Uitgangspunten grootschalige energieopwekking en participatie Vastgesteld in de gemeenteraad van 31 oktober 2017

Transcriptie

1 31 oktober 2017 Uitgangspunten grootschalige energieopwekking en participatie Vastgesteld in de gemeenteraad van 31 oktober

2 Gemeente Venray Postbus AM Venray Samengesteld door Geert Claessens Hanny van Dinther 2

3 Inhoud 1 Inleiding Opbouw van de notitie Aandachtspunten die een rol spelen bij de verkenning 4 2 Grootschalige opwekking: waar staan we voor? Ambitie: reduceren verbruik en hernieuwbaar opwekken Dashboard Provincie Limburg 6 3 Beleidsuitgangspunten Beleidsuitgangspunten vanuit ruimtelijk perspectief Beleidsuitgangspunten vanuit economisch perspectief Beleidsuitgangspunten vanuit eigenaarschap en lokale betrokkenheid 9 3

4 1 Inleiding We willen graag werk maken van de energiestrategie van de gemeente Venray: energieneutraal in 2030 met compenserende maatregelen. Er ligt een stevige opgave en ambitie, zowel als het gaat om besparen van energie als ook opwekken van hernieuwbare energie. Bij de gemeente zelf, bij de inwoners, bedrijven en organisaties. Deze notitie bevat een weergave van de bevindingen die we de afgelopen maanden hebben opgedaan rond grootschalige opwekking en participatie. Denk dan aan hoe om te gaan met verzoeken rond een zonnepark, windpark, bioenergie etc. die ons steeds vaker bereiken. Als gemeente is het wenselijk om hiervoor enig kader en spelregels te scheppen waaraan we kunnen toetsen. Dat geldt op het vlak van ruimte, maar ook op het vlak van acceptatie en draagvlak voor en door de omgeving. Maar ook op het vlak van participatie in dergelijke initiatieven. En de wijze waarop de gemeente initiatiefnemers wil faciliteren, wil de gemeente middelen beschikbaar stellen, zelf investeren, etc. Door middel van verschillende werksessies is het speelveld nader verkend de afgelopen tijd. In deze notitie doen we een voorstel voor de beleidsuitgangspunten die (ambtelijk) met elkaar hebben opgesteld. Uiteindelijk doel is de te bekrachtigen via een collegebesluit. Dit maakt het mogelijk om in samenwerking met initiatiefnemers daadwerkelijk te versnellen in de energietransitie, te intensiveren of zelf het initiatief te gaan nemen als gemeente als dat nodig of wenselijk is. 1.1 Opbouw van de notitie In hoofdstuk 2 schetsen we allereerst de opgave en ambities van de gemeente Venray. Vanuit dat gegeven zijn de optieken verkend van waaruit naar collectieve opwekking kan worden gekeken, in hoofdlijn: ruimte, economie en eigenaarschap. Vanuit deze verkenning zijn we gekomen tot een set aan beleidsuitgangspunten en deze staan opgenomen in hoofdstuk Aandachtspunten die een rol spelen bij de verkenning Uitgangspunt: Energiestrategie naar 2030 is leidend en moet tot uitvoering en implementatie komen. Relevante aandachtspunten die een rol hebben gespeeld bij de verkenning: Ruimtelijk: welke gebieden wijzen we aan of sluiten we uit voor collectieve opwekking? Welke RO-procedure is te volgen? Willen we initiatiefnemers tegemoetkomen om het haalbaarder te maken? Wil de gemeente zelf ook investeren, ontwikkelen, participeren? Hoe belangrijk vinden we het betrekken van de omgeving? Hoe belangrijk vinden we financiële participatie door inwoners, bedrijven en organisaties? Hoe belangrijk vinden we coöperatieve ontwikkeling van grootschalige opwek? 4

