Jaarverslag Stichting Solar Cooking Nederland Solar Cooking draagvlakvergroting daar en hier

Transcriptie

1 Stichting Solar Cooking Nederland Jaarverslag Solar Cooking draagvlakvergroting daar en hier Draagvlak in Oost Afrika Het jaar 2009 werd gekenmerkt door een groeiende vraag uit onze projectlanden in Oost Afrika naar Geïntegreerd Koken met de Zon. Het Solar Cooking Centrum in Debre Zeit, Ethiopië, heeft na drie jaar hard werken een echte voorbeeldfunctie gekregen in de regio. Een belangrijk markeerpunt was de Integrated Sustainable Solar Cooking werkconferentie in maart 2009, georganiseerd door de Universiteit van Addis Ababa (AAU). Zij omarmden Geïntegreerd Koken met de Zon als één van de zeer urgent te ontwikkelen programma s in de Hoorn van Afrika. In Uganda breidde het project zich uit naar vijf andere dorpen en er werd een bedrijfsplan gemaakt voor een Solar Cooking Centrum in Kampala. Doorstart van het project in Puntland zal onder de coördinatie van AAU gaan vallen. Met ICCO werd het overleg gestart over mogelijkheden van medefinanciering van de projecten in Uganda en de Hoorn van Afrika. Andere Afrikaanse landen Opvallend was het groeiend aantal verzoeken uit andere Afrikaanse landen. Samen met onze zusterorganisatie KoZon werden aanvragen gecoördineerd en werd er geadviseerd over de best te volgen strategie. Voor potentiële projectstarters uit Nederland organiseerde SCN een oriënterende workshop. Dit voorzag duidelijk in een behoefte. Duurzame donaties In Nederland kan SCN terugzien op een jaar waarin veel particulieren trouwe donateurs werden. Ook ontvingen we donaties van serviceclubs en van een aantal stichtingen. Met de 63% premie van Wilde Ganzen bovenop deze donaties konden de doelen in de projectlanden behaald worden. Bestuur en werkgroep Het bestuur kwam in 2009 met vijf personen op volle sterkte. Met kennis van zaken op ieders eigen gebied werd met grote inzet veel werk verzet. Door SCN werden drie werkbezoeken afgelegd naar Ethiopië (PISDA en HoA-ReC/N) en Uganda (SCA). De vijf werkgroepleden verrichtten de meest uiteenlopende activiteiten die enerzijds op het vlak lagen van public relations en presentaties en anderzijds op het vlak van educatie en voorlichting. In dit jaarverslag leest u er meer over onder het kopjes Fondsenwerving en netwerken en Workshop voor projectstarters. Publicaties over SCN verschenen in ASN Spaarmotief en in Safe (Robeco en Rabobank). SCN verstrekte informatie in het Jaarverslag 2008, de Nieuwsbrief oktober 2009 en op de website. De goed bezochte website voorziet in een behoefte aan zeer gevarieerde informatie over de stichting. De banden met de wereldorganisatie Solar Cookers World Network zijn verstevigd. In het Solar Cookers International Review werd een artikel van SCN over het project in Ethiopië geplaatst. Namens alle medewerkers van SCN, Clara Thomas, voorzitter Foto voorkant: ISSC bestaat uit CooKit, Hooimand, Rocket stove en Solar Box 1 2

2 Uganda : Record verkoop CooKits in 4e kwartaal Hans Le Noble Solar Cooking Nederland (SCN) werkte voor het 3de jaar samen met Solar Connect Association (SCA) in Uganda. Naast informatieverstrekking over en lobbyen voor het gebruik van zonne-energie en houtbesparende kooktechnieken in Uganda, produceert en verkoopt SCA de complete range van producten voor deze kooktechniek en verzorgt de daarbij onmisbare training van de gebruikers, meest vrouwen, in het district Mbarara, in het zuiden van Uganda, dichtbij de grenzen met Rwanda en Tanzania. SCA werkt inmiddels in 10 plattelandsdorpen èn heeft een goed lopende winkel annex informatiecentrum in de stad Mbarara. In de afgelopen 2 jaren gingen bijna huishoudens ( ca mensen) over op zonne-energie en houtbesparende kooktechnieken. De verwachting is dat in het lopende jaar nog eens 2200 huishou-dens zullen volgen. Gemiddeld bespaart een huishouden 0,50 per dag ofwel 180,per jaar, een aanzienlijk bedrag voor low-income Winkel en magazijn Mbarara huishoudens! Hiermee worden miljoenen kilo s houtskool en brandhout per jaar bespaard! Dus veel minder ontbossing! Eind 2010 zal het Mbarara-programma het break-evenpoint bereikt moeten hebben qua kosten en opbrengsten en op eigen kracht verder gaan als bedrijfsmatig werkende activiteit. Op die manier wordt energiebesparend koken een geaccepteerde en duurzame mogelijkheid voor een groot deel van de Ugandese bevolking en vermindert de afhankelijkheid van ontwikkelingshulp. In november 2009 bracht ik een werkbezoek als PUM Netherlands senior expert aan het SCA Mbarara-project. Verbeterde of nieuwe productie- en marketingtechnieken, zoals direct selling2, marktverbreding, uitbesteding van productie en aandacht voor de kwaliteit en het ontwerp werden aanbevolen, besproken en ingevoerd. Het heeft bijgedragen aan de recordverkoop in het 4e kwartaal 2009 van 750 CooKits! In Mbarara werken twee Hans Le Noble tijdens werkbezoek trainers /marketeers fulltime samen met 14 instructrices en 1 instructeur (jaja, één man!) op commissiebasis, plus nog één verkoopster /instructrice in de winkel. 