Rijscholen in Cijfers 2011

Rijscholen in Cijfers 2011 Verdeling rijscholen naar slagingspercentage (eerste praktijkexamen B), in %, 2011 25% 22% 22% 18% 15% 10% 5% 9% 6% 2% 2% 10% 5% 15% 14% 16% 12% 7% 11% 4% 2% 3% 2% 0% 0-10% 11-21-30% 31-40% 41-50% 51-60% 61-70% 71-80% 81-90% 91-100% percentage alle rijscholen percentage BOVAG Rijscholen

2 Rijscholen in Cijfers 2011 Colofon In opdracht van: Redactie: Uitvoering: BOVAG Rijscholen drs. F.P.M. Bastiaansen, manager BOVAG Rijscholen W.J. Terpstra BOVAG Onderzoek Copyright 2011 BOVAG Rijscholen Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar worden gemaakt, in enige vorm of enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Rijscholen in Cijfers 2011 3 Voorwoord Geachte lezer, De Nederlandse rijschoolsector staat volop in de belangstelling. Deze belangstelling is enerzijds te wijten aan de snel wijzigende wet- en regelgeving op het gebied van verkeersveiligheid en rijonderricht. Een greep uit de lange lijst: de nieuwe WRM, de Europese vakbekwaamheidsrichtlijn voor beroepschauffeurs, het bromfietspraktijkexamen, het faalangstexamen, 2toDrive (begeleid rijden), et cetera. Anderzijds staat de sector in de belangstelling vanwege innovaties, zowel op het gebied van rij-instructie als op het gebied van geautomatiseerde examenreservering bij het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). Een nieuwe ontwikkeling op dit laatste terrein deed de beruchte examenwachttijden verdwijnen. Al deze maatregelen zijn van belang voor de rijschoolhouder, maar de kernzaak is om de eigen onderneming zo gezond mogelijk te houden. Met het oog daarop heeft BOVAG Rijscholen de afdeling Onderzoek van BOVAG verzocht om een overzicht samen te stellen met gegevens die de rijschoolhouder in zijn bedrijf kan benutten voor een goed en strategisch marketingbeleid. En ook om hem te ondersteunen het hoofd te bieden aan de vele veranderingen die op de rijschoolondernemer afkomen. Wij wensen u veel informatief genoegen met deze nieuwe uitgave van Rijscholen in Cijfers. Frans Bastiaansen, manager BOVAG Rijscholen.

4 Rijscholen in Cijfers 2011 Inhoudsopgave Inleiding 5 Kerncijfers rijschoolbranche 6 WRM: instructeurexamens en bijscholing 9 Relatie rijschool en CBR 14 Theorie- en praktijkexamens per categorie 16 Wagenparkgegevens rijscholen 22 Internet 30 Prijzen en kosten rijopleiding 33 Rijbewijsbezit 34 Marktpotentieel 36

Rijscholen in Cijfers 2011 5 Inleiding Nieuwe editie In 2008 is voor het laatst een uitgave van Rijscholen in Cijfers verschenen. Nu drie jaar later is de rijschoolbranche wederom in kaart gebracht. Net als in de vorige editie geeft Rijscholen in Cijfers 2011 onder andere inzicht in de ontwikkelingen op het gebied van (instructeurs)examens, slagingspercentages, afgegeven rijvaardigheidsbewijzen, werkgelegenheid, omzet en het wagenpark van rijscholen. Nieuw in deze editie is het gebruik van social media kanalen door rijscholen. Een groot deel van de gegevens in deze editie is verzameld door middel van een online enquête onder 813 (van de ruim 1.000) leden van BOVAG Rijscholen. In totaal hebben 168 rijscholen de vragenlijst volledig ingevuld. Dit komt overeen met een respons van 20,7%. De overige cijfers in deze publicatie zijn afkomstig van verschillende instanties, waaronder het CBR, CBS, Innovam/IBKI en de RDW, welke door BOVAG voor u bewerkt en geordend zijn. Samenvatting resultaten 2010 was een moeilijk jaar voor de rijschoolbranche. Het totaal aantal praktijkexamens nam in 2010 met 9,9% af ten opzichte van 2009. Het aantal theorie-examens is in 2010 wel toegenomen, maar dit is alleen te danken aan een toename van het aantal theorie-examens in categorie B. In de overige categorieën was een afname waar te nemen. De afname van het aantal praktijkexamens is ook terug te zien in het rijbewijsbezit. Voor het eerst sinds jaren is het aandeel 18 en 19 jarigen met een rijbewijs afgenomen. Het gemiddelde slagingspercentage van alle rijscholen in de categorie B was in 2010 49,3%. Rijscholen die niet lid zijn van BOVAG hebben in de categorie B een gemiddeld slagingspercentage van 47,8%. BOVAGrijscholen hebben met een gemiddelde van 53,2% een aanzienlijk hoger slagingspercentage. Naar schatting was de totale omzet in de rijschoolbranche ongeveer 9% lager dan in 2009. De bij BOVAG aangesloten rijscholen zijn goed voor 42,5 procent van de totale omzet in de branche, wat neerkomt op 425 miljoen euro (totale markt 1,0 miljard). Door de nieuwe gewijzigde WRM is het aantal instructeursexamens in categorie B sterk toegenomen. Ook het slagingspercentage in categorie B is in 2010 gestegen ten opzichte van 2009. Net als in 2007 is Volkswagen het populairste merk bij de rijscholen. Bijna een derde van lesauto s is in 2011 een Volkswagen. Met name de Golf en de Polo zijn populair. Bijna de helft van de rijscholen maakt gebruik van social media kanalen. Met name de grotere rijscholen zijn hiermee actief. Hyves is het populairst, gevolgd door Facebook en Twitter. Wijtze Terpstra Onderzoeker BOVAG

6 Rijscholen in Cijfers 2011 Kerncijfers rijschoolbranche Aantal rijscholen In 2010 waren 6.754 rijscholen ingeschreven bij het CBR, waarvan 5.790 rijscholen daadwerkelijk actief waren. Het totaal aantal rijscholen is ten opzichte van 2009 met 534 rijscholen toegenomen. Zo hebben in 2010 840 nieuwe rijscholen zich ingeschreven en zijn er 306 rijscholen uitgeschreven (figuur 1). Het aantal actieve rijscholen in 2010 is met 341 rijscholen toegenomen ten opzichte van 2009. In 2010 waren er 882 actieve rijscholen bij BOVAG aangesloten, wat overeenkomt met 15,2% van alle rijscholen in Nederland (qua omzet ligt de verhouding anders, zie paragraaf Omzet). Ruim 97% van de bij BOVAG aangesloten rijscholen is een zelfstandige onderneming, ongeveer 2% is aangesloten bij een franchiseorganisatie en ruim 1% behoort tot een ander organisatietype. Figuur 1. Aantal rijscholen, instroom en uitstroom, 1991-2010 2010* 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 6.754 5.449 5.323 5.264 5.237 5.451 5.193 5.017 4.900 4.946 5.035 5.070 5.111 5.169 5.558 5.576 6.083 6.075 6.279 6.302-1.000 0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 uitstroom instroom totaal aantal rijscholen * Trendbreuk: vanaf 2010 rapporteert CBR het aantal ingeschreven rijscholen in plaats van het aantal actieve rijscholen. Bron: CBR, jaarverslagen Werkgelegenheid Het aantal fulltime equivalents (fte s), ofwel voltijdseenheden, bij BOVAG Rijscholen ligt in 2011 op 4,9 fte s inclusief de eigenaar. De helft van de BOVAG rijscholen bestaat uit minder dan 2 fte s en 22% van de rijscholen bestaat uit 5 fte s of meer (figuur 2).

