Studentenwoonwensen Leiden

Transcriptie

1 Studentenwoonwensen Leiden Onderzoek naar studentenwoonwensen in Leiden

2

3 Studentenwoonwensen Leiden Onderzoek naar studentenwoonwensen in Leiden Uitgevoerd in opdracht van Kences Maarten Vijncke Augustus 2014 r mv WRG ABF Research Verwersdijk NH Delft

4 Copyright ABF Research 2014 ABF Research heeft dit rapport met zorg samengesteld. ABF Research aanvaardt geen aansprakelijkheid voor type- of drukfouten of andere onvolkomenheden. Voor gebruik van (onderdelen van) dit rapport is goedkeuring door ABF Research vereist.

5 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Onderzoek naar studentenhuisvesting in Leiden Populatie en respons Leeswijzer Huidige situatie Populatiegegevens Algemene kenmerken van de studenten Studenten wonend in Leiden Huidige woonsituatie Kenmerken van de huisvesting Overzichtstabel Verhuisgeneigdheid en woonwensen Verhuistermijn Verhuistermijn naar huidige woonsituatie Verhuisredenen Kenmerken gewenste woonruimte Delen van Vraag en aanbod Vraag en aanbod Kwantitatief en kwalitatief Ontwikkeling behoefte Bijlage 1: Locaties in de stad Locaties in de stad Locaties in Leiden r mv Studentenwoonwensen Leiden

6

7 Samenvatting Onderzoek naar studentenhuisvesting in Leiden ABF Research heeft medio 2012 in opdracht van Kences het Apollo-model ontwikkeld, waarmee voor studentensteden de kwantitatieve en kwalitatieve ontwikkelingen in de studentenhuisvesting in kaart worden gebracht. De kwantitatieve ontwikkelingen worden voorspeld op basis van de Referentieraming van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en een analyse van de studentenaantallen zoals geregistreerd door DUO. De kwalitatieve ontwikkelingen worden geschetst op basis van lokaal uitgezette enquêtes. Jaarlijks worden hiervoor in de diverse studentensteden, met medewerking van de instellingen voor hoger onderwijs en de diverse Kences-leden, studenten benaderd met het verzoek een enquête in te vullen. In 2012 en 2013 hebben circa studenten hieraan meegedaan, in 2014 hebben zelfs ruim studenten deelgenomen. Op basis van deze enquêtes kan een beeld geschetst worden van de stand van zaken in studentenhuisvesting op dit moment. Het voorliggend rapport doet daar verslag van, voor de stad Leiden. Daarnaast worden de enquêtes gebruikt voor het Apollo-model zodat ook een beeld geschetst kan worden van toekomstige ontwikkelingen. Kenmerken van de studenten en hun woonsituatie In Leiden studeren ongeveer studenten: mannen en vrouwen. De gemiddelde leeftijd is ongeveer 22 jaar. Er wonen ruim studenten in de stad Leiden zelf. Studenten op kamers die delen (het merendeel) hebben gemiddeld een kamer van 18 m2 en zij delen douche, toilet en keuken met 3 tot 5 personen. De zelfstandigheid neemt toe naarmate de leeftijd toeneemt; zo woont van de 18-jarigen 77% thuis en woont van de 26-plussers 57% in een zelfstandige woning. Voor een kamer met gedeelde betalen studenten gemiddeld 340 euro aan woonlasten (huur plus bijkomende kosten). Voor een kamer met eigen wordt 500 euro inclusief betaald. Voor een zelfstandige woning wordt gemiddeld 630 euro inclusief per maand betaald. De huurquote, de woonlasten als percentage van het inkomen, bedraagt circa 44% van de woonlasten inclusief voor een kamer met gedeelde, 60% voor een kamer met eigen en 64% voor een zelfstandige woonruimte. Verhuis- en woonwensen 46% van de studenten heeft geen concrete verhuisplannen; 34% wil binnen een jaar verhuizen en 20% op een termijn van een jaar of langer. De groep die binnen een jaar wil verhuizen (plus degenen die al woonruimte gevonden hebben) vormt de groep verhuisgeneigden die hier nader onder de loep genomen wordt. Deze groep bestaat uit circa studenten. Met name thuiswonende studenten en studenten die op kamers zitten willen op korte termijn verhuizen. Zelfstandig wonenden hebben de laagste verhuiswens. De verhuisredenen hangen samen met de wens r mv Studentenwoonwensen Leiden 1

8 naar meer zelfstandigheid. Thuiswonenden geven als voornaamste verhuisreden op dat ze het ouderlijk huis willen verlaten, kamerstudenten willen vooral groter wonen en minder delen. Van de verhuisgeneigde studenten in Leiden zoekt de helft een eigen woning. Ook hierbij is leeftijd van belang: jonge studenten zoeken in grotere mate een kamer met gedeelde ; vanaf 22 jaar komt de nadruk meer en meer te liggen op gewone woningen. Van de verhuisgeneigden zoeken er een woonruimte buiten Leiden, waarvan er 600 naar het buitenland willen. De andere zoeken woonruimte in Leiden. De wensen ten aanzien van huurprijs, oppervlakte en het delen van zijn over het algemeen realistisch, gelet op de bestaande situatie. Zo wil men voor een kamer met gedeelde gemiddeld 360 euro inclusief betalen; voor een kamer met eigen 420 euro en voor een eigen woning 575 euro per maand. In vergelijking met de prijzen die nu betaald worden (resp. 340, 500, 630 euro inclusief) is dat voor de kamers met gedeelde alleszins realistisch. Voor eigen en een eigen woning worden wat lage bedragen genoemd. Vraag en aanbod In Leiden is er bovenop het huidige aantal vraag naar extra woonruimten voor studenten: 70 kamers met gedeelde, 610 kamers met eigen en 960 gewone woningen. Dit aantal is bepaald op basis van de verhuiswensen van diegenen die binnen een half jaar willen verhuizen en dat ook nog willen doen als student. Door deze extra restricties het verhuizen binnen een half jaar EN als student is de groep van verhuisgeneigden kleiner dan eerder beschreven. Werd eerder een aantal van verhuisgeneigden genoemd, door deze restricties resteren vragers (1.460 starters, 420 vestigers en 960 doorstromers) en aanbieders (960 doorstromers en 240 verlaters) op de studentenwoningmarkt in Leiden. Ten opzichte van 2013 ligt het genoemde aantal van woonruimten nu 100 hoger dan een jaar geleden. Gegeven het feit dat deze uitkomst gebaseerd is op een enquête (steekproef), wordt dit verschil als beperkt beoordeeld. Zowel vraag, vooral van starters, als aanbod liggen hoger dan een jaar geleden. Kwalitatief is er vraag naar vrijwel elke combinatie van locatie (centrum, buiten centrum, overig in de gemeente), type (kamers gedeelde, kamers eigen, zelfstandige woonruimte) en prijs (goedkoop, duur). Uitzondering zijn de (goedkope) kamers met gedeelde in het centrum. Daar lijkt meer aanbod dan vraag te ontstaan. 2 r mv