2 Een verkoopster nodigt vrienden en bekenden thuis uit voor een demonstratie en verkoop, waarna 1 van die deelnemers op haar beurt zo n party organiseert, enz 3 Dagelijks werden demonstraties en instructiebijeenkomsten georganiseerd, zowel in de dorpen als in de stad. Om de Integrated solar and fuelsaving cooking nog verder te brengen zal hopelijk nog in 2010 een verkoop- en distributiecentrum worden geopend in de Kampala regio. Dit centrum zal de Solar CooKits van het productiecentrum te Mbarara betrekken, waardoor een steviger basis voor de productie wordt verkregen. Staf SCA, instructrices en instructeur Voor de financiering is overleg gaande met andere NGO s. Doel is in de eerste 12 maanden 2200 CooKits te distribueren. Grote belangstelling trainingen in Debre Zeit Nel Hessel Het ISSC project van onze partnerorganisatie PISDA kende in 2009 een succesvolle uitbreiding naar nieuwe wijken en dorpen in en rond Debre Zeit met 600 huishoudens. Opvallend is dat er meer welgestelde gezinnen betrokken zijn geraakt bij Solar Cooking. Dit heeft een stimulerend effect op arme gezinnen. De vrouwen aan het hoofd van deze rijkere gezinnen tonen veel interesse in de wijze waarop geld bespaard kan worden. Velen van hen hebben weliswaar geld voor een kerosine kooktoestel maar voelen ook de toenemende kosten voor kerosine in de beurs. Bij een training aan instructrices tijdens mijn werkbezoek in oktober bleek er veel belangstelling te zijn voor de Solar Box. Dit is een zonnekooktoestel met een hogere kooktemperatuur (145 ) dan de CooKit (90 ) maar voor de armere huishoudens vaak te duur. Collectieve spaarsystemen werden in dit verband besproken. De Rocket Stove (foto) als verplaatsbaar houtbesparend kooktoestel nam sterk toe in populariteit en wordt steeds meer gebruikt naast de al bestaande, in de keuken ingebouwde, houtbesparende oven. Er zijn verbeterde modellen ontwikkeld die nog goedkoper zijn ook. Het Productie - en Promotiecentrum in Debre Zeit is veel bezocht door NGO s uit heel Ethiopië voor trainingen en demonstraties. Ook vluchtelingen organisaties toonden belangstelling en kochten CooKits en hooimanden van PISDA. Instructie Rocket Stove Vrij snel na de ISSC conferentie in maart werden trainingen georganiseerd voor belangstellende lidorganisaties van HoA-ReC/N uit verschillende districten in Ethiopië. Een demonstratie over geïntegreerd koken met CooKit, Solar Box en hooimand werd 4

3 onder veel belangstelling gegeven aan een organisatie voor visueel gehandicapten. Door het ontbreken van vuur is deze kookwijze veiliger. Door de lage kosten is het koken met de zon een uitkomst voor deze vaak achtergestelde mensen. In 2010 krijgt deze doelgroep in het ISSC programma van HoA-ReC/N een vervolg. Verschillende isolatiematerialen voor de hooimand Tijdens het veldbezoek aan het centrum in oktober heb ik uitgebreid kennis gemaakt met Leila Shikur, (zie foto) het nieuwe afdelingshoofd van PISDA in Debre Zeit. Zij is een krachtige, energieke jonge vrouw die capabel is om de staf op het centrum zelfstandig aan te sturen en de productie van Cookits en hooimanden op een hoger niveau te brengen. Haar ervaring in marketing en haar uitstekende communicatieve kwaliteiten komen haar daarbij goed van pas. Gullilat Aberra heeft Financieel Jaarverslag 2009 Henk Crietee Balans SCN Activa Euro Euro Passiva Euro Euro Bank & kassaldi Vermogen Debiteuren: Fonds kennisoverdracht Bijdrage Wilde Ganzen Uganda Nog te besteden Puntland/Somalië Bijdrage NCDO 0 Voorzieningen: Uganda/Ethiopië HoA-ReC/N ISSC project Ethiopië WG ISSC Projecten (naar WG) WG ISSC Projecten (additioneel) Overige ISSC projecten Totaal Totaal Toelichting Balans SCN Fonds Kennisoverdracht & Project Coördinatie Nog te besteden Puntland/Somalië Saldo Saldo Van Stichting Dijkverzwaring Ontvangen van NCDO 200 Uitgegeven Saldo Saldo Leila Shikur afdelingshoofd PISDA Gullilat Aberra directeur PISDA (conferentie) zijn taak als directeur van PISDA en adviseur voor HoA-ReC/N weer opgepakt na een aantal maanden van afwezigheid wegens ziekte. Het proefproject met JeCCDO en ISEE werd afgerond. Een eventueel vervolg zal in samenwerking met HoA-ReC/N plaatsvinden. Samenwerking met Stichting KoZon De samenwerking met stichting KoZon werd geïntensiveerd. Regelmatig vond overleg plaats en werden beleid, ervaringen in de projectlanden, technische en organisatorische zaken uitgewisseld. Samen met Stichting KoZon heeft SCN twee gedetailleerde Solar Cooking handleidingen en een folder voor publieke promotie in de projectlanden ontwikkeld. In oktober werden de documenten aan de partnerorganisaties in Uganda en Ethiopië aangeboden. Momenteel wordt het materiaal vertaald in lokale talen en uitgeprobeerd op toepasbaarheid. Stichting KoZon ( werkt sedert 1997 in Franstalige West en Centraal Afrikaanse landen en SCN sedert 2003 in Engelstalige Oost Afrikaanse landen. Voorzieningen WG ISSC Projecten (additioneel Saldo Gebruikt in Naar Vermogen Aanvulling Saldo Rekening van Baten en Lasten SCN Baten Euro Euro Lasten Euro Euro Giften direct PR & Voorlichting ontvangen Rente ING Bureaukosten SCN spaarrekening Verkoop CooKits, etc Kosten CooKits, etc Bijdrage NCDO Afschrijving 35 0 debiteuren Bijdrage Fermion BV Saldo naar vermogen Bijdragen Workshop Totaal Totaal

