gebruik gemaakt van een klein diafragma en dus een grote scherptediepte. Indien je gebruik maakt van je groothoek ( korte brandpuntsafstand) heb je vooraan en achteraan alles scherp in je foto. 3. Macro: De instelling wordt gebruikt bij het fotograferen van close-ups. Je gaat gebruik maken van je zoom om je onderwerp zo groot mogelijk in beeld te krijgen. De macro-instelling zorgt ervoor dat er een groot diafragma gekozen wordt, dus een kleine scherptediepte. Scherptediepte - 9

10 Handmatig instellingen: Je kiest zelf voor een bepaald diafragma. 1. Diafragmavoorkeuze (A of AV): Je stelt zelf een diafragma in, de camera past zijn sluitertijd automatisch aan dit diafragma aan en zorgt er zo voor dat de opname juist belicht wordt. 2. Manueel (M): Je stelt een diafragma in, tevens stel je ook de sluitertijd zelf in. Maak gebruik van de ingebouwde lichtmeter om er voor te zorgen dat de opname correct belicht wordt Scherptediepte

11 7. SSCHERPTEDIEPTE CONTROLEREN Als je scherpstelt op een onderwerp, zal meestal niet alleen dat onderwerp scherp weergegeven worden maar ook een aantal voorwerpen voor en achter het onderwerp waarop we scherpgesteld hebben. Het scherptedieptegebied (de verstrooiingscirkel) is het gebied rond het scherpgestelde onderwerp, waarin de voorwerpen nog tamelijk scherp tonen. De verstrooiingscirkel wordt groter ( en waziger), naarmate hij verder van het scherpstelpunt af ligt. Het scherptegebied voor en achter scherpstelpunt is niet gelijk. De verdeling van het scherptegebied : een derde voor het scherpstelpunt, tweederde achter het scherpstelpunt. Bij zeer korte voorwerpsafstanden, zoals bijvoorbeeld in de macrofotografie, ligt het scherptegebied voor de helft vóór en de andere helft achter het scherpstelpunt. Het scherptediepte gebied controleren: 1. Je kan het scherptedieptegebied zelf controleren door gebruik te maken van de scherptedieptecontroleknop op jouw camera. Deze knop bevindt zich meestal aan de voorkant van je camera. 2. Sommige camera s hebben een functie ingebouwd, de automatische scherptediepte. De camera bepaald zelf het diafragma de scherpstelafstand. 3. Scherptediepteschaal zelf maken. Op kan je een gratis programma afhalen waarmee je de scherptediepteschaal kunt afdrukken. Als je de brandpuntsafstand en de beschikbare diafragma s ingeeft wordt er automatisch een schijf aangemaakt. Na het afdrukken van deze schijf, snij je de 2 delen uit en plak deze op en karton. Je voegt deze 2 delen samen met een klinknagel. Om de scherpstelafstand te bepalen, draai je aan de middelste schijf. Vervolgens kijk je naar de diafragmawaarde om te weten hoever de scherptediepte bereikt. Voor sportfotografen en macrofotografie is dit een dankbaar hulpmiddel. Bij sportevenementen kun je bijna niet scherpstellen. Bij macrofotografie wil je graag het hele onderwerp scherp hebben. Scherptediepte - 11

12 8. OPDRACHTEN KLASSIKALE OPDRACHTEN OPDRACHT SCHERPTEDIEPTE 1: Diafragmareeks. Noteer de verschillende diafragma s die je kan instellen op jouw camera. Begin de reeks met het grootste diafragma, en eindig de reeks met het kleinste diafragma. OPDRACHT SCHERPTEDIEPTE 2: Het diafragma instellen op jouw camera. Stel op jouw camera het programma diafragmavoorkeur (A of AV)in, probeer tevens het diafragma 11 in te stellen. OPDRACHT SCHERPTEDIEPTE 3:Het diafragma instellen op jouw camera. Stel op de manuele stand (M) een klein diafragma in. Is het getal dat je kiest groter of kleiner dan diafragma 8? OPDRACHT SCHERPTEDIEPTE 4: Diafragmareeks. Maak 5 dezelfde opnames van een onderwerp. Stel bij elke opname een ander diafragma in en gebruik je een statief. Noteer bij elke opname het diafragma en de bijhorende sluitertijd. Wat valt je op? Indien je de opnames maakt zonder statief, zijn alle opnames ook nog scherp? OPDRACHT SCHERPTEDIEPTE 5: De lichtsterkte. Controleer de lichtsterkte van jouw objectief. Noteer deze waarde(n), heb jij een lichtsterk objectief? OPDRACHT SCHERPTEDIEPTE 6: Scherptediepte. Maak 2 foto s waarop één onderdeel er uit springt doormiddel van een kleine scherptediepte. OPDRACHT SCHERPTEDIEPTE 7: Scherptediepte. Maak 2 foto s waarbij je veel scherptediepte toepast. THUISOPDRACHTEN OPDRACHT SCHERPTEDIEPTE 1:Pas de scherptediepte toe bij het volgende onderwerp: Maak buiten een portret en zorg ervoor dat de storende achtergrond minder storend is. OPDRACHT SCHERPTEDIEPTE 2: Pas de scherptediepte toe bij het volgende onderwerp: Maak en landschap waarbij er op de voorgrond een onderwerp onscherp is Scherptediepte