Nieuwsbrief Infectieziekten jaargang 7, nummer 1, februari 2014.

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Infectieziekten jaargang 7, nummer 1, februari In deze eerste nieuwsbrief van 2014 blikken wij terug op 2013 en beschrijven wij enkele actualiteiten zoals de dreigende import van polio uit Syrië en de toegenomen aandacht voor schurft onder studenten. De digitale versies van de nieuwsbrieven zijn te vinden op: Scabiës onder studenten in Groningen krijgt sinds oktober 2013 meer vragen van studenten over scabiës. In oktober was er in de lokale media aandacht voor het onderwerp. Ook huisartsen krijgen meer vragen over scabiës. De apotheek krijgt meer recepten voor behandeling van scabiës dan gebruikelijk. Studenten leven intensief samen, waardoor overdracht van scabiës gemakkelijker plaatsvindt. Het is echter onduidelijk of er sprake is van een reële toename van het aantal gevallen van scabiës. Scabiës wordt veroorzaakt door de schurftmijt. Een van de belangrijkste symptomen is jeuk. De jeuk is gegeneraliseerd over het lichaam en is s avonds, s nachts in bed, en bij warmte, het hevigst. Kenmerkend zijn de gangetjes die de mijt graaft op voorkeurslokalisaties: tussen de vingers, zijkanten en plooien van de handpalm, buigzijde van de pols, strekzijde van de ellebogen, de mediale voetrand, enkel en wreef. Helaas zijn gangetjes niet altijd te zien, soms zijn nachtelijke jeuk en voorbijgaande uitslag de enige klachten. Een onduidelijk klinisch beeld kan een reden zijn om door te verwijzen naar de dermatoloog. Scabiës is enkel besmettelijk bij langer durend direct lichamelijk contact. Overdracht vindt vrijwel uitsluitend plaats door huidcontact langer dan 15 minuten. Overdracht via kleding of beddengoed kan voorkomen, maar is heel beperkt. Scabiës is goed te behandelen met Permetrine (Loxazol ) 5 % crème of Ivermectine (Stromectol ) tabletten à 3 mg. Personen waarmee intensief lichamelijk contact is, dienen mee behandeld te worden. Het is belangrijk om tegelijkertijd met de medicatie ook was- en luchtvoorschriften mee te geven. Voor meer informatie en behandelinstructies klik HIER. Extra maatregelen tegen polio bij opvang Syrische vluchtelingen in Ter Apel Vóór het uitbreken van de burgeroorlog was de vaccinatiegraad in Syrië meer dan 90%. Nu is een deel van de kinderen onder de 2 jaar niet of onvoldoende ingeënt. Dit heeft geleid tot een polio-uitbraak. Inmiddels zijn grootschalige vaccinatiecampagnes gestart, zowel binnen Syrië als in verschillende vluchtelingenkampen in de omringende landen. Nederland vangt vluchtelingen uit Syrië op. Ze komen vrijwel allemaal via Ter Apel het land in. De treft, op advies van het RIVM, uit voorzorg extra maatregelen in Ter Apel om het risico op eventuele verspreiding van het poliovirus in Nederland te verkleinen. Het poliovirus is in Nederland overigens nog niet aangetroffen. De GGD zorgt ervoor dat alle Syrische vluchtelingen, jonger dan 5 jaar, binnen 2 dagen na binnenkomst in het COL in Ter Apel een vaccinatie tegen polio krijgen. Hierdoor wordt zo snel mogelijk een goede afweer opgebouwd, waardoor de kans op verspreiding van het poliovirus Jaargang 7, nummer 1, februari 2014, blz 1 van 6

2 vermindert. Vervolgens krijgen deze kinderen een vaccinatieaanbod volgens het standaard vaccinatieprogramma. Daarnaast wordt het rioolwater, afkomstig uit de opvang in Ter Apel, onderzocht op poliovirus. Dit is een bewezen effectieve methode om introductie van het poliovirus aan te tonen. Het is een uitbreiding van de standaard rioolsurveillance die al plaatsvindt in regio s met een lage vaccinatiegraad. Aviaire influenza in China Het aantal gevallen van aviaire influenza A(H7N9) in China neemt toe. Tot 3 februari 2014 zijn 281 patiënten gemeld, waarvan 59 overleden. De oorzaak is de aanhoudende transmissie onder pluimvee. Mens-op-mens overdracht is nog niet aangetoond. Alertheid bij reizigers uit China is geboden. Geadviseerd wordt bij patiënten met pneumonie of ARDS, waarbij de symptomen binnen 10 dagen na terugkeer uit China zijn ontstaan, diagnostiek op deze verwekker in te zetten. STEC-onderzoek vervolg In de nieuwsbrief van april 2013, werd aandacht besteed aan een onderzoek naar Shiga-toxine