569.643 509.756 546.849 530.143 542.655 481.581 536.709 462.206 521.945 431.336 543.326 448.228 480.891 602.445 579.295 515.693 542.869 503.143 557.627 453.094 Rijscholen in Cijfers 2011 7 Figuur 2. Verdeling BOVAG rijscholen naar aantal medewerkers in dienst (in fte s), inclusief eigenaar, in %, 2011 5 of meer 22% 2 tot 5 28% minder dan 2 50% Bron: BOVAG Rijscholen 0% 40% 60% 80% 100% Aantal theorie- en praktijkexamens Sinds het begin van de crisis in 2008 is het aantal praktijkexamens sterk gedaald. In 2008 werden er nog meer dan 515.000 praktijkexamens afgenomen. Dat was het hoogste aantal sinds 2002. Echter, in 2009 is het aantal praktijkexamens teruggelopen met 2,4% ten opzichte van 2008, en in 2010 nam het aantal praktijkexamens zelfs met 9,9% af ten opzichte van 2009. Het enige positieve in 2010 is de toename van het aantal theorieexamens met 2,7% ten opzichte van 2009 (figuur 3). Figuur 3. Aantal afgenomen theorie- en praktijkexamens 1, 2001-2010 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Theorie Praktijk Bron: CBR Verreweg het grootste deel van alle rijscholen zijn kleine ondernemingen. Zo verzorgde 77,2% van de rijscholen tussen de 0 en 50 praktijkexamens (incl. bromfiets examens) in 2010 (figuur 4). Het aantal kleine rijscholen is ten opzichte van 2007 sterk gegroeid, toen verzorgde namelijk 58% van alle rijscholen tussen de 0 en 50 examens. Slechts 11,1 % van alle rijscholen verzorgde in 2010 meer dan 100 praktijkexamens. Uit figuur 4 blijkt duidelijk dat er relatief veel grote rijscholen bij BOVAG zijn aangesloten. In 2010 verzorgde 55% van de BOVAG-leden tussen de 0 en 50 praktijkexamens en meer dan 29% verzorgde meer dan 100 praktijkexamens per jaar. 1 Dit betreffen de examens voor: motor (A), personenauto (B), personenauto met aanhanger (BE), vrachtauto (C), bus (D) en vrachtauto/bus met aanhanger (CD/DE).

8 Rijscholen in Cijfers 2011 Figuur 4. Verdeling rijscholen naar aantal praktijkexamens, in %, 2011 Meer dan 600 examens 1% 5% 301-600 examens 3% 9% 201-300 examens 2% 5% 101-200 examens 6% 10% 51-100 examens 12% 16% 26-50 examens 24% 26% 11-25 examens 29% 0-10 examens 9% 25% 0% 5% 10% 15% 25% 30% 35% * Exclusief franchisenemers. Bron: CBR (2011), bewerking BOVAG Rijscholen % Alle rijscholen % BOVAG-leden* Omzet In 2010 bedroeg de totale omzet in de rijschoolbranche ongeveer 1,0 miljard euro 1. In 2009 was de totale omzet nog zo n 1,1 miljoen euro. Bij BOVAG aangesloten rijscholen hadden gezamenlijk in 2010 een omzet van circa 425 miljoen euro. BOVAG-leden waren in 2010 dus goed voor zo n 42,5% van de totale omzet in de rijschoolbranche. 1 Schatting van BOVAG Rijscholen.

Rijscholen in Cijfers 2011 9 WRM: instructeurexamens en bijscholing 1 Om rij-instructie te mogen geven moet men een instructeursexamen afleggen. In de Wet Rijonderricht Motorvoertuigen (WRM) zijn de eisen van scholing en bevoegdheid voor het rijonderricht vastgelegd. Per 1 juni 2009 is een nieuwe, gewijzigde WRM ingegaan, met als doel de kwaliteit van de rijlessen in Nederland te verbeteren. Eén van de wijzigingen is het verplicht halen van het B-certificaat voordat er examen gedaan kan worden in de overige categorieën. Deze wijziging verklaart de toename van het aantal instructeursexamens in categorie B in 2010 ten opzichte van 2009 (figuur 4b). De figuren 4a tot en met 4f en figuur 5 zijn gebaseerd op cijfers van het IBKI. Achtereenvolgens zijn te zien van de periode 1999-2010: De examenaantallen instructeurexamens A (motor), B (personenauto), C (vrachtwagen, > 3.500kg.), D (bus), EB (aanhanger personenauto), ECD (aanhanger vrachtwagen/bus); ( totaal aantal geslaagden na eerste of meerdere examens). De slagingspercentages voor de instructeurexamens van de categorieën A, B, C en D. Het gemiddelde slagingspercentages van categorie B ligt in 2010 (68,6%) bijna 10% hoger dan in 2009 (58,8%) (figuur 5). Een mogelijke verklaring daarvoor is de geschiktheidtest die onderdeel is van de nieuwe WRM en het meer praktijkgerichte instructeursexamen vanaf juni 2009. Iedereen die een rij-instructeurexamen wil doen moet ten minste een schoolopleiding op het niveau MAVO, VMBO, LBO, VBO of individueel beroepsonderwijs hebben afgerond. Iedereen die niet aan deze opleidingseis voldoet moet een geschiktheidtest doen. Daarnaast is het rij-instructeurexamen meer praktijkgericht geworden. Er wordt minder getoetst op feitenkennis en meer gekeken naar de competenties. Toekomstige rij-instructeurs moeten daarvoor stage lopen bij een rijschool. Examenaantallen instructeurexamens Figuur 4a. Aantal instructeurexamens en geslaagden Categorie A (motor),1999-2010 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 554 688 637 610 473 636 504 661 704 562 588 429 531 394 437 163 194 791 796 721 728 861 895 946 0 200 400 600 800 1.000 aantal examens Geslaagd Opgekomen Bron: Innovam (IBKI), bewerking BOVAG Rijscholen 1 Bron: IBKI (2011), http://www.ibki.nl

10 Rijscholen in Cijfers 2011 Figuur 4b. Aantallen instructeurexamens en geslaagden Categorie B (personenauto), 1999-2010 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1.750 2.261 2.278 3.139 2.886 2.769 3.233 3.416 3.952 4.459 2.718 5.023 3.905 4.128 4.193 4.058 5.529 5.267 5.750 8.575 6.781 7.702 8.538 12.501 0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 aantal examens Geslaagd Opgekomen Bron: Innovam (IBKI), bewerking BOVAG Rijscholen Figuur 4c. Aantallen instructeurexamens en geslaagden Categorie C (vrachtwagen, > 3.500kg.), 1999-2010 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 160 208 200 209 176 207 88 96 154 193 112 125 165 192 198 186 214 200 148 184 238 249 241 234 0 50 100 150 200 250 300 aantal examens Geslaagd Opgekomen Bron: Innovam (IBKI), bewerking BOVAG Rijscholen