4 Solar Cooking in de Hoorn van Afrika Toelichting Rekening van Baten en Lasten SCN Het bedrag van de ontvangen donaties is in 2009 met ruim 20% gestegen t.o.v De verdeling van de ontvangen donaties over de verschillende groepen donateurs is als volgt: Bron Particuliere giften van minder dan 500 Particuliere giften van 500 en meer Giften van serviceclubs (Rotary, Lions) en instellingen Giften van bedrijven Totaal Aantal Bedrag Percentage 11,8 19,5 52, ,0 Clara Thomas De afdeling HoA-ReC/N (Horn of Africa Regional Environment Centre/Network) van de Universiteit van Addis Ababa, Ethiopië heeft, na de ISSC conferentie in maart, Geïntegreerd Koken met Zon opgenomen in het Duurzame Energie programma voor de Hoorn van Afrika. Door de inzet van de vele vrijwilligers van onze stichting is het uitgegeven bedrag aan voorlichting - en bureaukosten ook in het jaar 2009 beperkt gebleven. De totale kosten bedragen slechts 7,2% van het totaal bedrag aan ontvangen donaties en andere bijdragen, verdeeld als volgt: PR & Voorlichtingskosten (4,5%) en Bureaukosten SCN (2,7%) Staat van Inkomsten & Uitgaven ISSC Projecten 2009 Inkomsten ISSC Project Uganda (SCA) Euro Actieopbrengst (netto) Premie Wilde Ganzen Van Stichting Dijkverzwaring ISSC Project Ethiopië Actieopbrengst (netto) Premie Wilde Ganzen Additioneel projecten Uganda & Ethiopië (door SCN betaald) Saldo ISSC Projecten 2009 (ten laste van Vermogen) Totaal Uitgaven ISSC Project Uganda (SCA) Naar SCA Uganda ISSC Project Ethiopië Naar PISDA Ethiopië Overige ISSC projecten in 2009 PISDA Prod. & Prom. Unit JeCCDO ISSC Pilot Project SCA Resource Centre (netto) Euro Totaal Toelichting Inkomsten & Uitgaven ISSC Projecten 2009 De geschonken premie van Wilde Ganzen bedraagt 70% van de ingezamelde netto actieopbrengst voor de projecten in Uganda en Ethiopië door SCN. De overgemaakte gelden naar SCA Uganda en PISDA Ethiopië zijn in overeenstemming met de ingediende ISSC project begrotingen van onze partnerorganisaties SCA en PISDA. Voor het SCA Resource Centre in Mbarara, Uganda is in 2009 een bedrag van aan SCA uitbetaald. Na aanwending van de in 2008 hiervoor gemaakte voorziening overige projecten ( ) resteert een netto bedrag van Abiy Ashenafi, HoA-ReC/N Janny Polley, Ned. Ambassade Training group Tirgay en Awra Amba In het voorjaar van 2009 stelde HoA-ReC/N de clusters vast waar ISSC programma s uitgevoerd zullen worden. Vanwege de kwetsbaarheid van fysiek en visueel gehandicapten bij koken met open vuur, werd deze doelgroep als zesde cluster gekozen. 1. Addis Ababa en omgeving (Bourayou Technical Vocational School) 2. Northern Highlands- Awra Amba en Tigray (zeer dorre, ontboste noorden) 3. Rift Valley, (zeer dorre, ontboste zuiden) 4. Collectief koken: scholen/ zieken- / kindertehuizen, Ethiopië en Sudan 5. Djibouti en Somalialand resp. Puntland (noorden van Somalië) 6. Fysiek en visueel gehandicapten De eerste concrete ISSC initiatieven vonden plaats op de Technische school Bourayou (Addis Ababa). Door de enthousiaste staf van de school werd een plan van aanpak gemaakt voor de inrichting en bemensing van een werkplaats. Addis Ababa en omgeving worden het afzetgebied voor de zonnekooktoestellen, hooimanden en houtbesparende kooktoestellen. In mijn rol als adviseur gaf ik technische adviezen. Daarbij bood ik de recent gemaakte handleidingen How to manufacture Solar CooKit and WAPI en How to use Integrated Solar Cooking aan. (uitg: SCN, oktober /archief). Tijdens mijn werkbezoek in november organiseerde HoA-ReC/N een eerste samenwerkingsbespreking in de communiteit Awra Amba (Northern Highlands). De motivatie en behoefte van de groep jonge mensen hier bleek groot, maar de realisatie vraagt nog veel denkwerk. Er zal een plan van aanpak worden opgezet. Ook de NGO in Tigray, in het noorden van Northern Higlands stond in de startblokken. De ontbossing hier is dramatisch en de nood zeer hoog. De behoefte om het liefst morgen een ISSC proefproject te starten stuitte op de nodige logistieke problemen. Er lag geen plan van aanpak met doelen, activiteiten, organisatiestructuur, begroting. Er werd afgesproken dat dit eerst ontwikkeld zal worden. 8

5 Alle eerder genoemde organisaties hadden in 2009 in Debre Zeit (PISDA) een ISSC training gevolgd. HoA-ReC/N reserveerde fondsen om op de verschillende locaties ISSC van de grond te tillen. In oktober werd een eerste concept subsidieaanvraag bij de EU ingediend. HoA-ReC/N kreeg j.l. december groen licht om een uitgebreide aanvraag voor 10 maart 2010 bij de EU in te dienen. Als de EU ook deze aanvraag goedkeurt, zal het nog minimaal 1 ½ jaar duren voordat er fondsen vrij komen. Het overleg en de samenwerking van HoA-ReC/N met de Nederlandse organisatie ICCO werden geïntensiveerd. Het is een lang en uitdagend proces, maar in de Hoorn van Afrika groeit de publieke aandacht voor Solar Cooking. Fondsenwerving en netwerken Clara Thomas Het werven van fondsen verliep in 2009 voorspoedig (zie financieel jaarverslag). Onze grootste en zeer trouwe subsidieverstrekker is voor het zesde jaar Stichting Wilde Ganzen! Op alle donaties en giften werd door Wilde Ganzen een premie van 63% gezet. Vanaf deze plaats dankt SCN Wilde Ganzen voor de voortdurende financiële ondersteuning van de projecten in Ethiopië en Uganda. Op vele manifestaties was SCN met haar stand present. Eneco Energy besloten hun gebruikelijke kerstgeschenk aan relaties respectievelijk personeel om te zetten in een donatie. Vaassen Flexible Packaging leverde gratis aluminium folie dat naar Oost Afrika werd verscheept voor de productie van CooKits. Ede Permar Sociale Werkplaats fabriceerde de CooKits die in Nederland nodig waren of verstuurd werden naar Vluchtelingenkampen. NDI t Gooi loste belangeloos ICT-problemen op van bestuur en werkgroepleden. VK Print uit Harfsen en een klant van hen besloten SCN te sponsoren door 250 