9 1 Inleiding 1.1 Onderzoek naar studentenhuisvesting in Leiden ABF Research heeft in 2012 in opdracht van Kences het Apollo-model ontwikkeld, waarmee voor de grootste studentensteden de kwantitatieve en kwalitatieve ontwikkelingen in de studentenhuisvesting in kaart worden gebracht. De kwantitatieve ontwikkelingen worden voorspeld op basis van de Referentieraming van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en een analyse van de studentenaantallen zoals geregistreerd door DUO. Hierbij worden alle studenten geteld die een volledig regulier programma volgen. Ook eventuele buitenlandse studenten die een volledig programma volgen zijn opgenomen. Short-Stay, PhD en andere studenten met een verkort programma worden niet meegeteld. De kwalitatieve ontwikkelingen worden geschetst op basis van lokaal uitgezette enquêtes. Jaarlijks worden hiervoor in de diverse studentensteden, met medewerking van de instellingen voor hoger onderwijs en de diverse Kences-leden, studenten benaderd met het verzoek een enquête in te vullen. In 2012 en 2013 hebben circa studenten meegedaan met de vragenlijst Wonen Als Student zoals de werktitel luidt, in 2014 waren dit er zelfs Op basis van deze enquêtes kan een beeld geschetst worden van de stand van zaken in de studentenhuisvesting op dit moment. Het voorliggend rapport doet daar verslag van voor Leiden. Daarnaast worden de enquêtes gebruikt voor het kwalitatieve deel van het Apollo-model, zodat ook een beeld geschetst kan worden van toekomstige ontwikkelingen. Daarover wordt later dit jaar gerapporteerd. 1.2 Populatie en respons In het kader van het Apollo-onderzoek zijn studenten benaderd met het verzoek een vragenlijst in te vullen. Door een groot aantal instellingen zijn daarvoor s verstuurd naar de studenten. Deze aanpak werkt over het algemeen goed; een relatief groot aantal studenten reageert op een verzoek per . In andere gevallen is op andere wijzen aandacht besteed aan het onderzoek, zoals publicaties op website, blackboards en social media. Deze laatste aanpak leidt over het algemeen tot een lagere respons. Figuur 1-1 Bruikbare respons van HO-instellingen met vestiging(en) in Leiden 1 HO-Instelling respons # studenten Responspercentage Hogeschool Leiden % Universiteit Leiden % Anders Er is ook nog een kleine categorie studenten die anders heeft opgegeven. Zij kunnen niet worden toegekend en hebben daarom geen responspercentage. In de totale populatie zijn zij wel opgenomen. r mv Studentenwoonwensen Leiden 3

10 Bij steekproefonderzoeken dient rekening te worden gehouden met betrouwbaarheidsmarges en representativiteit van de antwoorden. Hoe hoger de respons, hoe groter de betrouwbaarheid en hoe kleiner de marge. De respons in Leiden is voldoende om uitspraken over te doen. Om de aantallen respondenten te vertalen naar het totaal aantal studenten wordt gewerkt met weegfactoren. In de weging is rekening gehouden met leeftijd, geslacht, HBO versus WO en woonsituatie van de student. De woonsituatie is opgesplitst in thuiswonende, uitwonende en buitenlandse 2 studenten, gecombineerd met of men in de studiestad woont of daarbuiten. Figuur 1-2 Responspercentage(balk) en gemiddelde weegfactor (getal) van studenten studerend in Leiden, naar kenmerken studenten 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% Man Vrouw 14,4 9,3 < >=24 9,6 9,7 10,2 14,6 HBO Universiteit 12,5 10,1 Inw onend in Leiden Inw onend buiten Leiden Uitw onend in Leiden Uitw onend buiten Leiden Buitenlands in Leiden Buitenlands buiten Leiden 22,9 13,2 7,0 16,6 6,9 13,0 Totaal 10,7 1.3 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt een beeld geschetst van de studenten en hun huidige woonsituatie. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de verhuiswensen van de studenten en hun gewenste woonsituatie. In hoofdstuk 4 wordt becijferd welke spanning er is tussen vraag en aanbod bij studentenhuisvesting. 2 Een buitenlandse student betreft een voltijd student met een volledig programma, maar met een vooropleiding in het buitenland. De nationaliteit doet niet ter zake, het kan ook een Nederlander zijn die in het buitenland een vooropleiding gedaan heeft. 4 r mv