5 2 Grootschalige opwekking: waar staan we voor? 2.1 Ambitie: reduceren verbruik en hernieuwbaar opwekken Streefbeeld volgens de Energiestrategie 2030: Energieneutraal met compensatie (vastgesteld door de gemeenteraden van Venray, Beesel en Venlo). Onderstaande tabel laat zien dat het verbruik rond 5,7 Petajoule/jaar ligt en als constant aangehouden wordt. De Energiestrategie stelt dat er in ,5% besparing heeft plaatsgevonden, of wel 2,1 PJ (= Petajoule). Tegelijkertijd moet er lokaal, tot 2030, 1,7 PJ hernieuwbare energie worden opgewekt. Resteert nog ca. 1,9 PJ op te wekken energie elders (buiten de gemeentegrenzen). Alles in Petajoule / jaar Verbruik 5,7 beginstand ,5% cfm 14% Energie- Besparing 0.8 uitgaande 2,1 strategie, van 1,5%/jr scenario II feitelijk in 14% in 30% cfm Hernieuwbare 2015, vlgs 2020, Energie- 0, ,7 opwekking lokaal Klimaatmonitor norm scenario landelijke strategie, II Te compenseren opwekking elders 1,9 32,5% in 2030 Opwekking minus verbruik = eindstand 0,0 Momenteel wordt er al 0,5 PJ opgewekt (bron: Klimaatmonitor). Deze 0,5 PJ is een zekere inschatting en niet hard aanwijsbaar in het veld. In 2030 is de ambitie lokaal 1,7 PJ duurzaam op te wekken. Betekent dat er nog 1,2 PJ te gaan zijn. Ter illustratie, wat betekent dat voor de periode , met daarin 1,2 PJ te gaan = Of 52 windturbines van 3 MW 1 Of 265 ha zonnepanelen Of woningen met elk 20 m² zonnepanelen 1 Gemiddeld levert 1 MW windvermogen 1 MW x uur = MWh aan elektriciteit op per jaar. Een turbine van 3MW = 6570 MWh/jaar = 0,024 petajoule. 1 petajoule = ca 43 turbines. 5

6 Ter vergelijk: Venray telt ca ha, ca 1.5% daarvan zou met zonnepalen worden geplaveid. Venray telt minder dan woningen, met alle daken van woningen vol leggen redden we het dus niet. Bedrijventerrein Smakterheide telt ca. 60 ha aan daken. Dat kan een stevige bijdrage zijn, zeker als we alle daken op bedrijventerreinen meetellen, maar nog zijn we er niet. De besparing bij huishoudens, bedrijven en organisaties ten opzichte van ontwikkeling verbruik tot nu toe is nihil. Andere kansen zijn bijvoorbeeld: - Geothermie - Biomassa-vergisting - Gebruik restwarmte 2.2 Dashboard Provincie Limburg Onderstaande tabel is afkomstig uit het zogenaamde dashboard van de Provincie Limburg. Om volledig lokaal energieneutraal te worden (dus zonder compensatie elders) zijn 530 ha zonnepanelen nodig, 22 ha thermische zonnepanelen en nog eens 34 windturbines. Met de ruimtelijke potentie van Venray kan ongeveer 95% van de vraag van 5,5 PJ/jaar ingevuld worden. 6

