Jaarverslag 2011-2012 Stichting Sint Janskerk Schiedam 1
1. Voorwoord Dit is het eerste jaarverslag van de Stichting Sint Janskerk Schiedam. Zij werd opgericht op 27 juni 2011, maar begon met haar feitelijke werk op 1 januari 2012. De grote en kostbare restauratie van de Grote- of Sint Janskerk in 2002/2003 was voor de Hervormde Gemeente, eigenaar en gebruiker van de kerk, reden zich te bezinnen op een breder gebruik van het gebouw. Breder dan alleen voor kerkelijke doeleinden. Na de fusie tussen de Hervormde Gemeente, de Gereformeerde Kerk en de Evangelisch- Lutherse Kerk tot Protestantse Gemeente te Schiedam volgde het besluit de Grote- of Sint Janskerk onder te brengen in een stichting. Overeenkomstig de regels van de Protestantse Kerk Nederland werden dat niet één maar twee stichtingen. De Stichting tot Instandhouding van de Grote- of Sint Janskerk werd in januari 2012 eigenaar van het gebouw en de Stichting Sint Janskerk Schiedam werd belast met het onderhoud en de exploitatie. De Stichting Sint Janskerk verstaat, zoals in haar statuten is omschreven, onder exploitatie allereerst het teruggeven van het gebouw aan het publieke domein en daarnaast het kerkelijk gebruik. Zij ontleent haar inspiratie aan het gebruik van de kerk, zoals dat was vanaf de bouw in 1425 tot aan de scheiding tussen kerk en staat in 1811. Zo is het beleid er op gericht de kerk zoveel mogelijk dagelijks open te stellen voor bezoek, plaats te bieden aan zeer gevarieerde culturele evenementen en een open forum te zijn voor wat de stad bezig houdt. De andere taak, het onderhoud, omvat al datgene dat nodig is om het gebouw in de goede staat te houden waarin de stichting het kreeg overgedragen met uitzondering van noodzakelijke restauraties van het gebouw en het orgel. Dat laatste is de taak van de instandhoudingstichting, die als verbinding fungeert tussen de Stichting Sint Janskerk en de Protestantse Gemeente. Bij de overdracht op 1 januari 2012 is met de Protestantse Gemeente een convenant gesloten waarin de rechten en plichten van beide zijn vastgelegd. In essentie betekent dit dat de Protestantse Gemeente de kerk gebruikt op zon- en (christelijke) feestdagen en daarvoor huur betaalt. De Grote- of Sint Janskerk is met de toren rijksmonument. De toren is, zoals ook in andere steden, eigendom van de gemeente Schiedam. Bij eventuele ingrepen in het gebouw is er overleg nodig met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en de Gemeentelijke Monumenten Commissie. Verder is aan de Stichting tot Instandhouding van de Grote- of St Janskerk door de Rijksdienst een subsidie toegekend in het kader van het Besluit rijkssubsidiëring instandhouding monumenten 2011, kortweg Brim 2011. De subsidie dekt voor een periode van 2013 tot en met 2018 65% van de aller- noodzakelijkste onderhoudskosten van het casco. Omdat het lopende onderhoud tot de verantwoordelijkheid van de Stichting Sint Janskerk Schiedam behoort, stelt de instandhoudingstichting deze subsidie ter beschikking aan onze stichting. De Grote- of Sint Janskerk is het oudste gebouw van de stad. De overblijfselen van het Huys te Riviere zijn weliswaar ouder, maar deze bevinden zich buiten de oorspronkelijke stadsmuren. Het gebouw is dus mede door zijn centrale ligging in het stadshart van grote betekenis. Het besluit de kerk onder te brengen in een stichting en het een nieuwe rol te geven in het maatschappelijke leven van Schiedam is door het stadsbestuur met instemming begroet. Zij heeft haar waardering onder meer laten blijken uit de toekenning van een subsidie voor het jaar 2012. De veranderingen in het gebruik van de kerk zijn in de stad en de regio niet onopgemerkt gebleven. Naast de intussen hechte relatie met het Stedelijk Museum Schiedam zijn contacten ontstaan met tal van instellingen en organisaties. Vooral de openstelling tijdens de maanden maart tot oktober heeft er voor gezorgd dat het publiek de weg heeft gevonden. Dat is zeker in hoge mate te danken aan de door het Stedelijk Museum Schiedam georganiseerde tentoonstelling Marius Bauer in Turkije die een groot succes was. Het is de stichting verder opgevallen dat Schiedam een veel groter aantal toeristen trekt dan zij meende. Gegeven het aantal buitenlandse en binnenlandse bezoekers tijdens de openstelling, is het bestuur er van overtuigd geraakt dat de kerk een toeristische trekpleister van formaat is. De gastenboeken zijn hiervan stille getuigen. 