11 2 Huidige situatie 2.1 Populatiegegevens In dit rapport wordt grotendeels gebruik gemaakt van gewogen data. Een aantal gegevens kan uit het weegbestand worden gehaald. In deze paragraaf wordt hierover uitgewijd Studenten naar leeftijd en woonsituatie In Leiden volgen ruim studenten een voltijd opleiding aan een universiteit of in het HBO. Van deze studenten is er 62% vrouw. De meeste studenten zijn 21 jaar of jonger. 60% van de studenten woont buiten Leiden. Van de HBO-studenten is 64% inwonend, van de WO-studenten 32%. 79% van de HBO-ers woont buiten de studiestad, tegen 54% van de WO-ers. Figuur 2-1 Populatie naar leeftijd en woonsituatie jaar jaar eo Inw onend Binnen Leiden Inw onend Buiten Leiden Uitw onend Binnen Leiden Uitw onend Buiten Leiden Buitenlands Binnen Leiden Buitenlands Buiten Leiden Studenten wonend buiten Leiden Een (groot) gedeelte van de studenten woont buiten de studiestad, in onderstaande figuur zijn de belangrijkste andere woongemeenten weergegeven. In het vervolg van het rapport zijn studenten die in Oegstgeest wonen gerekend als Leidse studenten. r mv Studentenwoonwensen Leiden 5

12 Figuur 2-2 Top-15 woongemeenten (buiten Leiden) s-gravenhage Rotterdam Zoetermeer Amsterdam Delft Katw ijk Haarlemmermeer Haarlem Oegstgeest Alphen aan den Rijn Leidschendam-Voorburg Teylingen Leiderdorp Utrecht Westland Thuisw onend Uitw onend Buitenlands 2.2 Algemene kenmerken van de studenten Uitgaande dat een studie 4 tot 5 jaar duurt, waarbij er ergens een (kleine) studievertraging kan worden opgelopen, kan er worden uitgegaan van een min of meer gelijke (verwachte) uitstroom over de komende jaren. Ook interessant is te kijken naar de studiefase waarin een student zich bevindt. Omdat studenten in meerdere studiefases kunnen zitten is de som van de aantallen per studiefase hoger dan het totale aantal studenten. Tabel 2-1 Kenmerken van de studenten Afstudeerjaar Studiefase Propedeuse Bachelor (vervolg) Master of later Postdoc/AIO/e.d Studenten wonend in Leiden Er zijn drie mogelijke woonlocaties gedefinieerd: Centrum, rand centrum en overig in de gemeente. In onderstaande figuur is weergegeven hoe de studenten, woonachtig in Leiden over deze locaties verdeeld zijn. In Bijlage 1 is uitgewerkt hoe de locaties tot stand gekomen zijn. Ook is in onderstaande figuur te zien wie de eigenaar is van het pand waarin de studenten wonen. 1 Veelgenoemde antwoorden bij andere verhuurder zijn onder meer: ik woon bij mijn opa/oma/oom/tante en ik woon bij een vriend waarvan de ouders een huis gekocht hebben. 1 Er heeft géén weging plaatsgevonden naar het aanbod van (studenten)huisvesters. Net als bij de studenten die buiten de studiestad wonen is deze inschatting gemaakt op basis van de respons van studenten. 6 r mv

13 Figuur 2-3 Studenten, studerend in Leiden en wonend in Leiden naar verhuurder en woonlocatie Centrum Rand Centrum Overig in gemeente DUWO (Andere) Woningcorporatie Particuliere verhuurder Weet ik niet Andere verhuurder Koop Thuisw onend 2.4 Huidige woonsituatie Circa 88% van de thuiswonende studenten woont buiten Leiden. Van de studenten die uitwonend zijn in Leiden woont ruim 69% op een kamer met gedeelde, kamers met eigen (12%) komen minder voor. Van de uitwonende studenten buiten Leiden woont 54% in een zelfstandige huur- of koopwoning. Figuur 2-4 Studenten, studerend in Leiden, naar huidige woonsituatie Inwonend Binnen Leiden Inwonend Buiten Leiden Uitwonend Binnen Leiden Uitwonend Buiten Leiden Buitenlands Binnen Leiden Buitenlands Buiten Leiden Thuis bij ouders Op kamers eigen Zelfstandig koop Op kamers gedeelde Zelfstandig huur Anders Studentenwoonwensen Leiden 7

14 Tabel 2-2 Studenten, studerend in Leiden, naar huidige woonsituatie Op kamers gedeelde Op kamers eigen Zelfstandig huur Zelfstandig koop Anders Thuis bij ouders Inwonend Binnen Leiden Inwonend Buiten Leiden Uitwonend Binnen Leiden Uitwonend Buiten Leiden Buitenlands Binnen Leiden Buitenlands Buiten Leiden Totaal Waarvan in Leiden Waarvan buiten Leiden Naarmate de leeftijd van een student toeneemt, neemt ook de mate van zelfstandigheid toe. Studenten tot en met 18 jaar wonen grotendeels thuis, terwijl van de studenten van 26 jaar en ouder 57% een zelfstandige woning heeft. Figuur 2-5 Studenten, studerend in Leiden, naar leeftijd en huidige woonsituatie 100% 80% 60% 40% 20% 0% 18 en jonger en ouder Thuis bij ouders Op kamers gedeelde Op kamers eigen Zelfstandig huur Zelfstandig koop Anders 2.5 Kenmerken van de huisvesting Woonlasten Voor de woonlasten kan worden gekeken naar de woonlasten inclusief, ook wel bruto woonlasten genoemd. Deze woonlasten zijn als volgt gedefinieerd: Woonlasten inclusief: bedrag dat maandelijks betaald wordt aan huur of hypotheek. Inbegrepen zijn kosten voor gas, water, elektriciteit, gemeentelijke heffingen, service en internet. Eventuele huurtoeslag of hypotheekrenteaftrek is niet in mindering gebracht De bruto woonlasten (of hypotheek in geval van een koopwoning) die een student betaalt nemen toe naarmate de zelfstandigheid toeneemt. 8 r mv