katoenen CooKit tasjes te leveren en te bedrukken met het SCN logo. De Beursvloer in Hoofddorp werd door SCN bezocht. Het is een bijeenkomst waar bedrijven gratis hun kennis en hulp aanbieden. Maatschappelijke organisaties kunnen aangeven waarnaar zij op zoek zijn. Dit leverde ook dit jaar een levendige handel op van 184 matches, waarvan drie voor Solar Cooking: - Oriënterend gesprek over hulp bij het elektronisch versturen van de Nieuwsbrief door Triquanta Web Solutions, Drukken van ISSC manuals voor HoA-ReC/N door de AM Groep, - Advisering over publicaties van SCN door Alles Zwart op Wit. De Solar Cooking website vervulde een prima functie voor fondsenwerving en netwerken. Zonder u als donateur of sponsor was het niet mogelijk geweest de gestelde doelen in de projectlanden te realiseren. Wij zijn u daarvoor zeer dankbaar en hopen ook in 2010 weer op uw steun te mogen rekenen! Workshop projectstarters Jacomine Immink en Jolien Hessel SCN op Afrikadag. (li Denise Schwirtz) SCN op Ethiopiëdag Heel bemoedigend is dat het aantal particulieren dat jaarlijks doneert groeit. Op vier verjaardagsfeesten werd als cadeau een bijdrage voor Solar Cooking gevraagd. Ook werden enkele lijfrente schenkingen gedaan. Een boekenbeurs van de Remonstrantse Kerk te Bussum resulteerde in een prachtig bedrag. Voor de derde maal compenseerde de ASN bank haar CO2 uitstoot met donaties aan SCN. Stichting Haëlla heeft voor het derde achtereenvolgende jaar fondsen verstrekt voor Solar Cooking projecten in Ethiopië. Door de financiële steun van Stichting Dijkverzwaring kreeg de ontwikkeling van Solar Cooking in Uganda een extra sterke impuls. De Lions Club Blaricum - Laren organiseerde haar fameuze Old Timer Rally voor Goede Doelen. Voor het derde jaar ontving SCN een schitterende donatie. Het hoge bedrag dat de Kerst wijn-actie van de Lions Club Naarden - Bussum opleverde werd nog substantieel verhoogd door Entre Femmes Vecht en Eem. Het Golftoernooi en een veiling in Zeewolde, georganiseerd door Zonta t Gooi, resulteerde voor de tweede keer in een heel mooie bijdrage. Rotary Groningen doneerde voor het derde jaar. Ook Innerwheel Club Oldenbroek kwam wederom in actie voor SCN. Sunconnex en 9 SCN en KoZon krijgen veel vragen van mensen die de CooKit in een land willen introduceren. Om efficiënter met deze vragen om te gaan, zijn wij in januari 2008 begonnen met scholingsdagen met als doel het delen van onze kennis en ervaring met potentiële projectstarters, vooral in Afrika. Er zijn nu 7 scholingsdagen geweest met als doellanden: Zuid Afrika, Uganda, Gambia, Zambia, Senegal, Tanzania, Burundi, Kenia, Oost Kongo, Malawi, Benin, Niger, Guinee, Eritrea, Ghana, Mali, Indonesië, Bangladesh, Bolivia, Filippijnen. In het interactieve programma is aandacht voor de verschillende aspecten van een ISSC project zoals het samenwerken met een locale NGO, scholing van locale instructrices, opzetten van productie en verkoop ter plaatse, het onderzoeken van beschikbaarheid van materialen en dergelijke. Daarnaast benadrukken we dat het van belang is om veel te experimenteren met het koken met een CooKit en oefenen in het opvouwen ervan. Pas als je er zelf ervaring in hebt, kan je het een ander leren. Een deel van de dag wordt besteed aan het zelf maken van een CooKit en WAPI, om het in het doelland te kunnen instrueren. Uit de evaluatie blijkt dat deze scholing in een behoefte voorziet! Cursisten en 4e van re. is Jacomine Immink Voor velen is het verhelderend te horen wat er allemaal komt kijken bij de introductie van Geïntegreerd Koken met de Zon. De workshopdagen blijken een goede aanvulling te zijn op de website informatie ( Het groepsgewijs beantwoorden van de vele vragen is een hele efficiënte werkwijze voor SCN gebleken! 10

6 Gebruikte afkortingen: SMALL BUISINESS SOLAR COOKING komt van de grond! WG Wilde Ganzen ICCO Interkerkelijke Organisatie voor Ontwikkelingssamenwerking ASN Algemene Spaarbank Nederland SCN Stichting Solar Cooking Nederland. KoZon Stichting Koken met de Zon, Bennekom NGO Non Governmental Organisation. KAALO Somalische naam van Relief & Development NGO. PISDA Partnership for Integrated Sustainable Development Association SCA Solar Connect Association ISSC/WP _ Integrated Sustainable Solar Cooking/Water pasteurisation WAPI Water Pasteurisation Indicator ISEE Interkerkelijke Stichting Ethiopië Eritrea JeCCDO Jerusalem Children and Community Development Organisation AAU Addis Ababa University HoA-ReC/N Horn of Africa Regional Environment Centre/Network SCI Solar Cookers International, Californië, USA PUM - PUM Netherlands senior experts Bestuur, werkgroep en adviseurs: Clara Thomas, voorzitter/veldwerker Henk Crietee, penningmeester/veldwerker/vice-voorzitter Marjan Hermans, secretaris Nel Hessel, bestuur/veldwerker Hans le Noble, bestuur/veldwerker Jolien Hessel, werkgroep Jacomine Immink, werkgroep Denise Schwirtz, werkgroep Wytske Tromp, werkgroep Ton de Wit, magazijn Jan de Wit, magazijn Lianne Faili, vertaalster Vikki Jackson, reserve vertaalster Arnold Leufkens, adviseur Coen Beeker, adviseur Maarten Schröder, adviseur Marjo Vervoorn, adviseur Stichting Solar Cooking Nederland Secretariaat SCN: Prof. Van Reeslaan (0) CS Blaricum, Nederland post@solarcooking.nl Tel.nr (0) Website: Kamer van Koophandel nr Fiscaal nummer nr Bankgiro nr Redactie en vormgeving: Jacomine Immink Engelse vertaling: Lianne Faili 11 Werkplaats, winkel, magazijn en informatiecentrum 12