Rijscholen in Cijfers 2011 11 Figuur 4d. Aantallen instructeurexamens en geslaagden Categorie D (bus), 1999-2010 2010 68 76 2009 106 125 2008 82 96 2007 85 88 2006 56 60 2005 40 49 2004 61 70 2003 48 55 2002 84 95 2001 100 105 2000 74 80 1999 49 54 0 25 50 75 100 125 150 aantal examens Geslaagd Opgekomen Bron: Innovam (IBKI), bewerking BOVAG Rijscholen Figuur 4e. Aantallen instructeurexamens en geslaagden Categorie EB (aanhanger personenauto), 1999-2010 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 114 107 133 142 146 158 162 170 140 168 183 152 156 183 192 203 207 237 200 236 0 50 100 150 200 250 300 350 aantal examens Geslaagd Opgekomen 229 239 277 298 Bron: Innovam (IBKI), bewerking BOVAG Rijscholen

12 Rijscholen in Cijfers 2011 Figuur 4f. Aantallen instructeurexamens en geslaagden Categorie ECD (aanhanger vrachtwagen/bus), 1999-2010 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 36 41 47 49 58 56 63 55 64 70 82 82 94 96 97 96 100 97 110 0 25 50 75 100 125 150 aantal examens 106 106 112 135 137 Geslaagd Opgekomen Bron: Innovam (IBKI), bewerking BOVAG Rijscholen Figuur 5. Slagingspercentages instructeurexamens, 1999-2010 100% 95% 90% 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 A-categorie B-categorie C-categorie D-categorie Bron: Innovam (IBKI)

Rijscholen in Cijfers 2011 13 Verplichte bijscholing voor rijinstructeurs Het WRM-certificaat is vijf jaar geldig. Om het certificaat geldig te houden, moet er bijscholing gevolgd worden. Deze bijscholing is in de plaats gekomen van de applicatietoets. De bijscholingsverplichting voor vijf jaar is: 1. Twee keer een praktische rijles (= praktijkbegeleiding). Hierbij is een begeleider van het IBKI aanwezig, die de rijlessen beoordeelt. De tweede keer moet voldoende zijn. Er is een herkansing mogelijk. 2. Drie dagen (zes dagdelen van 3 uur) theoriecursussen. Hierbij zit geen examen, maar aanwezigheid is wel verplicht. Er mag vrij worden gekozen uit een lijst met cursusonderwerpen die elk jaar wordt aangevuld. In tabel 1 staat hoeveel bijscholing een rij-instructeur precies moet volgen. Dit hangt af van de verloopdatum van het certificaat. Tabel 1. Overgangsregeling bijscholing voor rijinstructeur 2010-214 Het certificaat verloopt in de periode: Vanaf 1 juni 2010 tot 1 juni 2011 Vanaf 1 juni 2011 tot 1 juni 2012 Vanaf 1 juni 2012 tot 1 juni 2013 Vanaf 1 juni 2013 tot 1 juni 2014 Vanaf 1 juni 2014 Bron: Innovam (IBKI) De bijscholing die gevolgd moet worden vóór de verloopdatum is: alleen 2 dagdelen theoriecursussen 1x praktijkbegeleiding en 2 dagdelen theoriecursussen 1x praktijkbegeleiding en 4 dagdelen theoriecursussen 2x praktijkbegeleiding en 4 dagdelen theoriecursussen 2x praktijkbegeleiding en 6 dagdelen theoriecursussen In figuur 6 is het totaal aantal afgenomen training met betrekking tot de nascholing te zien. Door de nieuwe regelgeving is het aantal trainingen in 2010 ten opzichte van 2009 sterk toegenomen. Figuur 6. Aantallen trainingen verplichte nascholing, 2009-2010 Praktijktraining bus Praktijktraining vrachtauto Praktijktraining vrachtwagen en bus 92 2.972 6.948 2.786 6.651 2.706 Theorietraining bus 2.853 8.721 Theorietraining vrachtauto 17.152 33.556 Theorietraining vrachtauto en bus 5.255 16.438 0 10.000 20.000 30.000 40.000 2010 2009 Bron: CBR

14 Rijscholen in Cijfers 2011 Relatie rijschool en CBR Rijscholen en het CBR, dat als enige rijbewijsexamens mag afnemen, hebben veel met elkaar te maken. BOVAG Rijscholen doet hier periodiek onderzoek naar, om zicht te krijgen op de goede en minder goede punten in die relatie. Dit zogenaamde Relatie Onderzoek CBR-Rijscholen (ROCA) heeft voor het laatst in 2009 plaatsgevonden. In het voorjaar van 2011 is de relatie met de nieuwe helpdesk van het CBR nog eens extra tegen het licht gehouden. ROCA 2009 Gemiddeld gaven BOVAG-rijscholen het CBR in 2009 een 6,3; dit is vier tiende lager dan in 2006 (figuur 7). Met name over de wachttijden voor theorie-examens en de tussentijdse toets waren de BOVAG-rijscholen in 2009 meer tevreden dan in 2006. Echter de wachttijd voor praktijkexamens krijgt met een 5,5 in 2009 een aanzienlijk lagere waardering dan in 2006 (6,3). Het meest tevreden zijn de BOVAG-rijscholen over het TOP reserveringssysteem. Figuur 7. Waarderingcijfers van BOVAG-leden voor het CBR, 2003, 2006 en 2009 TOP reserveringssysteem Theorie: wachttijden Theorie: service Tussentijdse toets: wachttijden Tussentijdse toets: algemeen Praktijk: wachttijden Praktijk: algemeen ooordeel Algemeen oordeel CBR 6,3 6,4 6,0 7,0 7,3 6,9 6,5 6,7 6,8 6,8 6,3 6,1 6,8 6,6 6,4 5,5 6,3 6,3 6,6 6,7 6,6 6,3 6,7 6,6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 2009 2006 2003 Bron: ROCA, BOVAG Rijscholen Helpdeskonderzoek 2011 Het algemene waarderingscijfer van de BOVAG-rijscholen voor de medewerkers van de helpdesk van het CBR was slechts een 5,8 in 2011. Dit is maar liefst zeven tiende lager dan in 2009. De BOVAG-rijscholen zijn met name ontevreden over de deskundigheid en betrokkenheid van de medewerkers en de mate waarin de medewerkers de situatie van de rijschool begrijpt. Het meest tevreden zijn de BOVAG-rijscholen over de duidelijkheid en vriendelijkheid van de medewerkers. Zie overzicht figuur 8.