15 Voor studenten op kamers met gedeelde geldt dat meer dan de helft maximaal 349 euro per maand kwijt is aan woonlasten, voor kamers met eigen is dit nog geen 5%. Van degenen die zelfstandig wonen betaalt 70% minimaal 500 euro per maand. Figuur 2-6 Studenten, studerend in Leiden, maandelijkse woonlasten inclusief naar type woonruimte 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Op kamers gedeelde Op kamers eigen Zelfstandig w oonruimte < EM Gemiddeld is men voor een kamer ruim 340 euro kwijt, voor een kamer met eigen 500 en voor een zelfstandige woonruimte 630 euro. Studenten die buiten Leiden op kamers zitten met gedeelde doen dit niet vanwege de kosten. Zij zijn duurder uit dan studenten die in Leiden op kamers zitten. Kamers met eigen en zelfstandige woonruimten zijn in Leiden wel duurder dan buiten Leiden. Tabel 2-3 Studenten, studerend in Leiden, gemiddelde maandelijkse woonlasten inclusief naar type woonruimte en woonlocatie 2 Op kamers gedeelde Op kamers eigen Zelfstandig woonruimte Uitwonend Binnen Leiden Uitwonend Buiten Leiden Buitenlands Binnen Leiden Buitenlands Buiten Leiden Totaal Waarvan in Leiden Waarvan buiten Leiden Data worden alleen gepresenteerd als er voldoende respondenten zijn. Studentenwoonwensen Leiden 9

16 2.5.2 Huurlasten als functie van het inkomen Door de woonlasten te delen op het inkomen ontstaat een beeld van de financiële druk die op studenten ligt. In onderstaande tabellen is de gemiddelde huur uit Tabel 2-3 gedeeld op het gemiddeld inkomen van de studenten. Dit leidt tot een macro-huurquote 3. Studenten op kamers zijn gemiddeld 44% van hun inkomen kwijt aan bruto woonlasten, als er geen gedeeld worden is dit 60% en voor een zelfstandige woonruimte 64%. Tabel 2-4 Studenten, studerend in Leiden, huurlasten inclusief als percentage van het inkomen naar type woonruimte en woonlocatie Op kamers gedeelde Op kamers eigen Zelfstandig woonruimte Uitwonend Binnen Leiden 44% 58% 67% Uitwonend Buiten Leiden 41% 55% 61% Buitenlands Binnen Leiden 69% 87% 73% Buitenlands Buiten Leiden 47% 88% 82% Totaal 44% 60% 64% Waarvan in Leiden 45% 61% 68% Waarvan buiten Leiden 42% 60% 62% Tabel 2-5 Studenten, studerend in Leiden, gemiddeld inkomen Op kamers gedeelde Op kamers eigen Zelfstandig woonruimte Uitwonend Binnen Leiden Uitwonend Buiten Leiden Buitenlands Binnen Leiden Buitenlands Buiten Leiden Totaal Waarvan in Leiden Waarvan buiten Leiden Woonoppervlakte Van de studenten die op kamers met gedeelde wonen heeft meer dan de helft een kamer van maximaal m2 oppervlakte. Bij eigen is dit m2. Figuur 2-7 Studenten, studerend in Leiden, oppervlakte naar soort woonruimte 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Op kamers gedeelde Op kamers eigen < 10 m m m m m m m m2 > 30 m2 3 Bij macro-huurquote worden de gemiddelde huur afgezet tegen het gemiddelde inkomen van de populatie. Bij Micro-huurquote wordt de huurquote op respondent-niveau bepaald. 10 r mv

17 Een studentenkamer met gedeelde, van een student uit Leiden, is gemiddeld 17 m2 groot. Bij een kamer met eigen is dit 25 m2. Tabel 2-6 Gemiddelde kameroppervlakte, studenten studerend in Leiden, naar woonlocatie Op kamers gedeelde Op kamers eigen Uitwonend Binnen Leiden Uitwonend Buiten Leiden Buitenlands Binnen Leiden Buitenlands Buiten Leiden Totaal Waarvan in Leiden Waarvan buiten Leiden Delen van Bewoners van kamers met gedeelde delen douche, toilet en/of keuken met medebewoners. Met name een keuken wordt vaak gedeeld. Figuur 2-8 Aantal personen ( inclusief jezelf ) waarmee een voorziening gedeeld wordt, studenten, studerend in Leiden 0% 20% 40% 60% 80% 100% Douche Toilet Keuken <= >=10 Een douche wordt, inclusief de student zelf, gedeeld met gemiddeld 4,7 personen. Bij een toilet zijn dit er 4,5 en bij een keuken 6,0. Studentenwoonwensen Leiden 11

18 Tabel 2-7 Gemiddeld aantal personen ( inclusief jezelf ) waarmee een voorziening gedeeld wordt, studenten, studerend in Leiden Douche Toilet Keuken Uitwonend Binnen Leiden 5,0 4,8 6,6 Uitwonend Buiten Leiden 3,8 3,7 4,3 Buitenlands Binnen Leiden 5,4 5,0 5,7 Buitenlands Buiten Leiden 3,6 3,5 4,9 Totaal 4,7 4,5 6,0 Waarvan in Leiden 5,1 4,8 6,5 Waarvan buiten Leiden 3,8 3,6 4,4 2.6 Overzichtstabel In onderstaande tabel zijn enkele kerncijfers weergegeven voor de te onderscheiden (sub)groepen onder studenten in Leiden. Nagenoeg alle onderscheiden kenmerken (aandeel uitwonend, gemiddelde leeftijd, huur en kameroppervlakte) lopen op naarmate de mate van zelfstandigheid toeneemt. Tabel 2-8 Overzicht Kerncijfers van studenten, studerend in Leiden Aantal Gem Leeftijd % Man Huur M2 Kamer Aantal respondenten Inwonend Binnen Leiden Thuiswonend % 58 Inwonend Buiten Leiden Thuiswonend % 768 Uitwonend Binnen Leiden Op kamers gedeelde % Op kamers eigen % Zelfstandig woonruimte % Uitwonend Buiten Leiden Op kamers gedeelde % Op kamers eigen % Zelfstandig woonruimte % Buitenlands Binnen Leiden Thuiswonend % 1 Op kamers gedeelde % Op kamers eigen % Zelfstandig woonruimte % Buitenlands Buiten Leiden Thuiswonend % 5 Op kamers gedeelde % Op kamers eigen % Zelfstandig woonruimte % Totaal % r mv