producerende Escherichia coli (STEC). In dit onderzoek worden nieuwe laboratoriumtechnieken ingezet om STEC-bacteriën nader te typeren. Dit heeft als toegevoegde waarde dat het mogelijk is om in de toekomst een betere inschatting te maken van de pathogeniteit van de diverse stammen. Momenteel leveren de moleculaire technieken een grote overdiagnostiek op, terwijl de traditionele kweek onderdiagnostiek geeft. Het onderzoek loopt nu 8 maanden. Alle fecesmonsters worden door Certe (voorheen LvI) en UMCG gescreend op shigaproducerende E. coli. Vervolgens ontvangt een groot deel van de positief bevonden mensen een brief met een vragenlijst, met hierin de vraag of ze mee willen doen aan dit onderzoek. Een klein deel wordt telefonisch benaderd om deze vragenlijst in te vullen. Het onderscheid tussen de schriftelijke benadering en telefonisch benadering gebeurt op basis van de typering. Voor verdere informatie verwijs ik u door naar onze website: Het onderzoek loopt tot april Zodra de resultaten bekend zijn, wordt u daarvan op de hoogte gebracht. Jaaroverzicht 2013 Het totaal aantal gemelde infectieziekten in het kader van de Wet Publieke Gezondheid bedroeg over het hele jaar in onze provincie 429. Dit aantal is fors lager dan de 819 meldingen die wij in 2012 hebben ontvangen. Het grote aantal meldingen in 2012 werd veroorzaakt door de verheffing van kinkhoest in dat jaar. Meldingen binnen de Wet Publieke Gezondheid: Bof Bof was vrijwel uit Nederland verdwenen na opname van de bofvaccinatie in het RVP in Vanaf 2009 komt de ziekte weer voor in Nederland, m.n. onder studenten en ook in Groningen. Het hoogtepunt lag in 2010 met 114 meldingen van bevestigde bof casus. In 2013 werden 18 gevallen van bof gemeld bij de. De piek lag in september en oktober, kort na de start van het academische jaar. Kinkhoest In 2013 zijn slechts 86 gevallen van kinkhoest gemeld tegen 420 in In 2012 was de driejaarlijkse verheffing van kinkhoest. Jaargang 7, nummer 1, februari 2014, blz 2 van 6

3 kinkhoestmeldingen Nieuwsbrief Infectieziekten Ook het geringe aantal publieksvragen over kinkhoest in 2013 (24), illustreert de geringe pertussis-activiteit. Pertussis verloopt bij gevaccineerde personen over het algemeen licht. Omdat Pertussis endemisch voor blijft komen, door afnemende immuniteit al in de eerste jaren na de vaccinatie, blijft alertheid noodzakelijk. De huisarts dient alert te zijn op verschijnselen van kinkhoest in gezinnen met niet gevaccineerde zuigelingen of hoogzwangeren. In deze situaties kan antibiotica-profylaxe aangewezen zijn. (NHGstandaard Acuut Hoesten) 0 Mazelen In 2013 brak mazelen uit in gebieden met een lage vaccinatiegraad. Vanaf 1 mei 2013 zijn er in heel Nederland 2543 patiënten met mazelen gemeld bij het RIVM. Omdat niet alle patiënten gediagnosticeerd worden, is er sprake van een forse onderrapportage. Er is een duidelijk verband tussen het voorkomen van mazelen en de vaccinatiegraad in een gebied. In de provincie Groningen, met een vaccinatiegraad van meer dan 90%, zijn slechts 8 gevallen van mazelen gemeld. Hepatitis A Hepatitis A is één keer vastgesteld. De ziekte bleek opgelopen te zijn tijdens familiebezoek in Irak. Vrijwel alle hepatitis A-besmettingen in Nederland zijn geïmporteerd. Om verspreiding te voorkomen zijn de directe gezinscontacten gescreend en gevaccineerd. De ziekte is beperkt gebleven tot de indexpatiënt. Hepatitis B Hepatitis B is 57 keer gemeld in 2013, tegen 64 in Hiervan bleken 6 personen een acute infectie te hebben, de overige waren chronisch drager van het virus. Vanaf 1 augustus 2011 is de hepatitis B-vaccinatie in het Rijksvaccinatieprogramma opgenomen voor alle kinderen in Nederland. Nederland volgt met de invoering van de algemene Hepatitis B-vaccinatie het advies van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) uit 1992 op. In de meeste (ook Europese) landen zit de vaccinatie al veel langer in het programma. Hepatitis B komt endemisch voor in vrijwel alle nietwesterse landen. Actief opsporen van dragers onder immigranten is zinvol, omdat een effectieve behandeling die complicaties voorkomt, beschikbaar is. Doorverwijzing van dragers naar een hepatitiscentrum is dan ook aangewezen. Hepatitis