7 3 Beleidsuitgangspunten We geven onszelf en initiatiefnemers van collectieve duurzame opwekking handelingsperspectief met deze uitgangspunten. Denk aan de ontwikkeling van zonneparken, windparken 2, geothermie, vergisters, etc. In de wetenschap dat alle zeilen moeten worden bijgezet om in de richting te komen van de gemeentelijke ambities. De beleidsuitgangspunten van de gemeente Venray luiden als volgt. 3.1 Beleidsuitgangspunten vanuit ruimtelijk perspectief Inzetten op meervoudig ruimtegebruik zoals zon op daken. Er is onvoldoende dakoppervlak om het benodigde vermogen op te wekken, dus moeten we ook kijken naar alternatieven. Door daar nu goede uitgangspunten over af te spreken voorkomen we verrommeling van het landschap. We hebben een voorkeur voor het uitsluiten van bepaalde gebieden in plaats van het aanwijzen van gebieden voor grootschalige opwekking / energielandschappen. We sluiten uit voor grootschalige zon- en windprojecten: Natura2000 gebieden o Van een nee, tenzij het om goede redenen toch inpasbaar is is sprake bij: Esgronden Beekdalen Natuurgebieden Via de provincie Limburg proberen we te realiseren dat een tijdelijke ontheffing op het bestemmingsplan verleend kan worden voor de periode van 25 jaar in plaats van de huidige 10 jaar voor inzet van agrarische gronden voor grootschalige energieopwekking. Op de gebieden die niet worden uitgesloten is maatwerk vanuit ruimtelijke mogelijkheden van toepassing. Streven we in situering naar samenhang met bestaande breuken in het landschap, zoals auto- en hoofdwegen en in afstemming met aanwezige functies (grootschalige landbouwgebieden bijvoorbeeld). Betrekken van de omgeving vinden we een relevante randvoorwaarde in het bereiken van commitment rond een initiatief. In elke ontwikkeling is het voeren van de dialoog met de omgeving als een eerste stap van een initiatief vanzelfsprekend. We gaan na of we rood (bijvoorbeeld leegstaande stallen of ander vastgoed) saneren door panelen kunnen faciliteren. Dit door te onderzoeken of het kan leiden tot haalbare businesscases en tegelijkertijd er geen verdere verrommeling in het buitengebied ontstaat. Energietransitie is een belangrijk item bij de Omgevingswet. We gaan hier als gemeente invulling aan geven in de Omgevingsvisie en Plan hoe we omgaan met energie. Tot deze wet van kracht wordt, is het voorstel voor kleinschaliger initiatieven een parapluplan bouwregels bouwwerken geen gebouwen zijnde op te stellen. Hierin kan ook de eventuele rood voor panelen regeling in worden opgenomen. Ter inspiratie gaan we als gemeente actief voorbeelden creëren waarop in ruimtelijke zin grootschalige opwekking en energielandschappen kunnen worden ingepast en georganiseerd. 2 De gemeenteraad heeft windmolens uitgesloten op dit moment. 7

8 3.2 Beleidsuitgangspunten vanuit economisch perspectief We vinden ontwikkeling en aanwezigheid van grootschalige opwek van groot belang voor de gemeente, inwoners, bedrijven en organisaties, daarom: o We onderzoeken of we de voormalige stortplaats Venrays Broek (vooralsnog eigendom van de gemeente Venray) kunnen inzetten voor een grootschalig zonnepark, inclusief financiële participatie. o Communiceren we actief onze ambities rond grootschalige opwek en de technische mogelijkheden. Tegelijkertijd laten we op een publiek scherm / website zien in welke mate er wordt opgewekt. o Zien we grootschalige opweklocaties als verdienmodel voor de omgeving. We willen onder voorwaarden meedenken over een tegemoetkoming in de kosten bij grootschalige opwekking door bedrijven (op daken of gronden) als de businesscase daartoe aanleiding geeft, door: o o o o Bij nieuwbouw worden initiatiefnemers in het vooroverleg geïnformeerd over de mogelijkheden van energiebesparende maatregelen en daarvoor benodigde voorzorgmaatregelen. Gaan we na hoe we nieuwbouw van bedrijven kunnen verplichten om zonneinstallaties en een aardgasloze warmtewinning op te nemen in het ontwerp en realisatie. Verstrekken van revolverende leningen onder gunstige voorwaarden (via lokaal energie transitiefonds; zie voorstel voor verkenning van deze optie) Bieden we bedrijven met (grote) daken vouchers voor energiescans aan, inclusief een advies dat de kosten en baten van energiebesparende maatregelen inzichtelijk maakt (kasten-batenberekening). Ondernemers betalen zelf ook een deel van het onderzoek en advies. o Zoeken we in samenspraak met gebouweigenaars en huurders van grote gebouwen (met in beginsel geschikte daken) uit hoe minimaal één, en liefst beide partijen, voordeel kan hebben bij een zonne-installatie. Denk bij de verhuurder aan een dakhuur, bij de huurder aan een voordeel in de energielasten, voor beide uiteraard een groen imago. We hebben als gemeente geen gronden ter beschikking voor uitgifte voor grootschalige opwekking (buiten Venrays Broek), daarom (in willekeurige volgorde): o Gaan we na of reststroken in aanmerking kunnen komen. o Gaan we na of er zonne-installaties tijdelijk kunnen worden geplaatst op braakliggende gronden. o Nodigen we andere grondbezitters (bijvoorbeeld Rijkswaterstaat) uit om met initiatieven te komen. De opgave is groot. Als de markt het tempo niet kan ontwikkelen, willen we zelf als gemeente onder voorwaarden ook initiëren, participeren en investeren in grootschalige opweklocaties, door: o Het instellen van een (risicovol) revolverend energietransitiefonds (zie voorstel voor verkenning van deze optie) o Na te gaan of we als gemeente kunnen participeren in lopende en nieuwe initiatieven. o Na te gaan of we gronden daartoe aan te kopen. 8