19 3 Verhuisgeneigdheid en woonwensen 3.1 Verhuistermijn 46% van de studenten heeft nog geen (concreet) idee over een gewenste verhuistermijn 34% wil binnen een jaar verhuizen en de overigen willen wel verhuizen, maar niet binnen een jaar. In aantallen betekent dit ongeveer verhuisgeneigden binnen een jaar en nog eens over meer dan een jaar. Figuur 3-1 Verhuisplannen naar termijn van studenten, studerend in Leiden 9% 3% 13% Reeds gevonden Binnen een half jaar Binnen een jaar Meer dan een jaar 37% 18% Nog geen plannen Weet niet 20% De gewenste verhuistermijn verandert relatief weinig door de jaren heen. Wel is er een piekje bij de 24- jarigen, dat vooral is ingegeven door het aantal respondenten dat over meer dan een jaar wil verhuizen. r mv Studentenwoonwensen Leiden 13

20 Figuur 3-2 Verhuisplannen naar leeftijd en verhuistermijn van studenten, studerend in Leiden 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 18 en jonger en ouder Reeds gevonden Binnen een half jaar Binnen een jaar Meer dan een jaar Nog geen plannen Weet niet 3.2 Verhuistermijn naar huidige woonsituatie Vooral studenten die bij de ouders thuis wonen willen vaak binnen een jaar verhuizen. Is men eenmaal uitwonend, dan ligt deze wens een stuk lager, vooral als de student een zelfstandige woning bewoont. Figuur 3-3 Verhuisplannen naar huidige woonsituatie en verhuistermijn van studenten, studerend in Leiden 0% 20% 40% 60% 80% 100% Inw onend Op kamers Zelfstandig Reeds gevonden Binnen een half jaar Binnen een jaar Meer dan een jaar Nog geen plannen Weet niet Thuiswonende studenten zijn eerder geneigd om te verhuizen dan studenten die niet meer thuis wonen. Evenzo zijn studenten die buiten Leiden wonen meer op korte termijn op zoek naar een nieuwe woonruimte dan studenten die reeds in Leiden wonen. 14 r mv

21 Figuur 3-4 Verhuisplannen naar huidige woonsituatie en verhuistermijn van studenten, studerend in Leiden Honderden Inw onend Binnen Leiden Inw onend Buiten Leiden Uitw onend Binnen Leiden Uitw onend Buiten Leiden Buitenlands Binnen Leiden Buitenlands Buiten Leiden Reeds gevonden Binnen een half jaar Binnen een jaar Meer dan een jaar Nog geen plannen Weet niet Tabel 3-1 Verhuisplannen naar huidige woonsituatie en verhuistermijn van studenten, studerend in Leiden Reeds Binnen een Binnen een Meer dan een Nog geen gevonden half jaar jaar jaar plannen Weet niet Inwonend Binnen Leiden Inwonend Buiten Leiden Uitwonend Binnen Leiden Uitwonend Buiten Leiden Buitenlands Binnen Leiden Buitenlands Buiten Leiden Totaal Waarvan in Leiden Waarvan buiten Leiden Verhuisredenen Er is aan studenten gevraagd naar hun verhuismotieven. Daarbij konden meerdere redenen worden aangegeven. In Tabel 3-2 zijn deze motieven weergegeven. Omdat er meerdere antwoorden mogelijk waren komen de opgetelde percentages boven de 100% uit. Voor de categorie anders namelijk is op basis van omschrijvingen en kernwoorden gepoogd deze onder noemers te brengen. Deze antwoorden zijn onderaan de tabel weergegeven. Voor thuiswonende studenten is er eigenlijk slechts één reden om te verhuizen: ik wil het ouderlijk huis verlaten. Als tweede wordt de wens voor meer privacy vaak genoemd. Uitwonende studenten geven vaak aan groter te willen wonen en/of een andere locatie in de stad te wensen. Studentenwoonwensen Leiden 15