7 Stichting Solar Cooking Nederland Jaarverslag Solar Cooking draagvlakvergroting daar en hier Draagvlak in Oost Afrika Het jaar 2009 werd gekenmerkt door een groeiende vraag uit onze projectlanden in Oost Afrika naar Geïntegreerd Koken met de Zon. Het Solar Cooking Centrum in Debre Zeit, Ethiopië, heeft na drie jaar hard werken een echte voorbeeldfunctie gekregen in de regio. Een belangrijk markeerpunt was de Integrated Sustainable Solar Cooking werkconferentie in maart 2009, georganiseerd door de Universiteit van Addis Ababa (AAU). Zij omarmden Geïntegreerd Koken met de Zon als één van de zeer urgent te ontwikkelen programma s in de Hoorn van Afrika. In Uganda breidde het project zich uit naar vijf andere dorpen en er werd een bedrijfsplan gemaakt voor een Solar Cooking Centrum in Kampala. Doorstart van het project in Puntland zal onder de coördinatie van AAU gaan vallen. Met ICCO werd het overleg gestart over mogelijkheden van medefinanciering van de projecten in Uganda en de Hoorn van Afrika. Andere Afrikaanse landen Opvallend was het groeiend aantal verzoeken uit andere Afrikaanse landen. Samen met onze zusterorganisatie KoZon werden aanvragen gecoördineerd en werd er geadviseerd over de best te volgen strategie. Voor potentiële projectstarters uit Nederland organiseerde SCN een oriënterende workshop. Dit voorzag duidelijk in een behoefte. Duurzame donaties In Nederland kan SCN terugzien op een jaar waarin veel particulieren trouwe donateurs werden. Ook ontvingen we donaties van serviceclubs en van een aantal stichtingen. Met de 63% premie van Wilde Ganzen bovenop deze donaties konden de doelen in de projectlanden behaald worden. Bestuur en werkgroep Het bestuur kwam in 2009 met vijf personen op volle sterkte. Met kennis van zaken op ieders eigen gebied werd met grote inzet veel werk verzet. Door SCN werden drie werkbezoeken afgelegd naar Ethiopië (PISDA en HoA-REC/N) en Uganda (SCA). De vijf werkgroepleden verrichtten de meest uiteenlopende activiteiten die enerzijds op het vlak lagen van public relations en presentaties en anderzijds op het vlak van educatie en voorlichting. In dit jaarverslag leest u er meer over onder het kopjes Fondsenwerving en netwerken en Workshop voor projectstarters. Publicaties over SCN verschenen in ASN Spaarmotief en in Safe (Robeco en Rabobank). SCN verstrekte informatie in het Jaarverslag 2008, de Nieuwsbrief oktober 2009 en op de website. De goed bezochte website voorziet in een behoefte aan zeer gevarieerde informatie over de stichting. De banden met de wereldorganisatie Solar Cookers World Network zijn verstevigd. In het Solar Cookers International Review werd een artikel van SCN over het project in Ethiopië geplaatst. Namens alle medewerkers van SCN, Clara Thomas, voorzitter Foto voorkant: ISSC bestaat uit CooKit, Hooimand, Rocket stove en Solar Box 1 2

8 Uganda : Record verkoop CooKits in 4e kwartaal Hans Le Noble Solar Cooking Nederland (SCN) werkte voor het 3de jaar samen met Solar Connect Association (SCA) in Uganda. Naast informatieverstrekking over en lobbyen voor het gebruik van zonne-energie en houtbesparende kooktechnieken in Uganda, produceert en verkoopt SCA de complete range van producten voor deze kooktechniek en verzorgt de daarbij onmisbare training van de gebruikers, meest vrouwen, in het district Mbarara, in het zuiden van Uganda, dichtbij de grenzen met Rwanda en Tanzania. SCA werkt inmiddels in 10 plattelandsdorpen èn heeft een goed lopende winkel annex informatiecentrum in de stad Mbarara. In de afgelopen 2 jaren gingen bijna huishoudens ( ca mensen) over op zonne-energie en houtbesparende kooktechnieken. De verwachting is dat in het lopende jaar nog eens 2200 huishou-dens zullen volgen. Gemiddeld bespaart een huishouden 0,50 per dag ofwel 180,per jaar, een aanzienlijk bedrag voor low-income Winkel en magazijn Mbarara huishoudens! Hiermee worden miljoenen kilo s houtskool en brandhout per jaar bespaard! Dus veel minder ontbossing! Eind 2010 zal het Mbarara-programma het break-evenpoint bereikt moeten hebben qua kosten en opbrengsten en op eigen kracht verder gaan als bedrijfsmatig werkende activiteit. Op die manier wordt energiebesparend koken een geaccepteerde en duurzame mogelijkheid voor een groot deel van de Ugandese bevolking en vermindert de afhankelijkheid van ontwikkelingshulp. In november 2009 bracht ik een werkbezoek als PUM Netherlands senior expert aan het SCA Mbarara-project. Verbeterde of nieuwe productie- en marketingtechnieken, zoals direct selling2, marktverbreding, uitbesteding van productie en aandacht voor de kwaliteit en het ontwerp werden aanbevolen, besproken en ingevoerd. Het heeft bijgedragen aan de recordverkoop in het 4e kwartaal 2009 van 750 CooKits! In Mbarara werken twee Hans Le Noble tijdens werkbezoek trainers /marketeers fulltime samen met 14 instructrices en 1 instructeur (jaja, één man!) op commissiebasis, plus nog één verkoopster /instructrice in de winkel. 