Rijscholen in Cijfers 2011 15 Figuur 8. Waarderingscijfers van BOVAG-leden voor medewerkers helpdesk CBR, 2003, 2006, 2009 en 2011 Vriendelijkheid Behulpzaamheid Duidelijkheid Deskundigheid 4,8 6,4 6,5 6,6 6,8 5,9 6,6 6,7 6,9 6,8 6,7 6,7 7,2 6,8 6,7 6,9 Accuratesse Begrijpen situatie 5,0 6,7 6,8 7,0 Betrokkenheid 5,1 Algemene waardering 5,8 6,5 6,7 7,2 Bron: ROCA, BOVAG Rijscholen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 2011 2009 2006 2003

16 Rijscholen in Cijfers 2011 Theorie- en praktijkexamens per categorie Aantallen afgenomen en geslaagd In de figuren 9a tot en met 9i zijn van elke categorie de aantallen (afgenomen en geslaagd) examens te zien, respectievelijk theorie- en praktijkexamens. Bijna alle categorieën zagen in 2010 een afname van het aantal geslaagde en opgekomen personen ten opzichte van 2009. Alleen het aantal afgenomen theorie-examens voor personenauto s is in 2010 ten opzichte van 2009 toegenomen. Met name het aantal examens voor het bus- en vrachtautorijbewijs is sterk afgenomen als gevolg van de crisis. Figuur 9a. Aantal theorie-examens Motor (categorie A), 1997-2010 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 23.661 32.395 25.967 35.606 26.753 37.004 25.006 34.617 21.756 29.987 19.642 27.413 22.592 32.413 28.052 31.781 29.361 23.665 35.078 17.991 26.726 18.385 27.782 18.709 28.637 41.804 44.618 48.556 0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 aantal examens Aantal voldoende Aantal afgenomen Bron: CBR, jaarverslagen

Rijscholen in Cijfers 2011 17 Figuur 9b. Aantal praktijkexamens Motor (categorie A), 1997-2010 2010 25.355 47.773 2009 27.766 50.446 2008 28.247 49.414 2007 28.132 48.663 2006 23.171 42.101 2005 22.072 38.361 2004 21.142 40.675 2003 29.816 57.124 2002 35.416 54.595 2001 36.566 55.337 2000 29.403 45.567 1999 25.219 40.029 1998 20.120 29.698 1997 20.098 28.043 0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 70.000 aantal examens Aantal voldoende Aantal afgenomen Bron: CBR, jaarverslagen Figuur 9c. Aantal theorie-examens Personenauto (categorie B), 1997-2010 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 222.002 223.458 235.249 226.360 206.731 204.245 199.001 202.701 234.769 238.533 230.644 240.676 208.975 166.990 303.861 458.663 438.163 448.046 462.059 429.297 410.496 421.961 410.800 423.201 441.192 425.427 447.037 403.803 0 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000 aantal examens Aantal voldoende Aantal afgenomen Bron: CBR, jaarverslagen

18 Rijscholen in Cijfers 2011 Figuur 9d. Aantal praktijkexamens Personenauto (categorie B), 1997-2010 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 177.894 190.001 186.274 180.732 173.994 169.746 176.835 175.562 190.305 180.267 190.344 177.755 189.469 194.013 371.611 407.773 405.542 384.833 366.783 354.463 375.082 382.712 427.131 409.883 430.466 398.258 429.597 451.590 0 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000 aantal examens Aantal voldoende Aantal afgenomen Bron: CBR, jaarverslagen Figuur 9e. Aantal praktijkexamens Personenauto met aanhanger (categorie BE), 1997-2010 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 22.157 30.611 24.218 33.099 28.687 25.555 34.474 22.244 30.889 20.681 28.414 21.734 29.854 20.117 27.460 18.097 24.775 16.611 23.012 17.532 24.143 16.368 22.711 14.127 19.678 12.397 17.516 39.629 0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 aantal examens Aantal voldoende Aantal afgenomen Bron: CBR, jaarverslagen

Rijscholen in Cijfers 2011 19 Figuur 9f. Aantal theorie-examens Verkeer & logistiek (excl. taxi), 1997-2010 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 34.395 38.775 51.191 54.260 62.464 64.516 48.377 48.633 56.838 54.417 50.080 55.587 81.835 71.928 73.088 74.073 74.731 69.053 73.114 91.723 1999 1998 1997 0 20000 40000 60000 80000 100000 aantal examens Aantal voldoende Aantal afgenomen Bron: CBR, jaarverslagen Figuur 9g. Aantal praktijkexamens Vrachtauto (categorie C), 1997-2010 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 5.700 9.201 8.454 10.593 9.034 6.886 10.696 7.307 11.336 8.264 10.783 10.611 11.533 11.340 10.792 10.556 10.090 12.959 13.864 14.676 17.882 17.502 17.121 18.588 18.295 18.156 17.884 17.663 0 2.500 5.000 7.500 10.000 12.500 15.000 17.500 20.000 aantal examens Aantal voldoende Aantal afgenomen Bron: CBR, jaarverslagen

20 Rijscholen in Cijfers 2011 Figuur 9h. Aantal praktijkexamens Bus (categorie D), 1997-2010 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1.027 1.761 1.590 1.674 1.561 1.062 1.669 734 1.068 864 1.316 1.142 1.748 1.056 1.607 1.475 2.345 1.335 2.155 1.203 2.009 1.155 1.863 998 1.685 2.649 2.879 3.079 0 500 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000 3.500 aantal examens Aantal voldoende Aantal afgenomen Bron: CBR, jaarverslagen Figuur 9i. Aantal praktijkexamens Vrachtauto/bus met aanhanger (categorie CE/DE), 1997-2010 2010 4.770 7.515 2009 6.287 9.922 2008 7.906 12.557 2007 6.275 9.642 2006 5.569 8.204 2005 5.805 8.642 2004 6.954 10.582 2003 6.774 10.355 2002 7.149 10.953 2001 7.566 11.310 2000 7.784 11.693 1999 7.742 11.813 1998 7.754 12.105 1997 7.371 11.860 0 2.500 5.000 7.500 aantal examens 10.000 12.500 15.000 Aantal voldoende Aantal afgenomen Bron: CBR, jaarverslagen

Rijscholen in Cijfers 2011 21 Slagingspercentages Het slagingspercentage van de theorie-examens is, met uitzondering van bromfietsen, licht gedaald in 2010 ten opzichte van 2009 (figuur 10). Het slagingspercentage van de theorie-examens voor bromfietsen steeg van 50,6% in 2009 naar 51,5% in 2010. De ontwikkeling van de slagingspercentages praktijkexamens (figuur 11) laat het tegenovergestelde zien van dat van de theorie-examens (figuur 10). Zo steeg het slagingspercentage van de praktijkexamens bij bijna alle categorieën in 2010 ten opzichte van 2009. Alleen bij de categorie personenauto met aanhanger daalde het slagingspercentage van 73,2% in 2009 naar 72,4% in 2010. Opvallend is de stijging van het slagingspercentage voor het praktijkexamen bus. Tussen 2005 en 2008 is het slagingspercentage voor het praktijkexamen bus namelijk sterk gedaald van 68,7% naar 54,4%, maar sinds 2009 stijgt het slagingspercentage weer naar 58,3% in 2010. Het slagingspercentage van het praktijkexamen bus schommelt meer dan bij andere categorieën doordat er veel minder examens worden afgenomen in deze categorie. Indien er bijvoorbeeld 10 extra personen in 2010 waren geslaagd voor het praktijkexamen bus zou het slagingspercentage met 1% zijn gestegen. Figuur 10. Slagingspercentage theorie-examen (totaal eerste en herexamens) per categorie, 1997-2010 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Motor (A) Personenauto (B) Theorie Verkeer & logistiek (excl. taxi) Bromfiets Bron: CBR