22 Tabel 3-2 Verhuisredenen naar huidige woonsituatie, van studenten, studerend in Leiden, die binnen een jaar willen verhuizen Inwonend Binnen Leiden Inwonend Buiten Leiden Uitwonend Binnen Leiden Uitwonend Buiten Leiden Buitenlands Binnen Leiden Buitenlands Buiten Leiden ouderlijk huis verlaten 83% 81% 1% 3% 0% 1% wil meer privacy 42% 40% 29% 9% 19% 30% eigen douche en toilet 7% 11% 31% 11% 17% 17% eigen keuken 7% 12% 30% 11% 17% 17% wil groter wonen 0% 3% 39% 28% 44% 18% wil goedkoper wonen 0% 2% 22% 22% 50% 35% wil op andere plek in stad wonen 18% 9% 13% 14% 19% 38% campuscontract loopt af 0% 0% 12% 9% 16% 27% wil bekenden/leuke huisgenoten 19% 24% 19% 7% 14% 36% studie in andere stad 0% 11% 5% 12% 14% 0% wil samenwonen 26% 21% 23% 17% 21% 38% relatie beeindigd 0% 0% 0% 2% 0% 0% - anders, namelijk 4% 4% 11% 7% 9% 15% - werk/stage elders 0% 3% 5% 2% 0% 10% - meer zelfstandigheid/vrijheid 0% 1% 0% 0% 0% 0% - gedwongen (antikraak ed) 0% 0% 1% 6% 0% 0% - wil naar studiestad/minder reistijd 0% 11% 1% 5% 0% 0% - wil naar koopwoning 0% 0% 1% 1% 0% 0% - wil buitenruimte 0% 0% 0% 0% 0% 0% - wil naar buitenland 0% 2% 2% 2% 5% 8% - einde onderhuur 0% 0% 2% 2% 2% 0% - wil naar andere stad algemeen 0% 0% 2% 0% 0% 0% 3.4 Kenmerken gewenste woonruimte Gewenste locatie Een substantieel gedeelte van de studenten met een verhuiswens binnen een jaar wil niet in Leiden (gaan) wonen. In totaal gaat het om zo n studenten op de die binnen een jaar willen verhuizen. Van deze studenten willen er 600 naar het buitenland. Figuur 3-5 Gewenste woonlocatie naar huidige woonsituatie, van studenten studerend in Leiden die binnen een jaar willen verhuizen Inwonend Binnen Leiden Inwonend Buiten Leiden Uitwonend Binnen Leiden Uitwonend Buiten Leiden Buitenlands Binnen Leiden Buitenlands Buiten Leiden Centrum Rand Centrum Overig in gemeente Buiten Leiden 16 r mv

23 3.4.2 Gewenste mate van zelfstandigheid 51% van de studenten die binnen een jaar wil verhuizen zoekt een zelfstandige woning. Dit is vooral ingegeven door studenten die nu al zelfstandig wonen. Studenten die nu thuis wonen zijn vaker geneigd om een kamer met gedeelde te zoeken. Figuur 3-6 Gewenste woonsituatie van studenten, studerend in Leiden, die binnen een jaar willen verhuizen Inwonend Binnen Leiden Inwonend Buiten Leiden Uitwonend Binnen Leiden Uitwonend Buiten Leiden Buitenlands Binnen Leiden Buitenlands Buiten Leiden Bij ouders Op kamers eigen Op kamers gedeelde Zelfstandige woning Studenten tot en met 19 jaar zoeken relatief vaak een kamer met gedeelde, vanaf 20 jaar neemt de vraag naar kamers met gedeelde snel af, vooral ten faveure van een zelfstandige woning. Figuur 3-7 Gewenste woonsituatie van studenten, studerend in Leiden, die binnen een jaar willen verhuizen, naar leeftijd 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 18 en jonger en ouder Bij ouders Op kamers eigen Op kamers gedeelde Zelfstandige woning Studentenwoonwensen Leiden 17

24 3.4.3 Gewenste woonlasten 70% van de studenten die een kamer met gedeelde wil gaan betrekken heeft tot 400 euro per maand inclusief over voor hun woonruimte. Voor een kamer met eigen wil meer dan de helft minstens 400 euro betalen. Voor een zelfstandige woning wil men (nog) meer betalen. Figuur 3-8 Gewenste woonlasten inclusief naar gewenste woonsituatie, van studenten, studerend in Leiden die binnen een jaar willen verhuizen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Op kamers gedeelde Op kamers eigen Zelfstandige w oning < EM Gemiddeld wil men voor een kamer met gedeelde woonlasten ongeveer 360 euro inclusief betalen en voor kamers met eigen 420 euro. Voor een zelfstandige woonruimte heeft men 575 euro over. Tabel 3-3 Gewenste gemiddelde woonlasten inclusief en gewenst type woonruimte, van studenten, studerend in Leiden, die binnen een jaar willen verhuizen Op kamers gedeelde Op kamers eigen Zelfstandige woning Verhuist buiten Leiden Starter (uit ouderlijk huis) Vestiger (van buiten stad) Doorstromer (binnen stad) Verlater (uit de stad weg) Totaal Gewenst woonoppervlakte kamers Een kamer met gedeelde moet veelal minimaal m2 groot zijn. Voor een kamer met eigen wordt al snel minimaal m2 gewenst. 18 r mv

25 Figuur 3-9 Gewenst aantal m2 van de kamer naar gewenste woonsituatie, van studenten, studerend in Leiden die binnen een jaar willen verhuizen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Op kamers gedeelde Op kamers eigen < 10 m m m m m m m m2 > 30 m2 Gemiddeld moet een kamer met gedeelde 17 m2 groot zijn, een kamer met eigen 22 m2. Tabel 3-4 Gemiddeld gewenst aantal m2 van de kamer naar gewenste woonsituatie, van studenten, studerend in Leiden die binnen een jaar willen verhuizen Op kamers gedeelde Op kamers eigen Verhuist buiten Leiden Starter (uit ouderlijk huis) Vestiger (van buiten stad) Doorstromer (binnen stad) Verlater (uit de stad weg) Totaal Delen van Bij overgrote meerderheid mag een voorziening gedeeld worden met 3 tot 5 personen. Een keuken mag zelfs met net iets meer mensen gedeeld worden dan douche en toilet. Studentenwoonwensen Leiden 19

26 Figuur 3-10 Gewenst aantal personen ( inclusief jezelf ) waarmee men wil delen, studenten, studerend in Leiden die binnen een jaar willen verhuizen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Douche Toilet Keuken <= >=10 Tabel 3-5 Gemiddeld gewenst aantal personen ( inclusief jezelf ) waarmee men wil delen, studenten, studerend in Leiden die binnen een jaar willen verhuizen Douche Toilet Keuken Verhuist buiten Leiden 3,6 3,3 3,5 Starter (uit ouderlijk huis) 4,0 4,0 5,1 Vestiger (van buiten stad) 4,5 3,6 5,9 Doorstromer (binnen stad) 5,5 5,4 6,2 Verlater (uit de stad weg) 3,7 3,7 3,7 Totaal 4,3 4,3 5,2 20 r mv