C Hepatitis C is meldingsplichtig indien er sprake is van een acute infectie. In 2013 is een vijftigtal gevallen van hepatitis C voor het eerst gediagnostiseerd. Geen hiervan had een acute infectie. De besmetting ligt in bijna alle gevallen in een ver verleden. Overdracht van hepatitis C geschiedt voornamelijk via bloed-bloedcontact. In Nederland vormden bloedtransfusies voor 1992 en intraveneus drugsgebruik, de twee belangrijkste besmettingswegen. Actief opsporen van chronische hepatitis C heeft zin omdat behandeling van deze ziekte met ernstige complicaties heel goed mogelijk is. Q-Koorts In 2013 zijn in Groningen geen gevallen van Q-koorts gemeld. Ook landelijk was het aantal meldingen gering. Dit ondanks de grote aandacht voor de diagnose Q-koorts na de verheffing in de afgelopen jaren in Brabant en Limburg en de daarmee samenhangende frequentere labdiagnostiek. Jaargang 7, nummer 1, februari 2014, blz 3 van 6

4 Legionellose In 2013 zijn dertien legionella-patiënten gemeld. Drie patiënten in een Gronings ziekenhuis kwamen van buiten de provincie. Het aantonen van legionella-antigeen met de urine-sneltest is de laatste jaren veruit de meest gebruikelijke laboratoriumtest voor legionella-diagnostiek. De test is, in tegenstelling tot de legionella-kweek, gevoelig en specifiek en snel uitvoerbaar. Enkel bij kweek is echter typering mogelijk en deze geeft daarmee mogelijkheden voor een harde identificatie van een bron door vergelijking met een in die bron gevonden type bacterie. De patiënten, gerelateerd aan een verblijf in het buitenland, worden internationaal gemeld. Malaria In de twintigste eeuw is de vector voor overdracht van malaria in Nederland verdwenen. Wereldwijd is malaria echter nog steeds een heel belangrijke doodsoorzaak en Nederlandse reizigers brengen malaria als importziekte mee. Monitoring van patiënten met malaria in Nederland is belangrijk, niet in de laatste plaats om de resistentie-ontwikkeling van malaria te bewaken. In 2013 zijn in Groningen 10 malaria-patiënten gemeld. Ze waren allemaal in Afrika geweest, 3 woonden buiten onze provincie en 3 bevonden zich in de asielprocedure. In 3 gevallen betrof het vakantiegangers en 1 patiënt was werknemer van een multinational, werkzaam in Tsjaad. In alle gevallen was er of geen profylaxe gebruikt of een profylaxe waarvoor resistentie bestaat in het bezochte gebied. Meningokokkose Bij een jong kind met een meningitisbeeld is een meningokok, serogroep W135, uit de liquor geïsoleerd. Een tweede melding betrof een man van 67 jaar met een meningococcensepsis. Shigellose Transmissie van bacillaire dysenterie komt sporadisch voor in een hygiënische leefomgeving als Nederland. Daarom komen hier m.n. importgevallen voor. Van oudsher waren landen als Egypte en India verantwoordelijk voor het gros van de patiënten in Groningen. In 2013 hebben wij 12 meldingen ontvangen. Drie infecties hadden geen relatie met het buitenland en waren in Nederland opgelopen. In alle andere gevallen was er een relatie met een reis naar het buitenland. Als een patiënt met shigellose werkzaam is in de zorg of in de voedselbereiding, kan een tijdelijk werkverbod worden opgelegd. De meldings- en informatieplicht voor hoofden van instellingen (artikel 26 van de wet publieke gezondheid). Directies van scholen, kindercentra, verpleeghuizen, verzorgingshuizen, ziekenhuizen etc. zijn verplicht abnormale aantallen van infecties in hun instelling te melden. Gedurende het hele jaar zijn er 63 meldingen binnen gekomen. 41 meldingen betroffen huidafwijkingen, vooral kindercentra met bijvoorbeeld roodvonk of krentenbaard. 