2
2. Toelichting op de activiteiten in 2012 Geheel in lijn met de doelstelling is de kerk voor het eerst in twee eeuwen gedurende de maanden maart tot en met september dagelijks opengesteld voor bezoekers. Die openstelling is gecombineerd met de tentoonstelling Marius Bauer in Turkije, die in nauwe samenwerking met het Stedelijk Museum Schiedam werd georganiseerd ter gelegenheid van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Turkije en Nederland en aansloot bij het Schiedamse themajaar Verborgen Schatten. Dat juist de Grote- of Sint Janskerk hier een belangrijke rol had, kwam doordat de eerste Nederlandse diplomaat in Turkije, Cornelis Haga, in Schiedam was geboren en er ook werd begraven. Een epitaaf in de kerk herinnert aan zijn belangrijke rol. De combinatie tentoonstelling en openstelling was een groot succes. Vanaf 16 maart tot eind september telde de kerk ruim 17.000 bezoekers. De bezoekers van de evenementen en wekelijkse concerten zijn hierin niet meegerekend. Verrassend was het grote aantal toeristen uit alle windstreken. Al vele jaren is het een traditie om in maart de Matthäus Passion van J.S. Bach uit te voeren in een tot de laatste plaats bezette kerk. De overweldigende belangstelling werd ook dit jaar weer gerechtvaardigd door een sublieme uitvoering. Het bestuur stelde eveneens in maart de kerk tegen kostprijs ter beschikking van de Ladies Circle Schiedam voor de organisatie van een benefietavond waarvan de opbrengst bestemd was voor het Expertisecentrum Angelman. Het stichtingsbestuur en de directie van het Stedelijk Gymnasium zijn beide van mening dat belangrijke gebeurtenissen als de uitreiking van einddiploma s van een gerenommeerde instelling als het Stedelijk Gymnasium moeten plaatsvinden in een betekenisvolle historische omgeving. De Grote- of Sint Janskerk is in Schiedam dan wel de plek bij uitstek. Een feestelijke avond en vanaf nu een terugkerende traditie. Dankzij giften van het Fonds Schiedam Vlaardingen e.o., het Weeshuis der Hervormden, de stichting de Belangen en vele individuele giften is het in 2012 mogelijk het onlangs geheel gerenoveerde hoofdorgel uit te breiden met een extra register, een Fagot 32. Volgens kenners is het orgel daarmee gaan behoren tot de Nederlandse top. De belangstelling van organisten om op dit orgel te concerteren is daarmee navenant toegenomen. Met als belangrijke leidraad de jaarlijkse inspectie van de Monumentenwacht is ook in 2012 veel onderhoud uitgevoerd. Het ging daarbij vooral om periodiek terugkerend onderhoud als timmer- en schilderwerk en het op orde houden van de elektrische installatie. Veel ervan is uitgevoerd door vrijwilligers die daarmee een essentiële bijdrage leverden aan de ook dit jaar weer verbeterde onderhoudstoestand van de kerk. In verband met de inmiddels toegekende rijkssubsidie ( Brim 2011) is een aantal ingrijpende herstellingen doorgeschoven naar 2013. Het onderhoud aan installaties als cv, sprinkler, bliksemafvoer, brandweervoorzieningen enzovoort wordt gedaan door gespecialiseerde bedrijven waarmee onderhoudscontracten zijn gesloten. Helaas werden in november en december 2012 vijf bliksemafvoerleidingen vernield door koperdieven. In beide gevallen werden de daders gepakt. Het is nog niet duidelijk In hoeverre de schade op de daders kan worden verhaald. Sinds begin 2012 bestaat de website www.sintjanskerkschiedam.nl. Deze geeft informatie over activiteiten en over mogelijkheden die het gebouw biedt voor verhuring en evenementen. 3