27 4 Vraag en aanbod 4.1 Vraag en aanbod Op de markt voor studentenwoningen worden vraag en aanbod bepaald door instroom, uitstroom en doorstroom van studenten die willen verhuizen. Deze stromen zijn gebaseerd op de verhuiswensen van studenten. Daarbij geldt als uitgangspunt dat een student woonruimte gevonden moet hebben of binnen een half jaar wil verhuizen 1. Daarnaast moet de student nog binnen de studietijd verhuizen. Als een student pas na de studietijd wil verhuizen brengt deze geen primair vraag en aanbod voor de studentenwoningmarkt mee. Het onderzoek richt zich op Leiden, voor zover het studenten betreft die in Leiden studeren. We onderscheiden 4 groepen: Starters: dit zijn studenten die op dit moment thuis wonen, ongeacht of dit in Leiden is of elders, en die woonruimte zoeken in Leiden. Dit zijn er ongeveer Vestigers: deze studenten zijn op dit moment reeds uitwonend, maar wel in een andere stad dan Leiden, en zijn op zoek naar woonruimte in Leiden. Zij zijn met ongeveer 420 vertegenwoordigd. Doorstromers: hier betreft het studenten die reeds in Leiden wonen, die uitwonend zijn en ook in Leiden uitwonend willen wonen. Zij zoeken zowel een woonruimte in Leiden als dat zij een woonruimte achterlaten. Het betreft 960 studenten. Verlaters: dit zijn studenten die op dit moment in Leiden uitwonend zijn en die hun volgende woonruimte buiten Leiden zoeken. Deze groep bestaat uit 240 studenten. 4.2 Kwantitatief en kwalitatief Er zijn drie groepen studenten die woonruimte vragen: de starters, vestigers en doorstromers, gezamenlijk studenten. Daarnaast zijn er doorstromers en verlaters die woonruimte achterlaten en zo een aanbod creëren dat woonruimten groot is. Door de cijfers van vraag en aanbod van elkaar af te trekken wordt duidelijk of er extra woonruimte gewenst is bovenop de bestaande voorraad. 1 NB: in het hoofdstuk over woonwensen is uitgegaan van gewenste verhuistermijn van een jaar, in dit hoofdstuk gaan we uit van een verhuistermijn van een half jaar. Hiermee wordt de directe druk op de studentenwoningmarkt beter in beeld gebracht. r mv Studentenwoonwensen Leiden 21

28 Tabel 4-1 Vraag en aanbod van studenten, studerend in Leiden, die binnen een half jaar willen verhuizen, naar soort woonruimte in Leiden Vraag Kamers gedeelde Aanbod Kamers eigen Kamers gedeelde Zelfstandig Totaal Kamers eigen Totaal Zelfstandig Starters Inwonend Binnen Leiden Inwonend Buiten Leiden Vestigers Uitwonend Buiten Leiden Buitenlands Buiten Leiden Doorstromers Uitwonend Binnen Leiden Buitenlands Binnen Leiden Verlaters Uitwonend Binnen Leiden Buitenlands Binnen Leiden Totaal Totaal vraag -/- aanbod Op basis van deze cijfers kan worden geconcludeerd dat er woonruimten meer gevraagd worden dan aangeboden in Leiden: 70 kamers met gedeelde ; 610 kamers met eigen ; 960 zelfstandige woningen. 4.3 Ontwikkeling behoefte Er zijn studenten die uitwonend zijn in Leiden. Zij wonen in een goedkope of dure kamer, al dan niet met gedeelde, of in een goedkope of zelfstandige woonruimte. Deze woonruimte staat bovendien in een van de drie zones in Leiden. Tabel 4-2 woonruimte naar prijsklassen prijsklasse Kamers gedeeld goedkoop < 300 Kamers gedeeld duur >= 300 Kamers eigen goedkoop < 300 kamers eigen duur >= 300 zelfstandig goedkoop < 400 zelfstandig duur >= 400 In onderstaande tabel is de mutatie van de woonruimten over drie zones in de stad weergegeven indien elke respondent zijn gewenste woonruimte naar locatie, type en prijsklasse zou krijgen binnen de komende zes maanden. Als iedere student die nu aangeeft te willen verhuizen over zes maanden ook daadwerkelijk de opgegeven woning betrekt worden er woonruimten meer bewoond dan nu het geval is. Dan zal de huidige bewoonde voorraad van woonruimten opgelopen zijn naar woonruimten. In Tabel 4-3 is de confrontatie van vraag en aanbod weergegeven. In Tabel 4-4 is vraag en aanbod uitgewerkt naar type verhuisbeweging. 22 r mv