20 maal betrof het gastro-enteritis klachten (grootschalige norovirus-uitbraken in verpleeg- en verzorgingshuizen) en in 2 gevallen was er sprake van een ongewoon aantal mensen met luchtwegklachten. Om een beter beeld te krijgen van de verspreiding van virale gastro-enteritis, loopt er in samenwerking met de GGD een onderzoek bij het UMCG. Een greep uit de publieksvragen en vragen/contacten met hulpverleners in 2013 MERS-corona virus In september 2012 is een nieuw coronavirus ontdekt in het Midden-Oosten, het MERS-coronavirus (Middle East Respiratory Syndrome coronavirus). Er zijn inmiddels wereldwijd 150 laboratorium bevestigde gevallen vastgesteld en enkele tientallen mensen zijn er aan overleden. Patiënten hebben de volgende symptomen: koorts, kortademigheid en ernstige ademhalingsproblemen. Bijna alle patiënten hebben deze ziekte opgelopen in het Midden-Oosten, een enkeling na contact met een reiziger uit dat gebied die het coronavirus meegenomen had. Omdat de kans dat een reiziger de ziekte oploopt in het Midden-Oosten klein is, geldt er geen aangepast reisadvies. Omdat de oorsprong van de infectie nog onbekend is, maar deze mogelijk afkomstig is van dieren, geldt de algemene richtlijn dat men het contact met dieren en dierlijke afvalproducten in het Midden-Oosten, Jaargang 7, nummer 1, februari 2014, blz 4 van 6

5 waar mogelijk, moet vermijden. Uiteraard dient men de normale hygiëneadviezen voor een dergelijke reis in acht te nemen. Het ziektebeloop is nog grotendeels onbekend. Vanwege de overeenkomst van de verwekker met het SARS-virus, is het MERScoronavirus een meldingsplichtige ziekte binnen groep A voor behandelaars in het ziekenhuis. De arts dient onderzoek op MERS-coronavirus in te zetten bij daarbij passende klachten na verblijf in het Midden-Oosten. Mazelen is 68 keer gebeld met een vraag over mazelen. De vragen betroffen in de meeste gevallen het al dan niet (vervroegd) vaccineren van personen die op vakantie of familiebezoek gingen in delen van Nederland met een lage vaccinatiegraad. Prikaccidenten In 2013 is 66 maal geconsulteerd over prik-, spat-, snij- en bijtaccidenten. Dit betroffen regelmatig accidenten in de werksituatie. Hepatitis B-vaccinatie met een goede anti-hbs titer (> 10 IE/ml, >100 IE/ml voor risicovormers) is voor medewerkers in de zorg en hulpverleners de belangrijkste en verplichte preventieve maatregel. Ook is het raadzaam om goede afspraken met een Arbodienst te maken als er een kans bestaat op werkgerelateerde prik-accidenten. Rabiës Het aantal vragen met betrekking tot rabiës was in 2013 met 48 fors meer dan een jaar eerder toen wij 32 keer een vraag over hondsdolheid kregen. De twee pups uit Bulgarije die - verdacht van rabiës eind 2013 in het nieuws waren, waren deels verantwoordelijk voor de toename van de vragen. In Nederland komt rabiës enkel voor bij vleermuizen. kreeg 12 vragen over mogelijke blootstelling in Nederland, vrijwel allemaal veroorzaakt door vleermuizen. In veel landen is rabiës endemisch. Voor reizen naar het buitenland krijgen toeristen op het reizigersspreekuur voorlichting over rabiës: vermijd contact met zoogdieren, zorg er voor dat je niet gebeten wordt. Mocht dit wel gebeuren, zoek dan direct hulp en laat je behandelen. 22 mensen die in het buitenland waren gebeten door een hond of aap kregen MARIG (menselijk anti-rabiës immunoglobuline) en/of vaccinaties. Een aantal van hen heeft de vaccinatieserie bij de GGD afgerond. Jaargang 7, nummer 1, februari 2014, blz 5 van 6

6 . Bereikbaarheid Algemene Infectieziektebestrijding (AIZB) 24 uur per dag, 7 dagen per week, dus ook op zon- en feestdagen, is er een arts IZB bereikbaar voor vragen, meldingen of intercollegiaal overleg. Tijdens kantooruren kunt u via het algemeen nummer van de GGD (050) altijd vragen naar de dienstdoende arts of - verpleegkundige AIZB. Buiten kantooruren kunt u via de Meldkamer Noord-Nederland (MKNN) de dienstdoende arts infectieziekten van de laten oproepen. Afdeling AIZB: Alice Prenger, sociaal verpleegkundige; Anneke Jonkman, sociaal verpleegkundige; Bert Wolters, arts M&G/IZB; Jakob Keizer, arts M&G/IZB; Jan van der Have, arts M&G/IZB; Janet van der Laan, sociaal verpleegkundige; Machiel Vonk, arts M&G/IZB; Marije Wagelaar, arts M&G/IZB i.o.; Nellie Hagedoorn, sociaal verpleegkundige; Wim Niessen, arts M&G/IZB. De Nieuwsbrief Infectieziekten is een 3-4 keer per jaar verschijnend informatiebulletin van de afdeling AIZB van de en wordt toegezonden aan huisartsen, verpleeghuisartsen, hygiënisten, infectiologen, medisch microbiologen en andere belangstellenden relaties van de GGD in de provincie Groningen. Reacties zijn welkom en kunt u sturen naar machiel.vonk@ggd.groningen.nl of, PB 584, 9700 AN Groningen, telefoon (050) Website : Jaargang 7, nummer 1, februari 2014, blz 6 van 6