3. Beleid Het beleid van de stichting richt zich ook in de komende jaren voornamelijk op drie gebieden. 1. Een zo ruim mogelijke openstelling van het gebouw. 2. Het beschikbaar stellen van de kerk en het meedoen aan uiteenlopende stedelijke activiteiten en evenementen. 3. Zo vaak als mogelijke de kerk verhuren ten behoeve van passende culturele activiteiten en evenementen. Ook in 2013 zal de kerk vanaf april tot oktober van dinsdag tot en met zaterdag open zijn. Evenals in 2012 zal er ook dit jaar een tentoonstelling worden ingericht, opnieuw in samenwerking met het Stedelijk Museum Schiedam onder de titel Schiedam. De traditie van het Schenken. Verder zullen er het hele jaar door vrij toegankelijke concerten zijn op zaterdagmiddag en werkt de kerk mee aan de jaarlijkse stadsevenementen. Bezuinigingen bij de overheid en de culturele sector, een terughoudende zakelijke markt en een aarzelende houding bij verenigingen en stichtingen, resulteren in minder verhuringen. Gelukkig is bij vele organisaties en bedrijven in Schiedam bekend welke prachtige mogelijkheden voor evenementen van allerlei aard de kerk zich leent. In de loop van 2013 zal zich een interessante wijziging voordoen in onze accommodatie. Een al vele jaren leegstaande en tegen de kerk aangebouwde woning wordt gerestaureerd. Daarna zal hij onderdak bieden aan het kerkelijk bureau dat zich nu in de, eveneens tegen de kerk aangebouwde, Waag bevindt. Tegelijk met die operatie zullen extra toiletten tot stand komen. Vervolgens zullen in de Waag na de nodige aanpassingen de VVV/Stichting Promotie Schiedam hun intrek nemen. Dat hier mogelijkheden liggen voor vergaande samenwerking behoeft geen betoog. 2013 is het eerste van de zes jaar waarin de stichting de Brim subsidie krijgt uitgekeerd. Met name het achterstallig onderhoud van de buitenkant van de Waag zal in dat jaar worden aangepakt. Evenals in 2012 wordt het lopende onderhoud uitgevoerd op basis van de jaarlijkse inspectie van de Monumentenwacht. Een voortdurend aandachtspunt in het beleid is de zorg voor de vrijwilligers. Zonder hen is de stichting vleugellam. Door middel van een digitale nieuwsbrief en periodieke min of meer feestelijke bijeenkomsten tracht het bestuur de relatie te optimaliseren. Het op peil houden en zo mogelijk uitbreiden van het aantal vrijwilligers vraagt voortdurend aandacht. 4
4. Jaarrekening De Stichting Grote- of St. Janskerk Schiedam is notarieel opgericht op 27 juni 2011. De stichting draagt bij afkorting de naam: Stichting Sint Janskerk Schiedam. De stichting is op 29 juni 2011 onder nummer 53031458 ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Rotterdam. Bij beschikking van 3 april 2012 is de stichting door de Belastingdienst aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) Op 1 januari 2012 heeft de stichting van de Protestantse Gemeente Schiedam een stamkapitaal gekregen van 50.000,-. Dit kapitaal is bedoeld voor de betaling van lopende kosten en overgenomen verplichtingen. Eind december 2012 is door de Gemeente Schiedam een budgetsubsidie voor het jaar 2012 verleend ter hoogte van 28.500,-. De balans per 31 december 2012 alsmede de staat van baten en lasten over 2012 zien er als volgt uit. Balans per 31 december 2012 Activa: 31 12 2012 01 01 2012 vorderingen 36.286 liquide middelen 54.772 50.000 91.058 50.000 Passiva: stamkapitaal 49.432 50.000 voorzieningen 39.000 te betalen posten 2.626 91.058 50.000 Staat van baten en lasten 2012 Baten: begroot gerealiseerd buffet 12.000 11.160 af: inkoop - 5.000-6.222 7.000 4.938 inloopconcerten 3.500 3.974 verhuur 62.000 65.650 bazaar 3.500 3.878 overige inkomsten 1.500 2.087 Budget subsidie 28.500 28.500 106.000 109.027 Lasten: onderhoud 32.800 12.069 dotatie voorziening onderhoud 10.000 39.000 energie 22.000 16.686 verzekeringen 9.000 8.493 overig 1.100 2.691 74.900 78.939 kosten bedrijfsleider 23.200 24.864 vrijwilligers 3.000 1.335 overige beheerskosten 4.900 4.457 106.000 109.595 Tekort 0-568 106.000 109.027 5