29 Tabel 4-3 Vraag en aanbod van studenten, studerend in Leiden, die binnen een half jaar willen verhuizen, naar woonruimte naar kenmerken in Leiden Aanbod Vraag woont in de stad Totaal Totaal Verschil Woonsituatie over 6 maanden centrum Kamers gedeeld goedkoop (230) centrum Kamers gedeeld duur (40) centrum Kamers eigen goedkoop centrum kamers eigen duur (30) 320 centrum zelfstandig goedkoop centrum zelfstandig duur rand centrum Kamers gedeeld goedkoop rand centrum Kamers gedeeld duur rand centrum Kamers eigen goedkoop rand centrum kamers eigen duur rand centrum zelfstandig goedkoop rand centrum zelfstandig duur buiten centrum Kamers gedeeld goedkoop buiten centrum Kamers gedeeld duur buiten centrum Kamers eigen goedkoop buiten centrum kamers eigen duur buiten centrum zelfstandig goedkoop buiten centrum zelfstandig duur Totaal uitwonend Tabel 4-4 Vraag en aanbod van studenten, studerend in Leiden, die binnen een half jaar willen verhuizen, naar verhuisbeweging en woonruimte naar kenmerken in Leiden Aanbod Vraag Niet verhuisgeneigd Doorstromer Verlater Starter Vestiger Doorstromer centrum Kamers gedeeld goedkoop centrum Kamers gedeeld duur centrum Kamers eigen goedkoop centrum kamers eigen duur centrum zelfstandig goedkoop centrum zelfstandig duur rand centrum Kamers gedeeld goedkoop rand centrum Kamers gedeeld duur rand centrum Kamers eigen goedkoop rand centrum kamers eigen duur rand centrum zelfstandig goedkoop rand centrum zelfstandig duur buiten centrum Kamers gedeeld goedkoop buiten centrum Kamers gedeeld duur buiten centrum Kamers eigen goedkoop buiten centrum kamers eigen duur buiten centrum zelfstandig goedkoop buiten centrum zelfstandig duur Totaal uitwonend Studentenwoonwensen Leiden 23

30

31 Bijlage 1: Locaties in de stad Locaties in de stad Studenten hebben in de vragenlijst zowel een huidige als een gewenste woonlocatie opgegeven. De vraagformulering voor beide woonlocaties wijkt echter af. Voor de huidige woonlocatie is een concreet beeld te schetsen middels de vraag Wat zijn de 4 cijfers van je huidige postcode. Voor de gewenste locatie is er een complicerende factor; immers het maakt voor een student veelal niet uit of hij in postcode AAAA of AAAB woont, als het maar in de buurt van het centrum of in de buurt van de onderwijslocatie is. Om deze discrepantie af te vangen is gevraagd naar op hoeveel minuten fietsafstand wil je wonen van het centrum. Evenzo is gevraagd naar op hoeveel minuten fietsafstand wil je wonen van de onderwijslocatie. Van postcode naar gemiddelde fietstijd Er zijn bestanden beschikbaar waaruit tussen meerdere 5-positiepostcodes (bijv: 1011A) een kortste afstand bepaald is. In eerste instantie is deze kortste afstand gecombineerd met een gemiddelde fietssnelheid van 15 km/u. Zodoende ontstaat er een reistijd. Vervolgens is de reistijd van 5- positiepostcodes platgeslagen naar een gemiddelde reistijd van 4-positiepostcode naar 4- positiepostcode. Per 4-positiepostcode is zo een reistijd naar het centrum 1 bepaald. De gemiddelde reistijd per postcode is gewogen naar het aantal inwoners per postcode om tot een gemeentelijk gemiddelde reistijd naar het centrum te komen. De postcodes waarbij de gemiddelde fietstijd tot het centrum groter is dan het gemeentelijk gemiddelde worden getypeerd als buiten (rand) centrum. Ligt een postcodegebied binnen de gemiddelde gemeentelijke fietstijd tot het centrum wordt deze in eerste instantie getypeerd als rand centrum. Voor het centrum is de factor 0,7*Gemiddelde aangehouden. Per huidige postcode is op bovenstaande wijze vastgesteld of men in het centrum woont, binnen rand centrum, of buiten (rand) centrum. In onderstaande tabel is aangegeven welke fietstijden per stad gehanteerd worden. Van gewenste fietstijd naar gewenste woonlocatie Voor de gewenste woonlocatie is gekeken naar de gewenste fietstijd die respondenten hebben aangegeven om te bepalen of zij in het centrum willen wonen, rand centrum of buiten (rand) centrum. 1 Het centrum is bepaald aan de hand van de woonmilieutypologie van ABF Research. De postcode met het meest (centrum-)stedelijke woonmilieu is gekozen als centrum. Indien er meerdere postcodegebieden zijn met hetzelfde woonmilieu is gekozen voor de postcode met het laagste volgnummer. Zo is in Amsterdam postcode 1011 gekozen tot centrum terwijl ook bijvoorbeeld 1012 in aanmerking kwam. r mv Studentenwoonwensen Leiden 25

32 Tabel B1-1 Algemeen overzicht gemiddelde fietstijden naar centrum Centrum Rand Centrum Buiten Alkmaar < >14 Almere < >23 Amersfoort < >17 Amsterdam < >23 Apeldoorn < >17 Arnhem < >19 Breda < >15 Delft < >11 Den Haag < >20 Deventer < >17 Doetinchem < >15 Dronten < >24 Ede < >20 Eindhoven < >17 Emmen < >31 Enschede < >15 Gouda < >11 Groningen < >15 Haarlem < >12 Heerlen < >15 Helmond < >13 Hengelo < >12 Hilversum < >11 Leeuwarden < >12 Leiden < >10 Maastricht < >16 Nijmegen < >16 Rheden < >26 Rotterdam < >26 s-hertogenbo < >18 Sittard-Gel < >17 Tilburg < >18 Utrecht < >18 Venlo < >17 Vlissingen < >12 Wageningen <6 6-9 >9 Zwolle < >16 26 r mv

33 Locaties in Leiden In onderstaande figuur is per 5-minuten-klasse aangegeven wat de gemiddelde fietstijd per postcodegebied naar het centrum is. Figuur B1-1 Gemiddelde fietstijd naar centrum, postcodegebieden in Leiden In onderstaande figuur is de fietstijd per postcodegebied doorvertaald naar de driedeling centrum, rand centrum, buiten (rand) centrum Figuur B1-2 (gewenste) woonlocatie in Leiden Studentenwoonwensen Leiden 27