22 Rijscholen in Cijfers 2011 Figuur 11. Slagingspercentage praktijkexamen (totaal eerste en herexamens) per categorie, 1997-2010 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Motor (AVD) * Personenauto (B) Vrachtauto (C) Personenauto met aanhanger (BE) Bus (D) Vrachtwagen met aanhanger (CE) * Per 1 april 2004 is categorie A veranderd in AVB (voertuigbeheersing) en AVD (verkeersdeelneming). Bron: CBR Om een indruk te krijgen van hoe goed de rijscholen en hun kandidaten presteren voor het eerste praktijkexamen B, geeft figuur 13 de verdeling van rijscholen weer over een aantal slagingspercentagecategorieën. Bijna 60% van de rijscholen heeft in 2011 een slagingspercentage van 50% of lager, in 2004 en 2007 was dit nog bijna 62%. Met name het aandeel rijscholen met een slagingspercentage boven de 60% is gestegen. In 2007 had 22,4% van de rijscholen een slagingspercentage boven de 60%, in 2011 is dit aandeel gestegen naar 24,7%. Figuur 12. Verdeling rijscholen naar slagingspercentage (eerste praktijkexamen B), in %, 2004,2007 en 2011 25% 24% 15% 10% 9% 7% 9% 6% 7% 6% 12% 12% 10% 11% 16% 15% 17% 16% 16% 11% 12% 12% 6% 6% 7% 5% 2% 3% 3% 2% 2% 2% 0% 0-10% 11-21-30% 31-40% 41-50% 51-60% 61-70% 71-80% 81-90% 91-100% Bron: CBR percentage 2004 percentage 2007 percentage 2011

Rijscholen in Cijfers 2011 23 Alle rijscholen samen hebben in categorie B een gemiddeld slagingspercentage eerste examens van 49,3%*. De rijscholen die niet bij BOVAG zijn aangesloten hebben gemiddeld een slagingspercentage van 47,8%. Het gemiddelde slagingspercentage van de BOVAG-rijscholen ligt 5,4% hoger (53,2%). Dit is ook terug te zien in de verdeling van de rijscholen naar slagingspercentage (figuur 13b). Meer dan de helft van de BOVAGrijscholen heeft een slagingspercentage van 50% of hoger, terwijl 60% van alle rijscholen een slagingspercentage heeft van 50% of lager in categorie B. Het gemiddelde slagingspercentage voor motorrijbewijzen ligt bij de BOVAG-leden 3% hoger dan dat van alle rijscholen. Voor de overige categorieën is er nagenoeg geen verschil in het gemiddelde slagingspercentage tussen alle rijscholen en BOVAG-rijscholen. Figuur 13a. Verdeling rijscholen naar slagingspercentage (eerste praktijkexamen AVD), in %, 2011 40% 30% 27% 16% 15% 22% 16% 21% 21% 16% 10% 0% 8% 8% 7% 6% 6% 5% 3% 0% 1% 2% 0% 1% 0-10% 11-21-30% 31-40% 41-50% 51-60% 61-70% 71-80% 81-90% 91-100% percentage alle rijscholen percentage BOVAG Rijscholen Bron: CBR, BOVAG Rijscholen Figuur 13b. Verdeling rijscholen naar slagingspercentage (eerste praktijkexamen B), in %, 2011 25% 22% 22% 18% 15% 10% 5% 9% 6% 2% 2% 10% 5% 15% 14% 16% 12% 7% 11% 4% 2% 3% 2% 0% 0-10% 11-21-30% 31-40% 41-50% 51-60% 61-70% 71-80% 81-90% 91-100% percentage alle rijscholen percentage BOVAG Rijscholen Bron: CBR, BOVAG Rijscholen *Opgemerkt moet worden dat op de site www.rijschoolgegevens.nl alle grote rijscholen ingedeeld worden in de categorie meer dan 250 examens. Hierdoor tellen de grote rijscholen onvoldoende zwaar mee in het gemiddelde. Uit nadere analyse blijkt wel dat het gemiddelde slagingspercentage van de grote BOVAG-rijscholen (>250 examens) hoger is dan het gemiddelde van alle niet BOVAG-rijscholen.

24 Rijscholen in Cijfers 2011 Figuur 13c. Verdeling rijscholen naar slagingspercentage (eerste praktijkexamen C), in %, 2011 40% 30% 33% 31% 22% 23% 21% 19% 10% 0% 10% 10% 5% 5% 6% 3% 2% 3% 3% 1% 1% 1% 1% 0% 0-10% 11-21-30% 31-40% 41-50% 51-60% 61-70% 71-80% 81-90% 91-100% percentage alle rijscholen percentage BOVAG Rijscholen Bron: CBR, BOVAG Rijscholen Figuur 13d. Verdeling rijscholen naar slagingspercentage (eerste praktijkexamen D), in %, 2011 40% 30% 28% 26% 18% 17% 16% 15% 14% 15% 14% 13% 10% 0% 7% 5% 3% 1% 2% 2% 1% 2% 0% 0% 0-10% 11-21-30% 31-40% 41-50% 51-60% 61-70% 71-80% 81-90% 91-100% percentage alle rijscholen percentage BOVAG Rijscholen Bron: CBR, BOVAG Rijscholen

Rijscholen in Cijfers 2011 25 Figuur 13e. Verdeling rijscholen naar slagingspercentage (eerste praktijkexamen BE), in %, 2011 40% 30% 28% 26% 18% 10% 0% 11% 9% 8% 9% 8% 9% 4% 4% 3% 3% 0% 0% 1% 1% 0-10% 11-21-30% 31-40% 41-50% 51-60% 61-70% 71-80% 81-90% 91-100% percentage alle rijscholen percentage BOVAG Rijscholen Bron: CBR, BOVAG Rijscholen Figuur 13f. Verdeling rijscholen naar slagingspercentage (eerste praktijkexamen Bromfiets), in %, 2011 40% 30% 28% 34% 31% 31% 10% 14% 17% 18% 12% 0% 3% 3% 4% 2% 2% 1% 0% 0% 1% 1% 1% 0% 0-10% 11-21-30% 31-40% 41-50% 51-60% 61-70% 71-80% 81-90% 91-100% percentage alle rijscholen percentage BOVAG Rijscholen Bron: CBR, BOVAG Rijscholen