2 Een verkoopster nodigt vrienden en bekenden thuis uit voor een demonstratie en verkoop, waarna 1 van die deelnemers op haar beurt zo n party organiseert, enz 3 Dagelijks werden demonstraties en instructiebijeenkomsten georganiseerd, zowel in de dorpen als in de stad. Om de Integrated solar and fuelsaving cooking nog verder te brengen zal hopelijk nog in 2010 een verkoop- en distributiecentrum worden geopend in de Kampala regio. Dit centrum zal de Solar CooKits van het productiecentrum te Mbarara betrekken, waardoor een steviger basis voor de productie wordt verkregen. Staf SCA, instructrices en instructeur Voor de financiering is overleg gaande met andere NGO s. Doel is in de eerste 12 maanden 2200 CooKits te distribueren. Grote belangstelling trainingen in Debre Zeit Nel Hessel Het ISSC project van onze partnerorganisatie PISDA kende in 2009 een succesvolle uitbreiding naar nieuwe wijken en dorpen in en rond Debre Zeit met 600 huishoudens. Opvallend is dat er meer welgestelde gezinnen betrokken zijn geraakt bij Solar Cooking. Dit heeft een stimulerend effect op arme gezinnen. De vrouwen aan het hoofd van deze rijkere gezinnen tonen veel interesse in de wijze waarop geld bespaard kan worden. Velen van hen hebben weliswaar geld voor een kerosine kooktoestel maar voelen ook de toenemende kosten voor kerosine in de beurs. Bij een training aan instructrices tijdens mijn werkbezoek in oktober bleek er veel belangstelling te zijn voor de Solar Box. Dit is een zonnekooktoestel met een hogere kooktemperatuur (145 ) dan de CooKit (90 ) maar voor de armere huishoudens vaak te duur. Collectieve spaarsystemen werden in dit verband besproken. De Rocket Stove (foto) als verplaatsbaar houtbesparend kooktoestel nam sterk toe in populariteit en wordt steeds meer gebruikt naast de al bestaande, in de keuken ingebouwde, houtbesparende oven. Er zijn verbeterde modellen ontwikkeld die nog goedkoper zijn ook. Het Productie - en Promotiecentrum in Debre Zeit is veel bezocht door NGO s uit heel Ethiopië voor trainingen en demonstraties. Ook vluchtelingen organisaties toonden belangstelling en kochten CooKits en hooimanden van PISDA. Instructie Rocket Stove Vrij snel na de ISSC conferentie in maart werden trainingen georganiseerd voor belangstellende lidorganisaties van HoA-REC/N uit verschillende districten in Ethiopië. Een demonstratie over geïntegreerd koken met CooKit, Solar Box en hooimand werd 4

9 onder veel belangstelling gegeven aan een organisatie voor visueel gehandicapten. Door het ontbreken van vuur is deze kookwijze veiliger. Door de lage kosten is het koken met de zon een uitkomst voor deze vaak achtergestelde mensen. In 2010 krijgt deze doelgroep in het ISSC programma van HoA-REC/N een vervolg. Verschillende isolatiematerialen voor de hooimand Tijdens het veldbezoek aan het centrum in oktober heb ik uitgebreid kennis gemaakt met Leila Shikur, (zie foto) het nieuwe afdelingshoofd van PISDA in Debre Zeit. Zij is een krachtige, energieke jonge vrouw die capabel is om de staf op het centrum zelfstandig aan te sturen en de productie van Cookits en hooimanden op een hoger niveau te brengen. Haar ervaring in marketing en haar uitstekende communicatieve kwaliteiten komen haar daarbij goed van pas. Gullilat Aberra heeft Financieel Jaarverslag 2009 Henk Crietee Balans SCN Activa Euro Euro Passiva Euro Euro Bank & kassaldi Vermogen Debiteuren: Fonds kennisoverdracht Bijdrage Wilde Ganzen Uganda Nog te besteden Puntland/Somalië Bijdrage NCDO 0 Voorzieningen: Uganda/Ethiopië HoA-REC/N ISSC project Ethiopië WG ISSC Projecten (naar WG) WG ISSC Projecten (additioneel) Overige ISSC projecten Totaal Totaal Toelichting Balans SCN Fonds Kennisoverdracht & Project Coördinatie Nog te besteden Puntland/Somalië Saldo Saldo Van Stichting Dijkverzwaring Ontvangen van NCDO 200 Uitgegeven Saldo Saldo Leila Shikur afdelingshoofd PISDA Gullilat Aberra directeur PISDA (conferentie) zijn taak als directeur van PISDA en adviseur voor HoA-REC/N weer opgepakt na een aantal maanden van afwezigheid wegens ziekte. Het proefproject met JeCCDO en ISEE werd afgerond. Een eventueel vervolg zal in samenwerking met HoA-REC/N plaatsvinden. Samenwerking met Stichting KoZon De samenwerking met stichting KoZon werd geïntensiveerd. Regelmatig vond overleg plaats en werden beleid, ervaringen in de projectlanden, technische en organisatorische zaken uitgewisseld. Samen met Stichting KoZon heeft SCN twee gedetailleerde Solar Cooking handleidingen en een folder voor publieke promotie in de projectlanden ontwikkeld. In oktober werden de documenten aan de partnerorganisaties in Uganda en Ethiopië aangeboden. Momenteel wordt het materiaal vertaald in lokale talen en uitgeprobeerd op toepasbaarheid. Stichting KoZon ( werkt sedert 1997 in Franstalige West en Centraal Afrikaanse landen en SCN sedert 2003 in Engelstalige Oost Afrikaanse landen. Voorzieningen WG ISSC Projecten (additioneel Saldo Gebruikt in Naar Vermogen Aanvulling Saldo Rekening van Baten en Lasten SCN Baten Euro Euro Lasten Euro Euro Giften direct PR & Voorlichting ontvangen Rente ING Bureaukosten SCN spaarrekening Verkoop CooKits, etc Kosten CooKits, etc Bijdrage NCDO Afschrijving 35 0 debiteuren Bijdrage Fermion BV Saldo naar vermogen Bijdragen Workshop Totaal Totaal