Toelichting op de jaarrekening 2012 De balans Vorderingen De vorderingen betreffen voornamelijk de in rekening gebrachte verhuur van de kerk. Stamkapitaal Het tekort van 568,- is in mindering gebracht op het stamkapitaal. Voorzieningen De stichting is verantwoordelijk voor het onderhoud van het gebouw. Bij de begroting is rekening gehouden met een reservering voor de vervanging van de CV- installatie. Geen rekening is gehouden met het meerjaren onderhoud van het gebouw en de inventaris. Op basis van de berekeningen van onder meer de restauratiearchitect heeft het bestuur besloten hiervoor geld te gaan reserveren vanaf 2013. Staat van baten en lasten Baten De baten uit het buffet bestaan voornamelijk uit de verkoop van koffie, thee en frisdranken aan bezoekers. Op zaterdagmiddagen worden inloopconcerten gegeven waarvoor een collecte ( 3.974,- tegen 2.964,- in 2011) wordt gehouden. De verhuur is als volg te specificeren: Huur Protestante Gemeente Verhuur derden Verhuur orgel 42.504 22.186 960 65.650 Door vrijwilligers wordt ieder jaar een bazaar georganiseerd waarvan de opbrengst ten goede komt aan de stichting. De overige baten komen uit giften en de verkoop van brochures en kaarten. Lasten Op de post onderhoud is minder uitgegeven dan begroot. Voorzover mogelijk wordt dit gedaan met vrijwilligers. Een aantal zaken zijn doorgeschoven naar 2013. Hiervoor is conform het meerjaren onderhoudsplan een voorziening getroffen. In september 2012 is een nieuwe energieleverancier gekozen wat een positief effect had op de lasten. De bedrijfsleider is een parttime medewerker van de Protestantse Gemeente. De loonkosten worden doorberekend aan onze stichting. De vrijwilligers worden regelmatig bijgepraat over de ontwikkelingen en de kosten van de diverse bijeenkomsten. Er worden geen vergoedingen aan vrijwilligers betaald. De overige beheerkosten zijn ondermeer het ontwerpen en onderhouden van de website, telefoonkosten, notariskosten e.d. 6
Bijlage 1. Samenstelling bestuur. Ultimo december 2012 bestond het bestuur aldus uit: A. (Bram) van Hengel, voorzitter K.C. (Ini) Hemminga, secretaris L.A. (Luuk) Ruys, penningmeester L. (Loe) Koppejan D. A. (Diana) Wind P.P.F.M. (Paul) Zeegers Bijlage 2 Bedrijfsleider en vrijwilligers. De koster, de heer W.J (Hans) Schneider is in dienst bij de Protestantse Gemeente maar gedetacheerd bij de Stichting Sint Janskerk. Hij coördineert en enthousiasmeert de vrijwilligers, is verder vooral gastheer en de dagelijkse contactpersoon. Naast allerhande voorkomende werkzaamheden levert hij ook diensten aan de Protestantse Gemeente. Hij is voor 24 uur per week de enige betaalde kracht. Voor het overige is de stichting aangewezen op vrijwilligers. Zij zijn het die gastvrouw/gastheer zijn als de kerk open is, zij verzorgen de consumpties voor bezoekers en gasten, zij houden het gebouw schoon en een aantal van hen heeft vrijwel een dagtaak aan het lopende onderhoud en het in gereedheid brengen van het interieur voor de diverse evenementen in de kerk. Het zal niemand verbazen dat het bestuur buitengewoon gelukkig is met deze situatie en dat het zich inspant om het de vrijwilligers zo goed mogelijk naar de zin te maken. De kern van de vrijwilligers komt samen met Hans Schneider (de koster) maandelijks bijeen voor het bespreken van komende activiteiten en benodigd onderhoud. In 2012 bestond deze kern uit : Bram van Hengel Ini Hemminga Gre Hofman Cor van der Hul Bart Klijnsmit Huib Sneep Rinus Spits Wim Treurniet 7