26 Rijscholen in Cijfers 2011 Wagenparkgegevens rijscholen Ongeveer 43% van de bij BOVAG aangesloten rijscholen heeft één lesvoertuig, 31% heeft 2 tot en met 5 lesvoertuigen en bijna 26% heeft 6 of meer lesvoertuigen. Gemiddeld hebben BOVAG-rijscholen 5 lesvoertuigen. Bijna alle rijscholen geven les in de categorie B. In de categorieën A en E wordt gemiddeld door respectievelijk 31% en 34% van de rijscholen lesgegeven. De categorieën C en D worden vrijwel alleen door de grotere rijscholen met meer dan 6 lesvoertuigen aangeboden (zie figuur 14), mede door de hoge investeringen die het materieel daarvoor vereisen Figuur 14. Percentage rijscholen dat les geeft in een bepaalde categorie naar omvang van de rijschool (in aantal voertuigen), 2011 100% 80% 100% 100% 89% 95% 84% 99% 60% 40% 25% 40% 43% 30% 31% 34% 11% 8% 0% 1 lesvoertuig 2 t/m 5 lesvoertuigen 6 of meer lesvoertuigen Totaal A B C D E Bron: BOVAG Rijscholen De verdeling van het wagenpark van rijscholen staat weergegeven in figuur 15. Lesauto s maken gemiddeld 52% uit van het wagenpark van rijscholen en motorfietsen. Een gemiddelde BOVAG-rijschool heeft ongeveer 1 motorfiets en 3 lesauto s. Bijna 12% van het wagenpark van rijscholen bestaat tegenwoordig uit bromfietsen. Aanhangwagens zijn gemiddeld goed voor 9% van alle voertuigen binnen een rijschool en vrachtwagens en bussen voor respectievelijk 5 en 2%. Het aandeel dat voertuigen in het wagenpark van een rijschool innemen is natuurlijk sterk afhankelijk van de omvang van de rijschool (zie figuur 15). Zo bestaat het wagenpark van rijscholen met slechts één lesvoertuig voor 100% uit lesauto s. Het gemiddeld aantal examens per jaar verschilt ook sterk naar omvang van de rijschool (zie figuur 16). Figuur 15. Aandeel van typen lesvoertuigen naar omvang van de rijschool (in aantal voertuigen), in %, 2011 100% 80% 60% AM; 4% E; 13% AM; 15% AM; 12% E; 8% D; 3% C; 6% E; 9% D; 2% C; 5% 40% B; 100% B; 66% B; 44% B; 52% A; 17% A; 24% A; 0% 1 lesvoertuig 2 t/m 5 lesvoertuigen 6 of meer lesvoertuigen Total Bron: BOVAG Rijscholen A B C D E AM

Rijscholen in Cijfers 2011 27 Figuur 16. Gemiddeld aantal examens per jaar per lescategorie naar omvang van de rijschool (in aantal voertuigen), in %, 2010 250 222 200 150 100 50 0 76 81 65 70 56 56 44 50 27 30 30 7 9 2 1 lesvoertuig 2 t/m 5 lesvoertuigen 6 of meer lesvoertuigen Total 51 59 A B C D E AM Bron: BOVAG Rijscholen In tabel 2 staat een overzicht van de theoretische 1 en feitelijke leeftijd van lesvoertuigen bij rijscholen. De theoretische leeftijd is voornamelijk hoog bij vrachtwagens een aanhangwagens. Een aanhangwagen wordt gemiddeld na 10 jaar vervangen en vrachtwagens worden bijna 9 jaar gebruikt. Auto s, bromfietsen en motoren worden sneller vervangen. De gemiddelde feitelijke leeftijd 2 van lesvoertuigen ligt altijd lager dan de theoretische leeftijd, omdat rijscholen zowel nieuwere als oudere voertuigen in hun wagenpark hebben. Grote rijscholen hebben gemiddeld vaak nieuwere lesvoertuigen, dan kleinere rijscholen. Het gemiddelde jaarkilometrage per lesvoertuig is in 2011 gedaald ten opzichte van 2007. Voornamelijk de bussen, vrachtwagens en motoren zijn aanzienlijk minder kilometers per jaar gaan rijden. Dit betekent dat de stilstand van deze voertuigen sterk is toegenomen. Lesauto s maken gemiddeld de meeste kilometers per jaar, namelijk 42.584 kilometer. Met een bromfiets wordt slechts 2.175 kilometer per jaar gereden. Tabel 2. Theoretische en feitelijke leeftijd lesvoertuigen naar omvang van de rijschool (in aantal voertuigen), in maanden, 2011 Motorfietsen Lesauto's Vrachtwagens Bussen Aanhangwagens Bromfietsen Feitelijk Feitelijk Feitelijk Feitelijk Feitelijk Theoretisch Theoretisch Theoretisch Theoretisch Theoretisch Theoretisch Feitelijk 1 lesvoertuig - - 39 26 - - - - - - - - 2 t/m 5 54 43 50 30 - - - - 141 45 36 5 lesvoertuigen 6 of meer 52 29 42 20 106 65 76 24 109 69 40 10 lesvoertuigen Totaal 53 32 43 26 106 65 76 24 117 60 40 10 Bron: BOVAG Rijscholen 1 Theoretische leeftijd: het aantal maanden dat een rijschool gemiddeld een lesvoertuig gebruikt. 2 Feitelijke leeftijd: de gemiddelde leeftijd van alle lesvoertuigen van een bepaald type in aantal maanden.

28 Rijscholen in Cijfers 2011 Figuur 17. Gemiddeld aantal kilometers per jaar per lesvoertuig naar lescategorie, 2007 en 2011 50.000 43.862 42. 584 40.000 30.000 31.757 20.000 10.000 10.588 7.773 19. 219 15.271 8.963 10.0249.594 0 A B C D E AM 2.175 2007 2011 Bron: BOVAG Rijscholen Populairste merken en typen lesauto s Volkswagen is verreweg het populairste merk onder de BOVAG-rijschoolhouders. Bijna een derde van de lesauto s bij de BOVAG-rijschoolhouder is een Volkswagen (figuur 18). Andere populaire merken zijn Opel en Toyota. Opel heeft in 2011 net als Volkswagen veel marktaandeel bij de BOVAG-rijschoolhouders gewonnen ten opzichte van 2007. De grootste verliezer is Peugeot. In 2007 had Peugeot, dankzij de 307, nog 9% van de lesautomarkt in handen, in 2011 is dit nog slechts 2%. Op modelniveau zijn de Volkswagen Golf (Plus) en de Volkswagen Polo het populairst onder de rijschoolhouders (tabel 3). Ten opzichte van 2007 is te zien dat naast de Volkswagen Polo ook de Opel Corsa veel marktaandeel heeft gewonnen. De Peugeot 308 staat niet in de top 5 van 2011 en is daarmee niet zo populair onder de rijschoolhouders als zijn voorganger de 307. Toyota blijft het met hun C-segment auto s goed doen bij de rijschoolhouders, in 2007 met de Corolla en in 2011 met de Auris.

Rijscholen in Cijfers 2011 29 Figuur 18. Populairste merken lesauto s, in %, 2007 en 2011 Volkswagen Opel Toyota Seat Audi BMW Mercedes-Benz Peugeot Hyundai Nissan Kia Overige merken 7% 6% 5% 1% 4% 4% 3% 3% 2% 2% 2% 2% 3% 2% 2% 9% 9% 13% 12% 13% 24% 32% 0% 5% 10% 15% 25% 30% 35% Bron: BOVAG Rijscholen 2011 2007 Tabel 3. Top-5 typen lesauto s, in %, 2011 en 2007 2011 2007 Type % Type % Volkswagen Golf (Plus) 15 Volkswagen Golf (Plus) 16 Volkswagen Polo 15 Opel Astra 6 Opel Corsa 10 Toyota Corolla 6 Opel Astra 9 Opel Corsa 5 Toyota Auris 6 Peugeot 307 4 Overige typen 45 Overige typen 64 Bron: BOVAG Rijscholen