10 Solar Cooking in de Hoorn van Afrika Toelichting Rekening van Baten en Lasten SCN Het bedrag van de ontvangen donaties is in 2009 met ruim 20% gestegen t.o.v De verdeling van de ontvangen donaties over de verschillende groepen donateurs is als volgt: Bron Particuliere giften van minder dan 500 Particuliere giften van 500 en meer Giften van serviceclubs (Rotary, Lions) en instellingen Giften van bedrijven Totaal Aantal Bedrag Percentage 11,8 19,5 52, ,0 Clara Thomas De afdeling HoA-REC/N (Horn of Africa Regional Environment Centre/Network) van de Universiteit van Addis Ababa, Ethiopië heeft, na de ISSC conferentie in maart, Geïntegreerd Koken met Zon opgenomen in het Duurzame Energie programma voor de Hoorn van Afrika. Door de inzet van de vele vrijwilligers van onze stichting is het uitgegeven bedrag aan voorlichting - en bureaukosten ook in het jaar 2009 beperkt gebleven. De totale kosten bedragen slechts 7,2% van het totaal bedrag aan ontvangen donaties en andere bijdragen, verdeeld als volgt: PR & Voorlichtingskosten (4,5%) en Bureaukosten SCN (2,7%) Staat van Inkomsten & Uitgaven ISSC Projecten 2009 Inkomsten ISSC Project Uganda (SCA) Euro Actieopbrengst (netto) Premie Wilde Ganzen Van Stichting Dijkverzwaring ISSC Project Ethiopië Actieopbrengst (netto) Premie Wilde Ganzen Additioneel projecten Uganda & Ethiopië (door SCN betaald) Saldo ISSC Projecten 2009 (ten laste van Vermogen) Totaal Uitgaven ISSC Project Uganda (SCA) Naar SCA Uganda ISSC Project Ethiopië Naar PISDA Ethiopië Overige ISSC projecten in 2009 PISDA Prod. & Prom. Unit JeCCDO ISSC Pilot Project SCA Resource Centre (netto) Euro Totaal Toelichting Inkomsten & Uitgaven ISSC Projecten 2009 De geschonken premie van Wilde Ganzen bedraagt 70% van de ingezamelde netto actieopbrengst voor de projecten in Uganda en Ethiopië door SCN. De overgemaakte gelden naar SCA Uganda en PISDA Ethiopië zijn in overeenstemming met de ingediende ISSC project begrotingen van onze partnerorganisaties SCA en PISDA. Voor het SCA Resource Centre in Mbarara, Uganda is in 2009 een bedrag van aan SCA uitbetaald. Na aanwending van de in 2008 hiervoor gemaakte voorziening overige projecten ( ) resteert een netto bedrag van Abiy Ashenafi, HoA-REC/N Janny Polley, Ned. Ambassade Training group Tigray en Awra Amba In het voorjaar van 2009 stelde HoA-REC/N de clusters vast waar ISSC programma s uitgevoerd zullen worden. Vanwege de kwetsbaarheid van fysiek en visueel gehandicapten bij koken met open vuur, werd deze doelgroep als zesde cluster gekozen. 1. Addis Ababa en omgeving (Bourayou Technical Vocational School) 2. Northern Highlands- Awra Amba en Tigray (zeer dorre, ontboste noorden) 3. Rift Valley, (zeer dorre, ontboste zuiden) 4. Collectief koken: scholen/ zieken- / kindertehuizen, Ethiopië en Sudan 5. Djibouti en Somalialand resp. Puntland (noorden van Somalië) 6. Fysiek en visueel gehandicapten De eerste concrete ISSC initiatieven vonden plaats op de Technische school Bourayou (Addis Ababa). Door de enthousiaste staf van de school werd een plan van aanpak gemaakt voor de inrichting en bemensing van een werkplaats. Addis Ababa en omgeving worden het afzetgebied voor de zonnekooktoestellen, hooimanden en houtbesparende kooktoestellen. In mijn rol als adviseur gaf ik technische adviezen. Daarbij bood ik de recent gemaakte handleidingen How to manufacture Solar CooKit and WAPI en How to use Integrated Solar Cooking aan. (uitg: SCN, oktober /archief). Tijdens mijn werkbezoek in november organiseerde HoA-REC/N een eerste samenwerkingsbespreking in de communiteit Awra Amba (Northern Highlands). De motivatie en behoefte van de groep jonge mensen hier bleek groot, maar de realisatie vraagt nog veel denkwerk. Er zal een plan van aanpak worden opgezet. Ook de NGO in Tigray, in het noorden van Northern Higlands stond in de startblokken. De ontbossing hier is dramatisch en de nood zeer hoog. De behoefte om het liefst morgen een ISSC proefproject te starten stuitte op de nodige logistieke problemen. Er lag geen plan van aanpak met doelen, activiteiten, organisatiestructuur, begroting. Er werd afgesproken dat dit eerst ontwikkeld zal worden. 8

11 Alle eerder genoemde organisaties hadden in 2009 in Debre Zeit (PISDA) een ISSC training gevolgd. HoA-REC/N reserveerde fondsen om op de verschillende locaties ISSC van de grond te tillen. In oktober werd een eerste concept subsidieaanvraag bij de EU ingediend. HoA-REC/N kreeg j.l. december groen licht om een uitgebreide aanvraag voor 10 maart 2010 bij de EU in te dienen. Als de EU ook deze aanvraag goedkeurt, zal het nog minimaal 1 ½ jaar duren voordat er fondsen vrij komen. Het overleg en de samenwerking van HoA-REC/N met de Nederlandse organisatie ICCO werden geïntensiveerd. Het is een lang en uitdagend proces, maar in de Hoorn van Afrika groeit de publieke aandacht voor Solar Cooking. Fondsenwerving en netwerken Clara Thomas Het werven van fondsen verliep in 2009 voorspoedig (zie financieel jaarverslag). Onze grootste en zeer trouwe subsidieverstrekker is voor het zesde jaar Stichting Wilde Ganzen! Op alle donaties en giften werd door Wilde Ganzen een premie van 63% gezet. Vanaf deze plaats dankt SCN Wilde Ganzen voor de voortdurende financiële ondersteuning van de projecten in Ethiopië en Uganda. Op vele manifestaties was SCN met haar stand present. Eneco Energy besloten hun gebruikelijke kerstgeschenk aan relaties respectievelijk personeel om te zetten in een donatie. Vaassen Flexible Packaging leverde gratis aluminium folie dat naar Oost Afrika werd verscheept voor de productie van CooKits. Ede Permar Sociale Werkplaats fabriceerde de CooKits die in Nederland nodig waren of verstuurd werden naar Vluchtelingenkampen. NDI t Gooi loste belangeloos ICT-problemen op van bestuur en werkgroepleden. VK Print uit Harfsen en een klant van hen besloten SCN te sponsoren door 250 katoenen CooKit tasjes te leveren en te bedrukken