9 o We hanteren de volgende pachtprijzen voor een grondgebonden zonnepark: per ha, voor daken ligt dit op ca 1/m Beleidsuitgangspunten vanuit eigenaarschap en lokale betrokkenheid We vinden een gelijke verdeling van lasten en lusten in de directe omgeving opweklocatie belangrijk (sociale participatie), daarom: o Vragen we aan initiatiefnemers een onderbouwde en zo groot mogelijke instemming van omwonenden en belanghebbenden bij de ontwikkeling van grootschalige opwekking van energie. Uiteraard in reikwijdte afgestemd op de impact van het type opwekking. o Vinden we het belangrijk dat burgers en bedrijven uit onze gemeente financieel kunnen mee profteren van grootschalige opwekking (financiële participatie). o Vinden we een (minimaal) coöperatief aandeel in een grootschalige opweklocatie belangrijk als deze zich daarvoor lenen. We stimuleren de ontwikkeling van een lokale energiecoöperatie. We denken dat een dergelijke coöperatie een belangrijke rol kan vervullen in het invulling geven van de energietransitie, waaronder ook het initiëren van en/of participeren (via haar leden) in collectieve energieopwekking. Zij zijn in staat om collectieve energieopwekking te vermaatschappelijken en kunnen bij uitstek burgerparticipatie mogelijk maken. Denkbaar is: o Opstartsubsidie, expertise, lening of garantstelling. o Nagaan of we onze eigen energie kunnen inkopen bij de lokale energiecoöperatie. Voorstel: verkennen van het instellen van een energietransitiefonds t.b.v. onderstaande intenties: - Middelen voor het faciliteren van burgerinitiatieven voor projectmatige collectieve opwek met revolverende leningen. - Middelen om gronden aan te kunnen kopen. - Gemeente als investeerder in ontwikkeling, aanleg en/of exploitatie. - Fondsvorming voor laagrentende revolverende leningen / revolverend energietransitiefonds. Een dergelijk fonds is niet meegenomen in de financiering van het Uitvoeringsplan Voorstel: geen concessies in leges, wel kritisch kijken wat als grondslag wordt gebruikt voor heffen leges. Wel denkbaar is alleen heffing leges te heffen voor de draagconstructie (het bouwwerk niet zijnde gebouw) en niet voor investering van panelen (de productie). Hier wordt een vergelijk gemaakt met toepassing op daken waar achteraf vergunningsvrij (en dus legesvrij) panelen op mogen en de benadering van zonnepanelen als roerende goederen. 9