30 Rijscholen in Cijfers 2011 Internet Website Bij 72% van de BOVAG-rijschoolhouders kunnen leerlingen zich digitaal inschrijven. Een kwart van de rijscholen heeft wel een internetsite, maar niet de mogelijkheid voor digitaal inschrijven (figuur 19). Bijna de helft van alle leerlingen (46%) meldt zich nog telefonisch aan bij de rijscholen en een derde van de leerlingen schrijft zich in via de website (figuur 20). Figuur 19. Mogelijkheid van digitaal inschrijven via website bij BOVAG-Rijscholen, in %, 2011 Ja 72% Nee 25% Geen website 3% Bron: BOVAG Rijscholen 0% 40% 60% 80% 100% Figuur 20. Wijze van inschrijven van leerlingen bij BOVAG-rijscholen, in %, 2011 Telefonisch 46% Website 33% Anders 21% Bron: BOVAG Rijscholen 0% 40% 60% Social media Meer dan de helft van de BOVAG-rijscholen maakt nog geen gebruik van social media kanalen (figuur 21). Bij de rijscholen die wel gebruik maken van social media kanalen is Hyves verreweg het populairst, gevolgd door Facebook en Twitter. Zo maakt 38% van de rijschoolhouders gebruik van Hyves en respectievelijk 24% en 21% van de rijscholen maakt gebruik van Facebook en Twitter. Voornamelijk de grotere rijscholen zijn actief op het internet met social media (figuur 22). Van de rijscholen met minder dan 6 lesvoertuigen maakt meer dan 60% geen gebruik van social media kanalen, terwijl bij rijscholen van 6 lesvoertuigen of meer slechts 30% geen gebruik maakt van social media. De belangrijkste reden om gebruik te maken van social media kanalen zijn het verbeteren van het imago, het werven van nieuwe leerlingen en het onderhouden van contacten met leerlingen (figuur 23). Meer dan de helft van de rijscholen die gebruik maakt van social media kanalen is tevreden over het gebruik van social media, slechts 6% van de rijscholen is ontevreden (figuur 24). De belangrijkste redenen om geen gebruik te maken van social media kanalen zijn volgens de rijscholen: Irrelevant voor het bedrijf, gebrek aan kennis of ze hebben er nog nooit aan gedacht (figuur 25).

Rijscholen in Cijfers 2011 31 Figuur 21. Gebruik social media kanalen bij BOVAG-rijscholen, in %, 2011 Hyves 38% Facebook 24% Twitter 21% LinkedIn YouTube 7% 8% Weblog 4% Forum 1% Geen gebruik 54% Bron: BOVAG Rijscholen 0% 40% 60% Figuur 22. Gebruik social media kanalen naar omvang van de rijschool, in %, 2011 70% 60% 61% 63% 62% 50% 46% 40% 30% 30% 29% 23% 13% 13% 17% 19% 17% 35% 38% 30% 10% 0% 1 lesvoertuig 2 t/m 5 lesvoertuigen 6 of meer lesvoertuigen Hyves Facebook Twitter Overige Social Media-kanalen Geen gebruik Social Media Bron: BOVAG Rijscholen

32 Rijscholen in Cijfers 2011 Figuur 23. Belangrijkste doeleinden voor het gebruik van social media, in %, 2011 Imago verbetering 55% Nieuwe leerlingen werven Contact onderhouden met leerlingen 47% 49% Promotie doeleinden 37% Verbeteren zoekmachine positie 31% Nieuwsitems plaatsen 27% Bron: BOVAG Rijscholen Kostenbesparing Geen idee 7% 7% 0% 40% 60% Figuur 24. Mate van tevredenheid over het gebruik van social media, in %, 2011 10% 41% 44% 6% 0% 10% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Zeer tevreden Tevreden Neutraal Ontevreden Zeer ontevreden Bron: BOVAG Rijscholen Figuur 25. Belangrijkste redenen om geen gebruik te maken van social media kanalen, in %, 2011 Niet relevant voor mijn bedrijf 33% Gebrek aan kennis Nog niet aan gedacht 29% 29% Gebrek aan capaciteit 12% Geen budget 9% Niet professioneel 5% Bron: BOVAG Rijscholen 0% 10% 30% 40%

Rijscholen in Cijfers 2011 33 Prijzen en kosten rijopleiding Lesprijsontwikkeling Een mogelijkheid om inzicht te krijgen in de lesprijsontwikkeling is via het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het CBS houdt onder andere de consumenten- en rijlesprijsindex bij (figuur 26). Een rijles was in 2010 8% duurder dan in het basisjaar 2006, terwijl de gemiddelde boodschappen voor de consument (consumentenprijsindex) in dezelfde periode met 7% in prijs stegen. Figuur 26. Rijles- en consumentenprijsindexcijfers, 2000-2006 (2006=100) 120 110 100 90 87 84 91 90 94 94 96 97 97 100 100 101102 99 100 105104 107 108 105 107 80 77 70 60 Bron: CBS 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Rijlesprijzenindex (CBS) Consumentenprijsindex totale bestedingen (CBS) Wat kost een rijopleiding? De kosten van een rijopleiding bestaan uit het benodigde aantal lessen, lesmateriaal, theorie-examen, (eventueel) een tussentijdse toets, pasfoto s, eigen verklaring, praktijkexamen CBR, extra kosten rijschool en administratie, en aanschaf rijbewijs. In de praktijk treft men grote prijsverschillen aan, die sterk afhankelijk zijn van het soort rijschool, het type opleiding, de samenstelling van geboden lespakketten en de regio waar men woont. De kosten van een Rijopleiding in Stappen (RIS) zijn volgens informatie van het CBR gelijk aan die van een traditionele rijopleiding. Wel zijn er bij de RIS extra kosten in verband met de extra toetsen en de verkeersveiligheidstraining. Daar staat tegenover dat het slagingspercentage bij het examen gemiddeld twintig procent hoger is dan bij de traditionele rijopleiding. Een hoger slagingspercentage betekent minder herexamens en dus ook minder rijlessen voor herexamens. Per saldo blijven de gemiddelde kosten daardoor gelijk aan die van een traditionele rijopleiding.

34 Rijscholen in Cijfers 2011 Rijbewijsbezit Nederland telde in 2010 circa 11,36 miljoen rijbewijsbezitters. Figuur 27 geeft weer hoe de rijbewijsbezitters verdeeld zijn over de verschillende leeftijdsgroepen. Figuur 28 geeft het rijbewijsbezit weer naar leeftijdscategorie. Figuur 27. Rijbewijsbezit (alle categorieën) per leeftijdsgroep, 2007-2010 16 en 17 jaar 94.129 18 t/m 24 jaar 1.149.529 25 t/m 39 jaar 2.886.267 40 t/m 54 jaar 3.577.528 55 t/m 69 jaar 2.655.888 70 jaar en ouder 993.807 0 1.000.000 2.000.000 3.000.000 4.000.000 Bron: RDW 2010 2009 2008 2007 Figuur 28. Rijbewijsbezit (categorieën B) per leeftijdsgroep, 1985, 1995 en 2007 100% 94% 95% 91% 88% 88% 85% 87% 80% 60% 40% 85% 80% 76% 74% 82% 81% 66% 63% 58% 59% 60% 56% 56% 51% 41% 57% 25% 0% Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen 18 tot 25 jarigen 25 tot 40 jarigen 40 tot 60 jarigen 60 jarigen of ouder Bron: CBS 1990 2000 2009