met het SCN logo. De Beursvloer in Hoofddorp werd door SCN bezocht. Het is een bijeenkomst waar bedrijven gratis hun kennis en hulp aanbieden. Maatschappelijke organisaties kunnen aangeven waarnaar zij op zoek zijn. Dit leverde ook dit jaar een levendige handel op van 184 matches, waarvan drie voor Solar Cooking: - Oriënterend gesprek over hulp bij het elektronisch versturen van de Nieuwsbrief door Triquanta Web Solutions, Drukken van ISSC manuals voor HoA-REC/N door de AM Groep, - Advisering over publicaties van SCN door Alles Zwart op Wit. De Solar Cooking website vervulde een prima functie voor fondsenwerving en netwerken. Zonder u als donateur of sponsor was het niet mogelijk geweest de gestelde doelen in de projectlanden te realiseren. Wij zijn u daarvoor zeer dankbaar en hopen ook in 2010 weer op uw steun te mogen rekenen! Workshop projectstarters Jacomine Immink en Jolien Hessel SCN op Afrikadag. (li Denise Schwirtz) SCN op Ethiopiëdag Heel bemoedigend is dat het aantal particulieren dat jaarlijks doneert groeit. Op vier verjaardagsfeesten werd als cadeau een bijdrage voor Solar Cooking gevraagd. Ook werden enkele lijfrente schenkingen gedaan. Een boekenbeurs van de Remonstrantse Kerk te Bussum resulteerde in een prachtig bedrag. Voor de derde maal compenseerde de ASN bank haar CO2 uitstoot met donaties aan SCN. Stichting Haëlla heeft voor het derde achtereenvolgende jaar fondsen verstrekt voor Solar Cooking projecten in Ethiopië. Door de financiële steun van Stichting Dijkverzwaring kreeg de ontwikkeling van Solar Cooking in Uganda een extra sterke impuls. De Lions Club Blaricum - Laren organiseerde haar fameuze Old Timer Rally voor Goede Doelen. Voor het derde jaar ontving SCN een schitterende donatie. Het hoge bedrag dat de Kerst wijn-actie van de Lions Club Naarden - Bussum opleverde werd nog substantieel verhoogd door Entre Femmes Vecht en Eem. Het Golftoernooi en een veiling in Zeewolde, georganiseerd door Zonta t Gooi, resulteerde voor de tweede keer in een heel mooie bijdrage. Rotary Groningen doneerde voor het derde jaar. Ook Innerwheel Club Oldenbroek kwam wederom in actie voor SCN. Sunconnex en 9 SCN en KoZon krijgen veel vragen van mensen die de CooKit in een land willen introduceren. Om efficiënter met deze vragen om te gaan, zijn wij in januari 2008 begonnen met scholingsdagen met als doel het delen van onze kennis en ervaring met potentiële projectstarters, vooral in Afrika. Er zijn nu 7 scholingsdagen geweest met als doellanden: Zuid Afrika, Uganda, Gambia, Zambia, Senegal, Tanzania, Burundi, Kenia, Oost Kongo, Malawi, Benin, Niger, Guinee, Eritrea, Ghana, Mali, Indonesië, Bangladesh, Bolivia, Filippijnen. In het interactieve programma is aandacht voor de verschillende aspecten van een ISSC project zoals het samenwerken met een locale NGO, scholing van locale instructrices, opzetten van productie en verkoop ter plaatse, het onderzoeken van beschikbaarheid van materialen en dergelijke. Daarnaast benadrukken we dat het van belang is om veel te experimenteren met het koken met een CooKit en oefenen in het opvouwen ervan. Pas als je er zelf ervaring in hebt, kan je het een ander leren. Een deel van de dag wordt besteed aan het zelf maken van een CooKit en WAPI, om het in het doelland te kunnen instrueren. Uit de evaluatie blijkt dat deze scholing in een behoefte voorziet! Cursisten en 4e van re. is Jacomine Immink Voor velen is het verhelderend te horen wat er allemaal komt kijken bij de introductie van Geïntegreerd Koken met de Zon. De workshopdagen blijken een goede aanvulling te zijn op de website informatie ( Het groepsgewijs beantwoorden van de vele vragen is een hele efficiënte werkwijze voor SCN gebleken! 10

12 Gebruikte afkortingen: SMALL BUISINESS SOLAR COOKING komt van de grond! WG Wilde Ganzen ICCO Interkerkelijke Organisatie voor Ontwikkelingssamenwerking ASN Algemene Spaarbank Nederland SCN Stichting Solar Cooking Nederland. KoZon Stichting Koken met de Zon, Bennekom NGO Non Governmental Organisation. KAALO Somalische naam van Relief & Development NGO. PISDA Partnership for Integrated Sustainable Development Association SCA Solar Connect Association ISSC/WP _ Integrated Sustainable Solar Cooking/Water pasteurisation WAPI Water Pasteurisation Indicator ISEE Interkerkelijke Stichting Ethiopië Eritrea JeCCDO Jerusalem Children and Community Development Organisation AAU Addis Ababa University HoA-REC/N Horn of Africa Regional Environment Centre/Network SCI Solar Cookers International, Californië, USA PUM - PUM Netherlands senior experts Bestuur, werkgroep en adviseurs: Clara Thomas, voorzitter/veldwerker Henk Crietee, penningmeester/veldwerker/vice-voorzitter Marjan Hermans, secretaris Nel Hessel, bestuur/veldwerker Hans le Noble, bestuur/veldwerker Jolien Hessel, werkgroep Jacomine Immink, werkgroep Denise Schwirtz, werkgroep Wytske Tromp, werkgroep Ton de Wit, magazijn Jan de Wit, magazijn Lianne Faili, vertaalster Vikki Jackson, reserve vertaalster Arnold Leufkens, adviseur Coen Beeker, adviseur Maarten Schröder, adviseur Marjo Vervoorn, adviseur Stichting Solar Cooking Nederland Secretariaat SCN: Prof. Van Reeslaan (0) CS Blaricum, Nederland post@solarcooking.nl Tel.nr (0) Website: Kamer van Koophandel nr Fiscaal nummer nr Bankgiro nr Redactie en vormgeving: Jacomine Immink Engelse vertaling: Lianne Faili 11 Werkplaats, winkel, magazijn en informatiecentrum 12