Rijscholen in Cijfers 2011 35 Kijkend naar de ontwikkeling van het aantal rijbewijsbezitters, dan blijkt dat het rijbewijsbezit B per 1.000 inwoners van boven de 18 jaar in de afgelopen 25 jaar is toegenomen van 600 naar 812 (tabel 4). Dit betekent dat meer dan 80% van de bevolking boven de 18 jaar in het bezit is van een rijbewijs. Opvallend is dat het aantal rijbewijzen per 1.000 inwoners bij vrouwen in de afgelopen jaren sterk is toegenomen, terwijl het bij mannen zelfs licht is afgenomen in 2009 ten opzichte van 2005. Met name het aantal mannen tussen de 18 en 24 jaar met een rijbewijs neemt af. Tabel 4. Rijbewijsbezit (categorie B) per 1.000 inwoners (18+), 1985-2009 Geslacht Perioden 18-19 20-24 25-29 30-39 40-49 50-59 60-64 65-74 75 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar en ouder Totaal Mannen en 1985 232 699 740 784 687 558 470 317 171 600 vrouwen 1990 232 686 754 794 770 612 524 420 187 638 1995 228 639 734 766 804 711 592 464 272 661 2000 340 710 838 900 896 858 784 627 351 782 2005 369 727 810 893 903 871 843 702 412 796 2009 314 750 836 876 925 899 860 762 491 812 Mannen 1985 294 728 736 805 715 672 579 491 330 668 1990 273 724 718 785 800 661 605 620 376 689 1995 266 630 678 709 796 734 652 619 482 680 2000 382 744 863 928 941 940 919 834 624 868 2005 367 768 842 922 933 930 938 884 691 871 2009 326 759 843 891 946 945 929 898 751 869 Vrouwen 1985 159 670 744 762 656 448 373 176 78 534 1990 184 646 789 803 739 565 443 261 77 588 1995 186 648 790 825 812 687 532 338 151 643 2000 294 675 813 870 851 775 650 450 192 700 2005 371 684 780 864 872 811 747 538 240 723 2009 300 741 829 862 904 855 787 635 322 757 Bron: SWOV In tabel 5 is te zien hoeveel rijbewijsbezitters er jaarlijks bij zijn gekomen in de afgelopen 15 jaar. Voornamelijk in categorie B en C/D is een grote terugval van het aantal afgegeven rijbewijzen te zien in 2010 ten opzichte van 2009. Het aantal afgegeven rijbewijzen in categorie C/D is in 2010 gedaald naar het niveau van voor 1997. Het verschil is alleen dat in 2010 relatief meer vrouwen het C/D rijbewijs gehaald hebben dan in de jaren voor 1997. Tabel 5. Aantal afgegeven rijvaardigheidsbewijzen categorie A, B en C/D, 1995-2010 Categorie A Categorie B Categorie C en D Jaar Mannen Vrouwen Totaal Mannen Vrouwen Totaal Mannen Vrouwen Totaal 1995 43.500 11.482 54.982 90.042 82.272 172.314 5.337 167 5.504 1996 43.000 11.565 54.565 85.062 78.765 163.827 6.200 177 6.377 1997 13.698 5.360 19.058 99.278 94.735 194.013 6.799 215 7.014 1998 13.709 4.896 18.605 98.398 90.929 189.327 10.924 771 11.695 1999 13.200 4.786 17.986 91.486 86.269 177.775 11.840 811 11.995 2000 18.466 5.211 23.677 96.486 93.858 190.344 10.559 822 11.381 2001 22.510 6.851 29.361 92.870 87.397 180.267 12.163 845 13.008 2002 23.914 7.867 31.781 96.028 94.276 190.304 10.776 890 11.667 2003 20.906 7.146 28.052 88.150 87.412 175.562 11.003 922 11.925 2004 16.625 5.967 22.592* 91.342 89.859 181.201 8.338 794 9.132 2005 14.779 4.863 19.642 87.359 84.387 169.746 7.093 948 8.041 2006 16.796 4.960 21.756 87.538 86.456 173.994 6.821 1.127 7.948 2007 19.535 5.471 25.006 92.895 87.337 180.232 9.890 697 10.587 2008 20.952 5.801 26.753 96.748 89.523 186.271 11.344 923 12.267 2009 20.143 5.824 25.967 97.603 92.398 190.001 9.291 753 10.044 2010 18.472 5.189 23.661 91.201 86.693 177.894 6.261 466 6.727 *vanaf 1 april 2004 worden hier de aantallen AVD (verkeersdeelnemingen)geteld. Daarvoor zijn de aantallen A-oude stijl vermeld. Bron: CBR

36 Rijscholen in Cijfers 2011 Marktpotentieel Nederlandse bevolking en jongeren De Nederlandse bevolking is opgebouwd zoals weergegeven in onderstaande bevolkingspiramide (figuur 29). Uit de opbouw van de Nederlandse bevolking blijkt dat de groep 10- tot 15-jarigen kleiner is dan de groep 15- tot 20-jarigen. Voor de rijscholen zal dit betekenen dat het aantal leerlingen de komende jaren zal afnemen. Voor 2011 is al een afname van het aantal 18 jarigen te verwachten (tabel 6). In 2009 waren er namelijk 204.621 17-jarigen en in 2010 202.124, dat is een afname van 1,2%. Figuur 29. Bevolkingsopbouw Nederland, per 1 januari 2010 95 jaar of ouder 90 tot 95 jaar 85 tot 90 jaar 80 tot 85 jaar 75 tot 80 jaar 70 tot 75 jaar 65 tot 70 jaar 60 tot 65 jaar 55 tot 60 jaar 50 tot 55 jaar 45 tot 50 jaar 40 tot 45 jaar 35 tot 40 jaar 30 tot 35 jaar 25 tot 30 jaar 20 tot 25 jaar 15 tot 20 jaar 10 tot 15 jaar 5 tot 10 jaar Jonger dan 5 jaar 3.170 16.653 64.937 133.496 215.467 291.874 383.052 536.910 544.323 591.039 650.126 655.752 591.406 500.713 503.012 511.916 519.322 504.126 512.808 473.374 14.796 53.248 143.882 217.812 280.360 326.684 392.897 533.097 538.521 586.328 638.431 641.028 589.543 498.845 496.343 500.994 496.101 480.655 490.441 451.507 Man Vrouw Bron: CBS Tabel 6. Jongerenpotentieel per 1 januari, 2000-2010 Jaar 15 jaar 16 jaar 17 jaar 2000 183.644 179.766 182.455 2001 188.122 185.472 181.570 2002 194.216 189.757 187.642 2003 196.195 195.673 191.507 2004 195.310 196.517 196.136 2005 197.164 195.245 196.608 2006 204.774 197.082 195.317 2007 204.019 204.730 197.088 2008 201.154 204.215 204.891 2009 199.068 201.494 204.621 2010 199.815 199.628 202.124 Bron: CBS

Rijscholen in Cijfers 2011 37 Potentieel per regio Het marktpotentieel kan ook per regio bekeken worden (figuur 30). In absolute aantallen bevinden de meeste jongeren zich in de twee westelijke regio s. De regio s Noord en Oost kennen het hoogste aantal jongeren (15-25 jaar) per rijschool. In deze twee regio s ligt het aantal potentiële klanten gemiddeld 7% tot 15% hoger dan in de overige drie regio s. Figuur 30. Marktpotentieel per regio, 2011 Bron: CBS, BOVAG Rijscholen